Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Evrim Ağacı tarafından hazırlanan, Akın Karahasan tarafından seslendirilen bilgilendirici bir içeriktir. Video, yapay kan konusunu detaylı bir şekilde ele almaktadır.
- Video, yapay kanın ne olduğunu, nasıl üretildiğini ve ne işe yaradığını açıklamaktadır. Yapay kanın gerçek kana alternatif olarak dokulara oksijen sağlamak amacıyla geliştirildiği, farklı yapay kan çeşitleri olduğu ve kök hücrelerden elde edildiği anlatılmaktadır. Ayrıca, yapay kan teknolojisinin geçmişteki başarıları, karşılaşılan zorluklar ve özellikle kan bağışı eksikliği nedeniyle alternatif kaynakların önemi vurgulanmaktadır.
- 00:18Yapay Kan Nedir ve Amacı
- Yapay kan, gerçek kana alternatif olarak dokulara oksijen sağlamak amacıyla üretilen bir kan türüdür.
- Yapay kan, kan naklinde kullanabilmek üzere oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerine bir alternatif bulmayı amaçlamaktadır.
- Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Örgütü 2017'den itibaren insanlara kan naklinde yapay kan kullanımına başlamayı planladıklarını açıkladı, bu aynı zamanda dünyadaki bu alanda ilk klinik çalışma olacak.
- 00:43Yapay Kan Çeşitleri
- Bazı araştırmacılar hemoglobin molekülü temelli kan ikameleri üzerinde çalışıyor, örneğin Bowin hemoglobinden üretilen Homo Pierre 2001 yılında Güney Afrika'da insanlar üzerinde kullanımı için uygun olduğu saptandı.
- Birleşik Devletler'de hayati tehditleri olan anemi hastalığını iyileştirmek adına klinik deneyler yapılıyor.
- Diğer ikame türleri tamamıyla sentetik oksijen taşıyan moleküller ile kan ikameleri elde edilip edilemeyeceği üzerine çalışıyor.
- 01:26Yapay Kan Hücrelerinin Üretimi
- Yapay kan hücreleri kök hücrelerden elde ediliyor, araştırmacılar gönüllülerin kemik iliklerinden aldıkları kan kök hücrelerini kimyasal gelişim faktörleri ile tetikleyerek kırmızı kan hücrelerine dönüşmelerini sağlıyorlar.
- Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Örgütü'nde muhtemelen benzer bir yöntem kullanılacak ancak göbek kordonundaki kanı da kullanarak keşifler yapmayı planlıyorlar.
- 01:50Yapay Kanın Başarısı
- Massachusetts'te yer alan Okkata Terapotikte baş bilim insanı Robert Lanza ve meslektaşları 2008 yılında büyük ölçekli bir şekilde laboratuvar ortamında kırmızı kan hücrelerini elde ettiler.
- 2011 yılında Paris Pierre and Marie Curie Üniversitesi'nden Luke Dowey ve meslektaşları laboratuvar ortamında elde edilen kırmızı kan hücreleri ile gönüllü insanlara ilk küçük kan nakillerini gerçekleştirdiler.
- Bu hücreler tıpkı normal kırmızı kan hücreleri gibi davrandılar ve nakilden 26 gün sonra dahi yaklaşık %50 oranında kan içerisinde dolaşmaya devam ettiler.
- 02:29Yapay Kanın Geleceği
- Yapay kanın başarılı olması için aşılması gereken en büyük engel kanın miktarıdır.
- 2011'de Dowway bu teknolojiyi daha büyük bir ölçüye taşıyarak düzenli kan nakli için yeterli miktarda yapay kan hücresi üretmenin büyük bir sorunu olacağını belirtmişti.
- Lanza'nın ekibi 100 milyar kan hücresi üretebilmiş olmalarına rağmen tek bir kan nakli için gereken hücre miktarının sadece 20'de birini üretebildiler.
- 03:01Yapay Kanın Önemi
- İngiltere ve Kuzey Galler'de yeni kan bağışçılarının sayısı %40 oranında düştü, bu düşüş sebebiyle Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Örgütü, alternatif kaynakların olağan günlük ameliyatlar için giderek daha fazla hayati önem taşır hale gelebileceğini söylüyor.
- Yapay kan, özellikle uygun bağışçıların daha az olduğu nadir kan gruplarına sahip insanlara daha etkin olarak yardım edilebilmesini sağlayabilir.