Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir televizyon programında sunucu ve Profesör Dr. Şükrü Ersoy arasında geçen bilimsel bir röportajdır. Profesör Ersoy, AFAD Deprem Bilim Kurulu üyesi olarak depremler konusunda uzman bilgiler paylaşmaktadır.
- Röportajda öncelikle Sındırgı bölgesinde yaşanan 6,1 büyüklüğündeki deprem ve sonrasında yaşanan artçılar ele alınmakta, ardından Türkiye'nin deprem fayları, deprem mekanizmaları ve risk bölgeleri detaylı olarak incelenmektedir. Video, deprem sonrası güvenli davranışlar, deprem dalgalarının yayılışı, zemin yapısının etkisi ve tsunami riski gibi konuları da kapsamaktadır.
- Röportajda ayrıca Marmara, Batı Anadolu, Karadeniz ve Doğu Anadolu'daki fay hatları, deprem büyüklükleri ve tetikleme mekanizmaları hakkında bilgiler verilmektedir. İstanbul'daki güvenli ve riskli bölgeler, Anadolu yakasının genellikle daha güvenli olduğu ancak zemin ve yapı durumunun önemini vurgulayan bilgiler de paylaşılmaktadır. Deprem erken uyarı sistemleri ve telefon uygulamalarındaki uyarılar hakkında da bilgiler verilmektedir.
- Balıkesir Sındırgı Depremi Hakkında Bilgiler
- Balıkesir Sındırgı merkezinde yaşanan deprem, Ankara, Tekirdağ ve Çanakkale'de hissedilmiş, özellikle Çanakkale'de yakın çevrede daha şiddetli hissedilmiştir.
- Deprem 6,1 büyüklüğünde olup, daha önce Anadolu'da hissedilen depremlerden farklı olarak İstanbul'da da hissedilmiştir.
- Profesör Dr. Şükrü Ersoy, bu depremin İstanbul'da yıkım yaratması beklenmediğini belirtmiştir.
- 02:43Depremin Mekanizması ve Özellikleri
- Bu depremler sadece tektonik depremler değil, batı Anadolu'da yer kabuğunun ince olması (maximum 15 kilometre) nedeniyle volkanik faaliyetlerin olduğu bir durumdan kaynaklanmaktadır.
- Depremler yaklaşık 6 kilometre derinlikte gerçekleşmektedir ve bu tabakanın yakın yerinde meydana gelmektedir.
- Bu tür depremlerde büyük depremler yaşanmamaktadır, genellikle 4 büyüklüğündeki depremler yaşanmaktadır.
- 05:53Depremlerin Geleceği ve Araştırmalar
- Ağustos'tan bu yana Sındırgı civarında 14.000 deprem yaşanmış olup, bunların önemli bir kesimi hissedilmiştir.
- Depremden sonra ilk saatler önemli olup, sabaha kadar depremler daha sık aralıklarla ve daha büyük olup, zaman uzadıkça seyrekleşecektir.
- Bölgede Maden Tetkik Arama Jeoloji Birimi, AFAD, TÜBİTAK ve üniversitelerin önemli jeolojik, jeofizik, jeomorfolojik ve jeodezik araştırmaları bulunmaktadır.
- 07:48Volkanik ve Tektonik Mekanizmalar
- Volkanik kökenliler büyük depremler oluşturmaz, ancak aylarca, günlerce, belki yıllarca sürecek bir dizi deprem kümesinden oluşabilir.
- Bu özellik batı Anadolu'da karakteristiktir, Marmara'da ise bu özellik görülmemektedir.
- Bu bölgeler hassas olduğu için dikkatli olmak gerekir.
- 08:46Türkiye'deki Deprem Mekanizmaları
- Marmara'daki rejim Kuzey Anadolu fayının etkin olduğu bir rejimi karakterize ediyor ve burada depremler 7'nin üzerine çıkabiliyor.
- Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Manisa, İzmir, Aydın ve Muğla'ya kadar olan bölgede farklı bir deprem mekanizması var ve burada her kırmızı çizgi bir deprem oluşturabilir.
- Batı Anadolu'da Kuzey Anadolu fayından farklı olarak her an 7'ye yakın büyüklükte deprem oluşturabilecek kapasitesi var, çünkü en son 1970'te bir deprem olmuş.
- 10:15Deprem Mekanizmalarının Özellikleri
- Depremler Simav fayının güneyinde gerçekleşiyor ve farklı bir mekanizma var.
- Büyük depremlerde tek bir parça kırılmıyor, peş peşe domino taşı gibi birbirini izleyebiliyor ve bu durumlarda daha büyük depremler olabiliyor.
- Karadeniz'de tarihsel dönem içerisinde yıkıcı büyük depremler bilinmiyor, ancak tektonik bir gövdeden bağımsız hareket etmez ve zaman zaman depremler olabilir.
- 12:27Türkiye'deki Fay Haritası ve Deprem Riski
- Türkiye'yi gösteren diri fay haritasında 500 civarında fay var ve hepsi 5,5'ten büyük deprem oluşturabilir kapasiteye sahip.
- Karadeniz'in orta ve doğu kısımlarında aktif bir fayın olmadığı gözlemleniyor.
- Sındırgı depremlerinin Marmara'daki veya Muğla'daki bir depremi tetiklemesi mümkün değil, o bölgede hissedebilirler ama bu o bölgenin depremlerin tetikleneceği anlamına taşımaz.
- 14:28Güvenli ve Riskli Bölgeler
- Depremsellik bakımından yüksek bir yerde de güvenli yerler olabilir, doğru sağlam zeminler bulunabilir.
- Marmara için İstanbul'un özellikle Anadolu yakası ve Haliç'in kuzeyindeki zeminin Türkiye'nin en sağlam yeri olduğu söylenir, ancak zemine uygun yapılmamışsa yıkılabilir.
- Dere yatakları gibi gevşek, sulu kayalaşma zeminlerde yapılar uzak depremlerden de etkilenir.
- 15:59Tektonik ve Volkanik Depremler
- Türkiye'nin önemli iki büyük hattı Kuzey Anadolu fayı (1400 kilometre boyunca) ve Doğu Anadolu fayıdır.
- Batı Anadolu'da jeotermal kaynakların çoğu bulunur ve kıta kapısının parçalanması neticesinde hem volkanik hem tektonik kökenli depremler oluşabilir.
- Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fayının kuzeyinde ve güneyinde bu mekanizma yok, oradaki mekanizma farklıdır.
- 17:21Deprem Sonrası Değerlendirmeler
- 6,10 depremde yıkılan binalarda depremi suçlamak yerine çürük yapıları suçlamak gerekiyor.
- Normal şartlar altında bu büyüklükteki deprem binaları yıkmaz, hasar vermez; veriyorsa yapıların yapılışında, malzemesinde, projesinde veya zemin etüdünde bir hata vardır.
- Türkiye'de ayda 2000'den fazla deprem oluyor ve 6 Şubat'tan sonra bu sayı daha da arttı.
- 19:45Depremde Güvenli Yaşam
- Deprem günlerinde eve girmek konusunda karar vermek gecikmiş bir soru olabilir, ancak deprem öncesi evimizin uzmana gösterilmesi ve deprem karşısında dayanıklı olup olmadığı öğrenilmelidir.
- Sokaklar güvenli değil, sağlam evler güvenlidir; bu nedenle yıkıcı olmayan deprem süreçlerinde evimizin güvenli olup olmadığı araştırılmalıdır.
- 21:12Deprem Dalgalarının Yayılımı
- Deprem dalgaları merkez üssünden dairesel yayılmaz, yerin içinden geçerken sağlam kayaların olduğu yerlerde hızlı geçerken, çürük zeminlerde yavaşlar ve gelinliklerini büyütür.
- Zeminin jeolojik durumu ve karakteri deprem etkisini belirler; çürük yapılar öldürür gibi, çürük zeminler de öldürebilir.
- Çöküntü alanları ve çukurlaşmış alanlardaki yerleşim alanları çürük zemin üzerinde olurken, dağlık tepelik yerler nispeten daha güvenli kabul edilir.
- 23:49İstanbul'da Güvenli Bölgeler
- İstanbul'da genel ifadeler kullanılabilir ancak parsel bazında, ada bazında durumlar değişebilir; İstanbul'un neresinde depreme yakalanacağımızı bilmiyoruz.
- Anadolu yakası Türkiye'nin en sağlam yeridir, Haliç'in kuzeyi, Başakşehir ve kuzeye doğru olan yerler sağlam zeminlerdir.
- Güneydeki Avrupa yakası'nın denize bakan kıyıları daha hassas olabilir, ancak yapıları sağlam olan bölgelerde güvenli yaşayabilirsiniz.
- 25:47İstanbul'da Deprem Riski ve Çözüm Önerileri
- İstanbul'da bir buçuk milyona yakın bina bulunmakta ve en çürük olanlardan başlayarak yenileme yapılması gerekmektedir.
- İstanbul'da sosyo-ekonomik baskılarla hızlı bir yapılaşma gerçekleşmiş ve bu yapıların depreme güvende olduğunu söylemek zordur.
- Marmara'nın tekrar bir deprem riski taşıdığı düşünülmektedir ve etkilenebilecek en önemli yerler kıyı alanlarıdır.
- 26:59Deprem Etkisinin Kıyı Alanlarında Dağılımı
- Kıyı alanlarındaki yerleşim yerleri diğer yerlerden kuzeyden biraz daha fazla etkilenecektir çünkü dere yatakları denize kavuştuğu için üzerindeki yapı stokları etkilenecektir.
- E5'in güneyi kuzeyine göre daha hassas zeminlerde olup, sahile kadar olan kısımlarındaki yapı stokları en çok etkilenebilecek yerlerdir.
- Deprem etkisi yakınlık, zemin ve yapı bakımından değerlendirilmelidir.
- 28:33Deprem Erken Uyarı Sistemleri
- Deprem erken uyarı sistemleri, deprem dalgaları arasındaki zamanı kullanarak uyarı vermektedir.
- Japonya, Şili ve Meksika'da 2-3 dakika, Türkiye'de ise Marmara'da 5-10 saniye kazanılabilir.
- Piyasada "depremi önceden biliyoruz" diye satılan aletler ticari kaygılar nedeniyle satılmakta olup, depremi önceden bilen hiç kimse ve alet yoktur.
- 29:39Türkiye'nin Erken Uyarı Sistemi
- Türkiye'de Kandilli'de hem deprem için hem tsunami için uyarı sistemi bulunmaktadır.
- Kandilli ve AFAD'da erken uyarı sistemi konusunda ciddi çalışmalar yapılmaktadır.
- Teknolojik olarak Türkiye geri değildir, ancak mesafeler uzun olsaydı bir dakika iki dakika önce uyarı verilebilirdi.
- 31:45Deprem Uyarı Sistemlerinin Sınırlamaları
- Telefon sistemleri akredite değildir ve çeşitli telefonlarda çeşitli uygulamalar bulunmaktadır.
- Deprem çok kaotik bir olaydır ve bugünden yarına pat diye söyleyeceğiniz şeyler değildir.
- Bilim insanları halka doğruyu söylemek zorundadır, ancak ulusal kurumları kötülemek ve çalışmaları görmezden gelmek yanlış bir şeydir.
- 34:36Marmara Denizi ve Tsunami Riski
- Marmara Denizi içerisinde bir depremden söz ederken tsunamiyi de birlikte anmak gerekir çünkü tarihsel dönemler içerisinde büyük depremlerden sonra tsunami meydana gelmiştir.
- Marmara Denizi için 50 tane tsunami senaryosu bulunmaktadır ve bu senaryolar Japonlar ve Türk bilim insanları ile birlikte yapılmıştır.
- Marmara Denizi'nde tarihsel dönem içerisinde çok önemli tsunamiler olmuştur ve güneybatı Anadolu, Girit ve Rodos'a bakan yakadaki kıyılar tsunamiden en çok etkilenebilecek yerlerdir.