Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Nilüfer adlı bir sunucu ve Profesör Dr. Okan Tüysüz (jeoloji yüksek mühendisi) arasında geçen bir röportajdır. Konuşmacılar, Türkiye'deki deprem riski ve fay hatları hakkında bilimsel bilgiler paylaşmaktadır.
- Video, 6 Şubat'taki depremin büyüklüğü ve etkileriyle başlayıp, fay hatları, levha hareketleri ve deprem göçü kavramlarını açıklamaktadır. Ardından Türkiye'nin deprem riski, özellikle Marmara bölgesi ve beklenen Marmara depremi hakkında detaylı bilgiler verilmektedir. Son bölümde ise depremlerin önceden tahmin edilmesi konusu ele alınmakta ve deprem ışıkları gibi yaygın yanlış inanışlar açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Kuzey Anadolu Fayı'nın kolları, hareket hızları ve deprem üretme potansiyelleri harita üzerinden gösterilmekte, Türkiye'de tespit edilen 485 fay hatından 200-250'sinin detaylı olarak araştırıldığı bilgisi paylaşılmaktadır. Profesör, depremleri önceden kestirebilecek tek yöntemin iki temel dalga (P ve S dalgaları) arasındaki farkı anlamak olduğunu, ancak yeri, zamanı ve büyüklüğü bir arada bilmenin mümkün olmadığını açıklamaktadır.
- 00:106 Şubat Depremi Hakkında Genel Bilgiler
- 6 Şubat'ta meydana gelen deprem, on bir kenti etkileyen bir felaket olarak tanımlanıyor.
- Deprem iki ayrı deprem olarak gerçekleşmiş: 7,80 ve 7,60 büyüklüğünde.
- Bu iki depremde ortaya çıkan enerji yaklaşık on milyon ton dinamit patlamasına eşdeğer veya Hiroşima'ya atılan bombalardan altıyüz tanesi aynı anda atılsaydı yaratılacak enerjiye denk.
- 02:06Depremin Hasar Nedenleri
- Depremlerin yüzeyde yarattığı şiddet ivme ile ölçülür ve yerçekiminin yüzdesi olarak ifade edilir.
- Deprem ivmesi yüzde 120-130'a çıkmış, bu da yerçekiminin yok olup üzerine yüzde 30'luk daha güç uygulanması anlamına gelir.
- Hasarın yoğunlaştığı bölge, fay üzerinde meydana gelmiş ve Antakya'da ciddi sıvılaşma olayı yaşanmıştır.
- 04:36Levha Teorisi ve Türkiye'nin Deprem Riski
- Dünyamız birbirine göre hareket eden çok sayıda levhadan oluşur ve kayalar da hareket eder.
- Arap levhası Anadolu'nun üstüne doğru her yıl ortalama 1,5 santimetre kadar ilerliyor ve Anadolu'yu sıkıştırıyor.
- Sıkışan Anadolu, batıya doğru kaçmaya başlıyor ve bu kaçışta Kuzey Anadolu Fayı, Doğu Anadolu Fayı ve Ölüdeniz Fayı boyunca gerçekleşiyor.
- 07:11Deprem Göçü ve Tarih Tekerrürü
- 1939'da Erzincan depremi 7 metrelik bir ötelenmeye yol açmış ve bu hareket 1942'de bir deprem yaratmış.
- 1939'dan başlayan batıya doğru gelen depremler dizisi 1999 depremi ile noktalanmış.
- Bu sistem bitmeyeceğini biliyoruz ve Marmara bölgesine doğru ilerliyor.
- 08:45Marmara Bölgesi ve Beklenen Deprem
- Kuzey Anadolu Fayı Bolu civarında ikiye ayrılır: Kuzey kolu İzmit Körfezi'nden Yalova açıklarına, oradan adaların önünden çıkar ve Mürefte Şarköy'den karaya çıkar.
- Güney kolu Geyve'den geçer, İznik Gölü'nden geçer, Gemlik Körfezi'ne gelir ve Edremit Körfezi'ne uzanır.
- Kuzey kolu en hızlı hareket eden kol olup her 250 yılda bir deprem üretirken, güney kolu daha yavaş hareket eder ve 400-500 senede bir deprem bekletir.
- 10:47Marmara Bölgesi Deprem Tehdidi
- Marmara Bölgesi'ndeki fay eninde sonunda kırılacak ve 7'nin üzerinde bir deprem üretecektir.
- Bu deprem Bursa'yı da etkileyecek ve fay kırıldığında dik şevlerden kaynaklanan tsunami yaşanacaktır.
- Tsunami dalgaları Yalova, Gemlik Körfezi güney kıyıları ve İstanbul kıyılarını etkileyecektir.
- 11:51Depremin Etkileri ve Süresi
- 7'nin üzerinde olacak depremin İstanbul'da yaratacağı şiddet 9-10 civarına çıkacağı düşünülüyor.
- Bursa'da depremin şiddeti 7'ye düşecek ve binanın türüne bağlı olarak 6-8 arası hasar oluşmaya başlayacaktır.
- Depremin büyüklüğüyle süresi arasında doğrudan bağlantı vardır ve 7'nin üstüne çıkan depremler bir dakikaya yakın sürebilirler.
- 13:20Tsunami Beklentisi
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan en detaylı çalışmaya göre tsunami dalga boyutları 8 metreye kadar çıkabilir, bazı yerlerde 12 metreyi bulabilir.
- Tsunami özellikle sahil bölgelerini, kıyı yapılarını ve limanları etkileyecektir.
- Kıyıdan içeriye doğru dere yataklarında ve göl alanlarına girme ve kenarlarda hasar yaratma olasılığı vardır.
- 14:15Bursa'nın Deprem Tarihi
- 1855 yılında Bursa'da büyük bir deprem yaşanmış ve Ulucami'nin büyük oranda yıkıldığı bilinmektedir.
- Eski depremlerin büyüklüğünü net olarak bilmek mümkün değildir çünkü cihazların kurulup ölçmeye başlaması 1930'lu yıllardan sonradır.
- 1855 depremi 40 gün süren bir deprem etkinliğidir ve ana şok arkasından gelen artçılar ve Gemlik Körfezi'nde ikinci bir deprem meydana gelmiştir.
- 16:00Bursa'nın Deprem Riski
- Bursa, 160 ile 250-300 yıl arasında aralıklarla Marmara Denizi'nin içerisinden, Gemlik'ten, Yenice-Gönen'den, Kemalpaşa'dan ve Manyas'tan etkilenmiştir.
- Bursa gevşek bir zemin üzerinde alüvyon üzerinde oturduğu için deprem dalgalarını büyüterek binalara iletir.
- Bursa'da yaşayan kişilerin binalarını bu koşullara göre dayanıklı olup olmadığını test ettirmeleri ve öğrenmeleri gerekiyor.
- 18:54Türkiye Geneli Deprem Tehdidi
- Bingöl Yedisu ilçesinin olduğu fay 1784'ten bu yana kırılmamış ve 7,20 büyüklüğünde bir deprem üretme potansiyeline sahiptir.
- Marmara Denizi 1766'dan bu yana 250 yılın üzerinde bir süre geçmiş olup herhangi bir şekilde kırılabilir.
- Batı Anadolu'da çok fazla fay var ve 7 büyüklüğüne nadiren ulaşan depremler olsa da altında depremler beklenebilir.
- 21:02Fay Hatlarının Tespiti
- Türkiye'de 485 tane fay tespit edilmiş olup, bu fayların özelliği 5,5 ve üzeri deprem üretmiş veya üretme potansiyeli olan faylar olmasıdır.
- 1996'da yayınlanan bu verilerden sonra yaklaşık 200 yeni fay bulunmuştur.
- Bu fayların yaklaşık 200-250 tanesi detay çalışma yapılmış, geri kalan yarısında ise henüz detaylı bir araştırma yapılmamıştır.
- 22:03Deprem Tahmin Etme
- Bilimsel olarak depremi tam olarak önceden tahmin etmek mümkün değildir.
- Depremlerde PVS dalgası olmak üzere iki temel dalga çıkar ve aralarındaki fark genellikle saniyelerle sınırlıdır.
- Depremi önceden kestirebilecek tek yöntem, hızlı dalga geldiğinde arkasından ötekinin geleceğini anlayabilmektir.
- 22:52Deprem Tahmininde Sınırlamalar
- Bugünkü koşullarda depremin yeri, zamanı ve büyüklüğü üçünü bir arada bilemezsiniz.
- Sadece yerin nerede olacağını ve büyüklüğünü bilebilirsiniz, ancak ne zaman olacağını bilemezsiniz.
- Bu üçünü bir arada bilmediğiniz müddetçe yaptığınız şey bir bilme anlamına gelir, önceden kestirme anlamına gelmez.
- 23:38Deprem ve Atmosferik Olaylar
- Atmosferik olaylar (bulut, yağmur, yıldızlar, ay tutulması, güneş tutulması) ile deprem arasında hiçbir alaka yoktur.
- Depremin oluştuğu yer yerin on kilometre altındadır ve atmosfer oraya kadar etkili değildir.
- Sıcaklık ve soğukluk gibi atmosferik koşullar depremlerle doğrudan ilişkili değildir.
- 24:41Deprem Işıkları
- Özellikle 6-7 büyüklüğünde büyük depremlerde gökyüzünde bir ışıma görülür.
- Bilim dünyasında deprem ışıklarının nedeni konusunda tartışma vardır.
- En fazla kabul edilen açıklama, depremin sürtünmesi esnasında yerin içerisinde bulunan kuvars kristallerinin iyonlar yayması ve atmosferdeki iyonlarla birleşmesiyle ışıma yapmasıdır.