Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Ses Manyakları" adlı programın bu bölümünde, bir sunucu ve konuklar arasında plak teknolojisi ve dijital ses kayıtları hakkında bilgilendirici bir sohbet gerçekleştirilmektedir. Konuşmacılardan biri ses mühendisi olup, eşi de ses mühendisi olarak deneyimlerini paylaşmaktadır.
- Video, sesin titreşim olduğunu açıklayarak başlayıp, plak teknolojisinin kronolojik gelişimini ele almaktadır. 78 devir, 45 devir ve 33 devir plakların özellikleri, master plaka üretiminin aşamaları ve analog plakların dijital ortama göre avantaj ve dezavantajları detaylı şekilde incelenmektedir. Ayrıca, plak dinleme deneyiminin dijital ses sistemlerine göre daha gerçekçi olduğu ve plakların çıtırtılarının romantik bir atmosfer yarattığı vurgulanmaktadır.
- Videoda ayrıca plak kayıtlarının teknik zorlukları, dinamik aralık sorunları ve "saçını süpürge" olarak adlandırılan özel teknikler de anlatılmaktadır. Konuşmacılar, plak dinleme ritüelinin eşsiz olduğunu ve dijital kayıtların da iyi bir sistemde dinlendiğinde plaklardan daha iyi olabileceğini tartışmaktadır. Video, bir sonraki bölümde manyetik ve dijital kayıt teknolojilerine daha detaylı değinileceğini belirterek sona ermektedir.
- 00:07Ses Kaydı ve Plak Teknolojisi
- Ses manyakları programı, sesin titreşim olduğunu ve duyma eşiğimizin 20 ile 20.000 Hz arasında olduğunu hatırlatıyor.
- Mikrofonlar ses işleme eşiğindeki ilk hat olduğu için, mikrofonların kalitesi çok önemlidir.
- Ses kaydı, ikinci matbaanın icadı olarak düşünülebilir çünkü hem kayıt imkanını arttırır hem de kayıtsız çoğaltma imkanı sağlar.
- 02:26Plak Teknolojisinin Gelişimi
- Plak teknolojisi eskiden popülerken, kaset ve stereo ses gibi yeni teknolojiler ortaya çıkmıştır.
- 78 devir plak teknolojisi popüler olduktan sonra, üreticiler daha fazla para kazanmak için 45 devirli küçük plaklar ve albümler üretmeye başlamışlardır.
- 33 devir plak teknolojisi, ses enerjisini elektrik enerjisine daha az kayıpla dönüştürebilme imkanı sayesinde daha fazla müzik kaydı yapabilme imkanı sağlamıştır.
- 04:52Plak Teknolojisinin Sınırlamaları
- Plak teknolojisinde bas sesi, daha geniş bir iz gerektirdiği için daha az müzik kaydı yapılabilir.
- Plakta ses kaydı yaparken, iğne saniyede 10.000 kere titreşerek sesi tekrar üretmeye çalışır ve fazla bas sesi alındığında iğne fırlatıp atılır.
- 1950'lerden itibaren Amerikan Kayıt Endüstrisi Birliği tarafından bir standart uygulanmıştır: bas sesleri belli bir oranda indirilirken tizler belli bir oranda yükseltilir.
- 08:48Master Plaka Üretim Süreci
- Master plaka üretimi çok aşamalı bir süreçtir ve çizilen şeyin kayıpsız olması gerekir ki 10-15 bin titreşimlerle ses dalgasını en az kayıpla aktarabilsin.
- İlk çizilen kalıp çalmaya uygun değildir, çünkü esas görevi sesi en iyi çözünürlükte çevirmek ve görece yumuşak bir malzeme kullanmaktır.
- İlk kalıp metal kaplama işlemine tabi tutulur, sonra metal ayrılır ve negatif kalıp kullanılmaz.
- 10:12Kalıp Üretim Süreci
- Negatif kalıp plastik kalıba batırılarak dişi kalıp elde edilir ve bu süreçte birkaç nesil kalıp kaybedilir.
- Üçüncü nesil dişi kalıptan dördüncü nesil damga üretilir ve bu damga maksimum bin kopya çıkarmaya uygun olup her vuruşta bozulur.
- Plak muhabbetinde baskı çok önemlidir, hangi baskı Türkiye'ye gelmiş ve kaçıncı nesilden üretilmiş damgaları bilinmemektedir.
- 12:16Analog ve Dijital Kayıtlar
- Analog kayıtlar benzeşme ile çalıştığı için aslına ne kadar benziyor, her bir analog kalıp alma bir kayıptır.
- Konuşmacı 1995 civarında Yaşar'ın ilk albümünü kaydetmiş ve mix masteringi yapmış, ancak bu albümler dijital ortamda CD ve kaset olarak yayınlanmıştır.
- 2021 Ağustos'a kadar plak yapımcısı konuşmacıyı arayıp, dijital ortamda kaydedilen sesi plak bastırırken bilen birine vermesi gerektiğini belirtmiştir.
- 13:20Plak Üretiminin Tarihi ve Günümüz Durumu
- 2015'ten beri resmi olarak büyük şirketler plak üretimi ile ilgilenmiyor, bu işin geliştirilmesi 1980'lere kadar gelmiş ve orada durmuş.
- Dijital ses kaydı teknolojisi ilerlediğinde plak üretimi geride kalmış, ancak günümüzde bu konu moda olmuş.
- Plak basım aletlerinin yenisi üretilmiyor, bu aletleri kullanmayı bilen pek ortalıkta kalmadı ve teknolojisi gelişmiyor çünkü talep yok.
- 14:54Plak Basımında Yaşanan Sorunlar
- Dünyada pek çok kişi plak basımının özel bir EQ kör ve basılması gerektiğini bilmeden, iğnenin nasıl olması gerektiğini bilmeden hurda plaklarla çalışıyor.
- Türkiye'de zamanında da doğru düzgün basan plak basım evi yoktu.
- Plakların dijital versiyonları ile karşılaştırıldığında, ses seviyesinin aynı olmasına özen gösterilmeli çünkü yüksek sesli olan daha iyiymiş gibi algılanabilir.
- 16:25Plak Kayıtlarının Gerçekleri
- Türk popu albümlerinde derin basslar olmakla mükellef sorumlu bir kayıt değil, bu nedenle plaklarda baslar gitmiş durumda.
- Plaklarda tizler kaydedilirken zaten olamadığı için abartılı olarak gösteriliyor, Amerikan endüstrisi birliği'nin canını kurtarmak için icat ettiği ekolayzır kör kullanılıyor.
- Dijital kayıtların da analog kayıtların yetersizliklerinden dolayı yapıldığı unutulmamalı.
- 19:12Analog Kayıtların Gerçekleri
- Analog kayıtlarda ses belli bir yüksekliği üzerine kaydedilmeye başlandığında, medyum otizi o güçle kaldıramıyor ve klip out etmeye başlıyor.
- Analog ses, analog kayıt gerçeği temsil etmektedir diye savunulsa da, aslında bu seslerle büyüdüğümüz için anılarımıza sadakatin peşindeyiz.
- Plaklardaki çıtırtılar toz değil, iğne çarpıyor ve bu sesler o devrin kullanılan teknolojinin yetersizliğinden kaynaklanan hasbelkader hoşumuza gitmiş bir şey.
- 21:20Plak Dinleme ve Ses Sistemleri
- Plak dinlemek daha kötü olabilir, çünkü çoğu hoparlör ve ses sistemi rayban gözlükler gibi taraflılıkla ses gösterir.
- Ortalama ses sistemleri, özellikle hoparlörler, bas ve tiz sesleri toplayarak daha kompakt bir ses çıkarır, bu nedenle plağı dinlerken daha hoşunuza gidebilir.
- Plak dinlerken "buzlu camdan Mona Lisa'ya bakmak" gibidir, her şey daha güzel görünür.
- 22:34Ses Sistemlerinin Sınırları
- "Diminishing returns" (azalan faydalar) terimi, ses sistemlerinin belirli bir noktadan sonra fayda sağlamadığını gösterir.
- Plakta titreşimleri önlemek için gimbal sistemi kullanılır, ancak plak ilerledikçe çözünürlük düşer çünkü dönüş hızı aynı kalırken yer azalır.
- Plaklarda kritik şarkılar genellikle ilk üçte yer alır, çünkü plağın içi kısaldıkça kaydedebileceği hassasiyet azalır.
- 23:50Plak Kayıt Teknikleri
- Plak kaydederken iğne yanmasın diye soğutulur ve Les Paul gibi sanatçılar özel teknikler kullanır.
- Les Paul, iki disk kazıcıyı kullanarak ilk diski çalar, sonra ikinci plağı kazarken tekrar gitar çalar.
- Les Paul'un "Brazil" adlı parçası ilk yayınlandığında 1950 civarında insanlar inanamamış, çünkü o kadar iyi bir ses çıkarabilen bir şey yoktu.
- 25:18Ses Ortamlarının Özellikleri
- Bir ortamın zayıf olup olmadığı karmaşık, kompleks ve tiz seslerden anlaşılır.
- Hayrettin ortamı, her türlü ses ortamını zorlayan en önemli özelliklerinden biri atak hızıdır.
- Atak, bir sesin çıkabileceği en yüksek seviyeye çıkabilme hızıdır, yani zaman içerisinde şiddetine ulaşma ve emme hızıdır.
- 25:43Plak Kayıt Teknikleri
- Plak kayıtlarında dinamik aralığı (dynamic range) çok sevmezler ve iğne kullanımı disklerin canını okur.
- Mona, ilk üretilen manyetik ampex 300 model monote makinesini hediye edip kurcalayıp multivan'a çevirmiştir.
- Mona, diskteki atak parçalanmasını önlemek için manyetik kaydı tersten çalmayı tercih etmiştir, bu sayede iğneye tatlı bir yol çizerek daha dereceli bir iz açma imkanı sağlamıştır.
- 27:05Analog ve Dijital Kayıt Karşılaştırması
- Analog bantlar çalındıkça zarar görür çünkü zavallı bir lastik mandanın üzerine serpilmiş manyetik parçacıklardır.
- Konuşmacı, dijital kayıtların analog kayıtlardan daha iyi olmadığını, hatta çok daha kötü olduğunu iddia etmektedir.
- İyi bir acımasız sistemde aynı şeyin analog ve dijital kayıtları karşılaştırıldığında fark edilebilir.
- 29:04Plak Dinleme Ritüeli
- Plak dinleme ritüeli eşsiz bir deneyimdir çünkü plakı elinde tutup, iğneyi getirip lineer olarak dinlemek bir seromoni oluşturur.
- Plak dinleme, müziğin hak ettiği önemi vermenizi zorlar ve daha sıcak bir deneyim sunar.
- Konuşmacı, günümüz şartlarında 49 dolarlık mikrofonlarda şaşırtıcı bir seviyeye geldiklerini belirtmektedir.