Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bilimsel bir anlatım formatında, nesli tükenen hayvanları geri getirme çalışmaları hakkında bilgi veriyor.
- Video, dünya tarihindeki hayvan türlerinin değişimiyle başlayıp, nesli tükenen hayvanları geri getirme teknolojisinin gelişimini anlatıyor. CRISPR teknolojisi gibi modern yöntemlerle nesli tükenen hayvanların DNA'sının nasıl yeniden tasarlanabileceği açıklanıyor. Ardından mamutlar, Tazmanya kaplanları, dodo kuşları, kuagga gibi geri getirilmeye çalışılan hayvanların özellikleri ve yok oluş hikayeleri detaylı olarak anlatılıyor. Video, bilim insanlarının bu hayvanların hibrit versiyonlarını geri getirebileceklerini ve bazı türlerin 2027 gibi yakın bir zamanda görülebileceğini belirterek sona eriyor.
- 00:02Dünya'daki Hayvan Türleri ve Nesli Tükenen Hayvanlar
- Dünya yaklaşık 4,5 milyar yıldır yörüngesinde ve içinde yaşayan canlılara ev sahipliği yapıyor.
- Dünya'nın oluşumundan bugüne kadar toplamda 5 milyardan fazla farklı hayvan türü yaşamış, ancak şimdiye kadar yaşayan tüm hayvanların %99'unun neslinin tükendiğini biliyoruz.
- Şu anda hala yaşayan hayvan türü miktarının 8,69 milyon olduğu düşünülüyor ve günümüzde bazı hayvanların nesli tükenirken bazı yeni türlerin de oluşumuna şahitlik edebiliyoruz.
- 00:58Nesli Tükenen Hayvanların Geri Getirilmesi
- Bilim insanları nesli tükenen bazı hayvanları geri getirmeye çalışıyor ve son 20 yıldaki bilimsel gelişme sayesinde bu fikir artık büyük ölçüde gerçekçi ve başarılabilir bir çalışma haline geldi.
- İlk başarılı deneme 2003 yılında gerçekleşti; 2000 yılında ölen ve soyu tükenen bucado cinsi bir dağ keçisinin hücre çekirdeği kopyalanmaya çalışıldı.
- Yeni doğan yavru bukardo dağ keçisi sadece 10 dakika yaşadıktan sonra öldü, ancak bilim insanları pratikte nesli tükenmiş bir hayvanı geri getirerek 10 dakika bile olsa yaşatabilmişlerdi.
- 01:55CRISPR Teknolojisi ve Nesli Tükenen Hayvanların Geri Getirilmesi
- 20 yıl sonra günümüzde yeni ve çok daha iyi bir metot geliştirildi: CRISPR teknolojisi, bir hücre tasarlama yöntemi olarak herhangi bir canlının hücresinden istenmeyen bir kısmı kesip yerine istediğimiz kısmı ekleyebilmemizi sağlıyor.
- CRISPR yöntemi ile nesli tükenen hayvanları geri getirme fikri son birkaç yıl içinde ortaya çıktı; bu işlemde hücreden hastalıklı kısmı çıkarıp yerine sağlıklı kısmı eklemede olduğu gibi, nesli tükenen hayvanların DNA'sındaki belirgin özellikleri keserek başka bir hayvanın DNA'sına eklemek hedefleniyor.
- Bu işlem için geri getirmek istenen canlının genom dizilimini iyi bilmemiz gerekiyor; tüm canlıların DNA'sını oluşturan dört kimyasal yapı vardır: adenin, timin, guanin ve sitozin.
- 03:24Mamutların Geri Getirilmesi Çalışması
- Mamutların soyu yaklaşık 4000 yıl önce tükendi, ancak bilim insanları kuzey kutbundaki donmuş mamut fosillerinden DNA'larını almayı başardı.
- Şu anda Collacel isimli bir şirket toplamda 150 milyon dolarlık bir yatırım alarak mamutları geri getirmeye başladılar.
- Mamutların bilinen en yakın akrabası Asya fili; Asya filleri ve mamut DNA'ları %99,60 oranda birbirinin aynısı.
- 04:39Nesli Tükenen Hayvanlar
- Mamutlar MÖ yaklaşık 1650 civarlarında yok oldular; günümüzdeki en yakın akrabaları filler yaklaşık 3 metre yükseklikte ve ortalama 5 ton ağırlığındayken, mamutlar 4 metre yüksekliğe ve 7 ila 10 ton ağırlığa kadar varabiliyorlardı.
- Tazmanya kaplanı, keseli hayvan türü olup, 1936 yılında Tazmanya hükümeti tarafından korumaya alınmasına rağmen, 59 gün sonra Benjamin isimli son Tazmanya kaplanı hayvanat bahçesinde ihmalden öldü.
- Dodo kuşları Hint Okyanusu'ndaki Marious Adası'nda yaşıyorlardı ve 1700'lü yıllarda insanlar bu adaya geldikten sonra bizim tarafımızdan yok edildiler; 1 metre boyunda ve 20 kilo ağırlığındaki uçamayan bu hantal kuşlar, adaya gelen yerlilerden kaçmıyorlardı.
- 08:00Diğer Nesli Tükenen Hayvanlar ve Geri Getirme Çalışmaları
- Kuagga, yarı at yarı zebra görünümlü, biraz da eşeği andıran bir kafaya sahip, Güney Afrika'da yaşayan bir ova hayvanıydı; son kuagga örneği 1883 yılında hayvanat bahçesinde öldü.
- Bilim insanlarının genomlarına sahip oldukları ve geri getirebilecekleri onlarca hayvan bulunmakta; bunların aralarında Hazar kaplanı, yaban öküzü, yolcu güvercini, yünlü gergedan, funda tavuğu, fildişi gagalı ağaçkakan, moa kuşu ve daha fazla hayvan bulunmakta.
- Bilim insanları, eski hayvanları tekrar geri getirmek mümkün olsa da bu hayvanlar eskilerinin birebir kopyası değil, onların hibrit bir versiyonu olacaklar; bazıları 2027 yılı gibi yakın bir zamanda görülebileceğini düşünüyorlar.