Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Marmara Denizi'ndeki müsilaj sorununu ele alan bir belgesel formatındadır. Videoda deniz bilimcileri, balıkçılar, dalışçılar ve denizcilik sektöründen uzmanlar yer almaktadır.
- Video, Marmara Denizi'nin oluşumu ve tarihsel önemi ile başlayıp, günümüzdeki müsilaj sorununa odaklanmaktadır. Müsilajın insan kaynaklı kirlilik, atık su, azot ve fosfor gibi kirleticilerin artması, küresel iklim krizi ve fosil enerji kaynaklarının kullanımı gibi nedenleri detaylı şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca, müsilajın deniz ekosistemine, balıkçılık sektörüne ve deniz canlılarına etkileri ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Marmara Denizi'nin iklim değişikliğinin etkisiyle Akdeniz iklimine evrildiği, oksijen seviyesinin düşüşü, biyolojik çeşitliliğin azalması ve Marmara Denizi Eylem Planı'nın yayınlanması gibi konular da işlenmektedir. Konuşmacılar, müsilajın kökenlerinin tespit edilmesi ve durdurulması gerektiğini vurgulayarak, yüzeydeki temizlik faaliyetlerinin sadece geçici çözüm olduğunu belirtmektedir.
- 00:01Deniz Kirliliği ve Gelecek
- Deniz kirlendiği sürece gelecek olmayacak, bu durum hepimize kaşık kaşık zehir içirmekten bir farkı yok.
- Yeni nesil oldukça duyarlı ve bilimin dinlenmesini istiyor, harekete geçmek için en iyi zaman dündü.
- Marmara Denizi'ne günde yaklaşık yedi milyon ton atık su boca ediliyor.
- 00:54Marmara Denizi'nin Sıcaklığı
- Marmara Denizi'nde su sıcaklığı iki derece artmış durumda.
- Su sıcaklığı bir derece arttığında, deniz kirliliğinin çarpan etkisi fazla olacak.
- Yarım derece gibi görünen farklar aslında çok büyük farklara sahip.
- 02:12Marmara Denizi'nin Oluşumu
- Marmara Denizi sekiz bin yıl önce bir göl olan Karadeniz'in teknotik faaliyetler sonucunda oluşan bir iç denizdir.
- Bu doğal oluşum, boğazları ve Marmara Denizi'ni hediye etmiştir.
- Marmara Denizi'nde görülen tehlikenin üzerine bilim insanları harekete geçmiştir.
- 03:13Denizin Önemi
- İnsan su olmaksızın düşünülebilecek bir canlı değil, tarihin bilinen en eski uygarlıkları daima suların yanında kurulmuştur.
- Denizin olduğu yerde ticaret ve uygarlık vardır, deniz yolu ve limanlar farklı kültürlerin buluşma noktalarıdır.
- İlk Türk beylikleri Rumlarla komşuydu ve onlardan denizcilik anlamında çok şey öğrendiler.
- 04:11Müsilaj ve Balıkçılık
- Müsilaj denizleri karıştırmış ve balıkları rahatsız etmiştir.
- Marmara'da normalde yirmibeş kulacın açığında dipte müsilaj var ve yavaş yavaş kıyılara dağılmaya başlamıştır.
- Müsilaj ağları yatırıyor, balığı önlemiş oluyor ve balık tutma olayını engelliyor.
- 05:13Deniz Canlıları ve Bilinçlenme
- Deniz canlıları deniz ürünü değil, deniz canlısıdır ve farkında olmadan her şeyi uzaklaştırmışız.
- Deniz canlıları üremiyor çünkü okyanusun ensesine çökmüşüz.
- Deniz canlıları gerçekten senden benden farklı değil, bunu unutmuşuz.
- 06:07Müsilajın Özellikleri
- Müsilaj bir canlı değil, bir canlının oluşturduğu, yaptığı bir süreçtir ve bir fitoplanktondur.
- 2007 senesinde büyük bir yoğunlukta Marmara Denizi'nde Çanakkale Boğazı'na kadar görülmüş bir şeydir.
- Balıkçılar bunu ilk çıktığında "kaykay" diye tabir etmişlerdir.
- 07:53Müsilajın Oluşumu
- Planktonlar birincil üreticilerdir ve azot, fosfor gibi kirleticilerin miktarı büyüdüğünde çok fazla gelişirler.
- Çok fazla geliştiklerinde suyun bulanıklığı artar, güneş yeterince aşağı noktalara giremez ve derinde yaşayan fitoplanktonlar fotosentez yapamaz.
- Müsilaj, fitoplanktonların vücut salgılarının fazlalaşması sonucu oluşur.
- 08:44Marmara Denizi'nin Kirlilik Sorunu
- Marmara Denizi daha kapalı bir deniz olduğu için tehdidi daha fazla olan bir denizdir.
- Marmara Bölgesi'ne kıyısı olan yedi büyük il var ve toplam havza nüfusu yirmibeş milyon.
- Marmara'ya verilen yük, denize verilen yük onun taşıma kapasitesinin çok üstünde.
- 09:29Küresel İklim Krizi
- Küresel iklim krizine sebep olan en büyük faktörlerden biri insan kaynaklı emisyonlardır.
- Endüstriyel devrimden beri karbondioksit miktarları artarak bugün dörtyüzonyedi ppm seviyesine kadar gelmiştir.
- Dünya hala birincil enerji üretiminde yüzde doksan oranında fosil kaynaklara bağlıdır.
- 10:16Müsilajın Balıkçılar Üzerindeki Etkisi
- Müsilaj ilk görüldüğünde ağlara vurmaya başlamış ve balıkçılığın bittiği noktasına varmış gibi hissedilmiştir.
- Normalde on senede bir olan müsilaj geçen sene sanki her sene olacakmış gibi insanın beyninde yer etmiştir.
- Balıkçılar müsilajı ilk görenlerdir ve deniz suyu içerisinde farklı katmanlarda bulanıklık ve jöle kıvamında lifsi yapılar görmüşlerdir.
- 11:29Marmara Denizi'nin Müsilaj Sorunu
- Marmara Denizi boğuluyor, denizdeki oksijen seviyesi her geçen gün düşüyor ve plankton patlaması deniz yüzeyi altındaki oksijen seviyesini düşürüyor.
- Dalış yaparken, bir metre-iki metre sonra yanınızda arkadaşınız kalmıyor, güneş ışığı gelmiyor ve deniz yüzeyi kaplanmış yengeçlerle dolu oluyor.
- Müsilajın canlılara etkisi kapsamlı; biyolojik çeşitliliği tırpanladığımızda, popülasyonların sayısını dengeleyecek diğer türleri ortamdan aldığımız için başka bir tür dominant hale geliyor.
- 12:53Müsilajın Sebepleri ve Etkileri
- Müsilajın temel sebebi fitoplanktonun aşırı derecede sayısının artması, bu da denizin altındaki oksijeni sağlayan mantarlar ve bitkilerin yok olmaya başlamasına neden oluyor.
- Deniz ısınıyor, güneş ışınlarını denizin dibine gitmesini engelliyor, deniz oksijensiz kalıyor ve deniz canlıları ölüyor.
- Ormanlar yandığında tepkisel yaklaşıyoruz çünkü görüyoruz, ancak denize yapılan tahribatın farkına varmadığımız için müdahale etmiyoruz; denizi bitirirsek dünya çölleşecek.
- 13:51Müsilajın Denizin Ecel Teri Olarak Nitelendirilmesi
- Müsilaj, denizin ecel teri olarak nitelendirilebilir; bu bize tehlikede olduğunu ve can çekiştiğini gösteriyor.
- Balık akımı Ege'den başlayarak Mayıs ayına kadar Karadeniz'e girecek, yumurtalarını dökecek ve Eylül ayına doğru geri dönüşe başlayacak.
- Denizler muazzam bir üretim alanı, gıda deposu ve taşımacılık açısından çok önemli; ekosistemde inanılmaz büyük bir önemi var.
- 15:30Marmara Denizi'ndeki Balıkçılık ve Ekosistem Değişiklikleri
- Balıkçılık kontrollü olmadığı zaman besin zincirinde kırılmalar yaşanıyor.
- Eskiden İstanbul'da 128 tane tür ekonomik tür deniz canlısı varken, şu anda bu sayı ciddi şekilde azalmış vaziyette.
- Marmara'da deniz canlıları azalırken, süngerler, tunikatlar, denizanaları, deniz tavşanları, yosunlar ve alpler gibi farklı floradan canlılar burada yaşamak noktasında buluşuyor.
- 16:31İklim Değişikliği ve Marmara Denizi
- İklim değişikliğinin etkisiyle Marmara bölgesi'nde Marmara iklimi Akdeniz iklimine evriliyor.
- Sıcaklıklar artıyor ve deniz suyunun sıcaklığı da artıyor, bu da ekosistemi etkiliyor.
- Kızıldeniz'den Akdeniz'e girmiş olan balon balığı ve aslan balığı artık Marmara'da görülebiliyor.
- 17:05Marmara Denizi'nin Doğurganlığı ve Besin Zinciri
- Marmara Denizi çok doğurgan bir denizdir; Karadeniz gibi balıklar ve deniz canlıları buraya gelip üremelerini yaparlar.
- Fitoplanktonlardan başlayan ve balıklara kadar uzanan büyük bir besin zinciri var; besin zincirinin temelinde bir sorun olduğu zaman su sistemindeki tüm canlılar etkileniyor.
- Türkiye'de daha verimli balıkçılık için orta suyu kaldırmaları gerekiyor, ancak orta su trolleri yavru balıkları tutarak büyüyecek olan istavrit ve çinekopta balıkları öldürmüş oluyorlar.
- 19:08Balıkçıların Zorlukları
- Tekir balığı on gündür akın yapmaya başladı, ancak balıkçılar için zorluklar var.
- Balıklar üstüne çıktığında takımı kaldıramıyorlar, takım denizde kalıyor ve ufak tekneler ağını tekneye alamıyor.
- Balıkçılar denize çıkmaya korkar olduk, ağları denizde saatlerce bekletiyorlar ve ne zamana çıkacaklarını bilmiyorlar.
- 20:47Deniz Kirliliğinin Deniz Ticaretine Etkileri
- Deniz kirliliği doğrudan balık kaynaklarını ve denizdeki canlıları azaltıyor.
- Deniz taşımacılığında kullanılan araçların balast suyunun denize basılması, biyolojik çeşitliliğin taşınmasıyla ilgili çevresel bir sorun oluşturuyor.
- Bu sorunu gidermek için gemilerde balast sularının rehabilite edilmesi çalışmaları yapılıyor ve liman otoriteleri katı kurallar ve cezalarla bu konunun bertaraf edilmesini sağlıyor.
- 21:57Marmara Denizi'nin Temizliği İçin Yapılan Çalışmalar
- Marmara Denizi'nin temizliği için 6 Haziran'da eylem planı yayınlandı ve 8 Haziran'da çevresindeki yedi il ile toplu temizlik faaliyeti yürütüldü.
- İstanbul'da yaklaşık 6.440 ton müsilaj toplandı, bunun yaklaşık 4.000 tonunu İstanbul Büyükşehir Belediyesi topladı.
- Geçtiğimiz 1-2 yılda yerel yönetimler ve hükümet, yüzeydeki problemi çözmek için çeşitli girişimler yaptılar.
- 22:34Müsilajın Temizlenmesi ve Etkileri
- Müsilajın temizlenmesi bugünden yarına çözülebilecek bir mücadele değil, denize yapılan atığın durdurulması gerekiyor.
- Müsilajın toplanması sadece görsel açıdan önemliydi, denizin dibi hala pis ve planktonların oluşması denizin dibinde yaşanan bir sorun.
- Müsilaj önemli bir besin maddesi olduğu için üzerinde patojenik bakteriler gelişebiliyor ve yüzeye toplandığında kıyıdaki insanlarla buluşabiliyor.
- 23:50Müsilajın Bertarafı ve Deniz Ekosistemi
- Müsilaj denize yakın ama deniz seviyesinin üzerinde lagünler açılarak boşaltıldı, topraktan süzülürken yeniden filtrelenmiş oldu.
- Sızan su deniz seviyesine yakın olduğu için direkt denizle buluştu, yeraltı suyu ve toprağı tuzlandırmadı.
- Deniz zeminindeki ve ekosistem içerisindeki döngüsel durumları ve değişimleri çok fazla insanın gözlemleyemiyor ve açıklayamıyor.
- 24:42Müsilajın Deniz Ekosistemine Etkileri
- Deniz ekosisteminde mercanlar, süngerler, deniz solucanları, poliketler ve tunikatlar gibi canlılar fitoplanktonları, zooplanktonları ve atıkları filtre ederek dönüştürülmüş suyu katkı sağlarlar.
- Müsilaj deniz yüzeyi üzerinde tabakalar oluşturarak bentik yaşamı (zemin yaşamını) öldürüyor.
- Müsilaj tabakaları canlıların besin almasını, filtrasyon yapmasını ve güneş ışığını elde etmesini engelliyor.