Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Meraklısına Bilim" programında sunucu ile Bilim Akademisi üyesi ve Koç Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ersin Yurtsever arasında geçen bu röportajda, kuantum teorisi konusunda 50 yıllık deneyime sahip bir bilim insanı ile sohbet edilmektedir.
- Video, kuantum teorisinin ne olduğu, ne olmadığı ve yaygın yanlış anlaşılmaları ele alarak başlıyor, ardından alternatif tıp ve homeopati konularındaki yanlış uygulamaları açıklıyor. Daha sonra kuantum mekaniğinin tarihçesi, temel prensipleri, Niels Bohr, Heisenberg, Schrödinger ve Dirac gibi önemli bilim insanlarının katkıları ve kuantum dünyasının gizemli yönleri detaylı şekilde anlatılıyor.
- Röportajda ayrıca kuantum mekaniğinin günlük hayattaki uygulamaları (MR teknolojisi, tünelleme), Schrödinger'in kedi deneyi, dalga fonksiyonu ve kuantum teorisinin fizik, kimya ve biyoloji alanlarındaki etkileri hakkında bilgiler verilmektedir. Prof. Yurtsever, kuantum teorisinin bilimsel bir devrim olarak adlandırılmasının sebeplerini ve gelecekteki potansiyelini de açıklamaktadır.
- 00:08Kuantum Teorisi Hakkında Giriş
- Konuşmacı, bilim akademisi üyesi ve Koç Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ersin Yurtsever ile kuantum teorisi hakkında konuşacağını belirtiyor.
- Kuantum teorisi, aşka ve kariyere ulaşma gibi konularda suistimal edilen ve karıştırılan bir alan olarak tanımlanıyor.
- Konuşmacı, kuantum teorisini 1968-1969 yıllarında tanıştığını ve bu konuda 50 yıllık bir deneyim olduğunu belirtiyor.
- 01:53Kuantum Kelimesinin Suistimali
- Kuantum kelimesi gizemli ve çekici olduğu için insanlar bu kelimeyi kullanmak istiyor, ancak bu kelimeyi kandırmak için kullanmak sahtekarlık olarak değerlendiriliyor.
- Konuşmacı, kuantum diyeti, kuantum aşk ve kuantum başarı gibi kavramları örnek olarak vererek bu kelimelerin bilimsel olmayan kullanımını eleştiriyor.
- Kuantum teorisi ile beslenme, enerji üretim ve bilinç arasındaki ilişkilerin bilimsel olarak kanıtlanmadığı vurgulanıyor.
- 05:31Kuantum Teorisinin Gerçekleri
- Kuantum teorisi her şeyin teorisi gibi düşünülebilir, ancak bu teoriyi uygulamak için kısıtlı imkanlar var ve uygulayamadığımız yerlerin miktarı çok daha fazla.
- Klasik fizikte madde katı olarak görülürken, atom parçalamaz denilse de, fizikçiler katı madde bulmak adına atom ve atom altını incelemeye başladıklarında, her şeyin sıkıştırılmış enerjiden oluştuğu gözlemlenmiş.
- Max Planck'ın ışığın doğrusal değil, kesikli paketçiler haline geldiğini gözlemlediği belirtiliyor, ancak bu doğrusal ve kesikli kavramlarının birbirinden tamamen farklı olduğu vurgulanıyor.
- 07:13Kuantum Teorisinin Yanlış Kullanımı
- Kuantum kelimesinin Latince'de "kaç" anlamına geldiği, ancak bu kelimenin atomların sıçrayışı ve kaçışını ifade etmediği belirtiliyor.
- Konuşmacı, kuantum yaşam koçluğu gibi konularda yapılan konferansların ağzına kadar dolu olduğunu, ancak bilimsel konferanslarda 30-40 kişi bile gelmediğini söylüyor.
- Kuantum teorisinin hayallerini gerçekleştirme vaadiyle kullanıldığı, ancak bu tür yaklaşımların dolandırıcılığa dönüşebileceği ve insanların dikkatli olması gerektiği vurgulanıyor.
- 10:59Alternatif Tıp ve Homeopati
- Alternatif tıp günümüzde gündemde olup, üniversiteler dahil birçok yerde çalışıp çalışmadığı konusunda tartışmalar var.
- Homeopati, 17. yüzyılda bir İsveçli tarafından ortaya atılmış bir fikir olup, ilacı seyrelterek toksik özelliklerini ortadan kaldırmaya çalışır.
- Homeopati, ilacı o kadar seyrelttiğinizde moleküllerin tamamen ortadan kalacağına rağmen, suyun bu molekülün özelliklerini hatırlayacağını iddia eder.
- 12:14Homeopatinin Bilimsel Açıklaması
- Homeopatinin bilimsel olarak kabul edilmesi akla ziyan bir karar olup, suyun hafızası diye bilimsel deneyler ortaya çıkmış ancak bunların doğru olmadığı ortaya çıkmıştır.
- Su genellikle çok kısa zamanlardaki yapıları hatırlar, kabın şeklini hatırlaması söz konusu değildir.
- Homeopatiyi kullanmak ve desteklemek bir olay olabilir, ancak bunu kuantum teorisi ile ilişkilendirmek büyük bir yalan ve dolandırıcılıktır.
- 14:47Kuantum Teorisi ve Alternatif Tıp
- Kuantum teorisi ile alternatif tıp arasındaki bağlantı, kuantum kelimesinin reklam aracı olarak kullanılmasıdır.
- Düşünsel davranışlar, yaşam koçluğu, pozitif düşünce, pozitif enerji, aşk ve diyet gibi konularla kuantum mekaniği arasında hiçbir alakası yoktur.
- Kuantum kelimesi 17. yüzyılda Planck tarafından küçük bir enerji birimi olarak tanımlanmıştır.
- 16:08Bilimsel Teori Kavramı
- Teori kelimesi kamuoyunda yanlış kullanılmaktadır; bilimsel teori ile kişisel görüşler arasında fark vardır.
- Bilimsel teori, gözlemlere dayalı kurulan hipotezlerin test edilmesi ve doğruluğunun gösterilmesiyle oluşur.
- Kuantum teorisi ilk başlarında düşünce teorileri olarak ortaya çıkmış olsa da, yapılan gözlemlerle doğruluğu kanıtlanmış bir teoridir.
- 19:19Kuantum Teorisi ve Mekanik
- Mekanik, cisimlerin kuvveti altında nasıl davrandıklarını çalışmaktır ve klasik mekanik Newton yasalarını içerir.
- Newton yasaları determinist yasalardır; bir sistemin özelliklerini biliyorsanız, gelecek davranışlarını tahmin edebilirsiniz.
- Kaos teorisi, determinist sistemleri uzun vadeli olarak tahmin edemeyeceğimizi gösterir; örneğin kelebeğin kanatlarını çırptığı zaman yüz kilometre ötede hava nasıl değişir kestirilemez.
- 22:47Niels Bohr ve At Nalı
- Niels Bohr'un ofisine gelen bir ziyaretçi, kapının üstünde asılı olan at nalının uğur getirdiğine inanıldığını sorduğunda, Bohr inanmadığını ancak inanmasan da işe yaradığını söyledi.
- Kuantum mekaniği, Newton mekaniği ve Maxwell'in elektromanyetik teorisi 1800'lerde her türlü gözlemi açıklayabileceklerine inanılırdı.
- 1900'lerde ortaya çıkan deneyler, Newton yasaları ve Maxwell yasaları tarafından açıklanamadı.
- 24:13Kuantum Teorisinin Doğuşu
- Kuantum teorisinin doğuşunda üç ana deney vardır: kara cisim ışıması, fotoelektrik etki ve hidrojen ışıması.
- Fotoelektrik etkiyi çözen Albert Einstein, 1921 yılında bu çalışmasıyla Nobel Ödülü aldı, ancak bu ödülün ilk aday gösterilmesi değildi.
- Nobel Ödülü'nde bir düşünceyle değil, bir icatla (deneyle desteklenebilir) ödül verilir, Einstein'ın görecelik teorisi o zamanki deneylerle kanıtlanamadığı için ödül alamadı.
- 25:35Newton ve Kuantum Yasaları
- Newton'un elmayı başına düştüğü için yasaları bulduğu anlatılır, ancak bu elma aynı zamanda Newton yasalarının ölümüne neden oldu.
- Kuantum teorisi, Newton yasalarının yerini aldı, ancak Newton yasaları hala lise sınavlarında uzak eğik atış problemlerinde kullanılıyor.
- Newton yasaları gözlediğimiz dünyanın belirli bir bölgesinde işe yarıyor, kuantum yasaları ise molekül, atom, atom içi ve çekirdek boyutlarında geçerli.
- 26:50Kuantum Teorisinin Tarihçesi
- Kuantum mekaniğinin doğuşunu anlatan popüler bilim kitapları arasında Refik Fenmen'in 1940 yılında yazdığı "Yeni Kuanta Fiziği ve Felsefi Ehemmiyeti" kitabı bulunmaktadır.
- Kuantum teorisinin tam çıkış tarihi konusunda farklı görüşler vardır; bazıları 1900'lerdeki deneylerin çözülememesi olarak, bazıları ise 1920'lerin sonlarına doğru matematiksel ortaya çıkışı olarak kabul eder.
- Kuantum teorisi Avrupa'da, özellikle Almanca konuşan ülkelerden (Avusturya, Almanya, İsviçre, Danimarka) ve İngiltere'de doğdu.
- 29:19Kuantum Bilim İnsanları ve Dedikodular
- Kuantum tarihinin kitabını yazmak zor çünkü bilim tarihi yazmak için tarih okumayı ve yazmayı bilmek, ayrıca o sahayı anlayacak ve yorumlayacak kadar bilgi sahibi olmak gerekir.
- Heisenberg ile Bohr arasındaki kavgalar, Heisenberg'in Nazi olduğu izlenimleri ve Bohr'u Almanya'ya getirme çabaları gibi dedikodular vardır.
- Schrödinger'in çapkınlığı meşhurdur; 1926 yılında Alpler'de bir kış tatilinde dört önemli makale yazmış ve İngiltere'den kaçarak İrlanda'ya gitmiştir.
- 31:36Kuantum Mekaniğinin Formülasyonları ve Gizemli Yüzü
- Kuantum mekaniğinin üç formülasyonu vardır: Heisenberg, Schrödinger ve Dirac.
- Kuantum mekaniğinin anlaşılması en kolay olan formülasyonu Schrödinger'e aittir ve kimya alanında da en çok kullanılır.
- Kuantum mekaniği, Newton yasalarının deterministik olduğu aksine probbilistiktir ve olasılıklara dayanır, bu da kuantumun gizemli görünmesine neden olur.
- 33:36Kuantum Mekaniğinin Gizemleri
- Kuantum mekaniğinde kedi hem ölüdür hem de diridir, ancak bu durum normal hayatımızda bir anlam ifade etmez.
- Kuantum mekaniğinde gözlem yapıldığında olasılıklar bir şeye iner, bu mantığımıza uygun bir şey değildir.
- Matematiksel olarak kuantum mekaniği açık olsa da, bunu resim gibi anlatmaya çalıştığımızda gizem ortaya çıkar.
- 35:50Kuantum Mekaniğinin Uygulamaları
- Kuantum mekaniğinin doğruluğunu gözlemlerle kanıtlayabiliriz, örneğin MR (nükleer manyetik rezonans) teknolojisi.
- Tünelleme olayı, kuantum mekanikte enerjisi az olan bir nesnenin engeli aşabilmesi durumudur.
- Tünelleme olayı 1986 yılında fizik nobeli kazandırmış ve mikroskoplar yapımında kullanılmıştır.
- 38:04Kuantum Teorisinin Bilimde Yeri
- Kuantum teorisi başlangıçta fizik olarak ortaya çıkmış, 1950'lerde kimya alanına sıçramıştır.
- Bilgisayar teknolojisinin gelişmesiyle kuantum mekaniği kullanılarak birçok kimya nobeli kazanılmıştır.
- Kuantum biyolojisi de yavaş yavaş oluşma yönünde olup, bilgisayar teknolojisi geliştiğinde biyolojiye de aktarılacaktır.
- 40:59Kuantum Teorisinin Önemi
- John Willer'ın "Kuantum: Şan ve Utanç" sözü, kuantum teorisinin fiziğin hiçbir dalını aydınlatmadığını ifade eder.
- Kuantum teorisi kimyanın büyük kısmını aydınlatırken, biyolojide de başlangıç yapmaktadır.
- Kuantum mekaniğinin mantıkla birleştirilmesi zor olsa da, bilim böyle ilerlemektedir.