Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Barcelona'da doktora çalışmasında kuantum bilgi bilimi üzerine deneysel fizik alanında çalışan bir konuşmacının laboratuvarından canlı olarak yaptığı bilgilendirici bir sunumdur. Konuşmacı, kendi laboratuvar deneyleri ve kuantum teknolojileri konusundaki uzmanlığıyla izleyicilere bilgi aktarmaktadır.
- Sunum, kuantum bilgi biliminin temel prensiplerinden başlayarak kuantum mekaniği, süperpozisyon, kuantum bilgisayarlar, kuantum anahtar dağıtımı ve kuantum şifreleme teknolojilerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. Video, kuantum algoritmaları (Shor ve Grover), kuantum hafızalar, kuantum ağlar ve kuantum simülasyonu gibi konuları teknik bir anlatımla açıklamakta ve laboratuvar deneyleri üzerinden desteklemektedir.
- Sunumda ayrıca kuantum teknolojilerinin güncel uygulamaları, D-Wave ve ID Quantique gibi şirketlerin çalışmaları, kuantum anahtar dağıtımı sistemlerinin ticari kullanımı ve gelecekteki potansiyeli hakkında bilgiler verilmektedir. Konuşmacı, kendi laboratuvarının 2010 yılında sıfırdan kurulma sürecini ve katı hal kuantum depolama deneylerini de paylaşarak, kuantum teknolojilerinin güncel durumunu ve gelecekteki gelişmelerini izleyicilere aktarmaktadır. Sunum, soru-cevap bölümüyle tamamlanmaktadır.
- 00:03Giriş ve Konuşmacının Tanıtımı
- Konuşmacı Barcelona'da kuantum bilgi bilimi üzerine deneysel fizik alanında doktora çalışması yapıyor.
- Konuşmacı Barcelona'dan yerin iki kat altındaki laboratuvarından online bir laboratuvar turu yapacak.
- Konuşmacı kuantum bilgi ve teknolojileri hakkında klasik bilgi ile kuantum bilgi arasındaki farkları, kuantum şifreleme ve haberleşme, kuantum hafızalar ve kendi deneylerinden bahsedecek.
- 01:56Klasik Bilgi
- Klasik bilgi en küçük parçası "evet" veya "hayır" (matematiksel olarak 1 veya 0) olarak ifade edilir.
- Klasik bilgisayarlar 1'ler ve 0'lar (bitler) kullanarak bilgiyi kodlayıp iletir.
- Klasik iletişim hatlarında (fiber optik, elektronik) küçük sinyaller 1 veya 0 olarak iletilebilir.
- 04:18Kuantum Bilgi ve Süperpozisyon
- Kuantum bilgiden bahsedilmeden önce süperpozisyon kavramı açıklanmalıdır.
- Süperpozisyon, klasik dünyada tam bir analogu olmayan, aynı anda birden fazla duruma sahip olma özelliğidir.
- Kuantum bilgide, klasik bilginin 1 veya 0 değerleri süperpozisyon halinde olabilir ve ölçüm yapıldığında ya 1'e ya 0'a çöker.
- 06:25Kuantum Mekaniğinin Kopenhag Yorumu
- Kuantum mekaniğinin Kopenhag yorumuna göre, ölçüm yapılana kadar sistem aynı anda bütün özelliklere ve durumlara sahiptir.
- Niels Bohr'un yorumu olarak bilinen bu yaklaşım, "dalga fonksiyonu çökmesi" olarak da adlandırılır.
- Einstein 1935 yılında bu yorumu itiraz ederek, "hayalet etki" (spooky action at a distance) kavramını ortaya atmıştır.
- 07:09Einstein-Bohr Tartışması
- Einstein, bir parçacığın spin değerinin ölçümü yapıldığında, iki ayrılan parçacığın spinlerinin toplamının sıfır olması gerektiğini ve birinin değeri bilindiğinde diğerinin değerinin de bilindiğini savunmuştur.
- Einstein, bu durumun ışıktan hızlı bir etki gerektirdiğini ve bu durumun imkansız olduğunu iddia etmiştir.
- Einstein, gerçek doğayı tanımlayan başka bir teori ve gizli değişkenlerin (hidden variables) var olabileceğini öne sürmüştür.
- 09:44Bell Eşitsizliği ve Deneyler
- 1964'te John Bell, Bell Eşitsizliği adlı bir teorem ortaya atmıştır.
- Bell Eşitsizliği, gizli değişken teorilerinin ihlal edildiğini göstererek kuantum mekaniğinin gerçek doğayı gösteren bir teori olduğunu kanıtlamıştır.
- 1982'de Paris'te Alain Aspect, bu teorinin deneylerle doğrulandığını göstermiştir.
- 11:20Uzun Mesafeli Kuantum Deneyleri
- Kuantum mekaniğinin en önemli özelliklerinden biri olan "anında etki" (spooky action at a distance), 144 kilometre mesafede açık uzayda deneylerle kanıtlanmıştır.
- Bu deneyler, Lapalma ve Tenerife adaları arasında Avrupa Güney Gözlemevi ve Avusturya'dan Anton Zeilinger'in grubu tarafından gerçekleştirilmiştir.
- Bu deneylerin amacı, uzun mesafeli kuantum haberleşme teknolojilerini geliştirmektir.
- 14:53Kuantum Hesaplama
- Kuantum bilgisayarlar, klasik bilgisayarların bit yerine kübit (qubit) kullanır ve bu kübitler bir ve sıfırın süperpozisyonudur.
- Kuantum hesaplamanın gücü, süperpozisyon prensibinden gelir ve aynı anda birden fazla paralel işlem yapabilmesidir.
- Kuantum bilgisayarlar, klasik bilgisayarlardan daha verimli çalışacağı belli alanlarda kullanılacaktır, örneğin çarpanlarına ayırma gibi.
- 17:14Çarpanlara Ayırma Algoritması
- Peter Shore 1994 veya 1995'te ortaya koyduğu çarpanlara ayırma algoritması, bir tam sayıyı çarpanlarına çok hızlı bir şekilde ayırma özelliğine sahiptir.
- Şifre sistemleri genellikle büyük tam sayının çarpanlarına ayrılabilmesine dayanır ve klasik bilgisayarlarla bu işlem çok zor ve uzun sürer.
- Klasik bilgisayarlar 400 basamaklı bir sayıyı çarpanlarına ayırabilmek için 10 milyar yıl alırken, Shore algoritması bu işlemi sadece 3 yıl içinde tamamlayabilir.
- 18:47Şifreleme Sistemleri ve Kuantum Bilgisayar Tehdidi
- RSA kripto sistemi günümüzde kredi kartları gibi sistemlerde kullanılan halka açık anahtar dağıtımı teknolojisine dayanır.
- Şifreleme sistemlerinde kullanılan anahtarlar çok büyük sayılardan oluşur ve ele geçirilse bile kırılması çok zordur.
- Kuantum bilgisayarlar ve Shore algoritması ile şifreleme sistemleri tehlikeye girebilir, bu nedenle "post-kuantum kriptografi" konusu üzerinde araştırmalar yapılıyor.
- 20:21Shore Algoritmasının Çalışma Prensibi
- Shore algoritması, kuantum versiyonu дискрет-фурье преобразование (DFT) kullanarak hızlanmaktadır.
- IBM'de 2001 yılında 15 sayısının çarpanlarına (3×5) ayrılması deneyi yapılmıştır.
- Bu deneyde nükleer manyetik rezonans kullanılarak özel bir molekül sentezlenmiş ve 7 kübit gerektirilmiştir.
- 22:49Kuantum Bilgisayar Sistemleri
- Kuantum bitleri gerçekleştirmek için farklı sistemler vardır, örneğin 7 kübit üzerinde mikrodalga frekansında puls göndererek kuantum operasyonları yapılabilmektedir.
- 2012 yılında 21 sayısının 7 ve 3'e faktörize edilmesi deneyi yapılmıştır.
- Kuantum dalga kılavuzları ve çip tabanlı sistemler, yarı iletken substrat üzerinde lazerle yazılmış kılavuzlar kullanılarak ışıkla kuantum operasyonları yapabilen ölçeklenebilir bir sistemdir.
- 24:22Kuantum Dalga Kılavuzu Sistemi
- Kuantum dalga kılavuzu sisteminde, birbirine yaklaşan yerlerde ışık %50 ihtimalle sola, %50 ihtimalle sağa gidebilir.
- Bristol'de 2007 veya 2008 yılında ilk kez bu sistem gösterilmiş ve çok hızlı ilerleme kaydedilmiştir.
- Deneyler basit görünse de oldukça karmaşıktır ve 21 ve 15 gibi küçük sayılarla başlayıp, zamanla daha büyük sayılarla çalışmak planlanmaktadır.
- 26:18Kuantum Algoritmaları
- Algoritma, belirli bir amaca ulaşmak için gerçekleştirilmek zorunda olan matematiksel operasyonlar kümesi veya dizisidir.
- Grover arama algoritması, klasik bilgisayarlarda n elemanlı bir veritabanında arama yaparken ortalama n deneme gerektirirken, kuantum bilgisayarlarda bu süreyi karekök mertebesine düşürerek daha hızlı sonuçlar elde etmeyi sağlar.
- Grover arama algoritması, klasik bilgisayarlarda bir ay sürebilecek bir aramayı 27 dakikaya indirebilecek kapasitededir.
- 28:18Kuantum Hesaplama Şirketleri
- D-Wave, Kanada merkezli bir şirket olup özel bir teknikle kuantum hesaplama iddia ediyor.
- D-Wave, kuantum bilgisayarlarını satışa sunmuş ve Lockheed Martin ile bir anlaşma yapmış, bu şirket Amerika'nın en büyük silah üreticilerinden biridir.
- Von Neumann mimarisi kuantum versiyonu, katı hal süper iletken devrelerle gerçekleştirilmiş ve bu sistem ölçeklenebilir bir yapıya sahiptir.
- 31:44Kuantum Şifreleme
- Klasik şifrelemede anahtarın güvenli bir şekilde dağıtılması zor bir meseledir, çünkü arada biri anahtarı çalabilir.
- Kuantum anahtar dağıtımı, fiber optik iletişim hattında tek fotonlarla gerçekleştirilir.
- Kuantum anahtar dağıtımı güvenlidir çünkü araya girip bilgi çalmaya çalışan biri fark edilir ve kuantum mekaniğindeki "no cloning teoremi" gereği tek fotonların kopyalanamaması nedeniyle casus eriştiği bilgiyi kullanamaz.
- 37:07Kuantum Teknolojileri ve İsviçre'deki Araştırmalar
- İsviçre'de 1980'den beri araştırmalar yapan bir araştırma grubu, kuantum informasyon ve dolanıklık konularında çalışmaktadır.
- Grubun kurucusu teorisyen olarak başladı, İsviçre'de doktora yaptıktan sonra İsviçre Telefon Telgraf PTT'si için fiber teknolojileri üzerine çalışmaya başladı.
- Teorisyen olan bu kişi, kuantum teknolojisinin derin önemini fark ederek araştırmalarını fiber temelli kuantum bilgi sistemlerine kaydırdı.
- 38:00Kuantum Teknolojilerinin Uygulamaları
- 2004 yılında bu grup, protokolü kullanarak ticari bir cihaz geliştirdi ve kuantum teknolojileri yaklaşık 10-12 yıldır kullanıma sunulmaktadır.
- 2007'de İsviçre'deki yerel seçimlerde bilgilerin şifrelenmesinde kuantum teknolojileri kullanıldı.
- Viyana'da da 144 km'de teleportasyon yapan grubun, bir banka işlemi için kullanılan sistemde kuantum teknolojileri kullanıldığı belirtiliyor.
- 38:49Kuantum Sistemlerinin Güvenliği ve Hacker'lar
- Kuantum teknolojilerine karşı Rus Vadim Makarov adlı bir hacker, 2004'ten beri erişilebilir olan bu sistemleri birkaç yıl sonra hackledi.
- Makarov, İd Quantic'ten ve MagicQ'dan satın aldığı sistemleri belli tekniklerle hackledi.
- Hackleme yöntemi, dedektörlerin yüzde yüz verimli olmaması açığını kullanarak, dedektörleri çok yüksek seviyede ışık göndererek kör edip istenmeyen manipülasyonları gerçekleştirmeyi içeriyordu.
- 40:38Kuantum Anahtar Dağıtım Sistemlerinin Sınırlamaları
- Fiber optik tabanlı kuantum anahtar dağıtım sistemlerinde sınırlayıcı faktör, fiber optik kablolardaki kayıptır.
- 10 GHz'lik bir sinyal, 500 km sonra sadece 1 Hz'e düşmektedir, yani saniyede 10 milyar foton gönderilen bir sinyal 500 km sonra saniyede sadece 1 foton ile ulaşmaktadır.
- En uzun mesafeli anahtar dağıtım sistemi 100-200 km mertebesindedir.
- 42:24D-Wave Kuantum Bilgisayarı Hakkında Tartışma
- Konuşmacılar, D-Wave'in kuantum bilgisayarında Python kodları ile hesaplama yapılabileceğini iddia ettiğini ve cloud kuantum computing olarak tanıtıldığını belirtiyor.
- D-Wave'in iddiasının bilimsel komünite tarafından henüz tam olarak kabul edilmediğini ve bu konunun kesinleşmesinin zaman alacağını vurguluyorlar.
- D-Wave'in Shor veya Grover gibi kuantum algoritmalarını çalıştırabilme kapasitesi konusunda şüpheler var.
- 45:07Kuantum Haberleşme ve Tekrarlayıcılar
- Fiber optik haberleşme ağlarında beş kilometrede bir ara istasyonlar gerekiyor çünkü zayıflayan sinyalleri güçlendirmek için.
- Klasik bilgi iletiminde sinyal zayıfladığında onu amplifi edebilirken, kuantumda ölçtüğünüz anda durum yok ediliyor.
- Kuantum tekrarlayıcılar (repeater) kuantum haberleşme ağlarında ara istasyon olarak kullanılıyor ve laboratuvarın konusu.
- 46:31Kuantum Ağları ve Kuantum Node'lar
- Kuantum ağlarında kuantum node'lar uçan kübitler ile durağan kübitler arasında bir arayüz görevi görüyor.
- Kuantum node'lar bilgiyi depolamak, depolanan bilginin kuantum özelliğini korumak ve gerektiğinde geri almak zorunda.
- Fotonun polarizasyonu (yatay veya dikey) bir örnek olarak uçan kübitler için, atomun elektronik seviyeleri ise durağan kübitler için kullanılıyor.
- 50:16Kuantum Hafızaları ve Özellikleri
- Kuantum hafızalarının ana gereklilikleri: kuantum özellikleriyle birlikte saklamak ve geri alabilmek, verimlilik ve uzun saklama süresi.
- Kuantum seviyesinde verimlilik konusunda %85 seviyeye ulaşılmış, saklama süresi ise yaklaşık 100 milisaniye civarında.
- Klasik ışık seviyesinde saklama süresi 1-2 saniye, bazı araştırmalarda 7 saniyeye kadar çıkabilmiş.
- 51:59Kuantum Hafıza Örnekleri
- İki ayna arasına tek atom koyarak bir kuantum hafıza arayüzü oluşturulabilir.
- Manyetik optik tuzaklama (optical trapping) yöntemi de kuantum hafızalar için kullanılıyor ve bu konuda 1997 yılında Nobel ödülleri verilmiş.
- 53:12Atom Kümelerinin Tutulması ve Soğutulması
- Atom kümeleri, üç boyuttan her taraftan gönderilen güçlü lazer ışıkları ve manyetik alan kullanılarak ortada tutulabilmektedir.
- Bu yöntemle atomların hareketi durdurulabildiği için sıcaklık mikro kelvin seviyesine kadar düşürülebilmektedir.
- Soğutulmuş atom kümeleri, binlerce-milyonlarca atom içerdiği için ışık-madde etkileşimi deneyleri yapılabilmesine imkan tanır.
- 55:05Atom Kümeleri ile Yapılan Deneyler
- 2007 yılında yapılan bir deneyde, ultra yüksek vakum odacı çember içindeki atomlarla 2-3 metre ötedeki laboratuvarın diğer tarafındaki atomlar arasında dolanıklık deneyi yapılmıştır.
- Bu tür deneyler, vakum odacı çemberler ve lazerler gibi karmaşık deney düzenekleri gerektirmekte ve çok zaman ve meşakkatli olmaktadır.
- Bazı araştırmacılar, sıfırdan deney düzenekleri kurmak için yıllarını harcayabilir ve sonuç elde edemeyebilirler.
- 57:45Akademik Ortam ve Zor Deneyler
- Akademik ortamda insanların elindeki makaleye bakıldığı, teknik bilgiye yeterince değer verilmediği belirtilmektedir.
- Bazı araştırmacılar, zor deneyler yapmak için kendilerini zorlamak ve kendilerini geliştirmek için bu tür projelere yönelmektedir.
- 2001 yılında Nobel Ödülü alan Wolfgang Ketterle, ilk defa Bose-Einstein yoğunlaşmasını göstermiştir.
- 59:29Sonuçlar ve Gelecek Çalışmalar
- Laboratuvarda kullanılan deney düzeneklerinin kalbi, çeşitli lazerlerle tuzaklanmış parlak bir atom bulutudur.
- 2010 yılı sonunda yayınlanan bir çalışmada, aynı vakum odacığı içindeki dört farklı atom bulutu birbirleriyle dolandırılmıştır.
- Bu tür deneyler, kübitler arasındaki etkileşimler gibi kuantum teknolojileri için çok önemlidir.
- 1:02:01Kuantum Bilgisayar Teknolojisi ve İyon Tuzaklama
- Kuantum bilgisayar teknolojisinde atomlar, lazer ışıkları ve manyetik alan kuvveti kullanılarak tuzaklanabilir, hareketleri durdurulup soğutulabilir.
- İyon tuzaklama yönteminde, atom yerine nötr yüklü iyonlar kullanılır ve çeşitli elektrotlarla elektrik alan uygulanarak iyonlar tuzaklanabilir.
- İyonlar tek tek erişilebilir ve üzerinde çeşitli operasyonlar yapılabilir, yan yana duran iyonlar birbiriyle entegre edilebilir.
- 1:03:35Nobel Ödülü Kazananların Çalışmaları
- David Wineland'in çalışma konusu iyon tuzaklama tekniğidir ve bu alanda çok büyük ve hassas deneyler yapmaktadır.
- Hassas deneylerde, optik masayı yere indirip yerçekimi sabitini belirlemek için deney yapılabilmektedir.
- Hassas sistemlerle, dünyanın çapı ile otuz santimlik kayma arasındaki farkı ölçebilmek mümkündür.
- 1:05:38İyon Tuzaklama Rekortları
- Yan yana tuzaklanmış iyonlar kullanılarak kuantum bilgisayar teknolojisi geliştirilmektedir.
- Ryaner Blood liderliğindeki Innsburg grubu, on dört iyonu birbiriyle dolanık hale getirerek dünya rekoru kırmıştır.
- Bu deney, en çok sayıda kubit'in birbiriyle dolandırılması konusunda dünya rekorudur.
- 1:06:33Kuantum Hesaplama Deneyleri
- Universal Digital Kuantum Simulation deneyinde, herhangi bir kuantum sistemi simüle edebilecek ayrı bir sistem teorik olarak öne sürülüp deney yapılmıştır.
- 2011'de trap tuzaklanmış iyon sisteminde altı kübit kullanılarak çok kompleks fiziksel sistemlerin simülasyonu yapılmıştır.
- Makalede, yakın gelecekte onlarca kübit ve yüzlerce kuantum mantık operasyonu yapılabilir hale geleceğine inanıldığı belirtilmiştir.
- 1:07:49Laboratuvar Kurulumu ve Deneyler
- Laboratuvar 2010 yılında doktora başlangıcında hiçbir şey olmadan sıfırdan kurulmuştur.
- Laboratuvarda soğutucu cryostat, optik masa ve turuncu ışık kaynağı gibi donanımlar bulunmaktadır.
- Turuncu ışık kaynağı, 606 nm dalga boyundaki optik geçiş için iki farklı lazerin birleştirilmesiyle elde edilmiştir.
- 1:10:40İlk Işık Depolama Deneyi
- Laboratuvar ilk ışık depolama deneyini yedi-sekiz ay sonra, ışık kaynağı kurulduktan sonra başlamıştır.
- Deneyde, kristale gönderilen ışıkın bir kısmı saklanırken, bir kısmı etkileşime girmeden geçip gitmiştir.
- Deneyde ışık 500 nano saniye boyunca depolanmış, ancak bu deney tek fotonlarla değil, gözle görülebilen ışık parçacıklarıyla yapılmıştır.
- 1:12:43Katı Hal Sistemde Kuantum Hafıza Deneyi
- Deneyde polarizasyon kübitleri (dikey, yatay) bir katı hal sistemde hafızada saklanabilmesi gösterildi.
- Katı hal sistemde deney yapmanın avantajı, karmaşık donanımlardan ziyade sadece bir kristal kullanabilmesi ve bu sayede deneyi daha kolay yapabilmesidir.
- Katı hal sistemlerin pratik uygulamalarda daha avantajlı olması beklenmektedir.
- 1:14:11Deney Düzeni ve Çalışma Prensibi
- Deney düzeni iki kısımdan oluşur: sağ tarafta kubit hazırlığı, sol tarafta hafıza hazırlığı.
- Kubit hazırlığı için optik aletler (QWP, HWP) kullanılarak istenen kubit oluşturulabilir.
- Hafıza hazırlığı için optik pompalama yöntemleriyle kristalin içinde hafıza hazırlanır ve daha sonra kübitler analiz edilir.
- 1:16:26Deney Sonuçları ve Önemi
- İlk defa katı bir sistemde polarizasyon kübiti saklanması başarıldı.
- Fideliti (fidelity) değerleri %98 ve %95 gibi yüksek oranlarda elde edildi, bu kuantum durumunun aslına uygun olarak elde edilmesini gösterir.
- Deney tek foton seviyesinde yapıldı, %10^-2 foton seviyesinde bile %90 fidelity değeri elde edildi.
- 1:19:17Gelecek Çalışmalar ve Uygulamalar
- Depolama süresi 500 nano saniyeden 20 mikro saniyeye kadar uzatıldı, bu 10-50 kat artış sağladı.
- Katı hal kuantum hafızalarıyla fotonlar arasında entegre etme ve dolanıklık deneyleri yapıldı.
- Gelecekte depolama süresinin milisaniye, hatta saniyeye kadar uzatılması ve katı-katı dolanıklığı göstermek hedefleniyor.
- 1:21:28Kuantum Teknolojileri ve Gelişmeler
- 2004 yılında kuantum şifreleme ve kuantum anahtar dağıtımı sistemleri satmaya başlanmış, ayrıca 6 kübit ve 10 kübit simülatörler yapılabiliyor.
- Kuantum bilgisayar alıp elimize kuracağımız bir cihaz olmayacak, bunun yerine çok ciddi ve özel sistemler üzerinde çalışılıyor.
- Amerika Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) büyük sayıları çarpanlarına ayırma için çok büyük hesaplama gücüne sahip sistemler geliştirmekte ve bunlar iki futbol alanı kadar alan kaplıyor.
- 1:22:43Kuantum Şifreleme ve Güvenlik
- RSA klasik şifreleme protokolü 1970'lerde akademisyenler tarafından bulunmuş, ancak İngiliz gizli ajansı bunu 1997'de ortaya çıkmadan önce kullanıyordu.
- Belki de benim bildiğimiz gibi bir kuantum bilgisayar yapılmış olabilir, ancak haberimiz bile olmayabilir.
- TÜBİTAK da bu alanda çalışmalar yapmış, Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü kapsamında bu tür çabalar devam etmekte.
- 1:24:08Kuantum Şifreleme ve Günlük Hayat
- Kuantum şifreleme sistemleri günlük hayata hemen giremeyecek çünkü yapılan deneyler sınırlı ve cihazlar çok pahalı (yüz bin euro mertebesinde).
- Bu sistemler sadece iki parti arasında ve paylaşılmayan fiber bağlantı üzerinden kullanılabiliyor, ayrıca 100-200 kilometrelik bir mesafe limiti var.
- Kuantum şifreleme sistemlerini bir network haline getirmek için kuantum modları kullanılması gerekiyor, ancak bu konuda henüz ilerleme sağlanamamış.
- 1:28:29Kuantum Teknolojilerinin Kullanım Alanları
- Kuantum kripto sistemleri daha çok hükümet birimleri için güvenli haberleşme amaçlı kullanılıyor, sıradan insanlar için kullanışlı değil.
- Kuantum simülasyon sistemleri (optik latis) ile çeşitli sistemlerin simülasyonu yapılıyor, hatta Higgs bozonu gibi temel fizik konularının simülasyonu da yapılabiliyor.
- Fotonik kristaller kuantum optik için en iyi sistem değil, daha çok klasik kullanım için kullanılabiliyor ve fotonik devrelerle elektronik devreler değiştirme çalışmaları yapılıyor.