Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Harita Kadastro Mühendisleri Odası'nın düzenlediği bir etkinlik formatındadır. Sunumda Oğuz, Murat Yılmaz, Orkut, Oğuzhan, Hazal Beier ve Nuran Çelik gibi harita mühendisleri ve uzmanlar yer almaktadır.
- Video, açık veri kavramı ve kitle kaynaklı haritacılık üzerine odaklanmakta, özellikle OpenStreetMap ve Humanitarian Map Team gibi toplulukların insani yardım amaçlı haritacılık çalışmaları ele alınmaktadır. İzmir depremi örneği üzerinden, afet sonrası hasarlı binaların haritalandırılması, toplanma alanlarının belirlenmesi ve GitHub üzerinden veri paylaşımı gibi uygulamalar detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Toplantıda ayrıca afet yönetimi için disiplinler arası çalışma yöntemleri, kamu kurumlarının kitle kayablı veri paylaşımına destek olması gerektiği ve deprem öncesi hazırlık için yapılması gerekenler gibi konular tartışılmaktadır. Video, Haiti depremi sonrası başlayan bu çalışmaların Türkiye'deki depremlerde (Erciyes, Denizli, Elazığ ve İzmir) nasıl devam ettiği ve uluslararası örnekler üzerinden kitle kaynaklı veri paylaşımının olumlu etkileri hakkında bilgiler içermektedir.
- 00:15Sunum ve Açık Veri Kavramı
- Sunumda kitle kaynaklı haritacılık ve uygulamalarından, İzmir depremi örneğinden bahsedilecek.
- Sunucular Oğuz ve Murat Yılmaz, her ikisi de harita mühendisi olup, "Yer Çizenler" adlı derneğin kurucu üyesi ve gönüllü olarak çalıştıklarını belirtiyorlar.
- Açık veri kavramı, patent, telif hakkı gibi kısıtlamalara maruz kalmadan verinin kullanılabilmesi, düzenlenebilmesi, kopyalanabilmesi ve dağıtılabilmesi özgürlüklerini içeren bir kavramdır.
- 02:13Açık Veri Türleri
- Açık veri farklı biçimler alabilir: bilim alanında open science data, akademik yayıncılıkta open access, bilgi alanında open knowledge ve yazılım alanında açık kaynak hareketi.
- Open source ecology topluluğu, köylerin ihtiyaç duyduğu araçları (traktör, dozer, torna tezgahı) açık kaynak olarak tasarlıyor ve 3 boyutlu yazıcıda üretilen parçaları kullanarak bu araçları inşa ediyor.
- Kitle kaynak (crowdsourcing) kavramı, gerçekten yapmak isteyen insanların üstlendiği bir çalışma ile üretilen işlerin çoğu için kullanılır.
- 05:40Kitle Kaynaklı Eserler
- Vikipedi, gönüllü insanların ansiklopedi oluşturmasıyla başlamış ve günümüzde yaygın olarak kullanılan bir açık kaynak eseridir.
- OpenStreetMap, dünya üzerinde yedi milyondan fazla insan sayısallaştırma yaparak coğrafi veri üretiyor.
- City on Projesi, grid computing denilen bir sistemde, kullanıcıların bilgisayarlarını boşta kaldığında bilimsel hesaplamalara katkı vermesini sağlayan bir platformdur.
- 08:09Kitle Kaynak Projelerinin Avantajları
- Kitle kaynak projelerinde, internet üzerinden insanlar önyargısız bir şekilde bir araya gelerek aynı projeye katkı sağlayabiliyor.
- Bu projelerde herkese yarar sağladığı için, diğer tür projelere göre daha başarılı sonuçlar elde edebiliyorlar.
- OpenStreetMap, 2004 yılında Steve Coast adlı bir bisikletçi tarafından kurulmuş ve bisikletçilerin topladığı GPS izlerini internette açık kaynaklı olarak paylaşmaya başlamıştır.
- 10:03OpenStreetMap'in İnsani Yardım Uygulaması
- OpenStreetMap'in kullanıldığı ilk önemli insani yardım uygulaması 2010'da Haiti depremi sonrası olmuştur.
- Haiti'nin haritaları çok eskiden kalma ve kağıt üzerine projeksiyonu yapılmış haritalar olduğu için, afet envanter sistemlerini kurmak isteyen kurumlar için uygun bir coğrafi veri kaynağı bulunamamıştır.
- Haiti'nin haritası depremden sonra sekiz gün içerisinde 17.000 haritacının desteğiyle ayağa kaldırılmıştır.
- 11:57Humanitarian OpenStreetMap Team'in Çalışmaları
- Humanitarian OpenStreetMap Team (HOT), depremlerden sonra hasar gören bölgelerin güncel haritalarını oluşturmak için harekete geçiyor.
- HOT, yüzbinlerce kullanıcısına sahip bir topluluk olup, insani yardım amaçlı çalışmalar yürütüyor.
- Türkiye'de ERCİYES depreminden sonra, Denizli depreminden sonra binaların ve sokakların sayısallaştırılması çalışmaları yapılmıştır.
- 14:49İzmir Depremi Örneği
- 30 Ekim 2020'de İzmir depremi gerçekleştiğinde, OFIS'te acil bir toplantı düzenlenerek ne yapılacağı düşünülmeye başlandı.
- AFAD tarafından excel dosyası olarak paylaşılan afet toplanma alanlarını harita üzerinde görselleştirmeye karar verildi.
- Kullanıcılar bu haritadan kendi konumlarına en yakın toplanma alanına navigasyon aracılığıyla ulaşabiliyorlardı.
- 17:12Sahada Hasar Verilerinin Toplanması
- Sahaya giderek TMMOB'nin ilk koordinasyon kurulu toplantısına katıldılar ve hasar görmüş binaların verilerini toplamaya karar verdiler.
- Yirmibeş kişilik bir ekip, Open Data Kit ve Open Mapcat adlı açık kaynaklı araçlarla eğitildi.
- Hasar görmüş binaların verileri üç katman halinde (yıkılmış, kısmen yıkılmış, kontrol edilmiş) interaktif haritada sunuldu.
- 19:16Kitle Kaynağına Dayalı Çalışma
- Sahada hasar verilerini toplamak için yirmibeş kişilik ekipin yeterli olmadığı fark edildi.
- Veri toplama formu bir web sitesi haline getirildi ve "izmirdepremi.com" adresi açıldı.
- Yurttaşlar kendi evlerinin hasarlarını görüntülerle ve öznitelik verileriyle bu forma girebiliyorlardı.
- 20:27Veri Yönetimi ve Analiz
- İzmir il koordinasyon kurulu ile dört adet komisyona bölündü: geri dönüş sağlama, sahada inceleme, adres doğrulama ve araç bakımı.
- Toplanan verilerden kişisel bilgilerin herkesle paylaşılmasından kaçınıldı.
- Binikiyüz kişinin giriş yaptığı formların konumları bir yoğunluk haritasına çevrildi ve depremin en çok zarar verdiği bölge belirlendi.
- 23:24Veri Paylaşımı ve Uluslararası Destek
- Toplanan veriler ve formlar GitHub üzerinden herkesin kullanımına açılmıştır.
- Çalışmalar sırasında uluslararası insani yardım amaçlı haritalama topluluklarından destek alınmıştır.
- Deprem sonrası Yunanistan'daki Open Street Map topluluğuyla iletişim kurularak yardıma ihtiyaç duyulduğu belirtildi.
- 24:42Haritalama Etkinlikleri ve Başarılı Sonuçlar
- Bölgeyi karolara bölerek acil ihtiyaç alanları belirleyen bir görev oluşturuldu ve yaklaşık üçyüz katılımcıya ulaşıldı.
- Londra'da ve online olarak çeşitli haritalama etkinlikleri gerçekleştirildi.
- Bu etkinliklerde 155 bin bina haritaya eklendi, 625 kilometre eksik yol haritaya eklenerek toplamda 173 bin üzerinde değişiklik ve 9 bin değişiklik kümesi oluşturuldu.
- 26:23Akademik Çalışma ve Yurttaş Denetimi
- Bu çalışma Türkiye'deki insan yardım amaçlı haritalama çalışmaları açısından mihenk taşı seviyesinde olduğu için akademik rapor olarak yayınlanacak.
- Yurttaş denetimi deneyimi gerçekleşti; kurumların sağladığı hasar tespiti çalışmalarına yurttaşlar doğrulama yaparak daha nitelikli sonuçlar elde edildi.
- Bu tür çalışmaların ön hazırlık olarak yapılması gereken şeyler, deprem sonrası hangi yolların kapanacağı ve binaların nasıl hasar gördüğüne dair hızlı çalışmaların yapılması gibi konulardır.
- 29:17Uydu Görüntüleri ve Kurum Arası İşbirliği
- Sayısallaştırma işlemlerinde altlık olarak uydu görüntüsü kullanıldı, ITU'nun UHZAM adlı enstitüsü 31 Ekim tarihli uydu görüntülerini paylaştı.
- Uydu görüntülerinden mevcut hasarın nerede yoğunlaştığını tespit etmek mümkün oldu.
- Yer Çizenler haritalama tarafını yürütürken, görüntü paylaşımı UHZAM ve MAXAR, sağdan doğrulama Mimarlar Odası ve İnşaat Mühendisleri Odası tarafından yapıldı.
- 32:00Soru-Cevap
- Afet durumunda gönüllü olmak isteyen harita mühendisleriyle iletişime geçildi ve İzmir'deki üyeler sayesinde hızlı harekete geçildi.
- Başlangıçta noktasal gösterim kullanıldı, ancak kişisel bilgilerin paylaşılmasının manipüle edilebileceği düşünülerek ısı haritasına dönüştürüldü.
- Uydu görüntüleri üzerinden ağ analizleri yapabilecek hassasiyette veri toplanabilir, bu veriler dünyanın farklı yerlerinden insanlar tarafından üretilerek kullanılabilmektedir.
- 36:16Afet Sahasında Çevrimdışı Çalışanlar İçin Çözümler
- Afet sahasında çevrimdışı çalışanlar için çeşitli araçlar mevcut, örneğin uydu fotoğraflarının kağıt üzerine çıktırılması ve kroki ile oluşturulması.
- Bu senaryolar mühendislik çözümleriyle sahada çalışarak aşılabilen şeylerdir.
- Afetlere her meslek grubunun bakış açısı farklı olup, disiplin arası çalışma gereklidir.
- 37:14İzmir Çalışmasında Disiplin Arası Çalışma
- İzmir çalışması sırasında şehir, bölge planlamacılar, mimarlar, inşaat mühendisleri, doktorlar ve mühendislik alanı dışındaki birçok insan katılmıştır.
- Çalışma çok organik bir şekilde gerçekleşmiş, her meslek grubu kendi profesyonel alanından katkı sağlamıştır.
- İnaşat mühendisleri ve mimarlar hasarları tespit etmiş, bu veriler harita üzerinde görselleştirilmiştir.
- 38:37Afet Zamanında Disiplin Arası Çalışma
- Afet durumlarında disiplin arası çalışma üzerine düşünüldüğünde insani problemler çıkmıyor ve herkes olumlu bir şekilde katkı sağlamaya çalışıyor.
- Çadır kent tarafında ve afetzedelerin tedavisi konusunda uzun süre çalışan hekimler ve ambulans şoförleri de görüş bildirmişlerdir.
- Türkiye genelinde afete karşı örgütlülük ve ön çalışması yetersiz kalmış, ancak uluslararası topluluklardan edinilen deneyim sayesinde hazırlıklı olabildik.
- 40:32İstanbul'da Bir Deprem Durumunda
- İzmir depremi büyük bir acı olsa da, İstanbul'da yaşanabilecek bir trajedi ile kıyaslandığında ölçüye daha küçük kalıyor.
- İzmir'de daha iyi çalışma yürütülebildi ancak İstanbul'da benzer büyüklükteki bir depremden sonra aynı hızda örgütlü davranıp bir şeyler yapabilir miyiz bilinmiyor.
- İstanbul için olası bir depremden sonra yapılacak çalışmalarla ilgili çeşitli kurumlarla görüşmeler yapılıyor.
- 41:23Uluslararası Örnekler
- Londra merkezli bir organizasyonla Sef yani Sınır Tanımayan Doktorlar, Kenya'da ortak bir uygulama gerçekleştirmiştir.
- Kenya'daki binaların haritalanması ve Sef'in gönüllü doktorların bu binaları ziyaret etmesi, kadın sünnetinin önüne geçmek için bilgilendirme çalışmaları yapmaları amaçlanmıştır.
- Bu uygulama, yasadışı olan bir etkinliği durdurmak için köylerde insanları bilgilendirmek amacıyla kullanılmıştır.
- 42:37Harita Gerekliliği
- Deprem sonrası herhangi bir yetkili kurumdan afet toplanma alanları üzerine haritada görselleştirme yapılmamıştır.
- Bu durumun haritacılık deneyimi gerektiren profesyonel insanların çalışması gereken bir durum olmadığını, ancak eksikliğini fark etmek önemli olduğunu belirtmişlerdir.
- Afet toplanma alanlarının yeterliliği üzerine uzun vadede İzmir örneği üzerinden yapılabilecek bir çalışma yapılabilir.
- 43:53Kitle Kaynaklı Çalışmaların Resmi Desteklenmesi
- Uganda'da insani yardım amaçlı kitle kaynaklı çalışmalar kamu kurumları tarafından desteklenmektedir.
- İngiltere'de Ordinal Survey, OpenSea Map'in resmi içerik sağlayıcısı olup, sunucularını bünyesinde barındırmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde Ulusal Uzamsal İstihbarat Ajansı (NBA) hem askeri kurum hem de istihbarat teşkilatı olup, OpenSea Map'e katkı vermektedir.
- 46:01Türkiye'de Açık Veri Politikası
- Dünyanın farklı yerlerinde kamu kurumları, özellikle afete dönük çalışan kurumlar kitle kaynaklı açık veri platformlarını yoğun kullanmaktadır.
- Türkiye'de AFAD, Kızılay gibi kurumların da bu platformlara katkı sunması arzulanmaktadır.
- Şu anda çalışmalar gönüllüler tarafından yürütülürken, Türkiye'de de Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere gibi ülkeler gibi kamu kurumları tarafından resmen desteklenen bir kitle kaynaklı açık veri politikası olması istenmektedir.
- 46:55Açık Veri Kullanımı ve Paylaşımı
- Öğrenciler, deprem ve diğer afetlere yönelik projeler yaparken veri bulma engelinde karşılaşıyor ve bu durum projelerin nitelik kaybına neden oluyor.
- OpenSeaMap platformu gibi açık veri platformlarından veriler indirip kullanmak mümkündür.
- İzmir depreminde yurttaşların gönüllü olarak verdiği ve kişisel veri kapsamına girmeyen tüm veriler açık veri olarak GitHub deposunda paylaşılmıştır.
- 48:56Deprem Öncesi Hazırlık Çalışmaları
- İstanbul depreminin öncesi için hastanelerin haritası veya toplanma alanlarının önceden eklenmesi gibi çalışmalar yapılabilir.
- Bu tür çalışmaların deprem öncesinde yapılması, önlem üzerine çalışmalar olarak önemlidir.
- Toplanma alanlarının haritaya eklenmesi gibi etkinlikler online toplantı şeklinde düzenlenerek gerçekleştirilmesi mümkündür.
- 50:16Toplanma Alanları ve Harita Çalışmaları
- Toplanma alanlarının yürüme mesafesinde ulaşımı, kapasitesi ve zamana göre bilgi verilerek haritalar oluşturulabilir.
- Bu tür çalışmalar QCS veya OpenSeaMap üzerinde paylaşılabilir.
- Harita Kadastro Mühendisleri Odası, bu verilerin işlenmesi için gönüllü olabilir.
- 51:45Hasarlı Binalar ve Gelecek Çalışmalar
- Hasarlı binaların konumları haritaya eklenmiş ve binanın yapım türü, kat sayısı gibi niteliklerle birlikte gösterilmiştir.
- AFAD'ın paylaştığı verilerin poligona dönüştürülmesi ve sahadan veri toplanması planlanmaktadır.
- Afet durumları için gönüllülük kılavuzu hazırlanması fikri değerlendirilmektedir.
- 54:51Toplantının Kapanışı
- Katılımcılar, olası afetleri hazırlık yapmak için bu toplantının fırsatını değerlendirmişlerdir.
- Katılımcılar, dinleyenler ve görüş bildirenler için teşekkür edilmiştir.