Buradasın
Karadeniz Havzası'nda Sınır Ötesi İşbirliği ve İstanbul'daki Batık Gemi Arkeolojisi
youtube.com/watch?v=Roz27BGBI_QYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kültür Zincir Geliştirme Vakfı'nın 10. kuruluş yıldönümü konferansında gerçekleşen akademik sunumlar ve röportajlardan oluşmaktadır. Sunumlar İstanbul Üniversitesi'nden Emrah Bey ve bir arkeolog tarafından gerçekleştirilmiştir.
- Video, iki ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde 2012 yılından beri devam eden ALKAS (Karadeniz Havzası'nda Sınır Ötesi İşbirliği Programı) projesi detaylı olarak anlatılmakta, ikinci bölümde ise İstanbul'un Yenikapı'daki Theodos Limanı'nda yapılan batık gemi arkeolojisi projesi ele alınmaktadır.
- ALKAS projesi, Türkiye, Yunanistan, Ukrayna, Bulgaristan, Romanya, Gürcistan, Rusya ve Azerbaycan'dan çeşitli kurumların katıldığı, Karadeniz bölgesindeki kültür turizmini geliştirmeyi amaçlayan bir projedir. Theodos Limanı kazılarında ise 2005 yılından beri 58 bin metrekarelik bir alanda 36 gemi kalıntısı (batığı) bulunmuştur. Bu batıklar, 5. ve 10. yüzyıllar arasında tarihlenen ticaret gemileri ve Bizans kadırgaları olarak sınıflandırılmıştır.
- 00:06Kültür Zincirleri Geliştirme Vakfı'nın Tanıtımı
- Kültür Zincirleri Geliştirme Vakfı 2003 yılında 148 kurucu üyenin bir araya gelerek kurulmuş olup şu an 10 yaşında.
- Vakfın üç ana çalışma alanı vardır: Kültür Karıncaları projesi, Kültür Akademisi ve arkeolojik alanlarla ilgili çalışmalar.
- Kültür Karıncaları projesi, çocukların kültürel mirasın önemini nasıl koruyup gelecek kuşaklara aktaracaklarını öğrenmelerini amaçlamaktadır.
- 01:48ALKAS Projesi Tanıtımı
- ALKAS projesi, Avrupa Birliği Karadeniz Havzası'nda Sınır Ötesi İşbirliği Programı çerçevesinde Ocak 2012'den beri devam eden bir Avrupa Birliği projesidir.
- Proje, Türkiye, Yunanistan, Ukrayna, Bulgaristan, Romanya, Gürcistan, Rusya ve Azerbaycan'dan çeşitli kurumların yer aldığı geniş katılımlı bir platform tarafından yürütülmektedir.
- Proje lideri Yunanistan'dan European Center for and Post Moment kurumu olup, Türkiye'den İstanbul Üniversitesi Su Altı Kültür Kalıntılarını Koruma Ana Bilim Dalı ve Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı temsil etmektedir.
- 04:19Projenin Amacı ve Faaliyetleri
- Projenin amacı Karadeniz ülkeleri arasında gelişmiş bir işbirliği kurmak ve bölgedeki kültür turizmini geliştirmektir.
- Proje kapsamında Ege'den Karadeniz'e ve Hazar Denizi'ne uzanan bölgede yer alan ortaçağ'da kullanılmış 45 limanla ilgili envanter çalışması yapılacak ve bu limanlar arasında modern bir kültür turizmi rotası teşvik edilecektir.
- Proje kapsamında sempozyum ve seminer organizasyonları, belgesel prodüksiyonu, fotoğraf sergileri, çocuklara yönelik eğitim programları ve tiyatro oyunu hazırlığı gibi faaliyetler gerçekleştirilmektedir.
- 06:52Limanların Seçimi ve Veri Toplama
- Proje kapsamında Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Ukrayna ve Türkiye'den çeşitli limanlar seçilmiştir.
- Her katılımcı ülke kendi bölgesini araştırarak limanları seçmiş ve bu limanlarla ilgili dökümantasyon çalışmaları devam etmektedir.
- Limanlarla ilgili bilgiler standart bilgi formlarında toplanarak, limanın bulunduğu bölgedeki diğer kültür varlıkları, müzeler, ören yerleri ve tarihi detaylar da veri tabanına işlenmektedir.
- 09:24Projenin Web Sitesi ve Fotoğraf Sergisi
- Projenin web sitesinde limanlarla ilgili tüm bilgiler yer alacak ve rotada seyahat etmeyen kişiler de bu veritabanından tüm detaylara ulaşabileceklerdir.
- Proje faaliyetleri çerçevesinde 5 Nisan'da Rahmi Koç Müzesi'nde bir fotoğraf sergisi düzenlenmiştir.
- Sergide bölgedeki limanlarla ilgili görsel materyaller ve bilgi mevcut olup, İstanbul'un merkezi olduğu için Dimitri Hadis Efendi'nin 1873'te yaptığı İstanbul Marmara surlarını gösteren en eski illüstrasyonun 5 metrelik kısmı sergilenmiştir.
- 11:13İstanbul'un Ortaçağ Liman Modelleri
- İstanbul'un ortaçağ modellemesinde Theodos Limanı, Contas Calion, Sophia Limanı, Bukoleon, Prosforio ve Neoon limanları seçilmiştir.
- Ortaçağ İstanbul'un modellemesi arkeolojik veriler ışığında yapılmıştır.
- 11:55Yenikapı Kazıları ve Theodos Limanı
- Yenikapı kazılarında 2005 yılından beri Marmara ve metro projeleri kapsamında bir metro istasyonu inşaatı sırasında Theodos Limanı bulunmuştur.
- Theodos Limanı yazılı belgelerden M.S. 4. yüzyılda kurulmuş ancak tam lokasyonu bilinmekteydi.
- Liman doğal bir koy olarak başlamış, Likos Nehri (daha sonra Bayrampaşa Deresi) zamanla alüvyonla doldurmuş ve bugün kıyıdan yaklaşık 500 metre içeride bulunmaktadır.
- 13:01Kazı Alanı ve Çalışmalar
- Kazı alanı yaklaşık 58 bin metrekarelik, 10 futbol sahası büyüklüğünde olup, Türkiye'de şehir içinde kazılan en büyük alan olarak değerlendirilmektedir.
- İstanbul Arkeoloji Müzeleri 2004 yılı Kasım ayında kazı başlatmış, yaklaşık 600 arkeolog ve işçi ile 50 arkeologla çalışmalar halen devam etmektedir.
- Kazıda 12 metrelik bir kültür dolgusu kazılmış ve pek çok üniversitede antropoloji, gemi arkeolojisi, jeoloji, arkeobotanik, veteriner, kimya ve orman bilimleri alanlarında destek sunulmuştur.
- 13:56Bulunan Arkeolojik Eserler
- Proje kapsamında yüzbinlerce parça arkeolojik eser bulunmuştur.
- Arkeologlar bu eserler üzerinde klasik rasyonunu yaparak belgelemesini gerçekleştirmektedir.
- Buluntular dönemin günlük hayatı, dini inanışları ve yaşantısıyla ilgili detayları göstermektedir.
- Yaklaşık 40 bin civarında sağlam envanterlik (müzelerde sergilenebilecek) eser mevcuttur.
- 14:55Gemi Batıkları
- Limanda 36 gemi batığı bulunmuştur.
- Bu sayı dünyada şimdiye kadar bilinen en geniş ortaçağ batık koleksiyonudur.
- Batıklar 5. ve 10. yüzyıllar arasına tarihlenmektedir ve hepsi aynı anda batmamıştır.
- Batıklar ikiye ayrılır: ticaret/kargo gemileri (7-35 metre boyutlarında) ve kadırgalar.
- 15:57Gemi Batıklarının Özellikleri
- Derenin getirdiği alüvyonlar ahşapları çok iyi korumuş, yaklaşık 1000 senelik gemiler bile iyi durumdadır.
- Gemiler yelkenli teknelerdir ve Latin yelkeni (üçgen yelken tipi) ile ilerlemektedir.
- Kadırgalar uzun, ince, kürekli gemilerdir ve hız ve manevra kabiliyeti için tasarlanmıştır.
- Kadırgalar savaş gemileri olup, yaklaşık 45-50 kürekçinin çektiği, yük taşımak için değil savaş amaçlı gemilerdir.
- 17:47Gemilerin Korunması ve Konservasyonu
- Arazideki çalışmalar tamamlandıktan sonra gemiler belgelenip sistematik bir şekilde parçalanmıştır.
- Gemi parçaları etiketlenerek birbirinden ayrılmış ve ahşap kasalarda muhafaza altına alınmıştır.
- Gemi parçaları tatlı su havuzlarında korunmaktadır çünkü suya doymuş ahşaplar kurulduğunda dağılmaya başlar.
- Ahşapların korunması için kimyasal prosedürden geçmesi gerekir, polietilen glikol malzemesi ahşabın hücrelerine nüfuz ederek mekanik kuvvet kazandırır.
- Bu kimyasal prosedürden sonra gemiler kurutulup tekrar bir araya getirilebilir, ancak bu süreç ahşabın bozulma durumuna ve cinsine göre 5 sene kadar sürebilir.
- 19:39Gemilerin Rekonstrüksiyonu ve Geleceği
- Gemilerin rekonstrüksiyon çalışmalarında, o dönemden bize ulaşan herhangi bir gemi planı veya yazılı belge olmadığı için tersine mühendislik yaparak gemilerin nasıl göründüğünü anlamaya çalışılmaktadır.
- Dijital rekonstrüksiyonlar yapılarak üç boyutlu çizim aletleri kullanılarak çeşitli hipotezler öne sürülerek en uygun görünüm bulunmaya çalışılmaktadır.
- Çalışmanın sonunda gemiler turizmin kültür turizm hizmeti olarak sergilenecektir.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yenikapı'da kurulması planlanan bir arkeopark alanı ve müze için mimari yarışma açmıştır.
- Gemilerin sergileneceği alan, istasyona entegre bir şekilde veya istasyonun dışında mimari kalıntıları kaldırmadan açık bir arkeopark alanı olarak düşünülmektedir.
- 24:22İşbirliği ve Araştırma Yöntemleri
- Gemi çalışan arkeologlar ve organik malzeme üzerine çalışan restoratörler arasında küçük bir camia var ve sürekli görüş alışverişinde bulunuyorlar.
- Deniz Müzesi'nde pek çok arkadaş var ancak çalışma yöntemleri ve dönem olarak farklı olduğu için direkt bağlantı kurulamıyor.
- Yurt dışından pek çok müze ve üniversite ile bağlantı halindeyiz, workshoplar düzenliyoruz ve karşılıklı sempozyumlar yapıyoruz.
- 26:35Teknolojik Gelişmeler ve Proje Seçimi
- Kullanılan sistemler normal Avrupa'da son sistemler olup, okulun bilimsel araştırma projeleri birimi çok destek vermiş.
- Üç boyutlu dijital zırhlar Akdeniz ülkelerinde kullanan zannedilse de, aldığımız tarihte herhalde ilk bizdik.
- Proje sadece İstanbul'la sınırlı kalmak istenmiş çünkü mevcut bir proje olan Yenikapı ile ilgili çalışmayı tekrar yapmak istenmemiş.
- 28:31Müze Projesi ve Gelecek Planları
- Dokuz-on yıl önce basında bir müze olacağı ve istasyonuna entegre çalışacağı bilgisi verilmiş ancak henüz bir plan, proje veya sunum yapılmamış.
- Marmara Adası'ndan çıkan eserler Bandırma Müzesi'nin depolarında sergileniyor ve ada halkıyla birlikte sadece yazları açılabiliyor.
- Proje yarışması açılmış, belirli planlar var ve web sitesi kurulmuş, Ekim ayında bir kısmı hizmete açılacak.
- 32:08Restorasyon Çalışmaları
- Limandan çıkan kırık cam eserler binlercesi bir araya sınıflandırılıp yeniden kazandırılmış.
- Yenikapı'da iki şantiye var, Marmara ve Metro olarak ayrılıyor ve her şantiyede arkeologların çalıştığı atölyeler bulunuyor.
- Atölyelerde kasa kasa bütün parçalar değerlendiriliyor, birleşebilecek parçalar birleştiriliyor, diğerleri envanterlik ve etütlük olarak ayrılıyor.
- 33:31Uluslararası Örnekler ve Ziyaretçi Sayıları
- Marsilya'da alışveriş merkezinin altına müze kurulmuş ve gemiler sergilenmeye başlanmış.
- Roskilde'de kanalda bulunan gemiler için müze yapılmaya çalışırken, müze yaptıkları yerin altından da gemiler çıkmaya başlamış.
- İsveç'te Stockholm'deki Vasa batığı yılda yaklaşık bir buçuk milyon ziyaretçisi varken, Roskildy'deki müze küçük bir kasaba müzesi olmasına rağmen yılda yaklaşık beşyüz-altıyüz bin civarında ziyaretçisi var.