Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Köy TV'de yayınlanan "Bitki Doktoru" programında, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü öğretim üyesi Doçent Doktor İslam Saruhan ve Ali Bey adlı bir uzman, kahverengi kokarca zararlısı hakkında kapsamlı bilgiler paylaşıyor.
- Program, kahverengi kokarcanın Türkiye'ye nasıl girdiği, özellikleri, zararları ve yaşam döngüsü hakkında bilgiler sunuyor. Ardından böceğin 300'den fazla tarımsal ürüne zarar verdiği, özellikle meyvelerde ve sebzelerde ciddi zararlar verdiği anlatılıyor. Son bölümde ise evlerde ve kapalı mekanlarda mücadele yöntemleri detaylı olarak açıklanıyor: süpürme, biyoteknik mücadele (feromon tuzağı kullanımı), kimyasal mücadele ve biyolojik mücadele (samuray yarısı adlı arının salınması).
- Programda ayrıca böceğin polifak olması, yüksek üreme gücüne sahip olması ve yüksek uçuş kapasitesi gibi özellikleri vurgulanıyor. Biyolojik mücadele yönteminin en etkili çözüm olduğu, samuray arısının yerleşmesi için 10-15 yıl gerektiği ve bu dönemde ilaçlama yapılmaması gerektiği belirtiliyor.
- 00:26Kahverengi Kokarca Tanıtımı
- Program, son yıllarda sıkça duyulan kahverengi kokarca zararlısını konu alıyor.
- Kahverengi kokarca, özellikle Karadeniz'de fındıkta önemli bir zarar veren bir böcek türüdür.
- Bu böcek sadece fındıkla değil, birçok ürüne de zarar vermektedir.
- 02:50Kahverengi Kokarcanın Türkiye'ye Giriş ve Yayılımı
- Kahverengi kokarca, Karadeniz'e Gürcistan üzerinden girmiş ve Karadeniz iklimi için ideal bir iklim olduğu için yerleşmiştir.
- Türkiye'de 300'e yakın konutçusu olan bu böcek, şu anda 17-18 ilde tespit edilmiştir.
- Kahverengi kokarca, günde 5 kilometre ilerleyebilen istilacı bir böcektir ve Türkiye'nin iklim şartları buna müsait olduğundan tüm ülkeye yayılma tehlikesi vardır.
- 07:06Kahverengi Kokarcanın Biyolojik Özellikleri
- Kahverengi kokarca, kışın evlerde kışlamak için girer ve kışı evde geçirdiği için bir sonraki seneye daha hazır bir hale gelir.
- Bu böcek insanlara zarar vermez, sadece kışlamak için evlere girer ve orada ne ölür, ne yumurta bırakır, ne beslenir.
- Kahverengi kokarcanın yaşam döngüsü beş dönem geçirir ve yaklaşık bir aylık bir periyodu vardır.
- 10:03Kahverengi Kokarcanın Zararları
- Kahverengi kokarca, özellikle meyvelerde beslenerek önemli bir zarar verir.
- Bu böcek, tükettiğimiz ürüne zarar verdiği için önemi daha fazladır.
- Kahverengi kokarcanın en zararlı dönemi yavru dönemidir ve bu dönemde uçmadığı için arazide fark edilmez.
- 11:04Konutçu Böceğinin Yayılımı ve Yaşam Özellikleri
- Konutçu böceği 2004 yılında İsviçre'de tespit edilmiş ve daha sonra Almanya, Yunanistan, İtalya, Fransa, Macaristan, Romanya, Sırbistan, Viyana, İspanya, Rusya, Bulgaristan, Gürcistan, Hırvatistan, Slovenya ve Malta gibi birçok Avrupa ülkesinde bulunmuştur.
- Bu böcek kışı insan yerleşim alanlarında ve barınaklarında geçirir, bir yılda bir kez yumurtlayarak çoğalır ve sıcaklığı seven bir böcektir.
- Böcek 35 dereceye kadar aktif olabilir, gündüz sıcak olan yerlerde gece aktifleşir ve ısrarcı bir şekilde hem bir ürünle mücadele edildiğinde diğer ürünle yaşamına devam eder.
- 13:11Konutçu Böceğinin Zararları
- Böceğin ağzında sokucu emici ağız yapısı vardır ve meyvelere iğnesini batırarak beslenir.
- Beslenirken salgıladığı sindirim enzimi meyvelerde leke oluşturur ve tadını bozar, bu da meyvelerin pazar değerini düşürür.
- Konutçu böceği yaklaşık 300 üründe zarar yapma potansiyeline sahiptir ve özellikle kabuklu meyveler, sebzeler ve süs bitkilerinde zarar verir.
- 15:16Zarar Verdiği Ürünler
- Konutçu böceği zeytin, fındık, badem, antep fıstığı, elma, kivi, şeftali, armut, erik, nektarin, kayısı, kiraz, mısır, soya fasulyesi, bamya, biber, patlıcan, domates, üzüm ve pirinç gibi ürünlerde ekonomik anlamda zarar verir.
- Fındık üreticileri bu böceğin zararından muzdariptir ve bazı yerlerde yüzde 15-17 civarında zarar tespit edilmiştir.
- Böceğin giriş yeri Karadeniz'dir ancak gittikçe yayılmaktadır ve Türkiye genelinde bulunan ürünlerde zarar verebilir.
- 18:36Riskli Ürünler ve Önlemler
- En yüksek riskli meyveler şeftali, elma, armut, kayısı ve fındıktır.
- En yüksek riskli sebzeler biber ve mısır, orta derecede domates, salatalık ve karnabahar gibi ürünlerdir.
- Yeni Zelanda gibi ülkeler, bu istilacı böceğin geleceği endişesiyle önlem almış ve samuray ağrısını dolaplara koyarak beklemektedir.
- 20:50Böceklerin Genel Özellikleri
- Türkiye'nin iklimi böceklerin gelişmesi için çok uygun.
- Dünyada tespit edilen böcek türü bir milyonun üzerinde olup, bilinmeyen iki milyon tür tahmin ediliyor.
- Böceklerin çoğu faydalıdır, sadece çok az bir kısmı zararlıdır.
- 21:29Kahverengi Kokarcanın Özellikleri
- Kahverengi kokarca, üçyüzden fazla konukçusu olan polifak bir böcektir.
- Bu böcek aynı sezonda birden fazla ürüne zarar verebilir ve fındık, kivi, elma ve mısır gibi farklı ürünlerde bulunabilir.
- Kahverengi kokarcanın yüksek üreme gücü vardır; üçyüz yumurta bırakabilirken, akrabası yeşil kokarca sadece yüz-yirmi civarında yumurta bırakır.
- 23:45Kahverengi Kokarcanın Yayılışı
- Kahverengi kokarcanın uçuş kapasitesi çok yüksektir ve günde beş kilometreye yakın yer değiştirebilir.
- Böcek, kıyafetlerin içinde taşınabilir; örneğin bir kişinin gömleği makinede yıkanıp valize konulduğunda, İstanbul'a kadar canlı olarak taşınabilir.
- Böcek, özellikle lojistik tırlarla hızlı taşınabilmekte ve otobana yakın yerlerde daha çok problemli olmaktadır.
- 25:32Kokarca Böceğinin Kış Mücadelesi
- Kokarca böceği kışın eve geçmesi, böceklerin toplanmasına ve imha edilmesine olanak sağlıyor.
- Böcekler bir eve girdiğinde "toplanma feromonu" adı verilen bir koku salgılar ve bu kokuyu alan tüm böcekler bir araya gelir.
- Evlerde elektrik süpürgesi kullanarak böcekleri süpürmek ve imha etmek, kış mücadelesinin temelini oluşturur.
- 28:15Biyoteknik Mücadele Yöntemi
- Biyoteknik mücadelede, böceklerin haberleşmek için kullandıkları koku elde edilip, yapışkan tuzaklara konulur.
- Devlet, Karadeniz'de birçok ilçede ve köyde feromon tuzağı kullanarak böcekleri toplayıp imha ediyor.
- Kimyasal mücadelede ruhsatlı ilaçlar bulunmakta, özellikle fındıkta ruhsatlı ilaçlar mevcutken, diğer ürünlerde henüz ruhsatlı ilaçlar yoktur.
- 29:18Biyolojik Mücadele Yöntemi
- Kokarca böceğinin en etkili mücadelesi, Çin ve Japonya'da olduğu gibi biyolojik mücadele yöntemidir.
- "Samuray arası" adı verilen, karınca büyüklüğünde uçabilen ve kokarcanın yumurtalarını yiyen küçük bir arı türü kullanılır.
- Bu arı türü Türkiye'de bulunmadığı için yurtdışından getirilmiş ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde üretilmektedir.
- 30:21Biyolojik Mücadele Uygulaması
- Geçen yıl yaklaşık 20-25 bin, bu sene ise 200 bin civarında arı salınmış ve 15 ilde salınımlar yapılmıştır.
- Biyolojik mücadele için her yıl milyonlarca arı salınması ve birkaç yıl içinde denge kurulması gerekmektedir.
- Bu denge kurulduktan sonra arıların kendi yerleşeceği bölgeye yerleşmesi ve yumurtalarını beslemesi sağlanacaktır.
- 32:26Kimyasal Mücadele ve Gelecek
- Gürcistan örneğinde gece gündüz ilaçlama (radikasyon) yapılmış ancak böceğin bu tür ilaçlara karşı direnci çok fazla olduğu için çözüm olmamıştır.
- Çin'de yapılan bir çalışmada, samuray arası arının kokarcanın etkisi üzerine %81-80 etki gösterdiği tespit edilmiştir.
- Biyolojik mücadele yöntemleri kısa vadede etkili olup, uzun vadeli çözüm sunmaktadır.
- 34:47Biyoteknik ve Biyolojik Mücadele Arasındaki Farklar
- Biyoteknik mücadelede feromonlar, ışık tuzakları ve yapışkan tuzaklar kullanılarak böcekler yakalanabilir, ancak bu tuzaklar sadece belli dönemlerde çalışır ve sezon boyunca etkili olmayabilir.
- Biyolojik mücadelede salınan faydalı böceğin (samuray) yumurtasını yiyen böceğin bölgeye yerleşmesi en az 10-15 yıl sürer.
- Samuray salındığı bölgelerde ilaçlama yapılmamalıdır, aksi takdirde hem samuray hem de zararlı böcekler ölür.
- 36:48Biyolojik Mücadele ve Adaptasyon
- Biyolojik mücadele uzun vadede gerekli olup, yabancı getirilen böceklerin ülkeye adapte olması için 10-15 yıl gerekebilir.
- Kokarca gibi daha güçlü böceklerin baskı altında tutulması için de benzer bir süre gerekebilir.
- Kısa vadede biyoteknik tuzaklar, ışık tuzağı, yapışkan tuzak ve feromon tuzakları etkilidir.
- 37:43Evde İlaç Kullanımı ve Adaptasyon Yeteneği
- Evde kullanılan ilaçlar tarım alanında kullanılan ilaçlardan farklıdır, tarım ilaçları evde kullanıldığında hem böcekleri öldürür hem de zehirlenme tehlikesi oluşturabilir.
- Kahverengi kokarca, Karadeniz'den Antalya'ya kadar geniş bir alanda yaşayabilmesi adaptasyon yeteneğinin güçlü olduğunu gösterir.
- Bu böcek olumsuz şartlara hızlı bir şekilde alternatif geliştirip kendine yaşam ortamı oluşturan, israrcı ve güçlü bir böcektir.
- 39:02Programın Kapanışı
- Programın son programı olup, yaklaşık 1-3 ay ara verilecek.
- Yayın döneminde bağ, bahçe ve tarla zararlılarından bahsedilmiş, kapanışta kahverengi kokarca ele alınmıştır.
- Gelecek sezonda daha az zararlı hakkında konuşulup çözüm bulundu diye müjde verileceği umut edilmektedir.