Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Meraklısına Bilime" adlı popüler bilim programında, sunucu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü öğretim üyesi ve Türk Astronomi Derneği üyesi Dr. Sinan Aliş ile James Webb Uzay Teleskobu hakkında kapsamlı bir sohbet gerçekleştirilmektedir.
- Program, uzay teleskoplarının önemi, Hubble Uzay Teleskobu'nun başarıları ve James Webb Uzay Teleskobu'nun teknik özellikleri üzerine odaklanmaktadır. Teleskopun 6,5 metre çapındaki aynası, katlanabilir tasarımı, L2 yörüngesine gönderilmesi ve karanlık enerji, ötegezegenler gibi evrenin derinlerine bakma konusundaki önemi detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Röportajda ayrıca teleskopun 1946'da fikir olarak ortaya atılması, 1975-1976 yıllarında geliştirme sürecine girmesi ve 2021'de fırlatılması gibi tarihçesi, 10 milyar dolarlık maliyeti ve Türkiye'nin Doğu Anadolu Gözlemevi projesi gibi kırmızı astronomi alanındaki gelişmeler de ele alınmaktadır. Programın sonunda, bilim insanı olmak isteyenler için eğitim yolları hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:19Webb Uzay Teleskobu Programı
- Bilim Akademisi işbirliği ile hazırlanan popüler bilim programı "Meraklısına Bilime" bu hafta Webb Uzay Teleskobu üzerine konuşacak.
- Programda uzay teleskobunun ne olduğu, Webb Uzay Teleskobu'nun ne amaçlandığı ve ne zaman operasyonel olarak çalışacağı değerlendirilecek.
- Konuk, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü öğretim üyesi Dr. Sinan Aliş.
- 01:48Uzay Teleskoblarının Önemi
- Dünya atmosferinin astronomik gökcisimlerinden gelen fotonlar üzerine ciddi bozucu etkileri olduğu için yerden gözlem yapmak günümüzde yeterli değil.
- Uzay teleskopları atmosferin bozucu etkilerinden korunarak, daha büyük dalga boylarını gözlemleyebilir ve günün 24 saati gözlem yapabilir.
- Şimdiye kadar onlarca uzay teleskobu yörüngeye yerleştirilmiş, farklı amaçlar için X-ışın, gama ışın, morötesi ışınlar ve kırmızı ışın teleskopları gönderilmiş.
- 03:48James Webb Uzay Teleskobu
- James Webb Uzay Teleskobu Hubble'ın mirasının üstüne geliyor ancak Hubble'ın yerine gelmiyor çünkü farklı bir misyonu var.
- Webb ve Hubble arasında ortak gözlem yapabileceği bir pencere var ve Webb'in ömrü yettiği sürece birlikte çalışmaları planlanıyor.
- Webb Uzay Teleskobu ağırlıklı olarak kırmızı adı verilen infared bölgede gözlem yapacak çünkü evrenin derinliklerine, soğuk ve uzak cisimlere bakmayı hedefliyor.
- 05:21Hubble Uzay Teleskobu'nun Önemi
- Hubble Uzay Teleskobu ile elde edilen gözlemsel bulgular ve keşifler astronomi dünyasını çok etkilemiş.
- Hubble, öngördüğümüz ve bildiğimiz birçok yapıyı doğrudan gözleyebildi ve keskin, ayrıntılı görüntüler elde ederek bilimi insanlara sevdiren önemli bir misyonu oldu.
- Hubble'ın görev süresi 15 yıl olarak belirlenmiş ancak kamuoyu desteğiyle 30 yıl boyunca çalışmaya devam ediyor ve tarihi rekor kırıyor.
- 07:00Uzay Teleskoplarının Bakımı
- Uzaya gönderilen birçok uydunun ve uzay teleskobunun bakım veya onarımı planlanarak yapılmıyor, araçlar tasarlanırken uzun süre çalışması öngörülüyor.
- Hubble Uzay Teleskobu, uzay mekiğinin kargo bölümüne sığabilecek şekilde tasarlanmış ve uzay mekiği ile uzaya gönderilmiş.
- Hubble tamamıyla uzay mekiği ile kenetlenebilir tasarlandığı için astronotlar gidip bakımlarını yapabildiler, ancak uzay mekiği görevi sona erdiği için şu anda Hubble'a bakım yapma yeteneği olan bir uzay aracımız yok.
- 09:19Webb Uzay Teleskobunun Özellikleri
- Webb Uzay Teleskobu'nun aynası 6,5 metre çapında olup, elektronik aksamı ve güneş panelleri dahil birkaç on metre büyüklüğünde bir cisim haline geliyor.
- Teleskop modüler ve katlanabilir tasarlanmış olup, uzaya katlanmış şekilde gönderiliyor ve fırlatmadan kısa süre sonra teker teker açılıyor.
- Webb Teleskobu fırlatmadan yaklaşık bir ay sonra L2 adı verilen özel noktaya ulaştı, bu nokta Dünya ile Güneş çekim sisteminin özel noktalarından biri ve Dünya'nın gölgesi içerisinde bulunuyor.
- 11:45L2 Noktasının Önemi
- L2 noktası Dünya'nın gölgesi içerisinde bulunduğu için sıcaklık bakımından teleskop için en iyi yerlerden biri, güneş akısına güneş panelleri ile elektrik üretecek.
- Dünya'ya yakın alçak yörüngeye koysaydık her 90 dakikada bir güneş doğup batıyor olacaktı, bu da teleskopun operasyonunda kesintiler yaratacaktı.
- Webb Teleskobu'nun yapacağı gözlemlerin niteliğinin çok soğuk bir ortam gerektirmesi nedeniyle, teleskopun bulunduğu yerde yavaş yavaş soğuması öngörülüyor ve yaklaşık üç aylık bir süre içerisinde tam kapasiteli bilimsel gözlemlere başlayabilecek.
- 14:39Webb Teleskobunun Gözlemleri
- Astronomide ışığın hızının sonlu olması nedeniyle baktığımız gök cisminden gelen fotonlar aslında belli bir süre öncesine ait görüntüler, ancak astronomide her şey bugünmüş gibi çalışılıyor.
- Webb Teleskobu evrenin çok daha önceki hallerine bakabilecek, farklı uzaklıklarda ve evrenin farklı zamanlarındaki galaksilere bakarak evrenin geçmişi hakkında bilgiler edinmeye çalışacak.
- Webb Teleskobu'nun tasarımındaki itici motivasyonlardan biri karanlık enerjinin doğasını anlamak ve evrenin genişlemesini anlamak.
- 18:23Ötegezegenler ve Webb Teleskobu
- Son yıllarda popüler hale gelen ötegezegenler konusunda, 1995 yılından beri güneş sistemi dışında başka yıldızların etrafında gezegenler keşfediliyor ve bugün bunların sayısı 4000'i geçti.
- Keşfedilen gezegenlerin atmosferleri hakkında bilgilere erişmekte sıkıntı çekiliyor çünkü gezegenler çok küçük ve büyük bir teleskop gerekiyor.
- Webb Teleskobu, keşfettiğimiz ötegezegenlerin atmosferlerini analiz etmemize yardımcı olacak ve atmosferine bakarak onları Dünya ile benzerliğini karşılaştıracağız.
- 20:28James Webb Uzay Teleskobu'nun Tarihi
- Uzay teleskoplarının tasarımı, fizibilitesi, üretim ve entegrasyonu on yıllar sürebilir.
- Hubble Uzay Teleskobu 1975-76 yıllarında resmi olarak süreci başlamış, fikri ise 1946 yılında Amerikalı astrofizikçi Lick Spitzer tarafından ortaya atılmıştır.
- Hubble 1990'da fırlatılabildi, ancak 1980'lerin ortasında Challenger kazasından dolayı ertelenmek zorunda kalmıştır.
- 22:17James Webb Uzay Teleskobu'nun Gelişim Süreci
- Webb Uzay Teleskobu fikri 2009'ların sonunu bulmuş, 2002-2003 yıllarında resmen adı konulmuş ve üretimi başlamıştır.
- 2017'de fırlatılacakken elektrik arızası nedeniyle tamamen yeniden üretilmesi kararlaştırılmış, COVID-19 salgını nedeniyle de ertelenmiştir.
- James Webb Uzay Teleskobu 2021'in 25 Aralık aralığında fırlatılmış, toplam maliyeti 10 milyar doları bulmuştur.
- 25:33Bilim İnsanı Olma Yolu
- Türkiye'de astronomi, uzay bilimleri, uzay bilimleri ve teknolojileri, uzay mühendisliği gibi ilgili bölümler bulunmaktadır.
- Bu bölümlerin üniversiteye giriş puanları düşük olsa da, program çok yoğun olup mezun olmak zordur.
- Türkiye'de Doğu Anadolu Gözlemevi projesi tamamlanma aşamasında olup, yerden ilk kırmızı öte teleskobu olacak ve önümüzdeki yıl içerisinde çalışmaya başlayacaktır.
- 30:52Medyascope'nin Amacı ve Destek Çağrısı
- Türkiye'nin sivil, bağımsız, özgür ve çoğulcu bir medya ortamına ihtiyacı vardır.
- Medyascope, bu ihtiyacı karşılamak üzere 20 Ağustos 2015'te kurulmuştur.
- Medyascope'nin yolculuğunda Patreon veya YouTube'un katıl butonu üzerinden katkıda bulunulabilir.