Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, James Webb Teleskobu'nun keşiflerini anlatan bilimsel bir belgeseldir. Videoda Peter van Do ve Judy Schmidt gibi gökbilimcilerin görüşleri de yer almaktadır.
- Video, 25 Aralık 2021'de fırlatılan James Webb Teleskobu'nun teknik özellikleri ve 30 yıldan fazla süren geliştirme sürecini anlatarak başlıyor, ardından 2022 yılında yaptığı önemli keşifleri kronolojik olarak inceliyor. Teleskopun kızılötesi görüntüleri, galaksiler, ötegezegenler, nebulalar ve yıldız oluşumu hakkında sunduğu yeni bilgiler detaylı şekilde ele alınıyor.
- Videoda SMACS 723 galaksi kümesi, WASP-39b ötegezegeni, Karina bulutsusu, Orion bulutsusu, Tarantula bulutsusu, Hayalet Galaksisi, Araba Tekerleği Galaksisi, Stephen Beşlisi, Yaratılış Sütunları, Jüpiter ve Neptün gibi gezegenlerin detaylı görüntüleri ve keşifleri gösteriliyor. Ayrıca 2023 yılında teleskopun Cyper Kuşağı, Sagittarius A kara deliği ve Iris Nebulası gibi yeni hedeflere odaklanacağı belirtiliyor.
- 00:01James Webb Teleskobunun Tanıtımı
- James Webb Teleskobu, NASA, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı'nın katılımıyla geliştirilen, fırlatıldığı zamanki en büyük ve en pahalı teleskoptur.
- Teleskop 25 Aralık 2021'de fırlatıldı ve bir ay içinde dünyadan 1,5 milyon kilometre uzaklıktaki yörüngesine ulaştı.
- Temmuz 2022'de yayınlanan ilk görüntüden sonra James Webb, gökbilimcilerin güzel keşifler yapmasına olanak tanıyan etkileyici görüntüler ortaya çıkardı.
- 01:37James Webb Teleskobunun Gelişim Süreci
- Projenin tamamlanması 30 yıldan fazla sürdü; çalışmalar 1989'da başladı ve 2011'de neredeyse iptal edilecekti.
- Teleskopun tasarımı pek çok teknolojik zorlukla karşılaştı ve üretim maliyeti 2005'te 3 milyar dolardan 10 milyar dolara ulaştı.
- Projede 10.000 kişi çalıştı ve bazı bilim insanları tüm kariyerlerini James Webb'in tasarımına adadı.
- 02:54Teleskopun Fırlatılması ve Konumu
- James Webb 25 Aralık 2021'de Fransız Guyanası'ndaki Koro Üssünden Arien-5 roketiyle fırlatıldı.
- Teleskop, L2 noktası olarak adlandırılan Lagrange noktasının etrafında, güneşin karşı tarafında, dünya'dan 1,5 milyon km uzaklıkta yörüngeye yerleştirildi.
- Teleskopun fırlatılması hassas bir işti; Arien roketinin 5 metre çapındaki burun konisine sığabilmesi için teleskop katlanması gerekiyordu.
- 04:17James Webb Teleskobunun Görevi ve Özellikleri
- James Webb'in görevi 5 yıl olarak belirlendi, ancak enerji rezervleri L2 noktasındaki konumunu en az 10 yıl boyunca korumasına izin verecek.
- James Webb'in ilgi çekici yanı kızılötesi görüntüler elde edebilmesidir; yıldızların, gezegenlerin ve galaksilerin kızılötesi radyasyonu uzayı anlamak için çok önemlidir.
- Dünya'nın atmosferi kızılötesi radyasyonu engeller, bu nedenle dünya'dan kızılötesi gözlem yapmak pek mümkün değildir.
- 05:33James Webb Teleskobunun Gözlemleri
- James Webb, büyük patlamadan hemen sonra ortaya çıkan ilk galaksileri odaklanacak ve dış gezegenleri inceleyerek dünya dışı yaşama işaret edebilecek biyo-imzalar arayacak.
- Mayıs 2022'de bir dizi teleskop tarafından üretilen görüntüleri tamamlamak için Samanyolu'nun merkezinde bulunan Sagittarius A kara deliğini de gözlemleyecek.
- James Webb, Hubble'ın yerini almak üzere tasarlanmıştır; Hubble öncelikle görünür ışığa odaklanırken, James Webb'in dört bilim aracı özellikle kızılötesi ışığı yakalamak üzere tasarlanmıştır.
- 06:40Kızılötesi Gözlemlerin Önemi
- Hubble 3 Mart 2016'da dünyadan 13,40 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan ve şimdiye kadar gözlemlenen en uzak galaksi olan GNZ 11 galaksisini ayırt eden bir görüntü yayınladı.
- Evren genişliyor, ışık dalgaları geriliyor; bir nesne bize ne kadar uzaksa, ışık dalgaları o kadar kırmızı görünür (kırmızıya kayma olgusu).
- James Webb, kızılötesi aralığın daha da ötesini ve dolayısıyla geçmişi görmek üzere tasarlanmıştır.
- 08:01James Webb Teleskobunun Teknik Özellikleri
- James Webb'in gözlemleri yakın ve orta kızılötesine odaklanmıştır; Hubble'ın aksine, ne morötesi ne de görünür ışık spektrumunun tamamını gözlemleyebilir.
- James Webb, Hubble'dan 3000 kat daha uzaktaki bir yörüngeye yerleştirilmiştir; Lagrange noktası etrafında yörüngeye yerleştirilmiştir.
- Teleskopun dünya ve güneşe bakan tarafı, güneş kalkanı olmadan 110 santigrat dereceye kadar yükselebilir, ancak yörüngesinin konumlandırılması sayesinde yaklaşık -240 santigrat derecelik bir sıcaklıkta tutulmaktadır.
- 09:27James Webb Teleskobunun Gözlemleri ve Başarıları
- Astronomlar uzayla ilgili bilgilerini geliştirmeyi umuyorlar: büyük patlamadan sonra ilk yıldızların ve ilk galaksilerin oluşum süreci, galaksilerin evrimini yöneten süreçler, süper kütleli kara deliklerin oluşumu ve bileşimi, dış gezegenlerin atmosferinin bileşimi.
- James Webb, 6,5 metre çapında devasa bir ayna ve onu yakalayıp analiz edecek üç görüntüleyici ve bir spektrografla donatılmıştır.
- Fırlatılmasının üzerinden bir yıldan biraz daha uzun bir süre geçen James Webb, tüm beklentileri aştı; çok uzak galaksilerin ve yıldızların ilk kez bu kalitede görülebilen nebulalarının eşi benzeri görülmemiş görüntülerini ortaya çıkardı.
- 12:02James Webb Teleskobunun İlk Görüntüsü
- James Webb teleskobundan gelen ilk görüntü 12 Temmuz 2022'de açıklandı ve SMACS 723 galaxy kümesinin 4,59 milyar yıl önceki halini gösteriyor.
- NASA tarafından uzak evrenin bugüne kadarki en derin ve en keskin kızılötesi görüntüsü olarak tanımlanan bu görüntü, Planck uydusunun 2013 yılında fotoğrafladığı kozmik mikrodalga arka planını aşmıyor.
- SMACS 723, Dünya'dan 4 milyar ışık yılından daha uzakta bulunan kompakt bir galaksi kümesidir ve fotoğraflanan alan bir kum tanesinden daha büyük değil.
- 13:18Kütleçekimsel Mercek Etkisi
- Görüntü, Albert Einstein tarafından tanımlanan genel göreliliğin bir etkisini olan kütleçekimsel merceği gösteriyor.
- Kütleçekimsel mercek etkisi, ışığın bir kütle tarafından saptırılmasıdır ve bu nedenle 19 galaksiden 14'ü görüntüde üçe katlanmış, ikisi dörde katlanmış ve birinin beş görüntüsü vardır.
- Bu görüntü, bilim insanlarının kozmik ilkbaharda galaksilerin aktif olduğu, birbirleriyle etkileşime girdiği ve birleştiği, henüz daha büyük spirallerle genişlemediği, uzak geçmişte var olan galaksilerin daha doğru modellerini oluşturmak için uzak galaksilerdeki yıldız kümelerinin yaşlarını ve kütlelerini ölçmelerine yardımcı olabilir.
- 14:49WASP-39b Ötegezegeni Keşfi
- James Webb'in önemli keşiflerinden biri WASP-39b ötegezegeni ile ilgilidir ve teleskop tarafından aktarılan veriler, gezegenin atmosferinde karbondioksit bulunduğunu gösteriyor.
- Başak takımyıldızında 700 ışık yılı uzaklıkta bulunan WASP-39b, Satürn'e benzeyen ve Jüpiter'in dörtte biri kütleye sahip sıcak bir gaz devidir.
- James Webb, WASP-39b'nin atmosferinde sadece karbondioksit değil, aynı zamanda sülfür dioksit tespit etmiştir ve bu molekülün tespit edildiği ilk dış gezegen yine budur.
- 17:27WASP-39b'nin Özellikleri
- WASP-39b'nin atmosferinde bulutlar tekdüze bir örtü yerine parçalar halinde olacak ve atmosfer ne metan ne de hidrojen içerecektir.
- Gezegen sodyum, potasyum ve su buharı içerecektir ve tüm bu gözlemler, dış gezegenlerin atmosferini yöneten kimyayı daha iyi anlamak için çok önemli.
- Bilim insanları, James Webb tarafından iletilen verilere dayanarak WASP-39b'nin oluşumunu izleyebildiler ve gezegen, bir ötegezegen oluşturmak üzere birleşen çok küçük kayalık cisimlerin çarpışması ile oluşmuş olabilir.
- 18:26Karina Bulutsusu
- 12 Temmuz 2022'de James Webb teleskobu, NGC 3324 olarak adlandırılan Karina bulutsusundaki genç bir yıldızın oluşum bölgesini yayınladı.
- Karina bulutsusu, Dünya'dan 7600 ışık yılı uzaklıkta yer alır ve Güney yarımkürenin gökyüzünde gözlemlenebilir bir tür yıldız fidanlı olarak kabul ediliyor.
- NASA, James Webb tarafından üretilen görüntüde gömülü bir hazine keşfettiğini duyurdu ve analizi, gökbilimcilerin güneş gibi bir yıldızın oluşumuna yol açan süreçleri anlamalarına yardımcı olabilecek, özellikle genç yıldızlar için önemli bilgiler sağlıyor.
- 21:24Orion Bulutsusu
- 12 Eylül 2022'de James Webb teleskobu, Messier 42 veya M42 olarak da adlandırılan bize en yakın bulutsu olan Orion bulutsusunun bir görüntüsünü ortaya çıkardı.
- Samanyolu'nda Dünya'dan yaklaşık 1350 ışık yılı uzaklıkta bulunan Orion nebulası, dünyadan bir teleskop veya refraktörle görülebilir ve bulutsunun en parlak bölümü olan Trapezyum kümesi dürbünle bile gözlemlenebilir.
- James Webb, kızılötesi ışığı gözlemlediği için nebulayı gizleyen toz katmanlarını görebildiğinden daha hassas görüntülere olanak tanıyor ve görüntü aynı zamanda Dünya ile Güneş arasındaki mesafenin 40 katı büyüklüğünde bir protoplanet diske sahip bir yıldız kozasını da gösteriyor.
- 23:55Tarantula Nebulası
- 6 Eylül 2022'de NASA tarafından Büyük Macellan bulutu cüce galaksisinde, Dünya'dan 161.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve 30dorus olarak da bilinen Tarantula nebulasının görüntüsü yayınlandı.
- Tarantula nebulası, Samanyolu'ndan çok uzak olmayan tüm galaksiler grubundaki en büyük ve en parlak yıldız oluşum bölgesidir ve bilinen en sıcak ve en büyük yıldızlara ev sahipliği yapmaktadır.
- James Webb tarafından çekilen fotoğraf, Nircam aracı sayesinde daha önce hiç görülmemiş binlerce genç yıldızı gözler önüne seriyor ve bu görüntüde gökbilimcilerin yıldız oluşumunun ardındaki süreçleri daha iyi anlamalarına yardımcı olacaktır.
- 26:04Güney Halkası Gezegenimsi Bulutsusu
- Güney Halkası Gezegenimsi Bulutsusu (NGC 3132 veya Caldwell 74), 12 Temmuz 2022'de yayınlanan ve ömürlerinin sonuna gelmiş dev yıldızlar tarafından yaratılan büyük gaz bulutlarıdır.
- Gezegenimsi bulutsular 50 bin yılda ya da bazen daha kısa sürede dağılırlar ve sadece bizim galaksimizde 200 ila 400 milyar arasında yıldız olduğundan, 1500'den fazla gezegenimsi bulutsudan haberdarız.
- James Webb görüntülerinin hassasiyeti, Güney Halkası Gezegenimsi Bulutsusu'nun ölen tek bir yıldızın değil, iki yıldızın sonucu olduğunu göstermiştir.
- 28:53James Webb Teleskobu'nun Görevleri
- James Webb Teleskobu, yıldızların doğuşunu ve ötegezegenlerin oluşumu ve evrimde iş başında olan mekanizmaları daha iyi anlamalarına yardımcı olacak.
- James Webb'in ana görevlerinden biri, Büyük Patlamadan hemen sonra ortaya çıkan ilk galaksilerin ışığını tespit etmektir.
- James Webb yakın ve orta kızıl ötesini görebildiği için sadece zamanda daha geriye gidip oluşum halindeki ilk galaksileri gözlemlemekle kalmıyor, aynı zamanda Hubble'a kalın toz bulutlarının ardında gizlenmiş gibi görünen galaksileri de inceleyebiliyor.
- 30:06James Webb'in Bilimsel Araçları
- James Webb dört bilimsel araçla donatılmıştır; üçü yakın kızılötesini ve bir tanesi de orta kızılötesini görebilmektedir.
- MIRI, diğer aletleri tamamlayıcı niteliktedir ve büyük önem taşıdığı kanıtlanmıştır.
- James Webb tasarım projesinin başlangıcında MIRI gibi bir aletin mümkün olabileceğini hayal etmemişlerdi çünkü o zamanlar sadece yakın kızılötesi biliniyordu.
- 30:46İlk Galaksilerin Önemi
- Astronomlar için en eski galaksileri bulmak, kozmik şafak hakkında, kozmozun ilk yıldızlarla birlikte karanlıktan çıktığı erken evrenin o çok uzak dönemi hakkında bir şeyler ortaya koyabilirler.
- Büyük Patlama yaklaşık 13,7 milyar yıl önce meydana gelmiş olmalı, bunu evrenin soğuduğu uzun bir karanlık evresi takip etmiş olmalıdır.
- Yaklaşık 100 milyon yıl sonra kütle çekiminin etkisiyle madde bazı yerlerde yoğunlaşarak ilk yıldızları oluşturacak ve bunlar da ilk galaksileri meydana getirecekti.
- 31:55James Webb'in Gözlemleri
- James Webb tarafından rapor edilen görüntüler ve veriler gökbilimcileri hayal kırıklığına uğratmadı, dahası bu gözlemler ilk galaksiler hakkında düşündükleri her şeye meydan okudu.
- James Webb verilerinden elde edilen bilgiler, ilk galaksilerin beklenenden daha önce oluştuğunu gösteriyor ve galaksiler, astronomların hayal ettiklerine kıyasla özellikle çok sayıda ve parlak görünüyorlar.
- Gökbilimciler erken evren hakkında her zaman çok kaotik bir görüşe sahip olmuşlardır, ancak James Webb'in gözlemleriyle ortaya çıkan şey, ilk galaksilerin çok düzenli ve çok sakin olduğudur.
- 33:08Galaksilerin Oluşumu Hakkında Mevcut Model
- Mevcut model, James Webb aracılığıyla gözlemlenenden biraz farklıdır; astronomlar, galaksilerin kökeninde karanlık madde halelerinin oluştuğuna inanmaktadır.
- Bu haleler normal maddeyi yani hidrojen gazını biriktirecek, bu da yoğunlaşarak ilk nesil yıldızları ve galaksileri oluşturacaktır.
- Ancak böyle bir model, bu kadar çok galaksinin bu kadar hızlı oluşmasını açıklayamaz.
- 33:38Gözlemlenen Yaşlı Galaksiler
- James Webb tarafından gözlemlenen yaşlı galaksiler arasında birkaç galaksi özellikle parlak görünüyor; bunlar, Büyük Patlamadan 450 ve 350 milyon yıl sonra zaten mevcut oldukları için gözlemlenen en yaşlı galaksilerdir.
- Bizden 33 milyar ışık yılından daha fazla uzakta bulunan Yades GSZ 1300, Büyük Patlamadan 200 milyon yıldan biraz daha sonrasına ait olduğu için en eski galaksi olacaktır.
- Yades GSZ 1300, Büyük Patlamadan 400 milyon yıl sonra ortaya çıkan GNZ 11'in uzun yıllardır elinde tuttuğu en eski galaksi rekorunu kıracaktır.
- 34:24Evrenin Genişlemesi
- Evren sadece 13,8 milyar yaşındayken Yades GSZ 1300'in nasıl bu kadar uzakta olabileceği sorusu ortaya çıkmaktadır.
- Işığın 13,60 milyar yıllık seyahat mesafesiyle galaksiyi Büyük Patlamadan 200 milyon yıl önceki haliyle görüyoruz, ancak evrenin genişlemesi nedeniyle gerçek uzaklığı 33,60 milyar ışık yılıdır.
- Evrenin bu genişlemesi, uzayın genişleme hızının ışık hızından daha fazla olmasına neden olur ve Yades GSZ 1300, bir gün gözlemlenebilir evrenimizi terk edeceği anlamına gelir.
- 35:07İlkel Galaksiler
- Gözlemlenen diğer ilkel galaksiler ilkinden 100 milyon yıl sonra oluşmuş olmalı ve Samanyolundan daha küçük olan bu galaksiler, gazı çok hızlı bir şekilde yıldızlara dönüştürüyor.
- Gökbilimciler için bu büyük bir gizem; görünüşte büyük olan bu antik galaksiler nasıl bu kadar kısa sürede bu kadar çok yıldız oluşturabilmiştir?
- Mevcut modellere göre, büyük patlamadan sadece 100 milyon yıl sonra oluşmaya başlamış olmaları gerekirdi.
- 36:00Antik Galaksiler
- James Webb'in ortaya çıkardığı bir başka sürpriz, antik galaksilerdir; Hubble'ın görüntülerinin önerdiğinin aksine düzensiz şekilli galaksiler değil, bizimkiler gibi muhteşem spiral galaksiler.
- Gökbilimciler bunu yıldızların oluşumunu daha iyi anlamak için bir fırsat olarak görüyorlar.
- Bu galaksilerin henüz evrimlerinin başında olduklarını doğrulayan şey, James Webb tarafından gözlemlenen ilkel galaksilerin metaller bakımından Samanyolu'ndan yüz kat daha az zengin olduğunu ortaya koyan Nirspec ölçümleridir.
- 36:50Gözlemlenen En Uzak Galaksi
- Gözlemlenen en uzak galaksilerin başında Temmuz 2022'de James Webb Teleskobu tarafından keşfedilen Glass Z 13'ü buluyoruz.
- Glass Z 13'ün kırmızıya kayma ölçümü, Dünya'dan yaklaşık 13,40 ila 13,50 milyar ışık yılı uzaklıkta olduğunu gösterdi.
- Bu dünyadan gözlemlediğinizde, bu, galaksiyi Büyük Patlamadan yaklaşık 300 ila 400 milyon yıl önceki haliyle göreceğiniz anlamına geliyor.
- 37:41Glass Z 13 00'in Özellikleri
- Glass Z 13 bir proto-galaksidir, yani çok güçlü bir yıldız oluşumuyla karakterize edilir.
- Yaklaşık 3260 ışık yılı büyüklüğü ve yaklaşık 1 milyar güneş kütlesi ile küçük ve nispeten düşük kütlelidir.
- Glass Z 13, James Webb'in Nircam aracı tarafından gözlemlenmiştir ve teleskop, en zayıf parıltıyı yakalamak için uzun bir pozlama süresiyle çekilen daha geniş bir görüntü olan derin alan aracılığıyla onu tespit edebildi.
- 38:36Glass Z 130'in Önemi
- Glass Z 13'ün ne zaman oluştuğunu söylemek henüz mümkün değil; gökbilimciler böylesine büyük bir galaksinin Büyük Patlamadan bu kadar kısa bir süre sonra nasıl var olabildiğini anlayamıyorlar.
- Glass Z 13'ü keşfeden ekibin üyeleri arasında ultradifus galaksiler muamması üzerinde çalışan Peter van Dock bulunuyor.
- Gökbilimciler için ultradifus galaksilerin oluşumu bir gizem olarak kalmaya devam ediyor ve bu yıldızların varlığı, özellikle Nobel Fizik Ödülü sahibi James Pebbles tarafından teorize edilen galaksilerin karanlık maddeden doğduğu teorisini sorguluyor.
- 39:46James Webb Teleskobu ve Hayalet Galaksisi
- James Webb teleskobu, düşük yüzey parlaklığı nedeniyle fark edilmesi zor olan M74 (Messier 74) galaksisini gözlemlemeyi mümkün kıldı.
- M74, Balık takımyıldızında, dünyadan 32 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan, belirgin sarmal kollara sahip bir spiral galaksidir.
- Bu galaksi 1780 yılında Fransız gökbilimci Pierre Mekeine tarafından keşfedilmiş ve daha sonra Charles Messier tarafından gözlemlenmiştir.
- 40:44James Webb'in M74 Galaksisi Görüntüleri
- Hubble bu galaksiyi fotoğraflama girişiminde bulunmuş ancak görüntüler çok net değildi, James Webb'in 30 Ağustos 2022'de yayınladığı görüntüler daha nettir.
- James Webb, galaksinin çekirdeğinin şaşırtıcı derecede net görüntülerini üretmek için gaz ve toz parazitini kesebildi.
- Görüntülerde M74'ün spiral kollarının galaksinin merkezinden dışarı doğru kıvrıldığı, merkez bölgede gaz eksikliği olduğu ve H2 bölgelerinde genç sıcak yıldızların morötesi radyasyonuyla parlak hale gelen devasa hidrojen gazı bulutları olduğu görülmektedir.
- 42:27Araba Tekerleği Galaksisi
- James Webb, Güney Yarımkürede Heykeltıraş takımyıldızında 500 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan, tekerlek şeklinde olduğu için bu şekilde adlandırılan Araba Tekerleği Galaksisi'nin etkileyici görüntülerini üretti.
- Bu galaksi Samanyolu gibi spiral bir galaksi olarak başlamış, daha sonra daha küçük bir başka galaksi ile yüksek hızda çarpışarak bu garip şekli almış olabilir.
- Çarpışma yaklaşık 400 milyon yıl önce gerçekleşmiş olmalı ve çarpışmanın merkezinde, bir çakıl taşının suya düşerek oluşturduğu eşmerkezli dairelerdeki dalgalanmalara benzeyen iki halka oluşmuştur.
- 44:22Stephen Beşlisi
- James Webb teleskobunun yayınlanan ilk görüntülerinden biri, Pegasus takımyıldızında yer alan ve 1877 yılında Marsilya Gözlemevi'nin teleskobu sayesinde keşfedilen Stephen Beşlisi'ne ait bu galaksi grubunda beş galaksiden sadece dörtü kütleçekimsel olarak ilişkilidir.
- NGC 7320 olarak adlandırılan beşinci ve en parlak galaksi, sadece bizim gözlem noktamızdan diğer dördünün ön planında göründüğü için diğerlerine yakın görünür.
- Stephen Beşlisinin dört ilişkili gökadası arasında NGC 7319 gökbilimcilerin özellikle ilgisini çekmektedir.
- 45:48NGC 7319'un Kara Deliği
- NGC 7319, güneşin 40 milyar katına eşdeğer bir ışık enerjisine sahip aktif bir galaktik çekirdeğe ev sahipliği yapıyor.
- Bu enerji, 24 milyon güneş kütlesine sahip süper büyük kütleli bir kara delikten gelmektedir.
- James Webb'in Mira aracının orta çözünürlükteki spektrometresi, kara deliğe yakın spektrumları ölçerek, gazın kara deliğin rezervuarında daha soğuk ve daha yoğun olduğunu gözlemledi.
- 47:45Yaratılış Sütunları
- Yaratılış Sütunları, 1995 yılında Hubble tarafından çekilen bir görüntüyle meşhur olmuştur ve Kartal Nebulasının kalbinde, yaklaşık 6500 ışık yılı uzaklıkta yıldız oluşturan bir alandır.
- James Webb'in kızılötesi görüşü, gaz ve toz bulutlarının arkasını görmemizi sağlayarak yıldızlarla gaz ve toz perdelerinin çok yoğun olduğu bir alanı ortaya çıkarmıştır.
- Miri aracı tarafından çekilen görüntüde, devasa toz sütunlarının şekli, genç büyük kütleli yıldızların sürekli morötesi radyasyonunun neden olduğu aşınmadan kaynaklanmaktadır ve bu toz sütunları nispeten hızlı bir şekilde yok olmaya mahkumdur.
- 50:17James Webb Teleskobu'nun Jüpiter Görüntüleri
- James Webb Teleskobu, Jüpiter'in uydularının, halkalarının ve aurasının hassas görüntülerini elde etti.
- Görüntülerde kırmızı renk en uzun dalga boylarına, mavi renk en kısa dalga boylarına karşılık gelirken, Jüpiter'in kutupları sarı ve yeşil renklerle renklendirilmiştir.
- Jüpiter'in auroraları, güneşten gelen yüklü parçacıklardan oluşur ve manyetik alanına tepki vererek atmosferdeki atom ve moleküllere çarparak ışık yayarlar.
- 52:50Jüpiter'in Özellikleri
- Jüpiter'in halkaları fotoğrafta sönük görünse de, NASA'ya göre gezegenden bir milyon kat daha asparlaklardır.
- Büyük Kırmızı Leke, 1655 yılında keşfedilen, 15.000 kilometre genişliğinde ve yaklaşık 12.000 kilometre uzunluğunda, saatte yaklaşık 700 km hızla esen rüzgarlara eşdeğer bir fırtınadır.
- Görüntüde ayrıca Jüpiter'in 79 uydusundan ikisi olan Amaltea ve Adrastea da görülebilir.
- 54:09Neptün'ün Görüntüleri
- James Webb Teleskobu, Neptün'ün halkalarının son 30 yıldaki en net görüntüsünü elde etti ve bu resimler bir dönüm noktasıdır çünkü Neptün'ün halkalarını ilk kez kızılötesinde gözlemleyebiliyoruz.
- Neptün, atmosferindeki metal nedeniyle görünür ışıkta mavidir, ancak James Webb Teleskobu tarafından yakın kızılötesinde çekilen görüntü beyaz-gri renkte görünüyor.
- Görüntüde Neptün'ün 14 uydusundan 7'si (Triton dahil) fotoğraflandı ve Triton uydusu, Plüton'dan bile daha büyük olup güneşten gelen ışığın %70'ini yansıtmaktadır.
- 56:26Neptün'ün Gizemleri
- Neptün'ü görüntülemek zordur çünkü Güneş'ten bizden 30 kat daha uzakta yer alır ve çevresi oldukça karanlıktır.
- Neptün'de hala çözülmesi gereken birçok gizem var, örneğin 15 Aralık 2020'de Hubble tarafından keşfedilen garip karanlık nokta.
- Gökbilimciler Neptün'ün öngörülemeyen davranışlara sahip uyduları hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorlar, özellikle Nayat ve Talassa uyduları hakkında.
- 58:05James Webb'in Ötegezegen Keşifleri
- James Webb Teleskobu, 2 Eylül 2022'de Güneş sistemimizin dışında orta-kızılötesinde bulunan bir ötegezegenin ilk doğrudan görüntülerini ortaya çıkardı.
- Hip 65-42-6V adlı ötegezegen, yaşam barındırması mümkün olmayan bir gaz devi olup, atmosferinin sıcaklığının 1400 santigrat derece olduğu tahmin edildiğinden böyle söyleniyor.
- Yakın zamanda James Webb Teleskobu, 41 ışık yılı uzaklıkta LHS 475 b adında kayalık bir ötegezegenin varlığını doğruladı.
- 59:44LHS 475 b Ötegezegeni
- LHS 475 b ötegezegeni, Dünya ile pek çok benzerliği var, bir atmosferi olabilir ve çapı Dünya'nın %99'u kadar.
- Sıcaklığı Dünya'nınkinden çok az daha sıcak olsa da, yine de birkaç yüz derece daha sıcaktır ve bu da onu Venüs'e Dünya'dan daha yakın kılar.
- James Webb'den gelen veriler hala çok yüksek sıcaklıklara işaret ediyor ve şu anda iki hipotez var: ya LHS 475 b'nin atmosferi yok ya da yüzde yüz karbondioksitten oluşan bir atmosferi var.
- 1:02:59James Webb Teleskobu'nun Kozmik Kum Saati Keşfi
- James Webb'in Kasım 2022'de yayınladığı fotoğraf, Boğa takımyıldızında yer alan L15-27 adlı genç yıldızın oluşumunu gösteriyor.
- Yaklaşık yüz bin yaşındaki bu yıldızın yaydığı ışık kum saati şeklindedir ve bu fenomene "kozmik kum saati" lakabı verilmiştir.
- Kum saati, oluşmakta olan yıldızdan fırlatılan materyalin çevresindeki materyalle çarpışması ve boşluklar oluşturmasıyla oluşur.
- 1:03:38Kozmik Kum Saatinin Önemi
- Kozmik kum saatinin merkezinde, protostarı malzemeyle besleyen dönen bir gaz diski olan protoplanet diski gözlemlenebilir.
- NASA ve ESA'ya göre L15-27'nin görüntüsü, güneşimizin ve güneş sistemimizin ilk günlerinde nasıl göründüğüne dair bir pencere açıyor.
- L15-27, yıldız oluşumunun en erken evresinde henüz termonükleer füzyona başlamadığı için, gökbilimciler modelleri sayesinde bundan sonra ne olacağını biliyorlar.
- 1:04:33James Webb Teleskobu'nun Başarıları
- James Webb teleskobunun başlıca keşifleri oldukça etkileyiciydi ve gökbilimciler teleskopun sonuçlarından fazlasıyla memnunlar.
- Birçok görüntü hipotezleri doğrulamayı başardı ve geriye sadece galaksilerin doğuşunu ve yıldızların oluşumunu daha iyi anlamak için gözlemde daha da ileri gitmek kaldı.
- James Webb'in 2023 programı şimdiden çok yoğun ve teleskop özellikle dikkatini Cyper kuşağındaki nesnelere çevirecek.
- 1:05:18Cyper Kuşağı ve Ayris Nebulası
- Cyper kuşağı, güneş sisteminin Neptün'ün yörüngesinin ötesinde 30 ila 55 astronomik birim arasında uzanan halka şeklindeki bir alanıdır ve asteroid kuşağına benzer ancak 20-200 kat daha büyüktür.
- Plüton ve Hüma cüce gezegenleri de dahil olmak üzere, güneş sisteminin oluşumundan arta kalan buzlu cisimlerden oluşur.
- James Webb teleskobu 2023 yılında Samanyolu'nun merkezindeki kara delik Sagittarius A ve Ayris Nebulası üzerinde de çalışacak.
- 1:06:09Ayris Nebulası ve Garip Fenomenler
- Ayris Nebulası (NGC 723), dünyadan 1300 ışık yılı uzaklıkta Sifus takımyıldızında yer almaktadır ve yansıma bulutsusu olarak da adlandırılır.
- Yansıma bulutsuları genellikle yıldız oluşum alanlarıdır ve gökbilimcilerin evrenin bu bölgesine olan ilgisi buradan kaynaklanmaktadır.
- Bilim insanları bu nebulada dev Fulleren moleküllerin oluşumu gibi garip fenomenler tespit ettiler.
- 1:06:56Mont Teorisi ve James Webb'in Rolü
- Bazı gökbilimciler, James Webb'in bilim camiasını karanlık maddenin varlığına inananlarla, yeni hipotezler öne sürenler arasında bölen meşhur tartışmaya yanıt verebileceğini umuyor.
- Mont teorisi (değiştirilmiş Newton dinamiği teorisi), 1980'lerde İsraili fizikçi Mordehai Milgram tarafından ortaya atılan ve şu anda Case Western Reserve Üniversitesi'nden Stacy McGuffin tarafından savunulan karanlık madde kavramına bir alternatiftir.
- James Webb tarafından tespit edilen ve standart kozmolojik modelin henüz açıklayamadığı eski galaksilerin neden bu kadar hızlı oluştuğunu açıklayabilir.
- 1:08:04James Webb'in Halefi
- James Webb'in halefi Roma Uzay Teleskobu olacak ve bu yeni teleskop esas olarak karanlık madde ve karanlık enerji çalışmalarına adanacak.
- 9 Ocak 2023'te NASA, Roma Uzay Teleskobunun yerini alabilecek gelecekteki büyük gözlemevine ilk bakışını verdi ve geçici adı "Yaşanabilir Dünyalar Gözlemevi" olarak biliniyor.
- Bu büyük gözlemevinin görünür, morötesi ve kızılötesini görebilmek için 6 ila 8 metrelik bir aynası olacak ve ilk görevi dünyaya en çok benzeyen 25 ötegezegeni ayrıntılı olarak incelemek olacaktır.
- 1:09:29James Webb'in Başarıları ve Geleceği
- Astronomi tarihinin en güçlü teleskobu olan James Webb'in keşiflerinin kalbine yapılan bu yolculuğun sonuna yaklaşıyoruz.
- Gökbilimciler, bilim insanları ve kamuoyu, James Webb tarafından üretilen görüntü ve veriler karşısında hayal kırıklığına uğramaktan çok uzak.
- James Webb sonunda bize evrenimizin oluşumu hakkında gerçek cevaplar sağlayabilir çünkü teleskop, Büyük Patlamadan yüz milyon yıl sonra ortaya çıkan nesneleri gözlemleyebiliyor.