Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sabancı Üniversitesi İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Dr. Ümit Şahin ile yapılan bir röportajdır. Dr. Şahin, iklim değişikliği konusunda uzman bir doktor olarak konuk olarak yer almaktadır.
- Röportajda, küresel iklim değişikliğinin nedenleri, aşırı hava olaylarının artışı ve bunların Türkiye'deki etkileri ele alınmaktadır. Dr. Şahin, Libya sel felaketi, Yunanistan selleri, Kanada orman yangınları ve Hawaii'deki orman yangını gibi olayların iklim değişikliğiyle bağlantısını açıklamakta ve son 10 yılda yaşanan 500 aşırı hava olayının %70'inin iklim değişikliği tarafından olasılığı artmış olduğunu belirtmektedir.
- Videoda ayrıca, küresel sıcaklık artışının 1,20 dereceye ulaştığı ve 2030'a doğru 1,5 derece sınırının kalıcı olarak geçileceği bilgisi paylaşılırken, Türkiye'deki kuraklık, sıcak dalgalar ve sel felaketlerinin artışı, bunların insan sağlığı üzerindeki etkileri ve iklim değişikliğini durdurmak için fosil yakıt kullanımını durdurma, yenilenebilir enerjiye geçiş ve enerji tasarrufu gibi çözüm önerileri sunulmaktadır.
- İklim Yıkımının Başlangıcı
- İklim yıkımı resmen başlamıştır ve yaşadığımız olaylar benzeri görülmemiş bir durumdur.
- Libya'da yaşanan sel felaketi ve Yunanistan'da yaşanan şiddetli yağışlar, o bölgede üç yılda yağacak toplam yağış miktarının iki günde düşmesi gibi olaylar iklim felaketidir.
- Bu olaylar doğal afet değil, küresel bir iklim felaketi olarak değerlendirilmelidir.
- 01:16Küresel İklim Değişikliği Olayları
- Son bir ay içinde Kanada'da aylarca süren büyük orman yangınları, Avrupa'da büyük sıcak dalgaları ve Hawaii'deki orman yangını gibi olaylar yaşanmıştır.
- Libya'da yaşanan Daniyel fırtınası, normalde Akdeniz'de görülmeyen bir kasırga benzeri siklon hadisesidir.
- Deniz suyunun aşırı ısınması, bu tür kasırgaları besleyen enerji oluşturur ve buharlaşma nedeniyle aşırı yağışlar meydana gelir.
- 03:50İklim Değişikliği ve Olaylar Arasındaki Bağlantı
- Sıcak dalgalar, orman yangınları, seller, kuraklık ve deniz suyunun aşırı ısınması doğrudan iklim değişikliği ile bağlantılıdır.
- Son on yılda yapılan atribüsyon çalışmaları, son yıllarda yaşanan 500 aşırı hava ve iklim olayının %70'inin iklim değişikliği tarafından olasılığı ve şiddeti artmış olduğunu göstermiştir.
- Sıcak dalgalar %90'ın üzerinde, kuraklık %60'lar civarında, sellerde ise %50'ler civarında iklim değişikliğiyle olasılığı artmaktadır.
- 06:31İnsan Kaynaklı İklim Değişikliği
- Bugün yaşadığımız felaketler doğrudan doğruya insan kaynaklı ve fosil yakıtlara bağlıdır.
- Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Guterres'in "kaynama safhası bitti, yıkım başladı" tespiti doğrudur.
- Küresel sıcaklık artışı ortalama 1,20 derece civarında olup, 2023 çok sıcak geçiyor ve 2024 bundan daha sıcak olacak.
- 07:42Paris Antlaşması ve İklim Sınırları
- Yaklaşık 2030'a doğru, birkaç yıl içerisinde Paris Antlaşması'ndaki 1,5 derece sınırı kesin olarak geçilecektir.
- Normal iklim 19. yüzyılın son 50 yılının ortalaması olarak alınır ve küresel ortalama sıcaklık bu ortalamadan ne kadar sıcak olduğuna bakılır.
- Sıcaklık farkı birkaç yıldır 1 derecenin üstüne çıkmış, en son 1,20 dereceye ulaşmış ve 1,5 dereceye geldiğinde bazı iklim fenomenlerinin geri dönüşsüz hale geleceği bilimsel araştırmalar tarafından söylenmektedir.
- 08:25İklim Değişikliğinin Etkileri
- Aktik buzullarının erimesi ve mercan resiflerinin yok olması gibi geri dönüşsüz değişimler yaşanacak.
- Günümüzde yaşadığımız seller doğrudan kutup buzlarının erimesine bağlı olarak oluşuyor.
- Omega blokajı adı verilen meteorolojik hadise, kutuplar çevresindeki jet akımlarının yavaşlaması ve güneye inmesiyle ortaya çıkıyor.
- 10:06İklim Değişikliğinin Geleceği
- Kutupların eridiği bir dünya hiç görmediğimiz için, 1,5 dereceyi geçtiğimizde ve 200 dereceyi geçtiğimizde ne tür felaketlerle karşılaşacağımızı tahmin edemeyiz.
- 2030'lar civarında en geç 1,5 dereceyi geçeceğiz ve orman yangınları, seller ve aşırı sıcaklar gibi felaketler kat kat daha şiddetli yaşanmaya başlayacak.
- 2020'den sonra iklim krizinin yeni bir aşamaya girdiğini düşünüyoruz ve 2030'larda 1,5 dereceyi geçersek çok daha farklı bir üst aşamaya geçebiliriz.
- 12:01Türkiye'deki İklim Değişikliğinin Etkileri
- Türkiye'de kuraklık meselesi kalıcı hale gelmiş, hem yağış azlığı hem de toprak neminin azlığı yaşanıyor.
- Sıcak dalgalar insan sağlığı açısından büyük etkileri var, İstanbul'da 2004-2017 arasında 4.281 kişinin sıcaktan öldüğü gösteriliyor.
- Avrupa'da geçen seneki sıcak dalgalarında 61 bin kişi öldü ve bu felaketler giderek artacak.
- 13:26Sel Felaketleri ve Çözüm Yolları
- Türkiye'de yaşanan sel felaketleri giderek artıyor ve artık haber değeri kalmıyor.
- Sel felaketini felakete dönüştüren en önemli faktör, sel felaketine uğrayan yeri nasıl kurduğunuz ve yapılaşmanızdır.
- Sel felaketlerinin etkisini azaltmak için doğru bir yapılaşmayla ve planlamayla yapılabilir, ancak aşırı yağışı azaltmak için iklim krizini durdurmak gerekiyor.
- 14:25İklim Değişikliğini Durdurma Yolları
- İklim krizinin tek nedeni insanların ekonomik faaliyetleriyle atmosfere sera gazlarını salmalarıdır.
- Dünyada atmosfere atılan sera gazlarının %75'i fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanıyor.
- IPCC ve Paris Antlaşması sonrasında tüm devletler 2050'ye kadar karbon salınımlarını durdurmak (net sıfır) hedefini kabul ettiler.
- 15:55Enerji Dönüşümü ve Gelecek
- Küresel emisyonları en geç 2025'te tepe noktasına çıkarıp büyük bir hızla düşürmeye başlamamız gerekiyor.
- Fosil yakıt kullanımını durdurup yenilenebilir enerjiye, güneş ve rüzgar enerjisine geçiş yapmak gerekiyor.
- Enerji tasarrufu ve verimli kullanım yapmak, devletlerin Paris Antlaşması'na uyması gerekiyor.