Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Şanlıurfa'da bulunan ve UNESCO Dünya Mirası olarak kabul edilen Göbeklitepe'nin gizemlerini inceleyen bir belgesel formatındadır. Alman arkeolog Klaus Schmidt ve fosil uzmanı Julia Gresski gibi uzmanların çalışmaları da videoda yer almaktadır.
- Video, Göbeklitepe'nin bulunuş hikayesinden başlayarak, dünyanın en eski yapıtlarından biri olarak kabul edilen bu yapıyı inceleyen dokuz farklı gizemi sıralamaktadır. Bu gizemler arasında yapının yapılış amacı, tarihi, mimari özellikleri, tarihi kayıtlarda adının geçmemesi, evrim bilimcileri ve tarihçilerin tepkileri, yapıyı yapan uygarlığın kimliği ve tüm alanın ortaya çıkması için gereken süre bulunmaktadır. Video, Göbeklitepe'nin insanlık tarihini yeniden yazma potansiyeline sahip olduğunu vurgulayarak sona ermektedir.
- 00:04Göbeklitepe'nin Bulunuşu ve Önemi
- Göbeklitepe, Şanlıurfa'da bulunan ve UNESCO'nun dünya mirasına eklenen, insanlık tarihinin en büyük buluşlarından biridir.
- 1986 yılında tarlanın sahibi Şavak Yıldız, ekin için toprağı hazırlarken bir taş buldu ve bunun heykel parçası olduğunu fark etti.
- Göbeklitepe'nin bulunuş hikayesi, yapılış amacı kadar büyük bir gizemdir.
- 01:04Göbeklitepe'nin Tarihi
- Stonehenge 5117 yaşında, Mısır piramitlerinin en büyüğü Gize piramidi 4500 yaşına aşkın, basamaklı piramit ise 5000 yıldan daha yaşlıdır.
- Göbeklitepe'nin ilk başta 10.000 yıllık geçmişi olduğu söylenirken, yeni eserler bulundukça karbon testleri tapınağın 12.000 yaşında olduğunu kanıtladı.
- Kazı devam ettikçe bu tarihin daha da geriye gidebileceği düşünülüyor.
- 01:36Göbeklitepe'nin Yapılış Amacı
- Göbeklitepe, bilinen en eski yapıdan 7500 yıl daha yaşlıdır ve Alman arkeolog Klaus Schmidt'in 9 yıl boyunca araştırdığı bir yerdir.
- Göbeklitepe, 1800'lü yıllarda başlayan arkeoloji bilimini ters köşeye yatırdı çünkü daha önceki arkeolojik kazılarda elde edilen tüm verilerden farklı bir yapıya sahipti.
- Burası bir tapınak mıydı yoksa yerleşim yeri miydi sorusunun cevabını en iyi ihtimalle 50 yıl içerisinde öğrenebileceğiz.
- 02:19İnsan Kurban Edilen Şeytani Tapınak Teorisi
- Göbeklitepe'nin T şeklindeki sütunlarında bulunan aslan, akbaba, akrep, yılan gibi ölümcül ve yırtıcı hayvanların figürleri, insan kurban etmek için yapıldığı teorilerini üretti.
- Alman arkeolog ve fosil uzmanı Julia Gresski, kazı alanında 2009 ve 2015 arasında defalarca çalışma yaptı ve üzerine oymalar yapılmış kafatasları buldu.
- Kazı çalışmalarında arkeologlar mezara gömülmemiş 691 insan kemiğiyle karşılaştı ve zeminin su geçirmeyecek şekilde yapılmaması da bu teorileri güçlendiriyor.
- 03:15Cennetin Kapısı Teorisi
- Göbeklitepe'nin Sümer, Asur ve ilahi dinlerdeki cennet ile benzerlik taşıdığını gören uzmanlar, yeni teoriler ürettiler.
- Projenin başındaki arkeolog Klaus Schmidt, ölmeden önce verdiği demeçlerde Göbeklitepe'nin cennet efsanesini yaratan alan olmadığını düşündüğünü söyledi.
- Schmidt'e göre bu tapınak cenneti anmak için kurulmuş dünyadaki ufak bir kopyaydı.
- 03:41Uzaylılar veya Atlantisliler Teorisi
- Göbeklitepe'de yıldızlarla belirli bağlantılar taşıyor ve bazı araştırmacılar tapınağın uzaylıların ya da Atlantis uygarlığının elinden çıktığını düşünüyor.
- Yazar Wayne Hershel, Göbeklitepe'nin Sirius, Taarruz, Orion takımyıldızları ve güneşe göre dizilmiş bir düzeni olduğunu iddia ediyor.
- Göbeklitepe, yıldızlara açılan bir kapı olabilir ve bu ziyaretçilerin ya da bilgilerin insanlıkla ilk defa paylaşıldığı yer olabilir.
- 04:50Tarihi Kayıtlarda Adı Geçmediği
- Göbeklitepe'yi birçok arkeoloji profesörüne göre tarihin en büyük keşfi yapan önemli bir detay var: bilinen tüm insanlık tarihinde Göbeklitepe'yi tarif eden ne bir yazıt, ne bir kitap, ne de bir duvar resmi bulunuyor.
- Göbeklitepe yazının, çömlek işçiliğinin ve duvar resimlerinin öncesinde bir çağda yapıldı.
- Bu kadar önemli ve büyük bir yapıt ile ilgili tarihte hiçbir kayıt bulunmaması gerçekten dikkat çekici.
- 05:23Evrim Bilimciler ve Tarihçilerin İsyanı
- Şu anda oluşturulan tarih ve evrim haritasına göre 12.000 yıl önce insanlık avcı-toplayıcı şeklinde yaşıyordu.
- Kilometrelerce uzanan tapınak, her taşın tek tek işlenmesi ve belirli bir koordinasyonla taşınmasıyla birlikte neolitik çağa ait tüm yapılardan farklı özellikler taşıyor.
- Bu evrimsel ve tarihi gizemler çözüldükten sonra ders kitaplarının sil baştan yazılması gerekebilir.
- 05:55Göbeklitepe'yi Yapan Uygarlık
- Göbeklitepe'nin en büyük gizemi belki de hiçbir zaman çözülemeyecek: 12.000 yıldır toprak altında kalan Göbeklitepe'yi hangi uygarlığın yaptığı hiçbir şekilde belli değil.
- İnsanlar Göbeklitepe'de buluşup sosyalleştiler, belki ayinler, belki de festivaller düzenlediler, sonra da bu muazzam yapıyı tekrar ortaya çıkmasın diye toprağın altına gömmeye başladılar.
- 1995 yılından bu yana süren kazılarda Göbeklitepe'yi yapan ve sonra toprağa gömen uygarlık ya da uygarlıklarla ilgili hiçbir somut delil bulunamadı.
- 06:26Göbeklitepe'nin Tamamen Ortaya Çıkması
- Göbeklitepe'nin tamamen ortaya çıkması en azından yüz yıl alacak.
- 23 yıllık kazılarda sadece dört tane tapınak bölümü ortaya çıkarılabildi ve sonarla yapılan araştırmalarda en az 23 bölüm daha olduğu görülebiliyor.
- Arkeologlara göre tüm teknolojimize rağmen tüm kazı alanını ortaya çıkarmak en az 100 ila 130 yıl arasında sürecek.