• Buradasın

    Göbeklitepe: Dünyanın İlk Tapınağı ve Sembollerinin Arkeolojik Anlamı

    youtube.com/watch?v=4W07A66G8ns

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu belgesel, Alman arkeolog Klaus Schmidt, Türk tasavvuf ehli Metin Babaoğlu, Hintli astronom BG Sidat ve İstanbul Üniversitesi Tarih Öncesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Özdağ gibi uzmanların görüşlerini içermektedir.
    • Belgesel, Şanlıurfa'ya 12 km uzaklıkta bulunan ve 12.000 yıl öncesine ait olarak tespit edilen Göbeklitepe'nin keşfi ve önemi üzerine odaklanmaktadır. Video, tapınakların yapısı, sembolik anlamları, mitolojik bağlantıları ve astronomik özellikleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Dört gün ışığına çıkarılan ve yeraltında tespit edilen en az on altı tapınak, T biçimindeki dikilitaşlar, boğa ve yılan sembolleri, tapınakların güneye bakma yönü ve Orion takımyıldızı ile Sirius yıldızının önemi incelenmektedir.
    • Belgeselde ayrıca Göbeklitepe'nin insanlık tarihindeki yeri, batık uygarlık teorileri ve Kutsal Metinler'deki Ad Kavmi gibi konular da ele alınmaktadır. Tapınakların gömüldüğü tarih, burada gerçekleştirilen törenler ve bu yapıların neolitik dönem toplumları için anlamları sorgulanmaktadır.
    00:50İnsanlık Tarihinin Gizemi
    • Herkesin ve her şeyin anlatılmaya değer bir hikayesi vardır, ancak bazıları gizli kalır.
    • Konuşmacının anlatacağı hikaye, onbeş sene önce ortaya çıkmış, bilinmeyen, gizemli ve ezber bozan bir hikayedir.
    • Hikayenin baş kahramanı Homo sapiens (bilen insan) olup, insanlık tarihi sürekli yeniden yazılır.
    01:45İnsan Evrimi ve Gelişimi
    • Dört milyar yaşında varsayılan dünyamızın hayat çizgisinde minicik bir nokta olan dört milyon yıllık insan evrim sürecinde, Homo sapiens sadece ikiyüz bin yıl önce çıkmış ortaya.
    • Homo sapiens, beyinsel açıdan arpa boyu yol kat eden bilen insan, beşbin yıl önce yazı yazmaya başlayarak yazılı tarihe geçmiştir.
    • Yüzdoksanbeş bin yıl boyunca yavaş ilerleyen insanlık, beşbin yıl önce kayıt tutmaya başlayınca hızlanmıştır.
    03:09Göbeklitepe'nin Keşfi
    • Konuşmacının hikayesi oniki bin yıl önce Göbeklitepe'de, Türkiye'de başlamaktadır.
    • Göbeklitepe, Şanlıurfa şehrine oniki km uzaklıkta, Arkeolojide "bereketli hilal" olarak adlandırılan bölgede yer almaktadır.
    • Göbeklitepe'nin keşiflerini yapan Alman arkeolog Klaus Schmidt, yaklaşık yirmibeş yıldır Urfa bölgesinde yaşıyor ve kazılar yapıyor.
    07:09Göbeklitepe'nin Önemi
    • Karbon ondört testi sonucu, Göbeklitepe'deki en eski tapınağın günümüzden oniki bin yıl önce yapıldığı tespit edilmiştir.
    • Bu, İngiltere'deki meşhur megalitik anıt Stonehenge'in yapımından tam yedi bin yıl önce tarihlere geçmiş olmaktadır.
    • Mağaralarda yaşadığı varsayılan avcı-göçebe toplulukların henüz yerleşik bir düzene bile geçmeden nasıl böyle bir yapı tasarlayabildikleri sorusu ortaya çıkmaktadır.
    08:26Neolitik Dönem ve İnşaat Teknolojisi
    • Taş devri insanı gezginciydi, besin üretimi yapmaz, avcılık, balıkçılık ve bitki toplayıcılığı yapardı.
    • İnsanın soyutlama yetisi ve el hareketlerini kullanışlı sinir sistemi gibi biyolojik evrimi vardır.
    • Son buzul dönemi bittikten sonra, iklim koşulları değişti ve doğanın zengin olduğu dönemde yerleşik yaşam ortaya çıkabildi.
    10:31Göbeklitepe'nin Mimari Özellikleri
    • Göbeklitepe'de yapılan tüm tapınaklar gömülmüştür, bu tapınakları gömerek üçyüz metre çapındaki tepeyi yaratmışlardır.
    • Göbeklitepe bölgedeki ilk tapınak kompleksi olup, sonraki bin yıllarda yerleşim merkezlerinde yapılan kült binalarda Göbeklitepe'de uygulanan düzen tekrar edilmiştir.
    • Tapınaklarda yüksek taş duvarlar, nişler, payandalar, sekiler, sıvı akıtma kanalları ve farklı betimlemeler bulunmaktadır.
    13:58İnşaat Tekniği
    • Göbeklitepe'yi inşa edenler, basit çakmak taşı aletleri ile yaklaşık kırk ton ağırlığında blok halinde bulunan tek parça kireç taşından boyları dört ile altı metre arasında değişen dikili taşlar oymuşlardır.
    • Tapınaklarda kullanılan taşlar, yaklaşık iki kilometre uzaklıkta çıkarılan yerden getirilmiştir.
    • Taşları keserken, taşırlarken ve yerleştirirken müthiş bir emek harcanmış olmalıdır.
    15:18Göbeklitepe'de Tapınaklar
    • Göbeklitepe'de gün ışığına çıkarılan dört tapınak, Buzdağının görünen parçası olarak tanımlanabilir, yeraltında en az on altı tapınak daha bulunmuştur.
    • Göbeklitepe kazılarında üç farklı formda tapınak ortaya çıkarılmıştır ve bu tapınaklar B, C ve D harfleriyle adlandırılmıştır.
    • Tapınakların formları değişkenlik gösterir; C tapınağında dikilitaşlar spirale benzer bir form oluştururken, D tapınağının etrafındaki dikilitaşlar elips biçimine yakın görünür.
    18:20Sembolik Anlatım
    • Göbeklitepe'de on iki bin yıl öncesinden bilgi taşıyan sembolik anlatım vardır ve bu anlatım soyut semboller ve hayvan motifleri içerir.
    • Sembol, kendinden başka bir şeyi temsil ederek görünür kılan, çok anlamlı ve zamansız olan bir anahtar olarak tanımlanır.
    • Göbeklitepe'deki insanlar kendi mitlerinin mesajlarını geleceğe bırakmak istemişlerdir.
    20:45D Tapınağı ve Semboller
    • Göbeklitepe'de sembolik anlatım açısından şimdiye kadar bulunan en zengin tapınak olan D tapınakında çok önemli tasvirler vardır.
    • D tapınakı on iki adet T ile çevrelenmiş olup, bu sayı mitoloji ve dinler tarihi açısından özel bir sayıdır.
    • Dikilitaşların güneydoğu yüzünde turna motifleri bulunur ve turna kuşu sembolik dilde önemli bir yere sahiptir.
    23:14Turna Motifi ve Alevilik
    • Anadolu'da Alevi inanışında turna sembolüyle ilgili bir bağlantı vardır.
    • Alevilik içinde halen yapılmakta olan on iki hizmet ve ayin cem ibadetleri korunmuştur.
    • Semah ritüeli bu inanışta ruha ait sembolizmanın önemli bir parçasıdır ve turna kuşuyla anlatılmak istenen sembolün tüm özellikleri bir araya getirilmiştir.
    25:19Tanrı Kavramı ve Sümerler
    • Tanrı kavramı tarihimize Göbeklitepe'den yedi bin yıl sonra Sümer ve Mısır'la girer.
    • Sümerler ve kendilerinden sonra gelen halklar tüm kaynak kitaplarda çok tanrılı olarak geçer.
    • Sümerce ve Akadca yazılmış olan "Sag" adlı büyü metninde "Tanrı tektir, değiştirilmez" ifadesi bulunur ve bu, İslam tasavvufundaki tevhid kavramıyla uyuşur.
    26:44Zodyak ve On İki Sayısı
    • Tanrıların aşılmayan and dairesi, zodyak yani astronomideki on iki takımyıldız veya astrolojideki on iki burç olarak yorumlanabilir.
    • On iki sayısı kadim bilgelikte ve dini öğretilerde sık karşılanır; günümüzdeki saat on iki sayısı üzerine kurulmuştur.
    • Türkler ilk takvimi on iki hayvandan oluşturmuş, Hititlerin on iki tanrısı, Alevilik'te on iki imam, Musevilerin on iki kavmi ve Hz. İsa'nın on iki havarı vardır.
    31:08Boğa Motifi
    • D tapınakının merkezindeki simetrik T'lerden batı yönünde bulunan dikilitaşın ön yüzeyinde bir boğa başı kabartması vardır.
    • Boğa üretkenliğin sembolüdür ve medeniyetin başlangıcını temsil eder.
    • Boğa figürünün en önemli örnekleri Alta Mira ve Lasco mağaralarında bulunurken, Anadolu'da Çatalhöyük'te de benzer tasvirler görülmektedir.
    33:28Boğa Sembolü ve Tanrılar
    • Boğa sembolünün tanrı olarak kullanımının Antik Mısır'da Hathor, İnek ve Apis gibi boğa biçiminde tasvir edilen tanrılarla görüldüğü, boynuzlarının arasındaki güneş biçimindeki dairenin kraliyet tacı olarak isimlendirildiği belirtiliyor.
    • Mezopotamya'da da tüm Akad, Asur ve Babil tanrılarının başlarında boğa boynuzlu bir başlıkla tasvir edildiği, boynuzların sayısının tanrılar arasında kıdemi belirttiği düşünülen arkeologlar olduğu söyleniyor.
    • Tevrat'ın Çıkış bölümünde İsrail kavminin Mısır'dan çıkaran ilahlar adına boğa yaptıkları, bu tasviri Mezopotamya'daki tanrı tasvirleriyle paralellik gösterdiği belirtiliyor.
    35:24Boynuz ve İşıklanma Sembolü
    • Michelangelo'nun Musa peygamber heykeline iki boynuz yapması, İbranice'de boynuz anlamına gelen "keren" kelimesinin "parlamak, ışıldamak" anlamına da geldiği, aynı kökten geldiği belirtiliyor.
    • Bu iki anlamlılık en eski Hint-Avrupa dillerinden olan Sanskritçe'de de görülüyor, "usya" kelimesi hem boynuz hem de ışıldamak anlamında kullanılmış.
    • Boğa tüm öğretilerde ışıldama ve parlamanın sembolü olarak kullanılmış, A harfi (alfa) boğanın sembolü olarak kabul edilmiş.
    36:32Kundalini Enerjisi ve Yılan Sembolü
    • Bismillahirrahmanirrahim'in başındaki B harfi önemsenmiş, İmam Ali'nin "beynin altındaki noktayım" diyerek B harfine dikkat çektiği belirtiliyor.
    • B harfi boynuz (zülkarneyn) ve altında bir nokta olarak tasvir edilmiş, bu da hipotalamusu ve beynin iç yapısını ifade ediyor.
    • Kundalini enerjisi, hayat enerjisi olarak tanımlanıyor ve omurganın kökünde çöreklenmiş bir yılan gibi tasarlanıyor.
    37:52Yılan Sembolü ve Mistik Deneyimler
    • Kundalini Sanskritçedeki kelime anlamıyla "çöreklenmiş olan bir yılana" benzetiliyor ve özellikle yoga öğretilerinde bu enerjinin uyandırılmasına yönelik çalışmalar yapılıyor.
    • Yılan sembolik anlatımda çok önemli bir yer tutuyor, Adem ile Havva'dan başlayarak modern tıbbın amblemine kadar birçok yerde karşılaşıyor.
    • Yılan deri değiştirmesi sebebiyle bir değişim sembolü olarak da kullanılıyor.
    38:57Musa Peygamber ve Asası
    • Musa Peygamberin asası hem Kur'an-ı Kerim'de hem Tevrat'ta kutsal metinlerde bir şeyin asaya dönüştüğü ve tekrar asaya dönüştüğü anlatılıyor.
    • Kur'an-ı Kerim'de Musa'nın asası ile ilgili birkaç surede aynı olay anlatılıyor, asa iradeyi temsil ediyor.
    • Tasavvuf litratüründe asa iradeyi temsil ediyor, iradenin güçlendirilmesi için yılanın (asa) ayağa kalkması anlatılıyor.
    40:54Yılan Sembolü ve Tanrılar
    • Firavunların başlarında kobra yılanı bulunuyor, Mısır duvar resimleri ve kabartmalarında en çok rastlanan sembollerden biri yılan.
    • Yılan sembolü koruma özelliğinin yanı sıra değişim, zaman, sonsuzluk gibi farklı anlamlara işaret ediyor.
    • Yılanın çöreklenmiş olan bilincin uyanışını sembolize ettiği ve yüksek bilince gelmiş insanın bu şekilde tasvir edildiği yorumu yapılıyor.
    43:09Göbeklitepe'deki Yılan Tasvirleri
    • Göbeklitepe'deki yılan tasvirleri T biçiminde stilize edilmiş, insanların üzerindeki yılanların çoğu aşağıya doğru hareket ederken bazıları yukarı çıkıyor.
    • Göbeklitepe'de yaklaşık yirmi tapınak inşa edilmiş, tapınaklar yapımından yaklaşık bin yıl sonra gömülmüş.
    • Tapınaklardaki tasvirlerde çok çeşitli hayvan motivleri ve soyut sembollerle anlatılmak istenen mitolojik bir hikaye olduğu belirtiliyor.
    46:33Gökyüzü ve Astronomi
    • Göbeklitepe'deki bulgular 12.000 yıl önce yaşayan insanın sistemli bir şekilde gökyüzünü seyrederek oluşturduğu bir zeka ürünü olabilir mi?
    • Orion takımyıldızı ve Sirius yıldızının dünyanın farklı yerlerindeki birçok kültürde önemli bir yeri var, özellikle Mısır'da Sirius'un gökyüzünde ilk yükselişine göre düzenlenen kutsal bir takvim dikkat çekiyor.
    • Göbeklitepe'de henüz net bir yorum yapılamamış olsa da, tapınakların planı ve astronomi arasında bir bağlantı olabilir.
    48:47Kırk Üç Numaralı Dikilitaş
    • Henüz tam olarak kazılmamış olan kırk üç numaralı dikilitaşta kuş, sanki kanadının üzerinde bir küre taşıyor ve tam altında bir akrep motifleri bulunuyor.
    • Güneşin kanatlı bir disk olarak tasvirinin Anadolu, Mezopotamya ve Mısır'da birçok örnekte görülüyor, bu tasvirlerin atasının Göbeklitepe'deki dikilitaşa kazınmış olması kuvvetli bir ihtimal.
    • Dikilitaşta bir çeşit sepete veya asma kilide benzeyen üç işaret, H şeklinde bir sembolün iki kere kullanımı ve kafası kesik, erkeklik organı ereksiyon halinde gösterilen bir insan motifi bulunuyor.
    51:01Göbeklitepe ve Çatalhöyük'teki İnsan Figürleri
    • Göbeklitepe'deki insan figürü, yaklaşık 3000 yıl sonra Çatalhöyük'te de bir kuşla ilişkilendirilmiş olarak görülmüştür.
    • D tapınağını çevreleyen dikilitaşların üzerindeki figürler merkezdeki iki T'ye bakarken, bu iki figür dairenin dışına doğru bakmaktadır.
    • Göbeklitepe'deki insan tasvirleri bilinci gelişmemiş, dolayısıyla kafasız ve sadece cinsel dürtülerinin güdümünde olan bir insanı temsil edebilir.
    52:16Urfa Heykeli ve Göbeklitepe'deki Heykeller
    • Urfa yeni mahallede çıkarılan ve dünyanın en eski heykeli olarak bilinen Urfa heykeli, göğüs hizasında iki şerit ve kolye şeklindeki semboller içerir.
    • Göbeklitepe'de bulunan heykellerin el pozisyonları "hadi namaz kılar gibi" kavuşturulmuş durumda, bu pozisyon Tibet, Hint, Antik Mısır ve İslam kültürü içinde meditatif ve ibadet anlamında kullanılmıştır.
    • Heykellerin ağızları tasvir edilmemiş, bu da belirli bir sembolik anlama gelebilir.
    55:20Göbeklitepe'deki Semboller ve Anlamları
    • Merkezde bulunan ikiliden doğu yönündeki T'nin göğüs bölgesinde H şeklinde bir sembol ve el ele tutuşan iki T şeklinde görünen bir sembol bulunmaktadır.
    • Bu sembollerin altındaki işaret, Antik Mısır'da kraliyet tacı olarak kullanılan sembolün atası olabilir.
    • Göbeklitepe'deki semboller güneş tutulması, ay ve güneş birleşimi, eril ve dişil ögenin birliği gibi konuları simgeliyor olabilir.
    1:01:03Sümer Efsaneleri ve Göbeklitepe
    • Sümer efsanelerindeki "Sığır ve Tahıl Metni" ve "Dugu" konusu, Göbeklitepe tapınaklarının arkasında yatan mesajlarla ilişkilendirilebilir.
    • Efsanede, Enki ve Enlil tarafından Dugu'dan indirilen Lahar ve Aşna, tarım ve hayvancılık bilgisini insanlara ulaştırmıştır.
    • Bu efsanenin 6000 yıl boyunca mitler yoluyla aktarıldığı ve Göbeklitepe'deki mesajları bırakan insanların farklı bir bilinç seviyesinde olan insanlar olabileceği düşünülmektedir.
    1:04:30Göbeklitepe'deki Toplum ve Törenler
    • Arkeologlar, Göbeklitepe'deki toplumun yönetenler ve yönetilenler şeklinde ikiye ayrılmış olduğunu düşünmektedir.
    • Tapınakların içinde bulunan büyük dibekler, avcı-toplayıcı bir topluluğun yemekleri hazırlaması için değil, tapınaklarda yapılan törenlerin bir parçası olabilir.
    • Göbeklitepe'deki ritüelleri yöneten ve öte alemle irtibata geçen kişiler şamanlar olabilir.
    1:08:05Nevali Çori ve Göbeklitepe İlişkisi
    • Nevali Çori isimli Neolitik dönem yerleşim yerindeki tapınaktan çıkarılan bir heykel başı, Göbeklitepe'deki buluntularla ilişkilendirilebilir.
    • Heykelin arka tarafında yukarıya doğru tırmanan bir yılan tasviri var, bu kundalini enerjisi uyanmış, yüksek bir bilince geçmiş bir insanı sembolize eder.
    • Nevali Çori'deki bu bedik rahip tasviri, Göbeklitepe'de de bir rahip sınıfı olduğu ihtimalini güçlendirir.
    1:10:05Göbeklitepe ve Atlantıs
    • Göbeklitepe'deki bilinçli insanlar, son buzul çağının bitmesiyle günümüzden yaklaşık 12.000 yıl önce nereden ve nasıl geldiler sorusuyla Atlantıs konusu gündeme gelir.
    • Plato'nun Timaeus ve Critias eserlerinde bahsedilen Atlantıs, yuvarlak planda kanallarla birbirinden ayrılan bir yerleşim olarak tasvir edilmiştir.
    1:10:57Batık Kıta ve Kutsal Metinler
    • Batık kıta konusu, Plato'dan günümüze kadar birçok araştırmacının ilgisini çekse de henüz bilimsel bir bulgu bulunmamaktadır.
    • Kutsal metinlerde, özellikle Kur'an-ı Kerim'de, Ad kavmi ve Semud kavmi gibi, Nuh tufanından önce ortadan kalkan kavimlerden bahsedilmektedir.
    • Kur'an-ı Kerim'de Ad kavmi, kendilerini herkesten üstün gören ve Hud Peygamber'e karşı kibirlenen bir kavim olarak tasvir edilmektedir.
    1:13:10Yeniden Uygarlık Kurulumu
    • Dünyada birkaç kez yeniden uygarlık kurulduğu söyleniyor; bazı anlatıma göre on iki uygarlık, diğerlerine göre kırk uygarlık yaşanmıştır.
    • Fiziksel bilgilerle temellendirildiğinde, güneş sisteminin galaksinin merkezine doğru hareket edip gelme süresi bilinmektedir ve her defasında bir "kıyamet" yaşanmaktadır.
    1:14:05Göbeklitepe ve Sonrası
    • Göbeklitepe'den önce neler olduğu konusunda yorum yapmak, Göbeklitepe sonrasıyla ilgili tahmin yürütmek kadar zordur.
    • Göbeklitepe'yi inşa edenlerin nereye gittiği ve uyguladıkları ritüelleri nasıl sürdürdükleri sorgulanmaktadır.
    • Göbeklitepe tapınakları gömüldükten sonra, Adıyaman'da bulunan 40 cm boyundaki heykel ve Çatalhöyük'te bulunan T başlı insan figürü, ritüellerin devam ettiğine dair ipuçları olabilir.
    1:15:12Göbeklitepe'nin Etkisi
    • Göbeklitepe'nin inşasından yaklaşık 4000 yıl sonra Latmos bölgesinde bulunan kutsal alandaki resimler, benzer bir düşünceyi çağrıştırıyor.
    • Göbeklitepe'ye en benzer yapı İspanya'daki Menorca adasından geliyor ve Göbeklitepe'den 5000 yıl sonra inşa edilmiş.
    • Bu yapılar, kaybolan bir inancın şeklen hayatta kalan suretleri olarak nitelendirilebilir ve bizi insan hakkındaki bilgileri yeniden gözden geçirmeye yönlendirebilir.
    1:16:59Göbeklitepe'nin Sırrı
    • Göbeklitepe ile ilgili bilinmeyen ve anlaşılamayan birçok şey vardır; tapınakların yerleri neden su geçirmez yapılmıştır ve burada nasıl bir tören gerçekleştiriliyordur?
    • Yapımından yaklaşık 1000 yıl sonra tapınaklar neden gömülmüştür ve burada yapılan törenleri kim yönetiyordur?
    • Günümüzden 12.000 yıl önce farkındalığı yüksek birileri vardı, ibadet varoluşlarının önemli bir parçasıydı ve insanlığa heykeller ve taşlarla sahip oldukları bilincin ürününü bıraktılar.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor