• Buradasın

    Göbeklitepe: Dünyanın İlk Tapınağı ve Sembollerinin Anlamları

    youtube.com/watch?v=kIG0CGUSTI4

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu belgesel, Şanlıurfa'nın 12 km uzakında bulunan, 12.000 yıl önce yapılmış olan Göbeklitepe'nin tarihi ve sembolik önemini incelemektedir. Belgeselde Alman arkeolog Klaus Schmidt, Türk tasavvuf ehli Metin Babaoğlu, Hintli astronom BG Sidat ve İstanbul Üniversitesi Tarih Öncesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Özdağ gibi uzmanların görüşleri yer almaktadır.
    • Video, Göbeklitepe'nin dünyanın ilk tapınağı olduğu bilgisiyle başlayıp, tapınaklardaki T biçimindeki dikilitaşların, hayvan motiflerinin ve diğer sembollerin mitolojik anlamlarını detaylı olarak inceliyor. Belgesel, bu sembollerin Alevilik, Sümer mitolojisi, İslam tasavvufu ve on iki burç sistemiyle ilişkisini ele alırken, aynı zamanda Göbeklitepe'nin neolitik dönemdeki toplumsal yapısı ve "rahip" sınıfının varlığı konusunda da sorular sormaktadır.
    • Belgeselde ayrıca batık kıta teorisi, Kur'an-ı Kerim'deki Ad kavmi ve Semud kavmi hakkında bilgiler, Göbeklitepe'nin İspanya'daki Minorca adasındaki benzer yapılarla ilişkisi ve Atlantis efsanesi gibi konular da tartışılmaktadır. Video, henüz keşfedilmemiş tapınaklar hakkında bilgilerle sonlanmaktadır.
    00:50İnsanlık Tarihinin Yeniden Yazılması
    • Herkesin ve her şeyin anlatılmaya değer bir hikayesi vardır, ancak çoğu zaman gizli kalır.
    • İnsanlık tarihi sürekli yeniden yazılır, eski tabular yıkılır ve yeni bilgiler ortaya çıkar.
    • Homo sapiens (bilen insan) sadece 200 bin yıl önce ortaya çıkmış, ancak en önemli gelişimini 5 bin yıl önce yazı yazmaya başlayarak gerçekleştirmiştir.
    03:09Göbeklitepe'nin Keşfi
    • Bu hikaye 12 bin yıl önce Türkiye'de, arkeoloji biliminin deyişiyle dünyanın ilk tapınağında başlıyor.
    • Göbeklitepe'nin keşfini yapan Alman arkeolog Klaus Schmidt, Urfa bölgesinde yaklaşık 25 yıldır kazılar yapıyor.
    • Göbeklitepe, Şanlıurfa şehrine 12 km uzaklıkta, Arkeolojide "bereketli hilal" olarak adlandırılan bölgede yer alıyor.
    07:09Göbeklitepe'nin Tarihi Önemi
    • Karbon-14 testleri sonucu Göbeklitepe'deki en eski tapınakların 12 bin yıl önce yapıldığı tespit edilmiş.
    • Bu, İngiltere'deki meşhur megalitik anıt Stonehenge'in yapımından tam 7 bin yıl önceydi.
    • Mağaralarda yaşadığı varsayılan avcı-göçebe toplulukların, henüz yerleşik düzene bile geçmeden böyle bir yapı tasarlayabilmeleri şaşırtıcıydı.
    08:26Neolitik Dönem ve Göbeklitepe
    • Taş devri insanı gezginci olup besin üretimi yapmıyordu, ancak soyutlama yetisi ve el hareketlerini kullanışlı sinir sistemi gibi biyolojik evrimler geçirmişti.
    • Son buzul dönemi bittikten sonra (14 bin yıl önce) iklim koşulları değişti ve Güneydoğu Orta Anadolu'da yerleşik yaşamı sağlayabilecek fiziki ortam ortaya çıktı.
    • Göbeklitepe bir yerleşim merkezi değil, tarım bile keşfedilmemişken dinsel inanışı adına yapılmış bir yapı kompleksiydi.
    11:05Göbeklitepe'nin Mimari Özellikleri
    • Göbeklitepe'de yapılan tüm tapınaklar gömülmüş, insanlar taş ve toprağı kullanarak bu tapınakları gömerek 300 metre çapındaki tepeyi yaratmışlar.
    • Göbeklitepe bölgedeki ilk tapınak kompleksi olup, sonraki bin yıllarda yerleşim merkezlerinde yapılan kült binalarda Göbeklitepe'de uygulanan düzen tekrar edilmiştir.
    • Tapınaklarda yüksek taş duvarlar, nişler, payandalar, sıvı akıtma kanalları ve farklı betimlemeler bulunuyordu.
    13:58Göbeklitepe'nin İnşaatı
    • Göbeklitepe'yi inşa edenler, basit çakmak taşı aletleri ile yaklaşık 40 ton ağırlığında, boyları 4-6 metre arasında değişen dikili taşları oymuşlardı.
    • Tapınaklarda kullanılan taşlar, yaklaşık 2 kilometre uzaklıkta bulunan yerden çıkarılmıştı.
    • Göbeklitepe'de gün ışığına çıkarılan dört tapınak, yeraltında gömülü olduğu tespit edilen en az on altı tapınak arasında yer alıyor.
    16:07Göbeklitepe'deki Tapınaklar
    • Göbeklitepe kazılarında üç farklı formda tapınak ortaya çıkarılmıştır; bu tapınaklar B, C ve D harfleriyle adlandırılmıştır.
    • Tapınakların formları değişkenlik gösterir; C tapınağında dikilitaşlar spirale benzer bir form oluştururken, D tapınağının etrafındaki dikilitaşlar elips biçimine yakın görünmektedir.
    • Tapınakları çevreleyen dikilitaşların sayıları değişkenlik gösterirken, tek ortak özellik merkezde bulunan ikiz T biçimindeki dikilitaşlardır.
    18:20Göbeklitepe'deki Semboller
    • Göbeklitepe'de 12 bin yıl öncesinden bilgi taşıyan sembolik bir anlatım vardır; bu anlatım soyut semboller ve tilki, yaban domuzu, turna, boğa, yılan ve örümcek gibi hayvan motive içerir.
    • Sembol, kendinden başka bir şeyi temsil ederek görünür kılan, çok anlamlı ve zamansız olan, temsil ettiği değerlerin anımsanmasını sağlayan bir anahtardır.
    • Göbeklitepe'deki insanlar kendi mitlerinin mesajlarını geleceğe bırakmak istemişlerdir.
    20:36D Tapınağı ve Sembolleri
    • Göbeklitepe'de sembolik anlatım açısından şimdiye kadar bulunan en zengin tapınak olan D tapınağı, on iki adet T biçimindeki dikilitaşla çevrelenmiştir.
    • D tapınağında bulunan 33 numaralı dikilitaşın üzerindeki semboller, bugüne kadar ortaya çıkarılan kırk üç adet T biçiminde dikilitaşın birçoğunun üzerinde bulunur.
    • Dikilitaşın güneydoğu yüzünde turna motifleri vardır; turna kuşunun sembolik dilde önemli bir yeri vardır.
    23:03Turna Motifi ve Anadolu İnanışları
    • Turna kuşu, antik Mısır'da Hermes'in öğretisini simgeleyen, Japonya'da geleneksel dans tiyatrosunda ve Avustralya aborjin yerlilerinin danslarında da görülen bir semboldür.
    • Anadolu'da Alevi inanışında turna sembolüyle ilgili bir bağ kurulabilir; Alevilik'te 12 hizmet ve ayin cem ibadetleri korunmuştur.
    • Alevi ibadetlerinin en önemli parçası olan semah ritüeli, ruha ait sembolizmanın önemli bir parçasıdır ve turna kuşuyla anlatılmak istenilen sembolün tüm özellikleri bir araya getirir.
    25:19Tanrı Kavramı ve Sümerler
    • Tanrı kavramı tarihimize Göbeklitepe'den 7 bin yıl sonra Sümer ve Mısır'la girer; Sümerolog Noah Samuel Kramer'e göre tarih Sümer'de başlar.
    • Sümerler ve kendilerinden sonra gelen Akad, Asur ve Babil halkları tüm kaynak kitaplarda çok tanrılı olarak geçer.
    • Sümerce ve Akadca yazılmış olan "Sag" adlı büyü metninde "Tanrıların aşılmayan and dairesi" olarak adlandırılan metinde tanrı tektir ve değiştirilmez, tanrı ve insan birbirlerinden ayrılmazlar.
    29:38On İki Sayısı ve Zodyak
    • On iki sayısı kadim bilgelikte ve dini öğretilerde çok sık karşılanır; günümüzde kullandığımız saat on iki sayısı üzerine kuruludur.
    • Türkler ilk takvimi on iki hayvandan oluşturmuş, Hititlerin on iki tanrısı, Alevilik'te on iki imam, Musevilerin on iki kavmi ve Hz. İsa'nın on iki havarı vardır.
    • Göbeklitepe'deki D tapınağının çevresine dikilen on iki T biçimindeki dikilitaşlar, bu on iki'lerin atası olabilir mi?
    31:08Boğa Motifi ve Önemi
    • D tapınağının merkezindeki simetrik T'lerden batı yönünde bulunan 31 numaralı dikilitaşın ön yüzeyinde bir boğa başı kabartması vardır.
    • Boğa, üretkenliğin sembolü ve medeniyetin başlangıcıdır; ziraati başlatan unsur ve kudret sembolüdür.
    • Boğa figürünün en önemli örnekleri 30 bin yıl öncesine ait olan Altamira ve Lasco mağaralarında bulunurken, Anadolu'da Çatalhöyük'te de boğa tapınımı düşüncesini uyandıran uygulamalar görülür.
    33:28Boğa Sembolü ve Tanrılar
    • Antik Mısır'da Hathor, İnek ve Apis gibi boğa biçiminde tasvir edilen tanrılar bulunuyor, boynuzlarının arasındaki güneş biçimindeki daire kraliyet tacı olarak isimlendiriliyor.
    • Mezopotamya'da da tüm Akad, Asur ve Babil tanrıları başlarında boğa boynuzlu bir başlıkla tasvir ediliyor, arkeologlar boynuzların sayısının tanrılar arasında kıdemi belirttiğini düşünüyor.
    • Tevrat'ın Çıkış bölümünde İsrail kavmi, Mûsa'nın gecikmesi üzerine Harun'a altın küpeleri getirerek dökme bir buzağı yapmasını istiyor, bu da boğa sembolünün tanrı tasvirlerindeki kullanımını gösteriyor.
    35:24Boynuz ve İşıklanma Sembolizmi
    • Michelangelo'nun Mûsa Peygamber heykeline iki boynuz yapması, İbranice'de boynuz anlamına gelen "keren" kelimesinin "parlamak, ışıldamak" anlamına da geldiğini gösteriyor.
    • Bu iki anlamlılık en eski Hint-Avrupa dillerinden olan Sanskritçe'de de görülüyor, "usya" kelimesi hem boynuz hem de ışıldamak anlamında kullanılmış.
    • Boğa tüm öğretilerde ışıldama ve parlamanın sembolü olarak kullanılmış, A harfi (alfa) boğayı, B harfi ise çift boynuzlu boğayı temsil ediyor.
    37:09Hayat Enerjisi ve Kundalini
    • Hayat enerjisi "kundalini" olarak adlandırılıyor, Freud'un "libido" kavramı da hayat enerjisini ifade ediyor.
    • Bu enerji üremeye kullanıldığında cinsellikle ilgili olurken, bilincin kendisi için kullanıldığında kundalini enerjisi olarak adlandırılıyor.
    • Kundalini, insanın omurgasının kökünde çöreklenmiş bir yılan gibi tasarlanıyor ve özellikle yoga öğretilerinde bu enerjinin uyandırılmasına yönelik çalışmalar yapılıyor.
    38:13Yılan Sembolü ve Anlamları
    • Yılan sembolü Adem ile Havva'dan başlayarak modern tıbbın amblemine kadar birçok yerde kullanılıyor, deri değiştirmesi sebebiyle bir değişim sembolü olarak da kullanılıyor.
    • Mûsa Peygamber'in asası hem Kur'an-ı Kerim'de hem Tevrat'ta kutsal metinlerde yılana dönüştüğü ve tekrar asaya dönüştüğü anlatılıyor.
    • Tasavvuf litratüründe asa iradeyi temsil ediyor, iradenin güçlendirilmesi için yılanın (asa) ayağa kalkması anlatılıyor.
    41:03Yılan Sembolü ve Tanrılar
    • Mısır'da firavunların başlarında kobra yılanı bulunuyor ve Mısır duvar resimleri ve kabartmalarında en çok rastlanan sembollerden biri yılan.
    • Yılan sembolü koruma özelliğinin yanı sıra değişim, zaman, sonsuzluk gibi farklı anlamlara işaret ediyor.
    • Yılanın çöreklenmiş olan bilincin uyanışını sembolize ettiği ve yüksek bilince gelmiş insanın bu şekilde tasvir edildiği yorumu yapılabilir.
    43:09Göbeklitepe'deki Yılan Tasvirleri
    • Göbeklitepe'deki yılan tasvirleri T biçiminde stilize edilmiş, insanların üzerindeki yılanların çoğu aşağıya doğru hareket ederken bazıları yukarı çıkıyor.
    • Göbeklitepe'de yaklaşık yirmi tapınak inşa edilmiş, yapımından yaklaşık bin yıl sonra bu tapınaklar gömülmüş ve tapınaklardaki tasvirlerde çok çeşitli hayvan motivleri ve soyut sembollerle anlatılmak istenen bir mitolojik hikaye var.
    • Göbeklitepe'deki bulgular 12.000 yıl önce yaşayan insanın sistemli bir şekilde gökyüzünü seyrederek oluşturduğu bir zeka ürünü olabilir mi?
    47:58Gökyüzü ve Astronomi
    • Orion takımyıldızı ve Sirius yıldızı dünyanın farklı yerlerindeki birçok kültürde önemli bir yere sahip, özellikle Mısır'da Sirius'un gökyüzünde ilk yükselişine göre düzenlenen kutsal bir takvim var.
    • John Anthony West, Graham Hancock gibi araştırmacılar, Orion takımyıldızı ve Sirius'un Giza'daki ünlü Sfenks'in ve büyük piramidin yapımına önemli etkisi olduğu görüşündeler.
    • Göbeklitepe'de henüz net bir yorum yapılamasa da, tapınakların plan olarak dizilimi astronomik bir sebebe dayanabilir ve tüm tapınakların güney yönüne bakması dikkat çekiyor.
    50:49Göbeklitepe'deki Dikilitaşlar ve İnsan Motifleri
    • Göbeklitepe'deki dikilitaşlarda kafası kesik ve erkeklik organı ereksiyon halinde gösterilen ilginç bir insan motifi bulunuyor.
    • Bu motif, Göbeklitepe'den yaklaşık üç bin yıl sonra Çatalhöyük'te de görülen ve bir kuşla ilişkilendirilen bir figüre benziyor.
    • D tapınağını çevreleyen dikilitaşların üzerindeki figürler merkezdeki iki T'ye bakarken, bu iki figür dairenin dışına doğru bakıyor.
    52:16Urfa Heykeli ve Göbeklitepe'deki Heykeller
    • Urfa Yeni Mahalle'de çıkarılan ve Urfa Heykeli olarak adlandırılan, dünyanın en eski heykeli olarak bilinen bu heykelden dikkat çekici özellikler bulunuyor.
    • Göbeklitepe'de bulunan heykellerin el pozisyonları "hadi namaz kılar gibi" kavuşmuş durumda ve bu pozisyon Tibet, Hint, Antik Mısır ve İslam kültürü içinde ibadet anlamında kullanılmış.
    • Heykellerin ağızları tasvir edilmemiş durumda.
    55:20Göbeklitepe'deki Semboller ve Anlamları
    • D tapınağındaki merkezde bulunan ikiliden doğu yönündeki T'nin göğüs bölgesinde H şeklinde bir sembol ve el ele tutuşan iki T şeklinde görünen bir sembol bulunuyor.
    • Bu sembollerin altındaki işaret, Antik Mısır'da kraliyet tacı olarak kullanılan sembolün atası olabilir.
    • Gökyüzünde güneşle ay birleşirken, merkezdeki iki T'nin el ele tutuşarak yeryüzündeki birleşmeyi temsil ettiği düşünülebilir.
    59:47Eril ve Dişil Ögenin Anlamı
    • Ortadaki iki T kadın-erkek, eril ve dişil şey olarak tanımlanıyor.
    • Eril ve dişil ögenin pozitif ve negatif elektromanyetik ortamdan başlayarak organik düzeye kadar karşılıklı birliğin, hareketin kaynağı olduğu vurgulanıyor.
    • Simgesel olarak kadın-erkek figürü ve ay-güneş ögeleri hem merkezde el ele tutuşan T'ler hem de tutulma halindeki güneş ve ayla anlatılıyor.
    1:01:03Sümer Efsaneleri ve Göbeklitepe
    • Sümer efsanelerindeki "Sığır ve Tahıl Metni" ve "Duku" konusu, Göbeklitepe tapınakları ile ilişkilendirilebilir.
    • Efsanede Enki ve Enlil'in Duku'dan indirilen Lahar ve Aşnan'a tarım ve hayvancılık armağan edildiği anlatılıyor.
    • Bu efsanenin arkasında Göbeklitepe tapınakları olup olmadığı sorgulanıyor.
    1:04:33Göbeklitepe'deki Toplum ve Törenler
    • Arkeologlar, Göbeklitepe'de yönetenler ve yönetilenler gibi ikiye ayrılmış bir toplum organizasyonu olduğunu düşünüyorlar.
    • Tapınakların içinde bulunan büyük dibeklerin avcı-toplayıcı bir topluluğun yediği yemekleri hazırlaması fikri tatmin edici değil.
    • Dibeklerin tapınaklarda yapılan törenlerin bir parçası olabileceği ve şamanik uygulamalarla ilişkilendirilebileceği düşünülüyor.
    1:08:05Nevali Çori'den Rahip Heykeli
    • Göbeklitepe'den yaklaşık beşyüz yıl sonra inşa edildiği tahmin edilen Nevali Çori tapınaklarından çıkarılan bir heykel başı bulunuyor.
    • Heykelin arka tarafında yukarıya doğru tırmanan bir yılan tasviri var ve bu kundalini enerjisi uyanmış, yüksek bir bilince geçmiş olduğu sembolize edilen bir insan kafası olabilir.
    • Nevali Çori'de bir bedik rahip tasviri olması, Göbeklitepe'de de bir rahip sınıfı olduğu ihtimalini güçlendiriyor.
    1:10:57Batık Kıta ve Kutsal Metinler
    • Batık kıta konusu, Plato'dan günümüze kadar birçok araştırmacının ilgisini çekse de henüz bilimsel bir bulgu bulunmamaktadır.
    • Kutsal metinlerde, özellikle Kur'an-ı Kerim'de, Ad kavmi ve Semud kavmi gibi Nuh tufanından önce ortadan kalkan kavimlerden bahsedilmektedir.
    • Kur'an-ı Kerim'de Ad kavmi, kendilerini herkesten üstün gören ve yüksek tepelere alamet bina eden güçlü bir kavim olarak tanımlanmaktadır.
    1:13:10Yeniden Uygarlık Kurulumu
    • Dünyada birkaç kez yeniden uygarlık kurulduğu söyleniyor; bazı anlatıma göre on iki uygarlık ya da kırk uygarlık yaşanmıştır.
    • Fiziksel bilgilerle temellendirilirse, güneş sisteminin galaksinin merkezine doğru hareket edip gelme süresi biliniyor ve her defasında bir "kıyamet" yaşandığı düşünülebilir.
    • Sınırlı ömrü olan insanın algısıyla sonsuz evrenin zamansızlığı anlaşılabilir mi sorusu gündeme gelmektedir.
    1:14:05Göbeklitepe ve Sonrası
    • Göbeklitepe'den önce neler olduğu konusunda yorum yapmak, Göbeklitepe sonrasıyla ilgili tahmin yürütmek kadar zordur.
    • Göbeklitepe'yi inşa edenlerin nereye gittiği ve uyguladıkları ritüelleri nasıl sürdürdükleri sorgulanmaktadır.
    • Göbeklitepe tapınakları gömüldükten sonra Adıyaman'da bulunan 40 santimetre boyundaki heykel ve Çatalhöyük'te bulunan T başlı insan figürü, ritüellerin devam ettiği konusunda ipuçları sunmaktadır.
    1:15:34Benzer Yapılar ve Anlam
    • Göbeklitepe'ye en benzer yapı İspanya'daki Menorca adasından geliyor ve Göbeklitepe'den 5000 yıl sonra inşa edilmiştir.
    • Bu yapıyı kaybolan bir inancın şeklen hayatta kalan suretleri olarak nitelendirebiliriz.
    • Bu bulgular, insan hakkındaki bilgileri yeniden gözden geçirmeye ve bilimsel yeni kapılar açmaya yöneltir.
    1:16:59Göbeklitepe'nin Sırrı
    • Göbeklitepe ile ilgili bilinmeyen ve anlaşılamayan birçok şey vardır; tapınakların yerleri neden su geçirmez yapılmıştır ve burada nasıl bir tören gerçekleştiriliyordu?
    • Yapımından yaklaşık 1000 yıl sonra tapınaklar niye gömüldü ve burada yapılan törenleri kim yönetiyordu?
    • 12.000 yıl önce farkındalığı yüksek birileri vardı, ibadet varoluşlarının önemli bir parçasıydı ve insanlığa heykeller ve taşlarla sahip oldukları bilincin ürününü bıraktılar.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor