Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, Zahi Hawas, Frank Monnier, Vasil Dobrev ve Mark Lenner gibi Mısır bilimcilerinin Giza Platosu'ndaki antik yapıları incelediği bir yapımdır. Videoda Fransız mühendislerden oluşan bir ekibin fotogrametri teknolojisi kullanarak platonun dijital taraması gerçekleştirmesi gösterilmektedir.
- Belgesel, Giza Platosu'ndaki Keops, Kefren ve Mikerinos piramitleri ile sfenksin mimari özellikleri, inşaat teknikleri ve gizemlerini detaylı olarak inceliyor. Video, sfenksin doğal kayadan nasıl inşa edildiği, Kefren piramidinin iç yapısı ve Mikerinos piramidinin mezar odalarının keşfi gibi konuları ele alıyor.
- Belgeselde ayrıca piramitlerin inşa edilmesinde kullanılan basit ancak zekice teknikler, Giza Platosu'ndaki gizemli deliklerin önemi ve Mikerinos piramidindeki granit kaplama kullanımı gibi detaylar da inceleniyor. Fotogrametri gibi modern teknolojilerin piramitlerin inşaat süreçlerini anlamamıza nasıl yardımcı olduğu da videoda vurgulanan önemli bir konudur.
- 00:04Giza Platosu'nun Mimari Eserleri
- Giza Platosu'nda Keops'un piramidi yanında Sfenks, Kefren ve Mikerinos piramitleri gibi zamanın sınavını vermiş mimari eserler bulunuyor.
- Kefren piramidi şu anda dünyanın en yüksek piramidi olup, Keops'un piramidinden sadece birkaç metre uzakta yer alıyor.
- Mısırlılar modern makineler olmadan bu devasa yapıları nasıl inşa ettiler ve buraya yerleştirdiler?
- 00:57Fotogrametri Teknolojisi
- Günümüzde uydu kullanırken, antik Mısırlılar bunu yapmanın çok basit bir yolunu buldular.
- Fotogrametri, anıtları gökyüzünden tarayarak oluşturulan piramitlerin ve Sfenksin üç boyutlu modeli oluşturuyor.
- Fotogrametri aracılığıyla Sfenksin vücudunun normal bir Mısır sfenksinden uzun olduğu görülebiliyor.
- 02:33Giza Platosu'nun Tarihi
- Çöl ve dev Kahire şehri arasında Nil vadine bakan üçyüz hektardan geniş dev bir kireçtaşı arazisi bulunuyor.
- Dörtbin seneden uzun süre önce atalarımız tüm bu hammaddeyi kullanarak arkeolojik harika denilebilecek şeyleri inşa etti.
- Üç piramit yan yana duruyor: birinde Keops'un mezarı, diğeri oğlu Kefre'nin piramidi ve torunu Mikerinos'un piramidi, ayrıca Sfenks de platonun girişinde yer alıyor.
- 03:51Fotogrametri Operasyonu
- Fransız mühendislerden oluşan bir ekibe dijital bir tarama operasyonu gerçekleştirmeleri için istisnai bir izin verildi.
- Drone'lar ve küçük kameraların yardımıyla Giza Platosunun mümkün olan her açıdan resimlerini çekecekler.
- Bu tekniğe fotogrametri deniyor ve sahada birkaç günden sonra yüzbinlerce fotoğraf Paris'e yollanıyor.
- 04:21Fotogrametri Teknolojisinin Gelişimi
- Fotogrametri yeni değil, teknolojideki son gelişmeler benzersiz bir doğruluk seviyesi sunuyor.
- Günümüzde algoritmalar bin, onbin, yüzbin resmi analiz edebiliyor ve birkaç kilometrekarelik arazileri üç boyutlu olarak yeniden oluşturabiliyor.
- Bu ayrıntılı modelleri çıkarmak birkaç hafta sürüyor ve sembolik anıtların ardındaki gizemlerin bir kısmına ışık tutmaya yardım edebilirler.
- 05:01Sfenks'in Önemi
- Sfenks, Mısır'ın en ünlü yapılarından biri olup, piramitlerin aşağısında yer alıyor ve binlerce yıldır platonun girişini koruyor.
- Mısırlılar daha küçük Sfenksler yapmış olsalar da bunun gibi bir daha başka bir tane daha koymadılar.
- Sfenks, inşa edildiğinden bu yana insanları ve Mısır bilimcileri büyülemeye devam etti ve antik Mısırlılar için bir efsane oldu.
- 06:22Sfenks'in Fiziksel Özellikleri
- Sfenks en son 20'li yıllarda kazıldı ve bir aslan vücudu olduğu anlaşıldı.
- Sfenks yetmişüç metre uzunluğunda ve yirmi metre yüksekliğinde bir aslandan yirmibeş kat büyük.
- Taşların analizi sayesinde arkeologlar inşa tarihini milattan önce ikibinbeşyüz olarak hesaplıyor.
- 07:00Sfenks'in İnşa Edilme Yöntemi
- Arkeolog Mark Lenner, cevabın sahada olduğuna inanıyor ve Sfenks'in platonun üzerinde değil aşağıda durmasının sebebinin bir taş ocağında yer alması olduğunu belirtiyor.
- Antik Mısırlılar Sfenks'i yaratırken buraya taş getirip inşa etmedi, doğal kayayı inşa ettiler.
- Sfenksi oluşturmak için çıkarılan taşlar, heykelin önünde bir tapınak inşasında kullanıldı.
- 07:57Sfenks'in Jeolojik Yapısı
- Blokların çoğunda üç biyolojik katman var: üstte sert bir katman, sonra yumuşak sarı katman ve bir sert katman daha.
- Bu üç katmanı Sfenksin vücudunda, çevresindeki taş ocağı yamaçlarında görüyoruz ve böylece bu üç bloğu Sfenksin doğal kayasına dek takip edebiliyoruz.
- Sfenksin ilk fotogrametri verileri geldi ve Vasil Dovrev onları analiz edecek.
- 08:59Fotogrametri Sonuçları
- Fotogrametri, Sfenks'in platoda yer alan bir kayaya inşa edildiğini doğruluyor.
- Dijital modelde açıkça görülen bir şey daha var: Sfenksin vücudunun normal bir Mısır sfenksinden daha uzun olduğunu görebilirsiniz.
- Klasik Mısır sfenksleri üç kafa uzunluğundadır, büyük Giza Sfenksi ise beş kafa uzunluğunda.
- 09:29Sfenks'in Boyunun Uzatılması
- Sfenksin bel kısmından geçen bir doğal kaya kusuru veya çatlak nedeniyle inşaatçılar Sfenksin boyunu uzatmak zorunda kaldı.
- Eğer Sfenksin normal vücudu oranında kalsalar arka tarafı tamamlamaları imkansız olacaktı.
- İnşaatçılar mimar açıklığı taşla doldurmuş, üzerine kaplamış ve kötü durumdaki vücudu destekleyen taşların üzerine aslan vücudu modeli yapmışlar.
- 10:38Sfenks'in Temsil Ettiği Firavun
- Sfenks hala gizemle kaplı ve yıllardır Mısır bilimciler onun neyi temsil ettiğini tartışıyor.
- Uzun süre herkes Sfenks'in Kefren olduğunu düşündü çünkü Sfenks onun piramidinin hemen önünde duruyor.
- Vasil Dovrev gibi diğer Mısır bilimcilerin başka argümanları var ve Sfenks'in Kefren değil, Keops piramidi ile ilişkili olduğuna inanıyor.
- 12:17Sfenks'in Konumu ve Teoriler
- Fotogrametri, Sfenksin Kefren'in piramidine göre nasıl konumlandığını anlamak için çok faydalıdır.
- Bu görüntü, Kefren'in piramidini ve geçit yolunu inşa ettiğinde Sfenksin zaten orada olduğuna ikna olmamı sağlıyor.
- Mark Lenner gibi diğer Mısır bilimciler bu teoriyi çürütüyor ve Keops'un piramit kompleksi ve hizasından uzağa bir Sfenks yapmasının mantıksız olduğunu belirtiyor.
- 13:34Sfenks'in Gizemi
- Sfenks'in mimarisi ve kimliği gizemini koruyor, ancak 20. yüzyıl teknolojileri her gün yeni bilgiler ortaya çıkarıyor.
- Zahi Havas ve Marker, heykelin altında gizli bir tünel kazarak sfenksin sağlam bir kaya olduğunu kanıtladılar.
- Sfenks çevresinde otuz iki kazı operasyonu yapıldı ve hiçbirinden sonuç çıkmadı; altında gizli hiçbir şey, uzaylılar, Atlantis'ten gelenler veya kayıp bir medeniyet bulunmuyor.
- 15:01Sfenks'in Kırılganlığı
- Kazılar heykelin altında gizli bir oda ortaya çıkarmasa da eserin ne kadar kırılgan olduğunu ortaya çıkardılar.
- Sfenks'in gövdesi bir zamanlar deniz tavanıydı ve içindeki tuzlar, yeraltı suyunun nemi kireç taşının deliklerine girerek tuzu çözüyor ve yüzeye taşıyor.
- Su kuruyunca tuzlar yeniden kristalleşiyor ve taşın yüzeyini büyük bir basınçla itiyor, bu yüzden yumuşak katmanlar sürekli olarak dökülüyor.
- 16:08Sfenks'in Korunması
- Sfenksteki yenileme çalışmaları inşasından bin iki yüz sene sonra başladı ve o zamandan beri sürüyor.
- Sfenks dünyanın en yaşlı hasta kişisi olarak görülüyor ve sürekli izleniyor.
- Fotogrametri sayesinde anıtın dijital bir kopyası sonsuza kadar saklanabiliyor ve gelecek nesillere aktarılıyor.
- 17:24Giza Piramitlerinin Yeniden Oluşturulması
- Paris'te mühendisler son fotogrametri verileri için hesaplamaları tamamladı ve Kefren ve Mikerinos piramitlerinin modellerinin tamamlanmasıyla Giza platosu yeniden oluşturuldu.
- Fotogrametrinin şaşırtıcı yanı, bölgenin gerçekçi bir görüntüsünü sağlaması ve etrafta dolaşabilmek.
- Piramitlerin tek bir çizgi halinde görünmesi ve mühendislerin üç piramidi kusursuz biçimde hizalaması inanılmaz bir görüntü oluşturuyor.
- 18:12Kefren Piramidinin Özellikleri
- Kefren'in piramidi Keops'un diegonal eksenine yerleştirilmiş ve güneydoğu yönünde hizalı, bu eksen Heliopolis'e kadar uzanıyor.
- Fotogrametri sayesinde Kefren'in piramidinin 140 metre iken Keops'un piramidinin 138 metre yüksekliğinde olduğu tespit edildi.
- Kefren, babasının piramidi kadar büyük bir piramit yapmak istedi ve bunun için pratik ve akıllıca bir numara kullandı.
- 20:19Kefren Piramidinin İnşaat Teknikleri
- Piramidin kuzeybatı köşesinde, tabanına doğru yaklaştığımızda taşın kazdığı açıkça görülüyor ve Mısırlılar getirilecek inşaat malzemesinden tasarruf etmek için mevcut kaya yatağını kullanmışlar.
- Kefren'in piramidini daha uzun göstermek için kullandığı tek numara bu değil, babasınınkinden biraz daha dik bir açı kullandı (53 derece açıda).
- Piramidin tabanı gerçek bir geometri başyapıtı, kusursuz oranlara sahip ve her bir kenar 215 metre uzunluğunda, ortalama 8 santim sapma var.
- 22:04Piramit İnşaatının Gizemi
- Bilim insanları, piramit inşaatında kullanılan doğrulukun Giza platosundaki 40 santim çapındaki gizemli deliklerde olabileceğine inanıyor.
- Mısırlılar bu deliklere ahşap direkler yerleştirerek yarım daireler çizebildiler ve dairelerin birleşme noktasından bir çizgi çekerek dikey bir çizgi çizdiler.
- Bu basit ancak zekice teknik, inşaatçıların inanılmaz bir kesinliğe ulaşmasını sağladı.
- 23:33Kefren Piramidinin İç Yapısı
- Keops piramidindeki bloklar 5 metre uzunluğunda ve 7 tondan ağır değilken, Kefren piramidinde 20-30 hatta 50 tonluk bloklar bile rastlanıyor.
- Fotogrametri, blokların piramidin üst kısmına nasıl yerleştirildiğini de incelememizi sağlıyor.
- Kefren piramidinin iç yapısını pek anlamıyoruz, ancak büyük oranda Keops'ta gördüğümüz kadar büyük taş parçaları kullanılmıyor ve birleştirmeler o kadar iyi değil.
- 25:27Kefren'in Stratejik Seçimi
- Piramidinin konumu bile stratejik bir seçim ve kuzeybatı köşesine bakacak olursak, havadan bakınca Kefren döneminde kullanılan taş ocağının izleri açıkça görülüyor.
- Taş ocağı biliniyordu ancak burada blokların nasıl yerleştirildiğini açıkça görebiliyoruz.
- Piramidin hemen yanı başında malzeme tedarik eden inşaatçılar, bir taşla iki kuş vurdu; malzemeden nakliyat için gereken zamanı azaltırken, piramidin etrafındaki kazı çalışmasını da tamamladılar.
- 26:36Kefren Piramidinin İç Yapısı
- Kefren piramidinin dış yapısı Keops'unki kadar karmaşık görünse de içi de benzer bir yapıya sahip.
- Piramidin ana girişi yer seviyesinde iniş yolu denilen bir koridora açılıyor ve altmış metre uzunluğunda başka bir koridorun sonunda ilk mezar odası bulunuyor.
- Kefren'in mezar odası otuziki metrekare olup, Keops'un içindeki kral mezarından çok daha geniş ve piramidin hemen altında yer alıyor.
- 27:53Şev Tonoz Teknolojisi
- Kefren'in mezar odasının tavanı ters V şeklinde yerleştirilmiş şev tonoz olarak biliniyor ve bu tonoz dünyanın en ağır yük taşıyan tonozu.
- Tavanın üzerinde yüzkırk metreden fazla taş bulunuyor ve bu teknik Keops'un mimarları tarafından ilk kez kullanılmış.
- Şev tonoz sayesinde piramidin ağırlığı destek noktasına taşınıyor ve yükler yana dağılıyor, ortadan yan duvarlara doğru aktarılıyor.
- 29:20Kefren'in Lahdi ve Mezarı
- Kefren'in lahdi kırmızı granitten yapılmış ve Asvan'dan geliyordu, bu da lahdin burada mı yapıldığı yoksa Asvan'dan mı getirildiği konusunda sorular doğuruyor.
- Kefren'in mezarı için kusursuzluk istemesinin sebebi tek odasının olması, babası ise çok sayıda odadan oluşan karmaşık bir mezar sistemi oluşturmuştu.
- Bazı Mısır bilimciler bu basitliğin firavun'un pratik zihninin bir sonucu olduğuna inanıyor, ancak yapının bariz basitliği bilim insanları için sorgulamalara yol açıyor.
- 31:34Mikerinos Piramidi
- Mikerinos piramidi, Keops piramidinden iki buçuk kat daha kısa olan altmışüç metre yüksekliğinde ve platonun güney ucuna çok yakın bir konumda bulunuyor.
- Mikerinos'un heykellerinde ilk defa nazik bir adam görülüyor, iyi biri ve tanrı ve tanrıçalara eşlik ediyor.
- Mikerinos'un küçük boyutunu açıklayan sebepler ne olursa olsun, vasil dobrev, Giza'nın son piramidinde önemli olan şeyin farklı teknikler kullanılması olduğuna inanıyor.
- 33:54Mikerinos Piramidinin İnşaatı
- Mikerinos piramidinin taş ocağı kuzeybatı köşesi yakınlarında bulunuyor ve fotogrametri burada oyulan blokların çok detaylı bir planını çıkarmamızı sağlıyor.
- Bloklar üç metreye üç metreler ve her biri on hatta yirmi ton ağırlığında, antik inşaatçılar onları uzak mesafelerde taşımamak için yakınlarda mevcut olan malzemeleri kullanmış.
- Mikerinos, atalarınınkine kesin tezat oluşturan bazı estetik seçimler yapmış, piramidini kireçtaşından çok daha sert ve iyi koruyan granitten kaplamış.
- 35:03Mikerinos Piramidinin Tamamlanamaması
- Mikerinos, Keops ya da Kefren kadar uzun hüküm sürmedi ve piramidinin dış kaplamasını tamamlayamadı.
- Mikerinos'un ilk onaltı katmanı granitten yapılma ve Giza platosu'nda bu kadar çok kaya kullanan tek firavun o.
- Mikerinos bu kararıyla risk aldı ve öldüğü zaman mezarı hazırlanmamıştı, tamamlanamadan kalan son görevlerden biri piramidin alt tarafındaki graniti düzleştirmekti.
- 36:29Mikerinos Piramidinin Fiziksel Özellikleri
- Mikerinos'un kenarlarının inşasında tuhaf bir şey fark edildi, hafifçe içe kıvrık görünüyorlar ve yatay kesit çıkardığımızda dört tarafında içbükey olduğunu görüyoruz.
- Piramitlerin yan yüzeyi hafifçe içe eğik, ancak uzman bunun inşaatla bir ilgisi olmadığına inanıyor.
- Ortaçağ'da taş işçileri Gize piramitlerindeki kaplama bloklarını kullandılar ve onları aşağı kaydırarak çıkardıkları süreçte piramide zarar vermiş olabilirler.
- 38:06Mikerinos Piramidinin Savunma Sistemleri
- Sultan Osman, piramide girişi keşfetmeyi umarak kuzey tarafındaki ünlü yarığın açılmasını emretti ve giriş ancak ondokuz asırda keşfedilebildi.
- İlk odaya inen dar bir koridora açılıyordu ve sahte kapı motifleri ile süslenmiş bu kapı aslında açılmıyor.
- Mikerinos, Keops'un mezar odasında kullandığı güvenlik sistemini kopyaladı, makaralarla indirilen bir blok ve bu sistemin ilerisinde başka bir odaya açılan bir yatay koridor var.
- 39:25Mikerinos'un Mezar Odası
- Yatay geçidin sonunda doğal kayaya açılmış geniş dikdörtgen bir odaya ulaşıyoruz, bu oda Mikerinos'un ilk mezar odası olarak düşünülüyor.
- Odanın batı kenarında lahit için uygun bir cep bulunuyor, ancak Mikerinos'un en büyük mezar odasında bir lahit bulunamamış.
- Vasil Dobrev, Mikerinos'un bu durumu bir numara olarak kullandığını ve asıl mezar odasının başka bir yerde olduğunu düşünüyor.
- 41:28Mikerinos'un Gerçek Mezar Odası
- Mikerinos'un gerçek mezar odası, ilk odada aşağı inen uzun bir koridorun sonunda bulunan güzel süslenmiş granit bir oda.
- Bu 17 m²'lik odayı açmak için inşaatçılar taşı doğruca oymuş ve kaba granitten resmen bir oda açmış.
- 19. asırda bu odada bir lahit bulunmuş, ancak kaşifler tarafından gizlice İngiltere'ye götürülmeye çalışılırken gemi batmış ve lahit Akdeniz'de kaybolmuş.
- 43:26Giza Platosunun Gizemleri
- Günümüzde fotogrametri gibi teknolojilerin gelişmesine rağmen, Giza platosunda hala çözülmemiş pek çok gizem var.
- Bazı Mısır bilimcileri, Mısır'ın hazinelerinin hepsini ortaya çıkarmanın yüzlerce yıl süreceğine inanıyor.
- Dijital yöntemler bu araştırmayı hızlandırabilir.