Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Geniş Açıda" programında sunucu ve Pamukkale Üniversitesi öğretim üyesi jeoloji mühendisi Prof. Dr. Halil Kumsarlı arasında geçen bir röportaj formatında sunulan bu video, Denizli'nin depremselliği ve son yaşadığı 4,9 büyüklüğündeki deprem hakkında detaylı bilgiler içermektedir.
- Video, Denizli'nin tarihsel depremlerini (1568, 1717, 1878, 1899, 1907 ve 1965) kronolojik olarak ele alarak, ilin depremselliğini analiz etmektedir. Ayrıca, Denizli'nin etrafındaki aktif fay sistemleri, traverten oluşumları ve termal kaynakların depremselliğe etkisi hakkında bilimsel bilgiler sunulmaktadır.
- Videoda ayrıca, Denizli'nin depremselliğini izlemek için termal kaynakların önemi, jeolojik kent bilgi sistemi oluşturma ve sondaj verilerinin toplanması gibi çözüm önerileri de paylaşılmaktadır. Son bölümde, deprem merkezlerinin internet sitelerinden veri paylaşımı ve vatandaşların panik yerine tedbirli olmaları gerektiği vurgulanmaktadır.
- 00:31Denizli'de Yaşanan Deprem
- Denizli bugün 4'ün üzerinde bir deprem yaşadı ve vatandaşlar hissettiği sarsıntıyla panikledi.
- Deprem hafif şiddetli ve hissedilebilen bir deprem olup, özellikle merkezine yakın yerlerde yaşayanlar daha rahat hissettiler.
- Depremin derinliği 2-7 km arasında olup, sığ depremler olduğu için vatandaşlar sarsıntıyı anında daha fazla hissettiler.
- 02:15Denizli'nin Depremselliği
- Denizli son yaklaşık 5-6 ay içinde büyük bir deprem yaşamamış, ara ara 3'e yakın depremler oluyor.
- Geçtiğimiz günlerde meydana gelen depremler genelde acı pay molası ve Çameli taraflarında meydana gelen küçük depremler.
- Depremlerin artçıları Kandilli Rasathanesi'nin deprem listesine veya deprem.gov.tr adresinden listeye bakarak görülebilir.
- 03:32Denizli'nin Son Yüzyıl Depremselliği
- Son yüz yıl içerisinde Denizli'de 16,5 büyüklüğünde bir deprem verisi var ancak bu verinin doğruluğu henüz kanıtlanmış değil.
- 1965 yılında Honaz merkezli 5,7 büyüklüğünde bir deprem yaşanmış ve yaklaşık 13-14 ve 11-12 kilometrelik bir yüzey kırığı oluşmuş.
- 2000 yılında Honaz'da 5,30 büyüklüğünde yoğun bir deprem aktivitesi yaşanmış, yaklaşık 3 ay süren ve her gün en az 10-10 tane deprem yaşanmış.
- 07:16Geçmiş Yüzyıl Depremleri
- 100 yıl öncesi olan büyük depremlere ulaşmak için antik kentlerdeki arkeolojik verileri değerlendirmek gerekiyor.
- M.S. 60 yılında bilinen büyük bir deprem var ve bu deprem Hierapolis ve Kolezyum'a ağır hasara neden olmuş.
- Tripolis'teki kazının ilerlemesi ve Kolezyum'da Pamukkale Üniversitesi tarafından kazının yapılması, depremleri yorumlamada büyük veri kaynağı olacak.
- 08:55Honaz Fayının Önemi
- Honaz fayı aktif bir fay olup, fay üzerinde çizikler ve hareket izleri görülebiliyor.
- Honaz fayına bağlı meydana gelen küçük ve orta ölçekli depremlerin dağılımları hafıza içerisinde rahatlıkla görülebiliyor.
- Honaz fayının kuzeybatısında derelerdeki sapmalar depremden ve kırıklarından dolayı yer değiştirmiş durumda.
- 10:14Organize Sanayi Bölgesi ve Deprem Tehdidi
- Organize sanayi bölgesinde ve Ankara yolu üzerinde yer alan sanayi bölgelerindeki yapıların, özellikle preferlık yapıların kendilerini gözden geçirmek zorunluluğu var.
- Organ sanayi bölgesinde bölge müdürü Tanju Bey'in yaptırdığı çalışmanın altyapısı oluşturulmuş ve fabrika sahiplerine binalar ile ilgili aksaklıklar projelendirilerek inşaat mühendisi bölümündeki arkadaşlar tarafından hazırlandı.
- Fabrikaların gereken tamiratları bir an önce yapılması gerekiyor çünkü hem kendi ekmek kapları hem de Türkiye için önemli bir yer hem de çok sayıda insan yaşıyor.
- 11:17Antik Dönemde Depremler ve Hasarlar
- 284-305 yılları arasında denizde büyük bir deprem meydana gelmiş ve bu depremle Ladika ve Hiyeropolis kentleri küçülmeye başlamış, insanlar yıkıntıları toplayıp daha küçük alanda yeni binalar inşa etmişler.
- 494 yılında büyük bir deprem daha gelmiş ve Tripolis, Ladika, Hiyeropolis ve Kolezya çok ağır hasar görmüş, şehirler daha da daralmış.
- Hiyeropolis'te termal turizm olmasından dolayı antik dönemlerde de orayı kolay kolay terk edilmiyor, ancak 7. yüzyılın başlarında meydana gelen büyük depremle içme suyu şebekeleri ve ana yapılar hasar görmüş.
- 13:06Deprem Sonrası Yıkımlar ve Terk Edilme
- Hiyeropolis'teki latrin (açık tuvaletler) yapısı tamamen yerle bir olmuş durumda ve orada bulunan en son para bin 600-610 yılları öncesine denk geliyor, ondan sonra tarihlenen bir eser bulunmuyor.
- Ladike'de Doğu-Batı Portföy gibi portekler var, Batı Portföyde bütün sütunlar yerle bir düşmüş olarak görünüyor ve 494 yılındaki depreme tekabül ediyor.
- 1358'de Hierapolis meydana gelen bölgede büyük bir depremle artık Hierapolis terk ediliyor çünkü artık kullanılamaz durumda bütün yapılar, sadece hamam için sıcak su için ayakta kalan ufak yapılar var.
- 15:09Son Depremler ve Hasarlar
- 1651'de 6,5 büyüklüğünde Honaz depremi var ve bu depremde yaklaşık 700 kişinin hayatını kaybettiği bilgisi var.
- 1568'de yaklaşık 5,7 büyüklüğünde depremden bahsediliyor ve bu depremde sonradan yıktığımız Ulu Cami'nin ağır bir şekilde hasar gördüğü kayıtlarda var.
- 1717'de büyük bir deprem söz konusu ve o depremde Denizli'nin nüfusunun yarısı hayatını kaybediyor, depremin büyüklüğü 6,5 ile 7 arasında olan bir deprem olarak düşünülüyor.
- 16:49Deprem Etkisinin Faktörleri
- Depremin büyüklüğü kadar etki süresi, salınım süresi, oluşturduğu ivme (maksimum gerilme) ve ne kadar derinlikte yaşandığı da önemli.
- Deprem yüzeye yakın ve büyüklüğü fazla ise, yerleşim yerlerine yakın ise çok ağır hasar yapar ve en çok depremin merkezinde, yer kabuğun üzerinde olan bölgelerde ağır hasar meydana gelir.
- Yapıların durumu çok önemli, nüfusun yarısını kaybedildiği bir depremde yapıların büyük bir kısmının kerpiç yapılar olması, eski yapılar olması veya yamaçta olan yapıların olması ağır hasara neden olur.
- 18:31Deprem Sonrası Durum ve Gelecek Tehditleri
- Osmanlı arşivinde denizdeki hükümet yetkilileri merkezi hükümete "çok büyük bir deprem yaşadık, taş taş üstünde kalmadı, çok sayıda can kaybı var, bütün hayvanlar telef oldu, yiyeceğimiz yok, sularımız akmıyor, bize acil yardım yapın" diye yazı yazıyorlar.
- 1878'de Çivinde meydana gelen yaklaşık 6,5 büyüklüğünde depremde Çivili havzası Denizli yaklaşık 80-100 kilometre uzaklıkta ve bu depremle yaklaşık 1300 kişi hayatını kaybediyor.
- Acıgöl aktif bir fay üzerinde olan bir gün ki Acıgöl'ün doğu kısmındaki Acıgöl fay olarak tanımladığımız fay aktif bir fay ve gelecekte deprem üretebilecek olan bir fay.
- 20:46Denizli'nin Deprem Riski ve Doğal Yapıları
- Denizli ve Batı Anadolu'da Büyük Menderes, Gediz, Küçük Menderes deniz havzaları dünyada en hızlı açılmanın olduğu bir havza ve bu hareketlilik devam ediyor.
- Açılma devam ederse kırılmalar olacak sık sık ve bu kırılma zonları boyunca cihat çıkışları olacak.
- Denizli dünyaya en büyük traverten rezervi olan ülkelerin başında geliyor ve traverten oluşumu ana fay boylarında çıkan termal sularla ilişkili.
- 22:15Denizli'nin Deprem Tarihi
- Denizli'de meydana gelen depremlerin büyüklüğü yedi'ye yakın olup, zon üzerinde yaşayan yaklaşık 1117 kişi hayatını kaybetmiştir.
- 1899'da 5,5 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiş ve 1907'de de benzer bir deprem yaşanmıştır.
- Bu depremler jeoloji tarihinde yakın günümüzde olan depremlerdir ve Denizli'nin gelecekte 6,30'un üzerinde, 6,80'e yakın depremler yaşayacağı belirtilmiştir.
- 23:34Deprem İzleme Çalışmaları
- Geçmişte Denizli'de deprem olacak şeklinde bir basın açıklaması yapılmış ve okullar tatil edilmiştir.
- Deprem izleme çalışmalarında verinin bilimsel olarak yorumlanması, ölçümlerin alınması ve manuel gözlemlerin yapılması gerekmektedir.
- Denizli'de yapılan ölçümlerde bir günde bir depremin olacağına ilişkin veri elde edilemediği için okullar tatil edilmemiştir.
- 25:28Deprem İzleme Projelerinin Durumu
- Geçmişte valinin ve üniversitenin desteğiyle yapılan deprem izleme çalışmaları günümüzde imkanlar kalmamıştır.
- Deprem izleme projeleri denizde hayat devam ettiği sürece devam etmesi gereken projelerdir ve valilik bütçesi sınırlıdır.
- Sondaj sayısının artması her zaman avantaj değildir, doğal kaynakların ölçülmesi daha önemlidir.
- 28:34Sondaj Verileri ve Havza Analizi
- Sondajlardaki verilerin izlenmesi, çekim ve enjeksiyona bağlı olarak debide, basınçta ve sıcaklıkta meydana gelen değişimleri değerlendirmek önemlidir.
- Özel şirket sahiplerinin verilerini toplayıp modelleme yaparak havzanın geleceği, riskleri ve sürdürülebilirliği hakkında bilgi elde edilebilir.
- Termal kaynaklar bir nimet olmasına rağmen, denizin depremselliğinde en önemli etkenlerden biridir.
- 30:01Kent Bilgi Sistemi ve Deprem İzleme
- 2000 yılında Denizli Belediyesi, şehir sınırları dar olsa da bir proje yapmış ve tüm verileri takip etmiştir.
- Jeolojik jeotik kent bilgi sistemi işlenerek yeni açılan sondajlarla beraber değerlendirmeler yapılabilir.
- Belediyelerin jeoloji mühendisleri istihdam etmesi ve akademik ortamda ilişkilerinin olması gerekmektedir.
- 31:50Deprem Veri Paylaşımı ve Hızlı Çözümler
- Kuruluşlar deprem sonrası hızlı çözümler yaparak internet sitelerini kullanıyorlar, ancak ilk veriler kaba olabiliyor.
- Kandilli Rasathanesi ve Devlet Deprem Araştırma Merkezi gibi kuruluşlar, tüm ölçümler ve değerlendirme yapıldıktan sonra internet sitelerini güncelliyorlar.
- Vatandaşlar deprem sonrası hızlı bilgi edinmek istiyor, bu nedenle kuruluşlar verileri paylaşırken dikkatli oluyorlar.
- 34:02Deprem Durumu ve Gelecek Tahminleri
- Yaşanan deprem 4,9 büyüklüğünde olup, arkasından 2,20 ve 2,40 büyüklüğünde artçılar geldi.
- Akademisyenler korkulacak bir şey olmadığını, öncü deprem olmadığını belirtiyorlar.
- Sosyal medyada ve haber sitelerinde panik havası oluştu, ancak yer kabuğundaki hareketlilik devam ettiği için diğer yerlerde de küçük depremler meydana gelebilir.
- 35:43Deprem Hazırlığı ve Deniz Dolgu Alanları
- Şehrin her yönüyle, vatandaşıyla, akademisyenleriyle, mühendisleriyle ve yerel yönetimlerle birlikte deprem hazırlığı yapılmalı.
- Denizde dolgu alanları konusunda ciddi problemler var, özellikle Denizli'nin güneyinden kuzeyine doğru götüren dere yatakları boyunca moloz döküntüleri ve dolgular bulunuyor.
- Yerel yönetimlerin dere yataklarını korumak yerine köprü yapma yeteneğine sahip olması gerektiği vurgulanıyor.