Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bilimsel bir anlatım formatında CRISPR teknolojisi ve genetik mühendislik konusunu ele almaktadır.
- Video, genetik mühendisliğin tarihsel gelişiminden başlayarak CRISPR'in nasıl çalıştığını detaylı şekilde açıklamaktadır. CRISPR'in virüslerle mücadele eden bakterilerin doğal mekanizmasından esinlenerek geliştirildiği, bu teknolojinin hastalıkları tedavi etme potansiyeli ve embriyo üzerinde genetik düzenleme yapabilme imkanı anlatılmaktadır. Ayrıca, bu teknolojinin olumlu yönleri (hastalıkları tedavi etme, yaşlanma sürecini yavaşlatma, uzay yolculuklarına hazırlık) ve olumsuz yönleri (kusursuz olmayan düzenleme, potansiyel etik sorunlar) ele alınmaktadır.
- Bilim Kurgunun Gerçekleşmesi
- Anne ve babaların mükemmel bebekler sipariş edebildiği, suyun altında saatlerce kalan insanların tasarlandığı veya piyanist olması istenilen çocukların on iki parmaklı olarak tasarlanabildiği bir dünya gerçekten var olabilir mi?
- 1980'li yıllarda bilgisayarların her şeyi halledebileceğini, milyarlarca insanın bir çeşit ağ üzerinden birbirlerine bağlanabileceğini ve bu bilgisayarlardan daha güçlü ve daha küçük cihazları elinizde tutabileceğinizi söyleselerdi fazla bilim kurgu gibi gözükürdü ama bunların hepsi hali hazırda gerçekleşti.
- Zaman içinde bilim kurgu insanlığın gerçekliği haline geldi.
- 01:01DNA ve Genetik Düzenleme
- İnsanlar binlerce yıldır hayatı şekillendiriyor ve yapay üreme sayesinde hayvan ve bitkilerdeki önemli genleri güçlendirdiler.
- DNA, büyümeyi, gelişmeyi, görev dağılımını, üremeyi ve canlı olan her şeyi yöneten karmaşık bir moleküldür.
- DNA keşfedilir keşfedilmez insanlar onu üstünkörü düzenlemeye çalıştı.
- 01:44Genetik Düzenlemenin Tarihi
- 1960'larda bilim insanları radyasyonun genetiği değiştirme özelliğini keşfettiğinde bunu bitkiler üzerinde kullandılar.
- 1970'lerde bilim insanları genetik düzenlemenin nasıl işleyeceğini detaylı incelemek için bakteri, bitki ve hayvan hücrelerine DNA parçaları ekledi ve deneylerde kullanılan ilk laboratuvar faresi elde edildi.
- 1994'te laboratuvarda genetiği değiştirilmiş domates ilk defa piyasaya sürüldü ve bu domatesin içine çürüme enzimini engelleyen bir gen eklendi.
- 02:51CRISPR Teknolojisi
- Yakın zamana kadar gen düzenlemeleri hem maliyetli hem de uzun zaman oluyordu, fakat yakın zamanda bulunan CRISPR sayesinde bu gibi sorunlar ortadan kalktı.
- CRISPR sayesinde gen düzenleme sürecinin maliyeti yüzde 99 oranında düştü ve deneyler artık bir yıl yerine birkaç hafta alıyordu.
- CRISPR insanlığı iyi yada kötü sonsuza dek değiştirebilecek bir potansiyele sahip.
- 03:20CRISPR'in Çalışma Prensibi
- Bakteri ve virüsler hayatın başlangıcından beri birbiriyle savaşmakta ve genellikle bu savaştan virüsler galip ayrılıyor.
- Virüsler kendi genetik kodlarını bakterilerin içine ekleyip onları kendileri için virüs fabrikası olarak kullanmak için yapıyor bunu.
- Bakterinin en güçlü antivirüs sistemi, virüsün DNA'sını kopyalayıp CRISPR denilen DNA arşivine kaldırıyor ve benzer virüs tekrar saldırdığında bu DNA arşivinden kopya çıkartarak virüsün DNA'sını keserek yok ediyor.
- 04:41CRISPR'in Potansiyeli
- İnsanlık için önemli olan nokta CRISPR'ın programlanabilir olduğunu fark ettiğinde başladı.
- CRISPR kusursuz, ucuz ve kolay olmasının yanı sıra yaşayan hücreleri düzenleme imkanı da sunuyor.
- 2015'te bilim insanları CRISPR'i HIV virüsünü laboratuvardaki hastaların hücresinden kesip atmak için kullandı ve bunun yapılabileceğini kanıtladı.
- 05:34Genetik Düzenlemenin Geleceği
- Bu gibi pek çok rahatsızlık CRISPR sayesinde düzelebilir ve genetik kodlardaki yanlış olan tek bir harf yüzünden hasta olan pek çok insana yardımcı olabilir.
- İnsanlık on ya da yirmi yıl sonra binlerce hastalığı sonsuza dek tedavi edebilecek bir duruma gelebilir.
- CRISPR bireysel düzenlemeler yapabiliyor, ancak bu özellikler bir sonraki nesile aktarılamıyordu.
- 06:12Embriyo Gen Düzenlemesi
- Pek çok bilim insanına göre embriyo gen düzenlemesini yapabilmek için henüz çok erken ve dünyada 25 ülke bunu kanunlarla yasaklamış durumda.
- Kasım 2018'de Çinli bir doktor dünyada ilk kez embriyo üzerinde genetik değiştirme uyguladığını ve tasarlanmış bebeklerin dünyaya geldiğini duyurdu.
- Bu bebeklerin HIV virüsüne karşı bağışıklıkları var, ancak bu değişikliğin ileride ne gibi sonuçlar getirebileceğini bilmiyoruz.
- 07:12Düzenlenmiş İnsan İrkinin Potansiyeli
- Kademeli bir şekilde düzenlenen nesil, yıllar içinde üstün insan ırkını oluşturabilir.
- Düzenlenmiş insanlar Alzheimer'a karşı bağışık, gelişmiş metabolizma, harika görüş yeteneği, sıra dışı zeka ve yaşlanmama gibi özelliklere sahip olabilir.
- Düzenlenmiş insanlar yüksek enerjili yiyeceklerle başa çıkmakta daha donanımlı olabilir ve obezite gibi birçok hastalığı etkisiz hale getirebilir.
- 08:54CRISPR'in Sorunları
- CRISPR ne kadar güçlü olsa da hala tamamiyle kusursuz değil ve yanlış düzenlemeler DNA'nın herhangi bir yerinde yabancı hatalara yol açabilir.
- Gen düzenleme beklenen sonucu verebilir fakat bazı istenmeyen değişikliklere de sebep olabilir.
- Genlerin karmaşık işleyişini henüz bilmiyoruz, bu yüzden de tahmin edilemeyen sonuçlardan kaçamıyoruz.
- 09:51Gelecek ve Bilim Kurgu
- Teknoloji kesinlikle biraz korkunç ama bize gösterilecek çok fazla şey var.
- Yüzyıllar boyu süren bekleyişten sonra hayatlarımızı uzatabilir ve belki yıldızlara yolculuk edebiliriz.
- Konu uzay olduğunda hayal gücümüzü sınırlamaya gerek yok ve bilim kurgunun bizim yeni gert olacak olması delice bir şey.