Buradasın

Bilim, Teknoloji ve Ekonomi Sohbetleri: Soyut Şeyler Ekonomisi

youtube.com/watch?v=NJkyPBq-be0

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Bilgi Ekonomisi Derneği'nin düzenlediği "Bilim, Teknoloji ve Ekonomi Sohbetleri" programının 30. programıdır. Programda İstanbul Ajans Başkanı ve reklamcı Profesör Selim Tuncer konuk olarak, Davut Kavram (derneğin yönetim kurulu başkanı) ve Mesut Uğur (program sunucusu) eşliğinde sunum yapmaktadır.
Video, Homo sapiens'in 50-70 bin yıl önce yaşadığı "bilişsel sıçrama" ile başlayan soyutlama yeteneğinin gelişimini ve bu yetenekle oluşan "soyut şeyler ekonomisi"yi ele almaktadır. Sunum, insan evriminden başlayarak, markaların kültürel değerlerle ilişkisine, Türkiye'nin ekonomik durumuna ve bilgi ekonomisinin önemiye kadar geniş bir yelpazede konuları kapsamaktadır.
Programda ayrıca sanayi devriminin etkileri, Çin ve Güney Kore gibi ülkelerin markalaşma stratejileri, patent haklarının önemi ve Türkiye'nin bu konudaki eksiklikleri gibi konular da tartışılmaktadır. Sunum sonrası soru-cevap bölümüne geçilmekte ve program sonunda iki hafta sonra yeni bir sohbet programı duyurulmaktadır.

00:09Bilgi Ekonomisi Derneği'nin 30. Programı: Bilgi Ekonomisi Derneği'nin düzenlediği bilim, teknoloji ve ekonomi sohbetleri 30. programı ile gerçekleşiyor.
Programda marka ve reklam konusunda uzman olan Selim Tuncer, Genna İstanbul Ajansı Başkanı ve reklamcı olarak konuk olarak sunuluyor.
Selim Tuncer, Gazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden 1984 yılında mezun olmuş, 1987'de reklam sektörüne geçmiş ve 1992'de kendi ajansını kurmuş.
05:32Bilimin Temelleri: Evrenin bir başlangıcı olduğu ve büyük patlama ile başladığı bilimsel olarak mutabakata varılmış bir konu.
Harari'nin tasnifine göre, büyük patlama ile ortaya çıkan madde, enerji ve zaman konularına fizik deniyor.
Büyük patlama sonrası kısa sürede atom adı verilen karmaşık yapılar ortaya çıkıyor ve bu konulara kimya deniyor.
07:31Canlılık ve İnsanın Evrimi: Yaklaşık 3,8 milyar yıl önce, büyük patlamadan 10 milyar yıl sonra gezegenimizde inorganik moleküllerden organik moleküller oluşuyor ve bu konulara biyoloji deniyor.
542 milyon yıl önce dünyada canlı çeşitliliğinde ani bir çoğalma oluyor ve bilim insanları bu döneme kambriyen patlaması diyorlar.
Fosil kayıtlarına göre bugünkü insana ait en eski fosiller 195-200 bin yıl öncesine ait Afrika'da bulunmuş.
11:04Homo Sapiens Sapiens'in Doğuşu: 60-70 bin yıl önce insan beyninde büyük bir bilişsel sıçrama oluyor ve bu olay bilim tarafından henüz açıklayamadığı bir olgudur.
Bu zihinsel gelişmenin ardından insan yeryüzündeki bütün canlıların üstünlüğüne sahip oluyor ve dünyayı kontrol altına alıyor.
Homo sapiens sapiens, sadece bilmekle kalmayıp bildiğini de bilen, geçmiş ve geleceği bilen, soyutlamalar üzerine konuşabilen bir tür olarak ortaya çıkıyor.
15:37İnsanın Bilişsel Gelişimi: İnsanlar alet kullanabilmeye başladıklarında, bilişsel yetileri geliştiğinde tasarlamaya, önceden hayal etmeye ve zihninde kurgulamaya başlayabildiler.
İlk bilim-teknoloji ilişkisi, av aletlerini önceden tasarlayarak ve deneyimlerden yola çıkarak imal etmeye başlamalarıyla başlamıştır.
Fonksiyonel olmayan, karın doyurmayan, barındırmayan, ısıtmayan veya serinletmeyen birçok soyut unsur insanoğlunun hayatına girmeye başlamıştır.
16:52Kültür ve Sanatın Gelişimi: İnsanlar kültür, alet ve teknoloji üretmeye başlarken, sanat kabul edilebilecek şeyler de üretmeye başlamışlardır.
Sosyal yaşam ve örgütlenme yeteneği gelişirken, din ve ahlak sonuç itibariyle bu dönemlerde görülmeye başlamıştır.
İnsanlar sadece soğuktan korunmak için değil, örtünmek için de giyinmeye başlamış, bu da ahlak ve utanma duygusu gibi niteliklerin melekeler kazanmaya başladığını göstermektedir.
18:21Evrimsel Bakış Açısı: Evrim kuramının asıl adı Darwin-Wallace kuramıdır çünkü Darwin ve Russell Wallace birbirlerinden habersiz evrim ve doğal seçilim üzerine çalışıyorlardı.
Wallace, insan zihninin, matematik yetisinin, sanat becerisinin ve ahlak anlayışının evrim ve doğal seçilimle açıklanamayacağını, zihinsel gücün gelişmesinde biyolojik olmayan etmenlerin rol oynadığını savunmuştur.
50-70 bin yıl önceye tarihlenen insandaki bilişsel sıçramanın nedeni evrime bağlanamamış, bilimsel bir açıklaması yoktur.
21:12Kültür ve Noosfer Kavramı: Harari'ye göre, 70 bin yıl kadar önce Homo sapiens'e ait organizmalar kültür adı verilen daha karmaşık yapılar oluşturmuş, bu bize tarih olarak gelmektedir.
İnsan, yaşadığı bilişsel devrim, kazandığı soyutlama yeteneği ve kültür yaratma becerisiyle fiziğin ve kimyanın ötesine geçerek kendi biyolojinin de sınırlarının üstüne çıkmıştır.
Vernansky ve Döchardin adlı bilim insanları, dünyanın çevresini saran insan düşüncesinin veya bilincinin bulunduğu "noosfer" adlı bir tabaka olduğunu savunmuşlardır.
22:18Noosfer ve Teknosfer: Noosfer, jeosfer (fizik) ve biyosfer (biyolojik katmanlar)den sonra oluşan üçüncü tabakadır ve tüm insanlığın oluşturduğu düşünce, sanat ve kültür birikimini ifade eder.
2014 yılında Profesör Peter Haf, dünyayı çevreleyen bir teknosfer tabakasından söz etmiştir.
Teknosfer, Bernansky ve Shady'nin noosfer dedikleri soyut kültürün, bilincin, bilginin ve bilimin maddi kültüre dönüşmüş halidir.
24:31Soyut Kavramlar ve Örnekleri: İnsanlar kendilerine tanrılar, totemler ve putlar tasarlamaya başlamış, tek tanrı inancını kabul edebilecek bir soyutlama yetisine kavuşmuşlardır.
Toplu ibadetler için mabetler yaparken, ruh, melek, cin, şeytan gibi görünmez varlıklara da inanmaya başlamışlardır.
Logolar gibi semboller, markalar ve kurumlara yapılan amblemler gibi soyut formlarla simgeleme işi önemli bir örnektir.
26:21Fonksiyonel Değeri Üzerinden Anlamlar: Su, H2O kimyasal sembolü olmasına rağmen hiçbir kültürde sadece bu anlamda kalmamış, soyut bir kavram haline gelmiştir.
Ekmek, tarım devriminden sonra sadece doyurmanın ötesinde bir anlam taşımaya başlamıştır.
Altın, gümüş ve değerli taşlara, deniz kabukları ve tuz gibi nesnelere fonksiyonel değerlerinin çok üzerinde simgesel anlamlar yüklenmiştir.
29:46Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi: Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramında en alt basamağı oluşturan fizyolojik ihtiyaçlar (yeme, içme, barınma) hayatımızı sürdürmemiz için olmazsa olmaz ihtiyaçlardır.
Piramitin üst tarafına doğru çıktıkça insan olma niteliği ortaya çıkmaktadır.
Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi yeni bir şey olmakla beraber daha önce İbn Haldun tarafından da yapılmıştır.
31:37Sanayi Devrimi ve Soyut Değerler: Avrupa'nın gelişmiş statüsünün büyük ölçüde sanayi devrimine bağlanmasına rağmen, sanayi devriminin öncülleri soyut değerlerdir.
Sanayi devriminin temelleri Kopernik devrimi, Rönesans ve matbaa devrimi gibi soyut şeylerle doludur.
Bilim ve sanat gelişmesi olmadan sanayi devrimi gerçekleşemezdi; matbaa devrimi Avrupa toplumunun inşasında çok önemli bir rol oynamıştır.
34:21Marka ve Soyut Değerler: İnsanlığın soyut şeylere duyduğu ihtiyaç, biyolojik ihtiyaçları karşılamaktan öteye geçmemizi sağlayan temel unsurdur.
Batı'nın ve kapitalizmin en önemli soyut şeyi markadır; marka kapitalizmin bir icadı değil, insanın soyuta olan ihtiyacı ve talebinin keşfi ile ortaya çıkmıştır.
Markaları besleyen en önemli soyut şey kültürdür; dünya markalarının öz değerlerine menşe ülke imajları ve sosyal-kültürel temeller katılmıştır.
37:14Kültürün Markalara Etkisi: Sinema seyircileri Hollywood'a sadece bilet ödeyerek değil, aynı zamanda kültürüyle beslediği tüm markalara da bir Hollywood payı ödüyorlar.
Güney Kore, son yirmi yıldır modadan sinemaya, pop müziğe kadar dünya kamuoyuna yönelik başlattığı kültürel hareketi, markalarını beslemeye yönelik akılcı bir strateji olarak kullanmıştır.
Kültürel unsurların çekildiği markalar kendi ruhlarını kaybeder; örneğin, Davatürk çikolatası hala Belçikalı, Volvo hala İsveçli, Jaguar hala İngilizdir.
40:00Kültürün Katma Değeri: Türkiye'den gelen zeytinyağı İtalya'ya gider gitmez İtalyan şişesinin içine girer ve İtalya kültürüyle birleşerek katma değer kazanır.
İtalya, aynı evsaftaki tekstil ürününü Türkiye'ye göre 5,50 kat daha yüksek fiyata satar; aradaki fark tamamen moda ve marka gibi soyut şeylerle ilgilidir.
İtalya, ülkesinden maddi olarak bir taç çakıl taşı bile çıkarmadan, zihinsel gücünü, marka, moda değerlerini ve kültürünü pazarlar.
43:05Kavramların Pazarında Yeri: CIA direktörlerinden Richard Helms'in "bir ülkeye mal satmadan önce kavram satarız" sözü, kavramların pazarlama sürecindeki önemini vurgular.
Kavramlar soyut şeylerdir ve zihinde tasavvur olarak varlık bulurlar; pazarda da kavramlar alınır satılır.
Quidell markasının hamilelik testi ürünü, farklı duygulara sahip kadınlar için farklı ambalaj tasarımları ve fiyatlarla satılır; hamile kalmak isteyenler için gülümseyen bebek fotoğrafı bulunan ürün daha pahalı satılır.
47:22Türkiye'nin Potansiyeli: Türkiye, Anadolu coğrafyası nesnel bir bakış açısıyla bile dünyanın merkezi konumdadır.
Türkiye, uygarlığın başladığı yer ve büyük kültürlerin katıştığı, yeni kültürler ve uygarlıklar oluşturduğu yerdir.
Türkiye'nin marka yaratma kabiliyet ve kapasitesini oluşturabilecek kültürler, değerleri markalarımıza enjekte edebilecek çok büyük bir zenginliği vardır.
48:42Turizm ve Katma Değer: Turist sayısı arttıkça turizm gelirlerinin aynı oranda artmamasının nedeni, turizme katma değerli unsurlar eklenememesidir.
İspanya'nın Barcelona şehri, turizmde tarihi, müziği, mimarisi, gastronomisi ve kültürüyle birlikte sunarak, Antalya'nın bir turistten elde ettiği rakamın tam iki katını kazanabilmektedir.
49:55Türkiye Markası ve İddialı Bir Yaklaşım: Dünya markaları yaratmak için öncelikle Türkiye markası yaratılması gerekmektedir.
Hayırseverlik konusunda dünyanın en önde giden ülkelerden biri olan Türkiye, bu değerleri yeterince duyuramadığı için marka imajına katkı sağlamamaktadır.
Marka, Türkiye için istiklal ve gelecek meselesidir; Türk kültür hareketi başlatılıp soyut değerler keşfedilirse, itibarlı dünya markaları yaratılabilir.
51:57Ekonomik Durum ve Orta Gelir Tuzağı: Bir araştırmanın sonucunda, ABD'de maddi sermayenin gayri maddi sermaye oranı 70-30 iken, Türkiye'de bu oran tam tersi 70-10'dur.
Türkiye, 2023 hedefi olarak 25 bin dolar kişi başı gelir belirlemiş olsa da, artık bu hedefe ulaşma şansı kalmamıştır.
Türkiye, 2006-2008 yıllarında orta gelire ulaşmış ancak 2018'e kadar dümdüz çizgiyle ilerleyerek düşük orta gelire düşmüştür.
54:07Ekonomik Paradigma Değişimi: Türkiye'nin 25 bin dolar hedefine ulaşamamasının nedeni, ekonomiye paradigma açısından bakılmamasıdır.
Bilime, sanata, kültüre ve markalara yatırım yapılmazsa, orta gelir tuzağından çıkma şansı hiçbir zaman olmayacaktır.
Orta gelir tuzağı, dengeli bir emtia ekonomisinin sağlayabileceği en üst noktadır; bu üstüne çıkmak ancak paradigma değiştirmekle mümkündür.
56:06İhracat Kilogram Fiyatı ve Katma Değer: İhracat kilogram fiyatı, yurt dışına gönderilen ihracat kalemlerinin toplam kilogramına bölünmesiyle elde edilen bir göstergedir.
Türkiye'nin ihracat kilogram fiyatı düşe düşe 1,10 dolara kadar inerken, Almanya'nın bu değeri 4-5 dolardır.
İhracat kilogram fiyatını yükseltmenin tek yolu, ihracatımızda katma değerli unsurlar eklemektir; çünkü emtia ekonomisinin bir sınırı vardır.
58:48Fındık Örneği ve Uluslararası Karşılaştırma: Türkiye, dünya fındığının %75'ini üretmekte olup yıllık 2,5-3 milyar dolar gelir elde etmektedir.
Dünyada bu fındıktan 100 milyar dolarlık bir ciro dönüyor ve Nutella'nın Türkiye'den aldığı fındıkla elde ettiği gelir, Türkiye'nin toplam fındık satış gelirinden fazladır.
Çin, üretim ekonomisine ağırlık verirken, Amerika Birleşik Devletleri hem üretim hem de katma değerli unsurlara önem vermiştir.
1:00:48Çin'in Katma Değerli Ekonomiye Dönüşümü: 2008-2018 arası, Çin marka değerlerinde Japonya ve tüm Avrupa ülkelerini geride bırakarak Amerika'dan sonra ikinci sıraya yerleşmiştir.
Çin'in sadece üretim gücü olarak değil, markalarıyla yaptığı atılımlarla Amerika'yı ürküten bir duruma gelmesi, Türkiye için önemli bir ders niteliğindedir.
Türkiye'nin emek piyasaları ve nüfus yoğunluğu bakımından Çin ile mukayese edilemeyeceği, bu nedenle katma değerli ekonomiye yönelmesi gerekmektedir.
1:03:46Ekonomik Büyümenin Doğası: Ekonomistler, siyasetçiler ve ekonomi gazeteleri genellikle dış ticaret, gümrük, özelleştirme gibi konulara odaklanırken, ilginin daha fazla marka ve markalaşmaya yönelmesi gerekmektedir.
Ekonomi bir ülkeyi büyütmez; ülke eğitim, bilim, kültür, sanat gibi zihinsel unsurlar büyüdüğünde ekonomisi de büyür.
Ekonomi büyüdükten sonra eğitim, bilim, kültür gibi alanlara önem verilemeyeceğine inanmak yanlıştır; zihinsel büyüme ekonomik büyüme için temeldir.
1:05:39Entelektüel Sermaye ve Ekonomik Gelişme: Finansal sermayenin dönüp dolaşıp geleceği yerler (faiz, borsa, emlak, emtia) katma değersiz üretimdir, entelektüel sermaye olmadan ekonomik gelişme mümkün değildir.
Ülke zihnen gelişmeden ekonomisi gelişemez, orta gelir tuzağından kurtulmak için eğitim, hukuk, bilim, kültür, mimari gibi alanlarda ortalamadan kurtulmak gerekir.
Yüksek teknoloji ve inovasyon kalıcı değerler yüklenmediği takdirde emtialaşabilir, örneğin android pazarında yüzlerce marka benzer teknoloji kullanırken sadece birkaç marka yüksek değer kazanabilmektedir.
1:08:22Soyut Şeyler Ekonomisi: Ekonomi sınırsız ihtiyaçlar ve kıt kaynaklardan bahsederken, soyut şeyler ekonomisi sınırsız kaynaklara işaret eder.
Emtia ekonomisi bir tırın arkasını doldurabilirken, soyut şeyler o tırın içini bin tır kadar değer kazandırabilir.
Bilim, teknoloji ve sanayide ne kadar başarılı olursanız olsunuz, iletişimini doğru yapmazsanız ticari başarıya ulaşamazsınız.
1:10:32İletişimin Önemi: İnsanlığın sanayi devrimi öncesinde önemli olan büyük binalar, fabrikalar ve topraklara son verip bilimin, itibarın ve markanın öne çıktığı yüksek katma değer ekonomisine geçmek gerekiyor.
İletişim ontolojik bir olgudur, fiziki varlığınızın orada durması insanların zihninde var olduğunuz anlamına gelmez.
Her girişim, yatırım ve marka için bir iletişimci ile el ele verip kavram inşa etmek gerekir, aksi takdirde yanlış var olma riskiyle karşı karşıya kalırsınız.
1:14:47Eğitim ve Altyapı Tercihleri: Türkiye'de markalaşma ve yatırım meselesinde dışa bağımlı olan, enerji maliyeti yüksek dış kaynakları kullanan karayolları ve havayollarına destek verilirken, üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye'nin deniz yollarına ve demiryollarına daha fazla destek verilmesi gerekir.
Eğitimde kitlesel eğitim yerine zeka seviyesine ve kabiliyetine göre özel ve yeteneğe göre eğitim yapılması daha faydalı olabilir.
Türkiye ve Almanya'nın benzer nüfusa sahip olmasına rağmen, Türkiye'de üniversite öğrencisi sayısı Almanya'nın iki misli iken, meslek okullarında durum tam tersidir.
1:18:14Eğitim Sisteminin Somut ve Soyut Bilgi Yaklaşımı: Eğitim sisteminin somut kısmı, testlerle ölçülebilen ve somut bilgiye dayalı olarak değerlendirilen kısımdır.
Batı ülkelerinde somut bilgiye değer verilmezken, Türkiye'de eğitim sistemi somut bilgiye dayalıdır.
Meslek lisesi öğrencilerinin somut becerileri (testere dayalı işler, kaynak yapma) robotların yaptığı işlerdir, ancak beşeri, sosyal ve kültürel beceriler daha önemlidir.
1:19:41Eğitim Sisteminin Stratejik Yetersizliği: Eğitim sisteminde stratejik bir yaklaşım yoktur ve stratejisi olmayan bir hareket sonucunda hedefe ulaşmak mümkün değildir.
Almanya'da okuma becerilerinde zayıflığı fark edince strateji oluşturmuş ve sorunları çözmüştür.
Eğitim sisteminde soyut bilgilerin önemini anlamak ve onlara değer vermek gerekir.
1:21:52Somut ve Soyut Ekonomilerin Karşılaştırılması: Ekonomi somut şeyler ekonomisi ve soyut şeyler ekonomisi olarak ikiye ayrılır.
Amerika Birleşik Devletleri'nde soyut şeyler ekonomisinin oranı somut ekonomiye göre %70-30 civarındadır.
Soyut şeyler ekonomisi, somut şeyler ekonomisinden dört-beş kat büyüktür.
1:23:31Rekabet ve Stratejik Yaklaşım: Toplumlar ve ülkeler birbirleriyle rekabet eder, bu rekabetin önemli bir kısmı ekonomik alandadır.
Farkların birkaç katı olunca, stratejik planlar ve adımlarla mesafe kısılmalıdır.
Ekonomik büyümenin başlangıç noktası ekonomi değil, bilim, markalama, kültür ve sanat olmalıdır.
1:26:01Stratejik Bakış Açısı ve Uygulama Örnekleri: Elektronik ürün geliştiren bir firma, mekanik ve elektronik ürünlerin ağırlığını ve fiyatını düşürerek yazılım katkı oranını artırabilir.
Mekanik ve elektronik işleri dışarıdan alarak sadece yazılım odaklı olunabilir, böylece daha yüksek katma değer elde edilebilir.
Güney Kore ve Çin gibi ülkeler belirli bir istikamette bilerek ilerlemektedir.
1:30:45Soyut Şeylerin Değeri: Çipler (silikon devreleri) artık gram fiyatıyla altın fiyatını çoktan geçmiştir.
Çiplerin değeri patent hakları ve binlerce zekanın ürünü olan bilgiler ve yaratıcılıklardan kaynaklanmaktadır.
Türkiye'de soyut işlerin meşruluk kazanması zordur ve çalıntı meselesi yaygın bir sorundur.
1:34:29Güney Kore Örneği: Güney Kore'de stratejik planlar askeri darbeler bile geçerek uygulanmaya devam etmiştir.
Güney Kore, diktatörlük dönemlerinde bile sinema sektörünü desteklemiştir ve geçen yıl bir filmi Oscar kazanmıştır.
1:36:04Kültür ve Soyutlaştırma: Yeni bir kültür inşası ve mevcut kültürü sunma birlikte yapılması gerekir.
Geçmiş tarih, daha güzel bir gelecek inşa etmek için bir zemin olarak önemlidir.
Selçuklu mimarisi gibi geleneksel kültürü taklit etmek, doğal bir gelişim süreci içinde olmayan bir şeydir.
1:37:37Patent ve Soyutlaştırma: Tekstil firmalarının İtalyanca markalar koyması patent hırsızlığından farklı değildir.
Ülke imajı ve menşe o kadar kıymetli bir değerdir ki, İtalya adı satılan bir gömlekle beraber alınıp satılabilmektedir.
Türkiye'nin de itibarlı bir markası inşa edilmesi gerekir ve bu kamunun öncülüğüne ihtiyaç duyan bir konudur.
1:39:41Toplantının Kapanışı: Bilgi Ekonomisi Derneği, toplu bir strateji geliştirmek için kurulmuş bir dernek olarak çalışıyor.
İletişim, eğitim ve bilimden başlayarak stratejinin unsurları inşa edilmelidir.
İTÜ ve ETTA Vakfı tarafından desteklenen bu sohbetler iki hafta sonra devam edecektir.

Bilim, Teknoloji ve Ekonomi Sohbetleri: Soyut Şeyler Ekonomisi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir