Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Türker Kılıç ile yapılan bir röportajdır. Konuşmacı, beyin cerrahisi alanında uzman bir cerrah olarak beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI) konusunda bilgi vermektedir.
- Röportajda, Elon Musk'ın Neuralink projesi kapsamında insan beynine yerleştirilen çipler ve bu teknolojinin gelişimi ele alınmaktadır. Video, teknolojinin 2004-2005 yıllarından başlayarak nasıl geliştiğini, Parkinson, ALS ve epilepsi gibi hastalıkların tedavisindeki uygulamalarını ve beyin-bilgisayar arayüzünün etik boyutlarını kapsamlı şekilde incelemektedir.
- Konuşmacılar ayrıca, bu teknolojinin otizm gibi hastalıkların tedavisindeki potansiyeli, iki beyin arasında doğrudan iletişim kurma imkanı ve "ortak zihin" gibi yeni uygarlık modelleri hakkında görüşlerini paylaşmaktadır. Teknolojinin ticarileşmesi ve bunun toplumsal eşitsizliklere yol açabileceği konusundaki endişeler de videoda ele alınan önemli konular arasındadır.
- İnsan Beynine Çip Yerleştirme Teknolojisi
- İnsan beyni önceden en yetkin bilgi işleme sistemi olarak düşünüldüğünde, psikiyatrik hastalıkların beyin bağlantısallığı ve bilgi taşıyan sistemlerdeki anormalleşmelerden kaynaklandığı anlaşıldı.
- Elon Musk'ın Neuralink projesi, insan beyni ile bilgisayarlar arasında arayüz kurarak çeşitli hastalıkları ve engelleri ortadan kaldırmayı hedefliyor.
- Beyin cerrahları, beyin bilgisayar arayüzleri (BCI) teknolojisini kullanarak beyinlerin nasıl düşünce ürettiğine dair matematiksel modeller geliştirmişler.
- 02:35Beyin Bilgisayar Arayüzleri ve Enformasyon Matematiği
- Beyin bilgisayar arayüzleri (BCI) terimi ilk kez 2004-2005 yıllarında kullanılmış ve bu sistem giderek daha fazla alanda kullanılmaya başlanmış.
- Son yıllarda Avrupa'daki İnsan Beyin Projesi kapsamında beynin nasıl düşünce ürettiğine dair devasa bir gelişme gerçekleşmiş.
- 2015'te ortaya çıkan enformasyon matematiği, 2021'de Nobel Komitesi tarafından fizik ödülü verilerek akredite edilmiş.
- 05:54Yaşamın En Yetkin Bilgi İşleme Sistemi Olması
- 2012'lerde en yetkin bilgi işleme sisteminin insan beyni olduğu düşünüldüğünde, şimdi en yetkin bilgi işleme sisteminin yaşamın kendisi olduğu anlaşıldı.
- Yaşamın temel taşının atom olduğu zannedilirken, artık yaşamın yapıtaşının enformasyon (bilgi) olduğu ve enformasyonun enerjiye dönüşebileceği biliniyor.
- Matematik, tekrarlanabilir olgu demek ve her yapılan işlemle amaca uygun yeni modelleme yaratılabiliyor.
- 08:15Beyin Çiplerinin Çalışma Prensibi
- Beyin çipleri, beyindeki belirli noktalara yerleştirilerek veri alabilen veya enerji aktarabilen elektrotlar oluşturuyor.
- Parkinson tedavisinde, dopamin üreten hücreleri elektrotla kontrol ederek hücre grubunun çalışmasını denetleyebiliyoruz.
- Çiplerin yerleştirileceği alan, tedavi amacına göre değişiyor; bazen milimetrenin azında, bazen de epilepsi cerrahisinde daha geniş bir alanda beyinle etkileşime ihtiyaç duyuluyor.
- 10:41Elon Musk'ın Beyin Teknolojisi
- Eskiden Parkinson tedavisinde cilt altına yerleştirilen pil ve kablo sistemi kullanılırken, Elon Musk'ın "Telepati" adı verilen sisteminde kendi enerjisini üreten bir çip ve Bluetooth ile bilgi alışverişi sağlanıyor.
- Bu düzenekte cilt altına yerleştirilen bilgisayar çipinin transluce ile kablo bağlantısı olmadığı için enfeksiyon riski azalıyor.
- Elon Musk'ın en önemli değişimlerinden biri, beyin sistemini yerleştiren robotun olması ve bu robotun kafatasını matematiksel üç boyutlu matris alanı haline getirerek elektrot sistemi koyabilmesi.
- 12:46Beyin Cerrahisinde Robot Kullanımı
- Şu anda beyin kafatası açılmadan robot elektrotları yerleştiriyor, ancak ameliyat gerekiyorsa beyin cerrahları devreye giriyor.
- Robotu yönetmek için beyin cerrahlarının yanında olmak gerekmiyor, başka bir kıtadan da yönetebiliyorlar.
- Şu anda yerleştirilen elektrotlar birden çok elektrodun beyin alanına konulmasıyla konuşma merkezi ile ilgili çalışmalarda kullanılıyor.
- 13:22ALS Hastaları İçin Beyin-Bilgisayar Arayüzü
- ALS hastaları (Stephen Hawking gibi) düşünüyor ama kas kontrolü olmadığı için konuşamıyor ve düşüncelerini sese aktaramıyor.
- Beyin-bilgisayar arayüzü, beynin ürettiği enformasyonu sese aktaran bir sistem olarak tasarlanmış.
- Bu teknoloji ilk defa yapılmıyor, dört-beş sene önce de benzer örnekler ALS hastalarında uygulanmış.
- 14:30Beyin Elektrokimyasal Ağları ve Yapay Zeka
- Beyindeki düşünce biçimleri elektrokimyasal ağlar olarak saklanıyor ve bu ağların paternleri mors alfabesi gibi sabit.
- Elektrokimyasal ırmakların yarattığı patenler matematiksel süzgeçten geçirildikten sonra sese dönüştürülebilir hale geliyor.
- Yapay zeka, hastanın kendi sesi gibi konuşması için eğitiliyor ve beyindeki alınan veriyi sese dönüştürüyor.
- 17:02Elektrotların Derinliği ve Kullanımı
- Elektrotlar derine gidiyor ancak derinlik amaca göre değişiyor; Parkinson'da santimetrelerce derinliğe, konuşma merkezi için beyin korteksindeki en üstteki birkaç milimetrelik alana yerleştiriliyor.
- Saç kılı genişliğindeki küçücük elektrotlar yerleştiriliyor ve bu alanla etkileşim yaratmak için on tane de bin tane de koyulabiliyor.
- Epilepsi cerrahisinde geniş bir alanda epileptik odak olabilirken, morbid obezite hastalarında açlık merkezi durdurulurken alan çok küçücük oluyor.
- 18:52Körlerin Görme Merkezi Çalışmaları
- Elon Musk'ın çalışmaları ve Almanya'daki bir grubun çalışmaları sayesinde kör olan kişiler evin içinde dolaşabilir hale geliyorlar.
- Bu teknoloji henüz klinik kullanıma girmiş değil, ancak zaman içerisinde gelişecek.
- Bu işin arkasındaki matematik, düşüncenin ne olduğunu bilmediğimiz dönemlerde deneme yanılma yöntemiyle başlamış, şimdi ise sistem sadece olmayanı düzeltmekten çıkıp olanı daha iyi hale getirebilme aşamasına gelmiş.
- 20:27Etik Sorunlar ve Psikiyatrik Hastalıklar
- Bu teknoloji insan beynine müdahale mi yoksa sınırlarını aşmak adına bir müdahale mi amacına göre değişiyor.
- Körlüğü iyileştirmek, Stephen Hawking'in konuşmasını sağlamak veya morbid obezitede belirli bir alanı düzelterek kişinin hayatını iyileştirmek terapatik amaçlı tedavi biçimleri.
- Otizm ve şizofrenide konnektom değişiklikleri çok fazla olduğu için henüz geliştirilebilen bir tedavi biçimi yok, ancak psikiyatrik hastalıkların önemli bir bölümünün beyin bağlantısallığı ve enformasyon taşıyan sistemlerdeki anormalleşme olduğu anlaşılıyor.
- 22:07Beyin Çipleri ve Tedavi Potansiyeli
- Parkinson gibi fizyolojik bozukluklar veya obsesif kompulsif hastalıklarda benzer yerlerin değişikliği olabilirken, otizmde çok farklı değişiklikler görülür.
- Alkolizmde sekiz-on tane yerin değişikliği olabilirken, otizmin tedavisinin alkolizmden çok sonra gerçekleşeceği bir gerçektir.
- Beyin çipleri insan zihninin ufkunu genişletebilir ve iki beyin arasında düşünce hızıyla iletişim kurma imkanı sunabilir.
- 23:14Beyin Bilgisayar Arayüzü
- Epilepsi cerrahisi ile iki hemisferine ayrılan hastalarda korpus kallozum kesilerek iki hemisferin elektriksel olarak köprülenme çalışmaları yapılıyor.
- İki beyin de birbiriyle beyin bilgisayar arayüzü ile haberleşebilir, bu da Windows'un kullanıcı dostu arayüzüne benzer bir sistem olabilir.
- Bu sistemde direkt makine dili üzerinden iletişim kurulabilir, sözcüklere ihtiyaç olmadan etkileşebilme imkanı sunabilir.
- 24:37Beyin ve Dil İlişkisi
- İki beyni ayrılmış olan çocuklarda yapılan çalışmalarda, konuşma merkezi soldan gelen verileri sağ beyne iletemediği için çocuklar gerçekçi yalanlar uyduruyorlar.
- Dil, beyindeki esas arkada dönen matematik enformasyon sisteminin dışarıda gösterdiğimiz bir vitrini ve arayüzüdür.
- Bu yöntemle telepatiğe benzer düşünce aktarımı yöntemi kullanıma girecek olursa, dil farklılıkları bir sorun oluşturabilir.
- 27:46Etik Boyutlar ve Potansiyel
- Bu teknolojinin etik boyutları yapay zeka meselesi gibi olabilir ve ne amaçlı kullanılacağına bağlıdır.
- World Wide Web'den çok daha geniş bir alan olan Mind Wide Web, zihinler arası bir ortak zihin oluşturabilir.
- Eğitim denilen konnektom cerrahisi aracılığıyla zihinlerimizi belirleyen kültür, artık direkt elektrotların yerleşmesiyle ortak veri ağına etkileşim imkanı sunabilir.
- 30:19Beyin Hack Edilmesi ve Riskler
- Teorik olarak beyinlere veri yerleştirmek, dil öğrenimi, kung fu öğrenimi veya uçak kullanmayı hızlı bir şekilde beyne müdahale ederek öğretmek mümkün olabilir.
- Beyinlerin hack edilmesi şu anda da mümkün olup, araya televizyon gibi bir arayüz koymadan hack etmek mümkün değildir.
- Parkinson tedavisinde kullanılan elektrotlar, sadece hastalığı tedavi etmekle kalmayıp, cinsel aktiviteyi kontrol eden ağları da etkileyerek uygun olmayan davranışlara yol açabilir.
- 32:59Beyin Tümörü ve Etik Sorunlar
- 2000'li yılların başında Amerika Birleşik Devletleri'nde bir kişi, eşiyle hiçbir sorunu olmamasına rağmen beyindeki tümör nedeniyle şiddet uygulamaya başlamış ve eşini öldürmüştür.
- Bu durumda etik bir sorun ortaya çıkmış, ancak teknolojinin nasıl kullanılacağı ile ilgili problemler vardır.
- Tüp bebek teknolojisi gibi, bu teknolojik gelişmeler kötüyle ilişkisiz olarak tamamen iyilikle de sonuçlanabilmektedir.
- 35:39Teknolojik Gelişimin Ticarileşmesi
- Elon Musk'ın Neuralink'i dahil birçok şirket bu alana yatırım yapmaktadır.
- Bu teknolojiler ticarileşerek insanlara karşı üstünlük sağlamalarına yol açacak araçlara dönüşebilir.
- Bilgisayar teknolojisinde de benzer bir durum yaşanmaktadır; bazı ülkeler bu teknolojiye ulaşamadığı için imkan açısından büyük bir fark oluşmaktadır.
- 36:56Yaşamın Modellenmesi
- Önemli olan şey yaşamın modellenmesidir; var olan sistem insanı merkez alan ve yaşamı insan için gören antroposentrik bir modeldir.
- Corona pandemisi, güvendiğimiz kurumların işlevsiz kaldığını ve insanlığın yüzyıllar sonra ilk defa savaşamadığını göstermiştir.
- İnsan merkezli yaşam modelinden yaşam merkezli hayat modeline geçmek zorunludur.
- 38:36Yeni Uygarlık Modellemesi
- Şu anki uygarlık modellemesi sahip olmak üzerine kuruludur ve bu nedenle ortaya çıkan her teknolojiyi sahip olanlar açısından değerlendiririz.
- Bu teknolojilerden korkmak yerine, nerelerde kullanılacağına dair kültür oluşturmak gerekir.
- Yaşamı merkeze koyan bir sistemde, insanların matematiksel güce erişmesi yaşamın hakkını insana karşı korumamızı güçlendirebilir.