Buradasın
Bahçe Doktoru: Küresel İklim Değişikliği ve Bitki Zararlıları
youtube.com/watch?v=LqFEN8akM1wYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Dr. Suat Yılmaz'ın sunduğu "Bahçe Doktoru" programının bir bölümüdür. Programda fidancılık sahibi ve ziraat teknikeri İsmail Kartal ile bir söyleşi gerçekleştirilmektedir.
- Video, küresel iklim değişikliğinin bitki zararlılarına etkisini ele alarak başlıyor ve özellikle yaprak pireleri (enpo askalar) ve Akdeniz meyve sineği hakkında detaylı bilgiler sunuyor. Program, bu zararlıların biyolojik özellikleri, yaşam döngüleri, bitkilere verdiği zararlar ve mücadele yöntemleri üzerine odaklanıyor.
- Programda ayrıca Akdeniz meyve sineğinin Afrika'dan gelen, karantina zararlısı olduğu ve Türkiye'nin ihracat kalemlerini (elma, narenciye, kayısı, şeftali, kiraz) ciddi şekilde tehdit ettiği anlatılıyor. Zararlılarla mücadele için tuzaklama, biyolojik mücadele, kısırlaştırma yöntemi ve soğuk uygulaması gibi farklı stratejiler de detaylı olarak açıklanıyor.
- Bahçe Doktoru Programı ve Güncel Konular
- Dr. Suat Yılmaz, Bahçe Doktoru programında üç güncel konu hakkında bilgi vereceğini belirtiyor.
- Bu konular küresel iklim değişikliği ile doğrudan alakalı olup, küresel ısınmadan dolayı dünyada iklimler, bitkiler ve insanlar değişiyor.
- Bitkilerin değişmesiyle birlikte bitkilere zarar yapan hastalık ve zararlılar da değişiyor, daha önce görülmemiş yeni hastalıklar ortaya çıkmaya başladı.
- 01:25Programda Ele Alınacak Konular
- İlk konu yaprak pireleri (enpo askalar) hakkında bilgi verilecek, fidanlarda ciddi zararlar yapıyor.
- İkinci konu Akdeniz meyve sineği, normalde sıcak bölgelerin bir sineği olan bu böcek iklim değişikliğinden dolayı farklı bölgelere gelmeye başladı.
- Programda fidancılık sahibi ve ziraat teknikeri İsmail Kartal ile söyleşi yapılacak, fidancılıkta karşılaşılan zararlar hakkında bilgi edinilecek.
- 03:17Fidancılıkta Yaşanan Sorunlar
- İsmail Kartal, yirmi yıla yakın fidancılık işiyle uğraşmasına rağmen son iki yıldır hiç görmediği bitki zararlıları meydana gelmeye başladığını belirtiyor.
- En büyük zarar veren yaprak pireleri (enpo askalar) ilkbaharın ilk haftalarında çıkmaya başladı ve bitkileri büyütmüyor, küçük ve bodur kalıyor.
- Bu zararlılar bitkinin özümleme yapmasına neden oluyor, yapraklarını kurutuyor ve bitkinin gelişimini engelliyor.
- 04:45İklim Değişikliğinin Etkisi
- İsmail Kartal, bu zararlıların ortaya çıkmasının en önemli sebebinin iklim değişikliği olduğunu belirtiyor.
- Yirmi beş-otuz yıl önce çok ciddi derecede kar yağarken, şimdi kışlar azaldığı için Antalya ile sıcaklık yönünden çok az fark kalmıyor.
- İklim değişikliğinden kaynaklanan yeni hastalık ve zararları tanımak ve mücadele etmek için birlikte çalışmak gerekiyor.
- 06:58Yaprak Pirelerinin Biyolojisi
- Yaprak pirelerinin erginleri genellikle üç-dört milimetre, yumurtaları bir milimetre büyüklüğünde ve gözle görülemeyecek kadar küçük.
- Böcekler yeşil renkte, hafif solgun ve kınkanatlı yapıda, uçucu bir böcek olduğu için ilaçlarla yakalanması zor.
- Böcekler bitkilere yaptıkları emgiler vasıtasıyla büyük zarar veriyor, özellikle badem, erik ve armut ağaçlarında ciddi zararlar yaratıyor.
- 09:38Yaprak Pirelerinin Zarar Mekanizması
- Böcekler kışı ergin halinde yaprakların yere dökülen kısımlarında, ağaçların yarıklarında ve dal altlarında geçiriyor.
- İlkbaharda havalar ısınır ısınmaz uyanıyor, bitkilere saldırmaya başlıyor ve beslendikten sonra yumurta bırakıyor.
- Yumurtalardan çıkan lifler on ile otuz gün arasında oluşuyor ve ergin hale geliyor, bir sene içerisinde dört ile sekiz döl verebiliyor.
- 10:51Yaprak Pirelerinin Zarar Mekanizması
- Yaprak pireleri, hortumu yaprağın damarına sokarak öz suyunu alarak bitkiyi besleyemez hale getiriyor.
- Delme işlemi sırasında yara ve deformasyon oluşturarak bitkiye zarar veriyor.
- Delmek için salgıladığı enzimler, bitkinin iletim doku demetlerini tıkayarak yaprakların kahverengileşmesine ve içe doğru kıvrılmasına neden oluyor.
- 11:34Yaprak Pirelerinin Bitkilere Etkisi
- Bitkiler yapraklarıyla yaşar ve fotosentezi yapraklarla yapar, bu nedenle yaprak pireleri bitkilerin fotosentez yapmasını engelleyerek gelişimini yavaşlatıyor.
- Fidancılarda, fidanlar belirli bir boyda kalırken kaliteli fidan yerine ikinci, üçüncü sınıf fidan elde ediliyor.
- Yaprak pireleri sadece fidanlarda değil, şeftali, kayısı, erik, elma, armut gibi meyvelerde de zarar veriyor.
- 13:05Yaprak Pirelerinin Beslenme Alanları
- Yaprak pireleri belirli bitkilere özelleşmiş türleri olduğu gibi, bakla, bamya, biber, domates gibi sebzeleri de besleyebiliyor.
- Elma, armut, şeftali, kayısı, kiraz, vişne gibi meyvelerden yapraklarını ve meyvelerini emiyor.
- Turunçgillerin meyvelerinde lekeler oluşturarak meyvenin kalitesini ve tadını bozuyor.
- 13:47Yaprak Pirelerinin Diğer Bitkilere Etkisi
- Şeker pancarı, mısır gibi tarla bitkilerinde zarar veriyor.
- Süs bitkilerinde, orman ağaçlarında ve tıbbi bitkilerde de zarar oluşturuyor.
- Son zamanlarda Türkiye'de özellikle fidancılık sektöründe ciddi problem olmaya başladı.
- 14:13Yaprak Pireleriyle Mücadele
- Fidancılar her hafta en fazla yedi gün içerisinde ilaçlama yapmak zorunda kalıyor ancak bu mücadele etkili olmuyor.
- Yumurtalar uçuştuğu için bazıları ölüyor, diğerleri ölmediğinden hızlı bir şekilde çoğalma oluyor.
- Yaprak pireleri yabancı otlarda da besleniyor, bu nedenle bahçeyi temiz tutmak önemli.
- 15:53Bahçe Yönetimi ve Mücadele Stratejileri
- Münavebe işine devam etmek ve bakım beslemeyi iyi yapmak gerekiyor.
- İyi beslenen, iyi bakılan bitkiler güçlü olduğu için böceklerin emmesine rağmen kaliteli ürün alınabiliyor.
- Bahçede tek türle tesis etmek, böceğin hayat devresinin belirli bir kısmını kırarak popülasyon sayısını düşürüyor.
- 17:50Tuzak ve İlaçlama Stratejileri
- Bahçe kenarlarına yapışkan tuzaklar ve cezbedici ışık tuzakları kurulabilir.
- İlaçlama mücadelesinde ilk çıkış dönemi çok önemli, ilkbahar döneminde tuzaklarda çıkışını takip edip erginleri öldürebilirsek yüzde doksan zararını önleyebiliriz.
- Kültürel tedbirlerin zamanında alınması, ilaç kullanmaya gerek kalmaması için önemlidir.
- 21:29Akdeniz Meyve Sineği Hakkında Genel Bilgi
- Akdeniz meyve sineği, Türkiye ve dünya için çok önemli bir karantina zararlısıdır.
- Bu böcek, dış karantinaya tabi olduğu için bir tır içerisinde bir tane bile vuruklu meyve bulunursa tırın tamamının geri dönmesi söz konusudur.
- Akdeniz meyve sineği, ihracatımızı ciddi derecede tehdit eden bir zararlı olduğu için bu konuda bilgi vermek önemlidir.
- 23:18Akdeniz Meyve Sineğinin Kökeni ve Yayılımı
- Akdeniz meyve sineği Afrika'dan gelen bir sinek olup, esas yeri Orta Afrika'dır.
- Güney Afrika ve Kuzey Afrika'da da yaygın olarak bulunan bu böcek, Akdeniz kıyı şeridindeki tüm ülkelerde mevcuttur.
- Türkiye'de Antalya, Mersin, Adana, Muğla, Aydın ve İzmir gibi sıcak bölgelerde yaşayan bir sinek idi, ancak küresel ısınma nedeniyle İsparta gibi soğuk bölgelerde de görülmeye başlamıştır.
- 24:42Akdeniz Meyve Sineğinin Ekonomik Önemi
- Akdeniz meyve sineği sadece Türkiye'de değil, dünyada yetmişten fazla ülkede ciddi derecede problem oluşturan bir böcektir.
- Bu böcek turunçgiller, kayısı, şeftali, kiraz, erik, elma, zerdali, incir, Trabzon hurması ve nektarin gibi birçok meyve türünde zarar oluşturur.
- Türkiye 2017 yılında yaklaşık 25 milyon ton meyve üretimi yapmış, bunun önemli bir kısmını ihracata göndermiştir.
- 26:12İhracat Kalemleri ve Ekonomik Kayıplar
- 2017 yılında Türkiye yaklaşık 850 milyon dolarlık narenciye ihracatı yapmış, 800 milyon dolar civarında da meyve ihracatı yapmıştır.
- İhracat kalemlerimizin önemli bir kısmı meyve ve turunçgillerden oluşmakta, bu böcek çıktığında ihracatımızı ciddi derecede tehlikeye sokmaktadır.
- Akdeniz meyve sineği, meyve üzerinde vuruk yaparak onları çürütmekte ve iç pazarlarda tüketilemeyecek duruma getirmektedir.
- 29:04Akdeniz Meyve Sineğinin Fiziksel Özellikleri
- Akdeniz meyve sineği normal karasineklerin yaklaşık üçte ikisi kadar büyüklükte, 3,5-6 milimetre boyundadır.
- Karın kısmı kahverengimsi şeritler şeklinde, kanatları yaklaşık 1 santim civarında açılabiliyor ve kanatların üzerinde kahverengimsi bantlar şeklinde çizgiler mevcuttur.
- Dişilerin gövdesinin ucunda yumurta borusu varken, erkeklerin karın kısmının uç kısmı küt şekildedir ve yumurtaları beyaz, çok küçük (1 milimetre uzunluğunda) olup, larvaları 4-8 milimetre kadar uzayabilmektedir.
- 31:13Akdeniz Meyve Sineğinin Yaşam Döngüsü
- Akdeniz meyve sineği, ağaçlar üzerinde kalan meyveler üzerinde larvalarını yaşayabilir ve kışları sert geçiyorsa pupa haline geçerek kışı geçirebilir.
- Erginler rüzgarla beraber bir-iki kilometre hatta rüzgarın etkisine kapıldı mı birkaç kilometre uzaklara rahatlıkla gidebilen sineklerdir.
- Bir dişi ömrü boyunca yaklaşık üçyüz tane yumurta bırakabiliyor ve yumurtalar bırakılır bırakılmaz hemen meyvenin etine bırakılıyor.
- 32:28Sineğin Beslenme ve Çiftleşme Özellikleri
- Yumurtadan çıkan kurtçuklar doğrudan meyvenin içerisine giriyor ve orada besleniyor.
- Erginler oniki santigrat derecenin sıcağı seven bir sinek olduğu için sıcak ve kurak havalarda popülasyonu daha yüksek seviyeye ulaşıyor.
- Erginler eşey olgunluğuna erişebilmesi için dört ile sekiz gün arasında mutlaka protein ve ballı maddeleri tüketmesi gerekiyor.
- 33:54Sineğin Meyvelere Zararı
- Çiftleştikten sonra yumurtalarını meyveler yaklaşık üçte ikisi bu büyüklüğe ulaştığında bırakmaya başlıyor ve kurtçuklar meyvenin içerisine giriyor.
- Kurtçukların girdiği deliklerden mantarlar ve bakteriler giriyor, meyvenin içerisini çürütüyor ve meyveyi yenilmez bir hale alıyor.
- Bir meyvede bir tane bile vuruk olması o meyvenin tamamen elden çıkmasına sebep oluyor ve vuruk olan yerlerde çöküntüler ve yumuşamalar oluşuyor.
- 34:16Sineğin Ekonomik Etkileri
- Sineğin zararı meyvelerde olduğu için çok ciddi ekonomik kayıplara sebep oluyor ve önlem alınmadığı takdirde bütün meyveleri enfekte edebiliyor.
- Enfekte olan meyveler vaktinden önce olgunlaşıyor, dibine dökülüyor ve tamamen çürüktür, bir işe yaramaz.
- Kurtçukların girdiği yerden sadece kurtlar değil, değişik bakteriler ve mantarlar da giriyor, meyvenin içerisini tamamen çürüttüğü için hiçbir şekilde meyveyi kullanmak mümkün olmadığı gibi yurt dışına ihracatı da önemli derecede etkiliyor.
- 37:21Akdeniz Meyve Sineği ile Mücadele Yöntemleri
- Akdeniz meyve sineği ile mücadele için mevsimin başında çıkış zamanını tespit etmek ve hemen ilaçlı mücadeleye başlamak gerekiyor.
- Tuzaklama işleminde feromon tuzakları ve mahfil tuzakları kullanılabilir, böcekler çıkar çıkmaz mücadeleye başlanmalı.
- Bahçede tek tip meyve yetiştirilmeli, kurtlu meyveler toplanıp imha edilmeli ve depolarda vuruklu meyveler normal meyvelerden ayrılmalı.
- 40:11Biyolojik ve Diğer Mücadele Yöntemleri
- Biyolojik mücadelede Cryptolamus montrolojileri ve Laktomasi daktilopi adlı parazitler kullanılıyor, böceklerin yumurtalarını ve erginlerini yok ediyor.
- Kısırlaştırma yöntemi, radyoaktif maddelerle erkek bireylerin kısırlaştırılıp doğaya salınmasıyla dişilerle birleştiğinde döl verememesini sağlıyor.
- Soğuk yöntemde iki santigrat derecede iki hafta ya da bir buçuk santigrat derecede onbir gün depolarda bekletilirse vuruklu meyveler içerisindeki bütün her şey ölüyor.