Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Kahverengi Yol Panoları" serisinin bu bölümünde, sunucu Emrah Kolu ile Mimar Sinan Üniversitesi Arkeoloji Bölümü'nde öğretim üyesi ve Adramiteon kazıları bilimsel danışmanı Dr. Hüseyin Murat Özgen arasında geçen bir röportaj yer almaktadır.
- Podcast, Adramiteon (Edremit) antik kenti ve çevresindeki kazı çalışmaları hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Konuşmacı, kentin Kalkolitik dönemden başlayarak Lidya, Pers, Roma, Bizans dönemlerine kadar uzanan tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatmakta ve 2012 yılından beri devam eden kazıların tarihçesini aktarmaktadır.
- Röportajda ayrıca bölgenin coğrafi özellikleri, tarım potansiyeli, Pers egemenliği, Roma dönemindeki yargı merkezi konumu ve Bizans dönemindeki önemi ele alınmaktadır. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi'nin projeleri, koruma amaçlı imar planları ve yaşayan doku ile antik doku bütünleşikliği konuları da tartışılmaktadır. Video, arkeolojik araştırmaların metodolojisi ve kültürel mirasın korunması konularında önemli bilgiler içermektedir.
- 00:05Kahverengi Yol Panoları Podcast Serisi
- Kahverengi Yol Panoları, Türkiye'nin kültürel zenginliğinin izini sürmek için hazırlanan bir podcast serisidir.
- Program, ören yerlerinden müzelere, anıt yapılardan sanat eserlerine kahverengi yol panoları ile işaretlenen değerlerle ilgili yayınlar yapmaktadır.
- Bu bölümde Adramitteon kazıları bilimsel danışmanı Dr. Öğretim Üyesi Hüseyin Murat Özgen ile söyleşi yapılıyor.
- 01:49Adramitteon'un Coğrafi Konumu
- Edremit Körfezi, hem yüzey araştırmalarını sürdürdüğümüz hem de Adramitteon egemen olduğu bir coğrafyadır.
- Adramitteon, Burhaniye ilçesinin deniz kıyısındaki bir mahallesi durumunda olup, bugünkü Edremit yerleşimi ile ayrıdır.
- Adramitteon, Edremit'te konumlanmıyor ve bilimsel anlamda sistematik çalışmalar Türkiye'deki diğer antik kentler gibi köklü bir geçmişe sahip değildir.
- 02:49Adramitteon Kazılarının Başlangıcı
- 2000-2006 yılları arasında Bizans odaklı sanat tarihçileri Ören Mahallesi'ndeki bir kilise ve çevresinde çalışmalar yapmıştır.
- 2006 yılından sonra herhangi bir çalışma yapılmamış, 2012 yılında 6 yıllık bir aradan sonra bilimsel danışmanlığında Ören Mahallesi'nde Adramitteon antik kentinde çalışmalar başlamıştır.
- Çalışmalar, farklı üniversitelerden bir platform oluşturarak Pretoryasından en geç dönemine kadar klasik çağları, Roma dönemi, Bizans ve yoğun Bizans yerleşimi alanlarını kapsamaktadır.
- 03:49Çevre Sahası Araştırmaları
- Adramitteon'un çevre sahası da az araştırılmış olup, özellikle Körfez bölgesinin güney kısmı (Burhaniye, Gömeç, Ayvalık) 2015 yılından bu yana yüzey araştırması başlatılmıştır.
- Bu çalışmalarda kültür envanteri zenginleşmiş ve her dönemde bölgenin Pretoryasından en geç dönemi, hatta Ayvalık sahasına geldiğimizde Osmanlı dönemi sivil mimari örnekleri tespit edilmiştir.
- Kazılar ve çevre sahasındaki yüzey araştırmaları aynı platformun üstlendiği çalışmalar bütünü olarak devam etmektedir.
- 04:59Adramitteon'un Kazı Alanının Geç Başlaması
- Adramitteon'un kazı alanının geç başlaması, Biga Yarımadası'nda Troya ve Bergama gibi önemli antik kentlerin daha önce sistemli çalışmalarla değerlendirilmesi nedeniyledir.
- Körfez bölgesinde sistematik çalışmalar çok geç başlamış, yaklaşık 20 yıl kadar önce körfezin kuzey sahasında Antandros antik yerleşimi kazılarına başlanmıştır.
- Adramitteon özelinde sistematik çalışmaların yer etmeyişinin ayrı bir durumu vardır çünkü antik kent bugün Ören Mahallesi'nin altında yer almaktadır.
- 06:42Ören Tepe'nin Tarihsel Gelişimi
- Ören Tepe yükseltisinde, kentten önce Kalkolitik döneme kadar inen kültür katları yüzey seviyesinden 5-6 metrenin altında tespit edilmiştir.
- 14. yüzyılda terk edilen kent, çevresinde akarsular tarafından birikinti yaratmış ve 1950'lere kadar terk edilmiş yükselti çevresi bataklık haline gelmiştir.
- 1950'lerde ve 1960'lardaki süreçte dönemin kaymakamı Hüseyin Öğütcen, bölgenin turizm potansiyelini fark ederek Ören Tepe üzerinde bir sayfiye modeli yerleşim inşa ettirmiştir.
- 08:43Ören Tepe'nin Korunması ve Kazı Çalışmaları
- Hüseyin Öğütcen'in girişimi başarılı olmuş ve 1960'lar, 1970'ler, 1980'lerde yerli turizmin ilk merkezlerinden biri olmuştur.
- 1980'ler ve 1990'larda yapılaşma yasağı ile birlikte, sayfiye modeli yerleşim korunmuş ve yüzeyde antik kentin izlerini taşıyan dokular gözler ardı edilmiş durumdadır.
- 19. yüzyıl sonundan itibaren sistematik çalışmalarda kilise yapısı ve çevresindeki dokular tespit edilmiş, 2000 yılından 2006'ya kadar sürdürülmüş ve 2012 yılından bu yana tüm Ören genelinde çalışmalar devam etmektedir.
- 11:51Koruma Amaçlı İmar Planı Çalışması
- 2013 yılında yeni bir şehir ve bölge planlama bölümünden hocalarla birlikte koruma amaçlı imar planı çalışması başlatılmıştır.
- Koruma amaçlı imar planı tamamlanmış olup, koruma kurulu ile görüşmeler devam etmektedir.
- Yeni altı bir rezerv vaziyetinde olup, üzerinde yaşayan dokunun da değeri vardır; İstanbul'un Levent'in eski halini örnek vererek, dönem mimarisinin bilgisini sunan örneklerin hacım artırmadıkça korunması gerektiği vurgulanmaktadır.
- 12:49Arkeolojik Çalışmalar ve Uzmanlar
- Kent ve çevresinde değişken paleo coğrafyası bulunmakta ve coğrafya bölümünden hocalar antropoloji ilgisinde sürekli çalışmaktadır.
- Özellikle orta ve geç Bizans dönemi ve öncesinde belli alanların mezarlık alanı olarak kullanıldığı bilinmektedir.
- Çalışmalar İstanbul Üniversitesi sanat tarihi, antropoloji, Selçuk Üniversitesi sualtı arkeolojisi ve Bursa Uludağ Üniversitesi'nden hocaların katılımıyla devam etmektedir.
- 14:10Adremitteon'un Tarihsel Gelişimi
- Adremitteon, milattan önce 1400'lere kadar giden bir kent olup, liman özelliği de bulunmaktadır.
- Obergaztepe'nin en alt tabaka buluntuları ile birlikte kalkolitik döneme kadar gidiyor, yani Tunç dönemi öncesi 6000 yıl.
- Tunç dönemi içerisinde belli kesintiler olsa da süreklilik var, Yunan-Roma tabakaları ve yoğun bir Bizans iştigali 14. yüzyıla kadar devam etmiştir.
- 15:24Adremitteon'un Adı ve Kuruluşu
- Adremitteon adı, antik yazar Strabon'a göre Lidya kralı Kroisos'un kardeşi Adremi'den gelmektedir.
- Anadolu'da her antik kentin bir kuruluş söylencesi vardır, ancak saha çalışmaları bu söylenceleri yüzde yüz gerçek olarak değerlendirmekten ziyade önemli bir kaynak olarak değerlendirmektedir.
- Presto dönemden itibaren Obergaztepe üzerinde yerleşimin olduğu bilinmektedir ve Lidya egemenliği içerisinde kaldığı da bilinmektedir.
- 16:56Adremitteon'un Coğrafi Konumu ve Tarım
- Adremitteon'un çevre sahasında kuzeyde Kazdağları, batı ve doğusunda Madra Dağları, güneyinde Pintasos Dağları bulunmaktadır.
- Egemen olduğu saha, doğudaki Madra Dağları ile kıyı şeridi arasındaki alüvyal düzlüklerdir ve bu düzlükler antik kaynaklarda verimli olarak aktarılmaktadır.
- 2015 yılından bu yana sahada yüzey araştırmaları gerçekleştirilmekte ve Burhaniye ilçesinde Sülüklü Çeşme mevkiinde bölgedeki ilk tarım izlerine rastlanmıştır.
- 19:15Adremitteon'un Tarihsel Dönemleri
- Pers egemenliği sonrası, satraplık üzerine tüm Batı Anadolu'da bir yönetim sistemi kurulmuş ve Delosluları Adremitteon'a yerleştirilmiştir.
- Kent kendi sikkesini diğer kentlere göre oldukça geç basmış, milattan önce 4. yüzyılda bir otonom kent durumunda olmuştur.
- Roma dönemi oldukça önemli olup, Adremitteon bir commentus merkezi (konventus iulicus) olarak adlandırılabilecek bir yargı merkezi olmuştur.
- 21:11Bizans Dönemi ve Türkleşme
- Bizans döneminde Adremitteon'un öne çıkaran anektotları kaynaklardan takip edilebilmekte ve Adremitteonlu bir Bizans imparatoru da vardır.
- İlk Türk akınları, belki uç beyleri olarak adlandırabileceğimiz milattan sonra 11. yüzyılda Çaka Bey'in bu bölgede aktif olduğu bilinmektedir.
- 14. yüzyılda Türkleşme süreciyle Karesi Beyliği'ne bağlı şekilde terk edilmiş ve son kalan nüfus muhtemelen çevreye dağılmıştır.
- 22:32Yüzey Araştırmaları ve Midilli İlişkisi
- Yüzey araştırmaları 2015'te başlamış olup, bölgenin az araştırılmışlığı vardır.
- Karşıda Midilli, Adata ve Lesbos adaları bulunmakta olup, Midilli'nin geçmişine bakıldığında Anadolu'nun bir parçası niteliğinde olduğu bilinmektedir.
- Midilli ile Adremitteon arasında çok paralellikler ve malzeme gruplarıyla belgelemiş vaziyette yakın bir ilişki vardır.
- 24:24Adremitteon'un Coğrafi Konumu ve Tarihi
- Adremitteon, Körfez'deki baskın konumu sayesinde deniz ticareti için çok önemli bir konuma sahiptir.
- Kuzey-güney doğrultulu geçiş hattında Midilli ile Adremitteon arasında gemiler hareket etmektedir.
- Adremitteon, Truas bölgesi ve İol bölgesi arasında yer almakta olup, Ege Denizi'nde dar bir boğazla Misia bölgesine bağlanmaktadır.
- 25:31Arkeolojik Keşifler ve Buluntular
- Sahada yaklaşık 180 noktada belgeleme yapılmış olup, bu belgelemelerin büyük çoğunluğu yeni tespit durumudur.
- Sülüklü Çeşme'de Burhaniye ilçe sınırlarında kalan, coğrafyanın en erken yerleşimi olan Neolitik yerleşim tespit edilmiştir.
- Tunç dönemi yerleşimleri deniz kıyısında yer almış olup, Ören'in tarihi çağların büyük bölümünde bir yarımada öncesinde bir ada olduğu, sonra karasal kuşatmaya tabi kaldığı ve bugünkü şeklini aldığı tespit edilmiştir.
- 27:47Kaleler Zinciri ve Tahkim Sistemleri
- Adremitteon çevresinde Madra Dağları'nın eğimlerinde ve düzlük alandaki sırtlarda bir kaleler zinciri tespit edilmiştir.
- Burhaniye, Gömeç ve Ayvalık sahasında kalan bu kaleler, her biri en az bir diğerini gözetleme mesafesinde yer almaktadır.
- Kaplan Sivrisi'nde milattan önce 4. ve 3. yüzyıl tahkimli yerleşim tespit edilmiş olup, klasik helistik dönem tahkim sistemi ve kaleler sistemi görülmektedir.
- 30:30İlk Türk İzleri ve Arkeolojik Çalışmalar
- Bölgedeki ilk Türk izlerine ait tamgalar, Burhaniye'nin Kuyucak Mahallesi'nin köyünün sırtlarında, Edremit düzlüğüne hakim bir noktada ana kaya kütlesi üzerinde tespit edilmiştir.
- Bu tamgalar Oğuzların Çepni boyunun tamgaları olarak belirlenmiş olup, Karadeniz bölgesinden Manisa ve çevresine yerleştirilen Şefni halklarının izlerini göstermektedir.
- Arkeolojide belgeleme metodolojisi belli bir zaman dilimi ile sınırlı kalmamalı, farklı dönemlerin uzmanları da ekibe dahil edilmelidir.
- 34:07Ören Mahallesi ve Kültürel Farkındalık
- Ören Mahallesi'nde 1950'lerde Hüseyin Öğütçe'nin misyonuyla yaratılan bir selfie yerleşimi bulunmaktadır.
- 1980-1990'larda son hali bulan sit, Ören Mahallesi'nde bir donmuşluk yaratmıştır.
- Kazı alanlarında halkın kültürel değerini anlaması ve koruma amaçlı imar planı kapsamında kamulaştırma süreci devam etmektedir.
- 37:23Balıkesir'deki Projeler ve Yerel Yönetim Desteği
- Son iki-üç yıldır Balıkesir Büyükşehir Belediyesi'nin konaklama ve lojistik projelerinde ilgi gösteriliyor.
- Okullara sunulan ve onay alınan projelerin fiziki uygulamalarının gerçekleşmesi isteniyor.
- Yerel yöneticilerden destek alınarak, koruma amaçlı imar planının tamamlanması yönünde çalışmalar devam ediyor.
- 38:05Türkiye Genelinde Model Olarak Balıkesir
- Balıkesir'deki durum Türkiye genelinde yaşayan doku ve antik doku bütünleşikliğinde bir örnek olarak görülüyor.
- Plancı hocaların isteği üzerine bu alan pozitif anlamda görülen bir model olmak isteniyor.
- Tescilli ağaçlar, safiye modeli yerleşim, antik kent ve kültür pencereleri ile bir şekil alması hedefleniyor.
- 38:47Kahverengi Yol Panoları Programı
- Kahverengi yol panolarına katılan Dr. Öğretim Üyesi Hüseyin Murat Özgen ile güzel bir sohbet yapıldı.
- Arkeoloji ilgisi olanların kahverengi tabelayı gördüklerinde bilgi alabileceği bir platform olarak program değerlendiriliyor.
- İş Sanat'ın katkılarıyla yayınlanan Kahverengi Yol Panoları programının bir sonraki durağında buluşulacağı belirtiliyor.