Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve konuk Zafer Emecan (Kozmik Anafor'un kurucusu ve "Fahri Feza Gezgini" olarak anılan) arasında geçen röportaj formatında bir sohbettir. Ayrıca videoda 43 yaşında Antalya'da yaşayan bir uzay bilimci de yer almaktadır.
- Video, 2020 yılında uzay bilimleri alanında gerçekleşen önemli gelişmeleri kronolojik olarak ele almaktadır. Venüs atmosferindeki fosfin keşfi, Betelgeuse yıldızının parlaklığının azalması, Ay'daki su molekülünün keşfi, Osiris Rex ve Hayabusa-2 uzay araçlarının asteroidlerden örnek alma görevleri, SpaceX'in Crew Dragon ve Starship projeleri, Mars görevleri ve Türkiye'nin uzay araştırmaları gibi konular detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'nin Doğu Anadolu Gözlemevi projesi, 2021 yılında açılması beklenen 4,5 metrelik teleskop, Sonda 01 roketi ve TürkSat 5A uydusu gibi yerel uzay araştırmaları da ele alınmaktadır. 2020 yılının pandemi nedeniyle bilimsel çalışmaların aksadığı bir yıl olduğu ve 2021'de daha iyi bilimsel çalışmalar beklenildiği bilgisiyle video sonlanmaktadır.
- 00:142020 Yılı ve Uzay Bilimleri
- Astronomi ve bilim platformu Kozmik Anafor'un kurucusu Zafer Emecan, 2020 yılında astronomi, uzay bilimi ve teknolojileri alanında dünyada yaşanan gelişmeleri ele alacak.
- 2020 yılı hem Türkiye'de hem dünyada pandemi, depremler ve diğer felaketlerle dolu bir yıl oldu.
- Pandemi nedeniyle insanlar evlerine kapanmak zorunda kalınca diğer tüm felaketler daha fazla göze batmaya başladı.
- 02:40Venüs'te Fosfin Keşfi
- 2020 yılında sosyal medyada ve kamuoyunda en çok konuşulan konu, Venüs atmosferinde fosfin bulunduğuydı.
- Fosfin, dünyada canlılar tarafından üretilen basit bir gaz olup, Venüs'te bu gaza ait taş izlerine rastlanması bilim insanlarını umutlandırdı.
- Venüs'ün yüzeyinde yaşam olamayacağı bilinirken, atmosferin üst katmanlarında ortalama 15-20 derece civarında sıcaklıklar mevcut ve mikro düzeyde canlılık olabileceği düşünülüyordu.
- 05:10Betelgeuse Yıldızı
- 2019 yılından başlayıp 2020 yılında da konuşulmaya devam eden ilginç bir olay, Betelgeuse yıldızının parlaklığının azalmış olmasıydı.
- Betelgeuse yıldızı 600 ile 800 ışık yılı arasında bir mesafede bulunuyor ve ömrünün sonuna gelmiş, her an süpernova patlaması beklenen bir yıldız.
- Yıldızın parlaklığının azalmasına sebep olan şey, büyük boyutlardaki lekeler olup, bu lekeler yıldızın ömrünün sonuna gelmiş olması nedeniyle oluşuyor.
- 07:02Yıldızın Parlaklık Değişimleri
- Yıldızın parlaklığı geçmişte hem yükselmiş hem de düşmüştür.
- Yıldızın yüzey fotoğrafı çekilmiş ve parlaklık değişimlerinden kaynaklanan simülasyon oluşturulmuştur.
- Yıldız sönükleştiğinde içe çöktüğü düşünülmüş, ancak tekrar parlamaya başlamış ve içe çökme-dışa genişleme döngüsü olduğu anlaşılmıştır.
- 07:53Yıldızın Lekeleri ve Parlaklık Değişimi
- Yıldız genişlerken parlaklığı azalır ve dış katmanlarını uzaya saçar.
- Bu zayıf gaz yıldızın önünde leke benzeri perdeler oluşturarak parlaklıktaki düşüşü açıklar.
- Güneşteki lekeler sıcak değil, dış katmanlarını uzaya saçarken kendisini örter ve parlaklığının azaldığı hissine kapılırız.
- 08:33Ay'da Su Molekülü Keşfi
- Ekim civarında NASA'nın Ay'da su molekülü bulunduğu açıklamaları olmuştu.
- Bu keşif, Ay'ın yüzeyinde veya yüzeyinin hemen altında su bulunduğunu değil, yüzeyine yakın atmosferinde su molekülleri bulunduğunu göstermiştir.
- Ay'ın çok ince bir atmosferi vardır ve bu atmosferde çok az miktarda su bulunmuştur.
- 10:15Su Molekülünün Önemi
- Ay'daki su miktarı, ileride istasyon yapılırsa astronotların ihtiyaçlarını karşılayacak kadar yeterli değildir.
- Hidrojenden faydalanarak yakıt yapılabilir, ancak bu su miktarı bu amaçla yeterli değildir.
- Uçak teleskobu (Sophia) ile yapılan bu keşif, bilimsel açıdan önemli bir haberdir.
- 10:51Asteroidden Örnek Alma
- Osiris Rex adlı uzay aracı Bennu asteroidinden örnek almıştır.
- Osiris Rex 2016 yılında fırlatılmış, 2018'de Bennu'ya ulaşmış ve 2023'te dönecektir.
- 11:11Osiris Rex Asteroid Görevi
- Osiris Rex, Bennu asteroidinden örnek alarak dünyaya getirecek ve bu örneklerin mineral içeriği incelenecek.
- Bu görev, güneş sisteminin geçmişine ışık tutması açısından bilimsel açıdan değerlendiriliyor çünkü Dünya üzerindeki örnekler milyarlarca yıldır bozuluyor.
- Bennu asteroidi, 4,5 milyar yıl önce olduğu gibi hiçbir şey bozulmamış halde duruyor.
- 12:13Hayabusa Araçları
- Japonlar 2010 yılında Hayabusa aracıyla bir asteroitten örnek getirmişler ve şimdi Hayabusa 2 ile Bennu asteroidinden örnek alıyorlar.
- Hayabusa 2, 3-3,5 yıl önce örnekleri almış ve geri dönüş yolundaydı, nihayet Avustralya'daki bir çöle indi.
- Japonlar yaklaşık 2 gram örnek getirmiş ve bu örnekler steril ortamda inceleniyor.
- 14:12Hayabusa 2'nin Yeni Görevleri
- Hayabusa 2, yeni görevlere yelken açıyor ve henüz kesin bir yeni görev belirlenmemiş.
- İlk kez dünya dışından ay haricinde ciddi anlamda getirilen örnek, Hayabusa 2 ile yaklaşık 2 gram örnek getirilmiş.
- Hayabusa 1 görevi daha önceki yıl yaklaşık 2-3 mikrogram örnek getirmiş ve başarısız bir görev olmuş.
- 14:57Neice Kuyruklu Yıldızı
- 2020 yılında Neice kuyruklu yıldızı gözlemlendi ve Türkiye'den de gözlemlenebilir durumdaydı.
- Kuyruklu yıldız şehirlerde çıplak gözle görmek zor, dürbün veya teleskop gerekiyor.
- Konuşmacı, 43 yaşında olmasına rağmen hayatında ilk kez kuyruğu olan bir kuyruklu yıldızı görebildiğini belirtiyor.
- 16:54Doğu Anadolu Gözlemevi Projesi
- Doğu Anadolu Gözlemevi, Türkiye'nin şu ana kadar yaptığı en büyük gözlemevi projesi ve Erzurum'a inşa ediliyor.
- Antalya'daki teleskoplar küçük (en büyüğü 1,5 metre ayna çapına sahip) ve şehir büyüdükçe ışık kirliliği yaratmaya başlamış.
- Doğu Anadolu Gözlemevi'nde 4,5 metre çapında teknolojik bir teleskop yerleştiriliyor ve 2021 yılının ortalarında açılması bekleniyor.
- 18:46Teleskopların Yerleşimi ve Nobel Ödülleri
- Teleskoplar genellikle Hawaii, Şili ve İspanya'nın La Palma adası gibi ışık kirliliği az alanlara yerleştiriliyor.
- Şili, anayasasına ekledikleri bir madde ile ışık kirliliği oluşmasının önüne geçiyor.
- 2020 Nobel Fizik Ödülleri astronomi alanında verildi; Pesa, özel görelilik teorisinin kara deliklerin oluşumu ile ilgili kısmını ispatladığı için ödül aldı.
- 20:492020 Yılı Uzay Alanında Önemli Olaylar
- Bir astronom, kütle çekim merkezinin yıldızların yörüngelerini nasıl saptırdığına yönelik çalışmasıyla PESA ödülü kazandı.
- 2020 yılına damgasını vuran fırlatmalardan biri SpaceX'in Crew Dragon demo fırlatmasıydı, Mayıs sonu-Haziran başı gerçekleşti.
- Bu fırlatmanın önemli olması nedenlerinden biri, Amerika'nın astronot göndermek için Baykonur'a ve Rusya'ya bağımlılık kalmamasıydı.
- 23:03SpaceX ve Mars Görevleri
- SpaceX, Mars'a insan göndermek için kullanacağı Starship prototiplerinden birini başarılı testini yaptı, inişten başarılı olmasa da uçuş ve iniş aşamaları başarılıydı.
- 2020 yılında Mars görevleri başladı çünkü Dünya ve Mars 26 ayda bir en yakın konuma geldiği için "Mars penceresi" denilen dönemde Mars'a araç göndermek daha avantajlıydı.
- Birleşik Arap Emirlikleri, Çin ve Amerika gibi ülkeler bu dönemde Mars görevleri başlattı.
- 24:37Mars Araştırmaları
- Amerika'nın gönderdiği uzay aracı, Mars atmosferinde uçabilen ince helikopterini yanında götürüyor ve Mars'ta uçabilme denemeleri yapılacak.
- Perseverance (Azim) aracı, Cross ile beraber devam eden görevi genişletme amacı taşıyor ve daha gelişkin laboratuvarlar götürüyor.
- Mars toprağının ekine (dünyadan gönderilmiş bitkilerin) yaşamasına elverişli olup olmadığı testleri yapılacak.
- 26:43Diğer Ülkelerin Mars Araştırmaları
- Birleşik Arap Emirlikleri, Mars yörüngesine gönderdiği aracı Japonya'ya yaptırdı ve hem prestij hem de bilimsel analizlerle level atladı.
- Çin de ilk kez Mars'a bir araç gönderiyor, hem yörüngeye hem de gezici araç gönderiyor.
- Çin, geçen günlerde Aya kendi beş beş göreviyle gitti, iki kilo toprak örneği aldı ve getirdi, bu neredeyse otuz yıldır ilk kez gerçekleşen bir olaydı.
- 30:02Türkiye'nin Uzay Çalışmaları
- Türkiye, balistik füze yapmaya çalışıyor ve 300 kilometre ve 150 kilometre menzilli balistik roketler üretiyor.
- Roketsan, silah amaçlı roketleri uzay çalışmalarında kullanmak üzere modifiye edip geliştiriyor.
- Sonda 0,1 roketi 2018'den beri deneniyor ve 29 Ekim'de kamuoyuna açıklandı.
- 30:42Sonda 0,1 Roketinin Testleri
- Roket yaklaşık 130-136 kilometre yukarı çıkartıldı ve iki deneme yapıldı.
- İlk deneme kademe ayrımı denemesi olarak, ilk ateşleme kademesi atıldı ve kendi üst kademe ile devam ettiği yörüngeye çıktı.
- İkinci deneme, uydu yerleştirme amacıyla kullanılacak bölme kapaklarının açılmasıydı ve bu da başarılı test edildi.
- 31:10Türkiye'nin Uzay Hedefleri
- Türkiye şu anda sonda roketin daha gelişmiş versiyonlarıyla uydu yerleştirebilecek kapasiteye erişti.
- Türkiye'nin ilk amacı, 100 kilonun altındaki hafif uyduları yerleştirmektir.
- 4 Ocak'ta SpaceX tarafından fırlatılacak olan bir uydu, TürkSat 5A'nın bir parçasıdır.
- 32:08TürkSat 5A ve Uydu Teknolojisi
- TürkSat 5A'nın diğer TürkSatlardan farklılığı, büyük oranda kendi teknolojilerinin kullanılmasıdır.
- Daha önce Fransızlar tarafından yapılan uydularda kendi teknolojileri aktarılmıştır.
- Bir sonraki TürkSat uydusu neredeyse tamamen Türkiye tarafından yapılacak gibi görünüyor.
- 32:41Proxima Centauri'den Gelen Sinyaller
- Bilim insanları uzun süredir uzak galaksilerden gelen FRB (faz hızlı radyo atomları) sinyalleri incelemektedir.
- Bu sinyallerin çoğunlukla atacılardan değil, kendi çevresi çok hızlı nötron yıldızlarından kaynaklandığı ortaya çıkmıştır.
- Proxima Centauri'den gelen sinyal, Proxima Centauri Bey adlı gaz devi gezegenin manyetik alanından veya şans eseri arka plandan gelen bir sinyal olabilir.
- 34:152020 Yılı ve Gelecek
- 2020 yılı pandemi nedeniyle bilimsel çalışmanın pek yapılmadığı bir yıl oldu, üniversiteler kapandı ve bilim insanları evden çalışmak zorunda kaldı.
- Başlangıçta Mars uçuşlarının aksayacağı düşünülse de, bilim insanları daha hızlı çalışarak bu uçuşları aksatmayı başardılar.
- 2021'de daha iyi bilimsel çalışmalara şahit olunabileceğine dair umutlar var.