Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Altı Dakika" programında sunucu, Endeksi CEO'su Görkem Öğüt, Dr. Altay ve Akyüz Plastik Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz ile birlikte ekonomi ve gayrimenkul piyasası hakkında kapsamlı bir röportaj gerçekleştirilmektedir.
- Video, Türkiye'deki gayrimenkul piyasasının durumu, konut ve kira fiyatları ile başlayıp, Avrupa Birliği'nin kritik metaller politikası, Çin-Amerika ilişkileri, Almanya ve Rusya'nın ekonomik durumları ve son olarak kimyasal sektörün güncel durumu ve ihracat konularına geçmektedir. Röportajda ayrıca Merkez Bankası'nın faiz beklentileri ve Türkiye'nin yeşil ekonomi politikaları da ele alınmaktadır.
- Röportajda Türkiye'deki gayrimenkul piyasasının farklı bölgelerdeki durumu, kredi tedbirlerinin etkileri, AB'nin kritik metallerde bağımlılığını azaltma stratejisi, Çin'in elektrikli araçlar sektöründeki etkisi ve Türkiye'nin geri dönüşüm plastikleri konusundaki durumu gibi detaylı bilgiler paylaşılmaktadır.
- 00:16Konut Piyasasındaki Son Durum
- Programda Endeksi CEO'su Görkem Öğüt ile konut piyasasındaki son durum ele alınacak.
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın finansal istikrar raporuna göre, konut kredilerinde yıllıklaştırılmış büyüme Ekim ayı itibariyle %0 noktasına gelmiş.
- Bloomberg ve HT web sitesinde yer alan haberlere göre, bireysel kredilerde özellikle konut kredilerinde tedbirler sonrası büyüme durmuş durumda.
- 01:24Konut Satışları ve Piyasa Durumu
- Konut piyasası durağan bir durumda olup, Ağustos'tan bu yana satış adetlerinde aşağı yönlü bir tablo izleniyor.
- Bu ay itibariyle kredi ile konut alımı %6'lara düşmüş, tarihi düşüklükteki bir seviyeye gelmiş durumda.
- Kredi faiz oranları yükseldikçe konut alımı da düşüş gösteriyor.
- 02:01Yatırımcı ve Vatandaş Bakış Açısı
- Yatırımcı bakış açısından 2021 Kasım'dan beri piyasa inanılmaz bir artış göstermiş, doların yükselmeye başlamasıyla yıllık %35-34'lere kadar çıkan artış %137, %140'lara, hatta %200'lere ve %180'lere ulaşmış.
- Vatandaş bakış açısından son dört aydır piyasa beklenenin üzerinde bir artış sergilemiş, %100, %101, %99 gibi nispeten daha normal artış oranları göstermiş.
- Gelecek sene sonuna kadar enflasyona paralel bir artışla karşı karşıya kalınacak, yıllık %60-65 civarında artış bekleniyor.
- 03:41Gayrimenkul Alım Satımı ve Barınma Krizi
- Geçen sene öncesi 2021'de alanlar şu an %400, %500 gibi artışlarla karşı karşıya olup avantajlı durumda hissediyorlar.
- Gayrimenkul alım satımı için "bir sene para kazanayım" gibi bir dünya artık yok, oturmak için alan isteyen insanlar daha çok alım yapıyorlar.
- Barınma krizi kapsamına doğru kayan piyasada, ilk konut alanlar için kredi koşulları daha kolay hale gelmiş.
- 05:22Kredi Koşulları ve Piyasa Beklentileri
- İlk konut alanların alım seviyesi %6'ya düşmüş, bu da tarihi düşük bir rakam.
- Türkiye mortgage ülkesi olmadığı için gayrimenkul nakitle daha ağırlıklı dönmüş bir duruma sahip.
- Son 3-4 aydır fiyatlar yükselmiyor ve piyasada satılmayı bekleyen gayrimenkul adedi artıyor, hem kiralık hem satılık tarafında %45 civarında artış var.
- 06:45Yeni Kampanya Beklentisi
- Vatandaşlar yeni çıkacak kampanyaya odaklanmış durumda, bu bir senedir konuşulan bir olay.
- Kampanyada %1,20'lere düşsün ve 15 sene ödeme planı olsun beklentisi var.
- Şu an piyasada %2,80'lere kadar çıkan faiz oranları, özel bankalarda %3-3,50'lere kadar çıkıyor, bu da kampanyanın bir an önce çıkması konusunda bir bekleyişi yaratıyor.
- 07:38Konut Piyasası ve Getiri Oranları
- Getiri oranı, bir yıllık kira brüt getirisinin maliyete oranı olarak hesaplanır ve normal seviye yüzde dört ile altı arasında olmalıdır.
- Türkiye'nin getiri oranı şu an yüzde altıvirgülkırklerde olup, bazı yerlerde daha iyi durumda (Ankara Mamak) veya daha kötü durumda (depremden sonra kira yükselen bölgeler) olabilir.
- Yurt dışında Portekiz'de yüzde onüçlerde, İspanya'da yüzde onbirlerde gibi yüksek getiri oranları bulunurken, Türkiye'de fiyatlar yükseliyor ancak kiralar daha bütçeye uygun bir şekilde yükselmeye çalışıyor.
- 10:19Konut Piyasasındaki Durgunluk ve Kiralık Piyasa
- Konut piyasasındaki durgunluk, kiralık taraf için avantaj yaratıyor çünkü satılamayan evler kiralık piyasasına katılıyor.
- Günlük kiralıkların yasaklanması, uzun dönem kiralamaya itişimi ve kiralık miktarının artmasına neden oldu.
- Son dört aydır satış piyasasında sabit bir artış varken, kiralık piyasasında Temmuz ayından beri sabitlenme sürüyor ve son iki ayda artış hızı azalmaya başladı.
- 12:36İstanbul'daki Konut Piyasası Durumu
- Satılık piyasada en yüksek yıllık değişime sahip yerler Şile, Beykoz, Çatalca, Arnautköy gibi çeper bölgeleri olup, talep bu yöne kaymış durumda.
- Kiralıktaki en yüksek artış oranına sahip yerler Silivri, Sultanbeyli, Sancaktepe, Şile, Çekmeköy, Pendik, Tuzla olup, bu bölgelerde kiralar yüzde yüzseksen-yüzelli oranında artıyor.
- En az artan yerler Sarıyer, Şişli, Beşiktaş gibi ortalamanın üzerinde olup da bir yere gidemeyen fiyatları olan bölgelerdir.
- 14:07Gayrimenkul Piyasasının Durumu ve Yatırım Görüşleri
- Piyasada kiralıkların aktif olduğu, satın almaların yavaşladığı ve insanlar bütçelerine uygun hareket etme ihtiyacı hissettiği bir durum var.
- Gayrimenkul son birkaç aydır yatırım aracı olmaktan çıkmış durumda, ancak uzun vadeli (5-6 yıl) yatırımlarda hala yüzde 700-800 oranlarında getiri bekleniyor.
- Barınma ihtiyacıyla alacak kişiler kampanyaya odaklanmış durumda, yatırım maksatlı alanlar ise beklemiyor ve alıyor.
- 16:18Yabancıların Piyasadaki Rolü ve Küresel Görünüm
- Yabancıların piyasadaki rolü yarı yarıya düştü, günlük kiralama işlerinin ortadan kalkması ve uzun vadeli kiralama yapmak istememeleri nedeniyle.
- Yabancıların evlerini boş tutma durumu da piyasadaki talebi azaltıyor.
- Çin-Amerika ilişkilerinde Trump döneminde başlayan bir eksen değişimine ve Çin'le mücadele dönemine kayma gözlemleniyor.
- 18:37AB'nin Kritik Metaller Stratejisi
- AB, kritik ve nadir metallerde bağımlılığı azaltma adımı olarak, elektrikli araçlarda kullanılan lityum, nikel, alüminyum gibi materyallerin en az %10'unu kendilerinin çıkaracağını, %40'ını işleyeceğini ve %125'ini geri dönüştüreceğini belirtiyor.
- Bu strateji kapsamında herhangi bir ülkeye bağımlılık %65'i geçmeyecek şekilde planlanıyor.
- Avrupa Birliği'nin yeşil dönüşüm ve temiz enerji konularında öncü konumda olması nedeniyle bu metallere olan talep hızla artıyor.
- 20:40Çin'in Rolü ve Alternatif Ülkeler
- Çin, kritik hammaddelerin temel üretici ve tedarikçi konumunda olmasına rağmen, Avrupa'nın bağımlılığını azaltma stratejisi bu durumu değiştirmek istiyor.
- Kazakistan gibi ülkeler, Avrupa'nın kritik hammaddeler listesindeki madenleri üretme veya çıkarma potansiyeline sahip olabilir.
- Türkiye de bazı alanlarda Avrupa'nın bağımlılığına neden olan bir ülke olarak ön plana çıkabilir.
- 26:02Çin ve Batı İlişkileri
- Çin'in elinde tuttuğu Amerikan tahvil stoku son beş yılda ciddi şekilde azalmış ve Çin'deki şirketlerle ortaklık yapan Batılı şirketlerin Çin'den çıkma hamlelerine şahitlik ediliyor.
- Çin'in büyüme hikayesinde yabancı sermayenin önemli bir rolü olduğu için, Çin'in yabancı sermayeyi geri çekmek için çabaları devam ediyor.
- Biden-She görüşmesi sırasında Çin'in Amerikalı şirketlerle yaptığı toplantıda, yabancı sermayeyi tekrar çekmek için taahhütlerde bulunulduğu belirtiliyor.
- 29:58Almanya'nın Mali Durumu ve Çin İlişkileri
- Almanya, Çin ile mevzubahis olan sürecin etkisini en fazla hisseden ülkelerden biri olup, Rusya'dan aldığı etkiyle temel modeli olan uygun maliyetli enerjiye sahip olup katma değer ekleyip özellikle Çin'e satma modelinden bahsedilmektedir.
- Almanya'da katı mali disiplinin esnetilmesi tartışması var ve en son Almanya Maliye Bakanlığı'nda bütçeden sorumlu müsteşarın mektubu sonucunda tüm federal bütçedeki harcama taahhütlerinin geçici olarak dondurulduğu açıklandı.
- Almanya'nın borç freni adı verilen kuralları, 2008 krizinden beri uygulanmakta olup, kamu açığının toplam gayri safi yurt içi hasılanın binde otuzbeşini geçmeyeceği şeklinde belirlenmiştir.
- 32:21Almanya'nın Ekonomik Zorlukları ve Gelecek Stratejisi
- COVID-19, Çin ile olan gerilim ve Rusya meselesiyle birlikte Almanya'da yeşil dönüşüm süreci yaşanmakta olup, tüm bunlar yatırım gerektirmektedir.
- Almanya'nın borç freni o limit binde otuzbeş'lik limiti defalarca askıya alınmış, COVID zamanında ve Ukrayna savaş nedeniyle askıya alınmış, şimdi tekrar geri getiriliyor ancak istisnalar getiriliyor.
- Almanya'nın asıl ihtiyacı, yeni katma değerler üretme, sanayisini ve ekonomisini daha ileriye götürme, büyümesine götürme ve eski Almanya'yı tekrar geri getirmektir.
- 35:18Rusya'nın Ekonomik Durumu
- Rusya'nın büyüme verisi %5,5 seviyelerine gelmiş, savaş öncesi seviyelere ulaşmış ve özellikle enerji tarafından olumlu etkilenmiştir.
- Rusya'nın büyümesinin bir sebebi, Batı'dan yaptırımlara maruz kalan Rusya'nın dünyanın diğer taraftaki ortaklıklarını güçlendirmesidir, özellikle enerji alanında.
- Ortadoğu'daki krizlerin yayılmayacağı öngörülüyor ve enerji piyasalarındaki istikrarlı gidişatın devam edeceği düşünülüyor.
- 38:14Merkez Bankası Faiz Beklentileri
- Bloomberg HT'nin Kasım ayı Merkez Bankası faiz kararına ilişkin anketinde, 27 kurumun medyan beklentisi faizin 250 baz puan artarak %37,5 seviyesine çıkacağı yönündedir.
- 2023 yıl sonuna ilişkin medyan beklenti %40 seviyesinde, maksimum beklenti %42,5, minimum beklenti ise %38 seviyesinde kaydedilmiştir.
- 2024 yılında faizin %40'la zirve yapması bekleniyor, ilk indirim beklentilerinin çoğu 2024 yılının son çeyreğinde gerçekleşecektir.
- 40:06Sektör Verileri ve İhracat Görünümü
- Sektörün PMI verilerinde kademeli bir daralma ve düşüş görülürken, son dört ayda düşüş hızında normalleşme ve durgunlaşma yaşanıyor.
- Gelecek dönemlerde benzer rakamlarla karşı karşıya kalınacak, özellikle Avrupa Birliği'nde siparişler 2024 sonuna doğru daha da kesinleştirilmeye başlandı.
- Yurt içindeki daralmanın ihracattaki rakamları üretici açısından dengelediği görülüyor, ancak üretim tecrübeli ancak ihracat tecrübesi olmayan firmaların bu konuda daha tutuk kaldığı belirtiliyor.
- 41:44İhracat ve Lojistik Sorunları
- Avrupa Birliği ihracat seviyesinde %50 seviyesindeki sepetten azalma görülmemektedir, Amerika'nın ise çok ciddi şekilde artışı var.
- Lojistik sektöründeki ani fiyat düşüşleri Türkiye'nin aleyhine dönmeye başlamış, Doğu Asya'dan yapılan ihracatların düşük fiyatlarda Amerika pazarına varması Türkiye'nin maliyetlerini dezavantajlı hale getirmektedir.
- Çin'in Pasifik Okyanusu üzerinden Amerika'nın batı yakasına ürünleri çok daha hızlı ve etkin şekilde ulaştırma kabiliyeti var.
- 43:06Çin ve Elektrikli Araçlar
- Pandemi döneminde Çin'in elektrikli araçlar konusunda çok akıllıca bir atak yaptığı ve dünyanın %70'ini Çin ürettiği belirtiliyor.
- Elektrikli araç sektörü kimyasal sektör, plastikler ve çipler dahil birçok sektörü içine alan bir sektör olarak tanımlanıyor.
- Çin'in engellemeler olsa da bu kadar hızlı şekilde geriye düşmeyeceğine rağmen, çoğu dünya ülkesinin ithalatçısı bu konuda bir ders aldığını ve ani rota değişikliğinin mümkün olmadığını belirtiyor.
- 44:45Yeşil Ekonomi ve Karbon Ticareti
- Türkiye, Avrupa Birliği ile yaptığı anlaşmalar dahilinde karbon ticareti ve sınırda karbon uygulamaları açısından etki altında kalacak ilk üç ülkeden biri.
- Alüminyum, çelik, çimento ve gübre gibi ürünler Avrupa Birliği'nde sınırda karbon uygulamasına maruz kaldığı belirtiliyor.
- Avrupa Birliği'ne ürün gönderen firmaların fiyat uygunluğu kadar regülasyonlara uyup uymadıkları da önem kazanıyor.
- 46:04Geri Dönüşümü Zorunlu Hale Getirme
- Gıdayla temas edecek ambalajlarda geri dönüşümün zorunlu hale gelmesi konusunda idarenin adım atması bekleniyor.
- Polipropilen ve polisler gibi gıda ile temas eden plastiklerde geriye dönüştürme oranı belirli bir aşamada, ancak geriye dönüşmüş plastiklerin gıdaya uygun olabilecek şekilde dönüştürülmesi ayrı bir kabiliyet.
- Türkiye'de geriye dönüştürülmüş plastiklere ulaşım zor ve fiyat seviyesi yüksek, sadece PET ambalajlarda yüksek oran var, diğer ürünlerde %1 dahi değil.
- 48:45Geri Dönüşmüş Plastiklerin İthalatı
- Yurtdışından ithal edilen geriye dönüştürülmüş plastiklerde Türkiye'de ciddi yasaklar var.
- Türkiye'deki üreticiler, yurt dışından gelen plastiklerin tehlikeli, kanserojen ve sağlığa zararlı olduğunu iddia ederek hükümete baskı yapmış.
- Gelecek yıllarda ya kendi geriye dönüştürülmüş plastiklerimizi üretmek, üretemiyorsak yurt dışından getirmek veya yasaklamaları kaldırmak gerekecek.