Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Çankırı Kızılmak ilçesi Kapaklı köyü Gazibekir mahallesi'nde doğup büyüyen, erkek kuaförü olan ve Oğuz Boyları Yaran Kültür Yaşatma Derneği'nde görev yapan Hasan Çakmak'ın hayat hikayesini anlatan bir sohbet formatındadır.
- Video, Hasan Çakmak'ın kişisel hikayesiyle başlayıp yaranlık kültürüne odaklanıyor. Yaranlık sistemindeki rütbe yapısı (usta, kalfa, yaren ağ, küçük başağa, büyük başağa), yaran meclislerinin yapısı ve işleyişi, misafir ağların karşılanması ve meclis içindeki iç kurallar detaylı şekilde anlatılıyor.
- Yaranlık geleneğinin Oğuzlardan bin asırdan beri yaşatılan bir gelenek olduğu ve örf ve geleneklerin bir milletin varlığını oluşturduğu vurgulanıyor. Ayrıca yaranlık kültürünün eğitim, terbiye ve ilim yuvası olarak önemi de belirtiliyor.
- 00:06Kişisel Hayat ve Meslek Geçmişi
- Hasan Çakmak, Çankırı Kızılmak ilçesi Kapaklı köyü Gazibekir mahallesi'nde 1982 yılında dünyaya gelmiştir.
- İlkokul öğretmeninin yanlış bilgi vermesi sonucu resmi kayıtlarda doğum tarihi 1982 olarak kaydedilmiştir, ancak gerçek doğum tarihi 1980'dir.
- 1991-1992 yıllarında Çankırı merkeze gelmiş, üç erkek kardeşten biri olarak büyüyüp 1994 yılında erkek kuaförlüğüne başlamıştır.
- 01:57Aile ve Mesleki Gelişimi
- 2002 yılında askere gitmiş, 2004 yılında abisiyle birlikte kendi işletmelerini açmışlardır.
- Evli ve iki çocuk babası olan Hasan, 2013-2014 yıllarında Oğuz Boyları Yar Kültür Yaşatma Derneği'nin Yaren ekibine girmiştir.
- 2017-2018 yıllarında küçük başağlık yapmıştır.
- 02:46Yar Kültürünün Önemi
- Yar, toplum içerisinde anlatılmaz, yaşanır bir kültürdür ve kış aylarında başlayıp ilkbahar aylarında ocak yakmaları ara verilir.
- Yar, Türk örf, adet ve geleneklerinin, İslam ahlak ve faziletlerinin bütünleşmesinden meydana gelen kaliteli üretim, plas, satış felsefesinde esnaf yetiştiren Oğuzlardan günümüze kadar yaşatılan tarihi ve kültürel milli bir mirastır.
- Her Çankırı için bir yaşam biçimidir ve yaran ocakları bir büyükbaşa, bir küçükbaşa, bir yaran reisi olmak üzere toplam 24 kişiden oluşmaktadır.
- 03:41Yar Meclislerinin Yapısı
- Büyükbaşağı, Hanlar Hanı Ahi Eba Vekilidir ve Osmanlı Devleti'nin kurulmasında büyük emek sarf etmiş olan Haibo'nun temsil makamıdır.
- Küçükbaşa, Oğuzların ikinci büyük boyu olan Bayındır boyunun temsil makamıdır ve esnaf teşkilatının kahyası, meclislerin disiplin ve sevk idaresini üstlenir.
- Yar reisi (Yiğitbaşı), Dede Korkut'un boyu olan Bayat boyunun temsil makamıdır ve yaren ağaların 21 yiğidin başıdır.
- 06:36Yar Meclislerinin Amacı
- Yar geceleri kış aylarının uzun gecelerinde yenmektedir ve misafir ağlar geldiklerinde ortaoyunu, folklory ve toplumsal mesaj içerikli oyunlar oynanır.
- Yar meclisleri özünde eğlenceden ibaret değil, talim, terbiye ocağı, ilim ve irfan yuvasıdır.
- Meclisler misafir ağlar gittikten sonra devam eder ve çeşitli etkinlikler düzenlenir.
- 07:45Yar Olma Süreci
- Yar olmak isteyen bir kişi, derneğin büyük başaşısına, küçük başaşısına, reisine veya herhangi bir yarenasına başvurmalıdır.
- Meclis, kişinin ismini ve soy ismini rencide etmeyecek şekilde araştırır ve yaran kültürüne yakışırsa kabul eder.
- Yaren, çırak olarak başlar, gündüz işyerinde çalışırken akşamları yaren meclislerinde eğitim alır ve kendini ispatlayan yarın ağalar kalfa yarını olur.
- 09:17Yaren Ağları ve Başağılık Sistemi
- Kalfa usta yaren ağlarının içerisinden başağa çıkar, ancak küçük başağı bırakmıştır.
- Yaren ekibi Hazur'un ekip olarak devam etmektedir ve bu ekibe bir başağı lazımdır.
- Başağının maddi gücü yerinde olması, bilge olması, sohbeti dinlenilen bir kişi olması ve toplumda saygınlığı olması gerekmektedir.
- 10:35Yaren Geceleri ve Meclis Ritüelleri
- Yaren geceleri kış aylarının uzun gecelerinde yatsı namazıyla başlar, sabah ezanıyla biter ve duayla başlar.
- Meclise ilk önce küçükbaşağı girer, çavuşuyla birlikte odayı teftiş eder ve temizliği kontrol eder.
- Küçükbaşağı otak köşesine oturur, çavuş "Başağım reis ve usta yaren ağlar geliyor" der ve yaren ağlar selamlanır.
- 11:43Büyük Başağa ve Misafir Ağların Girişi
- Herkes yerine oturduktan sonra en son büyük başağa gelirken küçük başa dahil olmak üzere herkes ayağa kalkar ve el göğüste karşılanır.
- Akşam havası müzik ezgileri ile kahve içilir ve misafir ağlara saat verilir.
- Misafir ağlar misafir odası bekleme alanında alınır, çoğunluk sağlandıktan sonra iç ritüellerimize uygun bir şekilde içeriye alınır.
- 12:20Meclis Kuralları ve Misafir Ağırlama
- Meclis kurallarına göre el görüşte selamlaşma yapılır ve çavuş gelen misafir ağya oturacağı yeri gösterir.
- Misafir ağlar büyük başa'ya tabi olmaktadır, büyük başa nasıl oturuyorsa onlar da o şekilde oturmaktadır.
- Misafirler kafalarına göre girip çıkamazlar, dışarıya çıkacaklarsa çavuş'a işaret ederler ve çavuş onları dışarı alır.
- 14:14Örf ve Gelenekler
- Örf ve gelenekler bir milletin varlığını oluşturur, yaranlığımız Oğuzlardan bu yana bin asırdan bu yana yaşatılan meclislerimizdir.
- Örf ve gelenekler bizim için en değerli ve kıymetlisidir.
- Pabucu dama atma olayı vardır ve Ahi Baba çarşıyı gezerken hileli satış yapan kunduracı esnafını görür.