Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, yönetmen, oyuncu ve yazar Şahika Tekand ile oyuncu Yiğit Özşener arasında geçen bir röportajdır. İki sanatçı, 34 yıllık birlikte çalışma sürecini paylaşan ve tiyatro dünyasındaki deneyimlerini aktaran uzmanlar.
- Röportajda "Aşınma" adlı tek kişilik oyunun yapısı, sahnelenmesi ve oyunculuk deneyimi üzerine odaklanılmaktadır. Ayrıca tiyatronun sosyal sorunları ele alması, oyunculuk eğitiminin zaman içindeki değişimleri ve pandemi döneminde tiyatroya etkileri gibi konular da tartışılmaktadır.
- Konuşmacılar, tiyatronun kadın meselesi, göçmenlik ve ötekilik gibi sosyal sorunları nasıl ele alması gerektiğini, oyunculuğun doğasını ve performansın nasıl oluşturulduğunu detaylıca anlatmaktadır. Ayrıca, dijital çağın seyirci davranışlarını nasıl etkilediği ve tiyatroyu nasıl yeniden canlandırmak gerektiği konularında görüşlerini paylaşmaktadırlar.
- Oyunculuk Deneyimi
- Oyunculuk, insan olarak oynamanın sınırlarını zorlama imkanı sunuyor.
- Oyunun koşulları, oyuncunun kendisindeki detayları bulabilmeye izin veriyor.
- Oyuncu, ilkelerden vazgeçmeden özgür olunabileceğini keşfediyor.
- 00:52Stüdyo ve İlk Tek Kişilik Oyun
- Yiğit Özşener ve Şahika Tekand, 2028'e girdikleri dönemde ilk tek kişilik oyunlarını oynamaya başladılar.
- Stüdyo tarihinde ilk tek kişilik oyunu "Aşınma" olarak adlandırılıyor.
- İlk oyunlarını oynadıktan ve prömiyerlerini yaptıktan sonra, oyun hakkında konuşma fırsatı buldular.
- 02:25Stüdyo Deneyimleri
- Yiğit ve Şahika, 1994 senesinin Kasım ayında (veya Ekim'de) tanıştılar.
- Seçme sürecinde oyunculuk yapmış olmak zorunlu değildi, ancak oyuncuların farkındalık seviyesini ölçmek için basit testler uygulandı.
- Yiğit, form çalışmasında basket top atma pozisyonu gibi orijinal hareketler sergiledi.
- 05:06Zamanın Değişimi
- Stüdyo'nun 34 yıllık tarihinde tiyatro, oyunculuk ve insanlar değişti.
- Seyirci davranışları değişti; eskiden kızardıkları zaman oyuncular endişelenirken, şimdi sosyal medyada olumlu yorumlar olabilir.
- Hayat kolaylaşmak yerine zorlaştı, ancak insanlar farklı bir dayanıklılık ve çözüm üretme yöntemi kazandı.
- 07:51Kişisel Gelişim ve Stüdyo Deneyimi
- Konuşmacı, daha önceki kendisiyle karşılaştırıldığında kolay yeise kapılabilen ve her şeyi tek başına halletmeye çalışan biriydi.
- Stüdyoda başladığı dönemde uzun süre kendini bırakmadığını ve konuşmacının kendisine "Şahika Hanım" diyerek uzun süre kendisini formel bir şekilde hitap ettiğini belirtiyor.
- Hayatın değişmesiyle birlikte, insanın çalışmaya devam ederse ve yolunda gitmeye devam ederse, öğrenilmiş ve alışkanlık haline gelmiş şeylerin ötesine gidebileceğini fark ettiğini ifade ediyor.
- 09:20Stüdyo Deneyiminin Etkileri
- Konuşmacı, stüdyoda bulduğu kişilerin kendisini mümkün olanın ötesine götürebilen insanlar olduğunu ve bu kişiler sayesinde daha odaklı hale geldiğini belirtiyor.
- Stüdyoda farklı yönlerden bakmayı ve eleştirel düşünmeyi öğrendiğini, bu sayede var olanın başka bir görüntüsünü görebildiğini söylüyor.
- Stüdyoda vücuduyla hareket etmeyi ve bir şeyler yapmayı seven bir insan olduğunu ve bu deneyimlerin kendisine karşılık geldiğini ifade ediyor.
- 12:38Io Oyunu ve Kadın Meselesi
- Konuşmacı, "Io" adlı oyunu yazdığı ve bu oyunun Pandeminin hemen öncesinde yapıldığını belirtiyor.
- "Io" karakterinin mitolojide çok bahsedilmesine rağmen hakkında hiçbir tragedya yazılmamış bir karakter olduğunu ve bu karakterin hakkı yenilmiş biri olduğunu vurguluyor.
- Oyunun güncelliğini son derece koruduğunu ve bu aşınmanın prova yorgunluğu nedeniyle yeniden başlanacağına dair bir uyarı yapıyor.
- 14:00Tiyatro ve Sorunların Anlatımı
- Konuşmacı, problemleri sadece anlatmak yerine, iyi yapılmış oyunlarla karşılaştığımızda problemin gerçekten üstüne düşünebileceğimiz ve verimli bir şeye dönüşebileceğini belirtiyor.
- Tiyatroda sadece problemi anlatmak yerine, iyi tiyatro yapıp bunun gerçekten konuşulmasını sağlamanın önemli olduğunu düşünüyor.
- Tiyatroda sadece oyunu sahneye taşımak değil, o oyuna karşı tavır alabilmek ve yeni çözümler bulmak gerektiğini vurguluyor.
- 17:43Stüdyo Çalışmaları ve Denge Teması
- Konuşmacı, stüdyoya yeni geldiğinde "Gergedan Anlaşması" adlı oyunun araştırmalarını yaptıklarını ve çalışmalardan sonra kalıp hareketleri ve aletleri beraber denerlerini anlatıyor.
- Araştırdıkları dönemde insanların sadece çalışmaya endekslendiği, standartların gelip yerleşmeye başladığı bir dönem olduğunu belirtiyor.
- "Gergedan Anlaşması" oyununda denge epizodu oynadığını ve denge aletinin üstünde yürüyerek hayatın dengesi, düşmek, düşmemek, yerini kaybetmek gibi temaları anlattığını ifade ediyor.
- 19:02Aşınma Oyununun Metni ve Sahnesi
- Oyun metni, ansiklopedik bilgilerden patchwork olarak yapılmış, tek başına okunduğunda sıkıcı olabilir ancak sahnede oynandığında anlamını buluyor.
- Performansın sihri, metni oynandığında başka bir şeye dönüştürüyor.
- Aşınma oyununda oyuncular kendilerine işkence ediyor gibi görünüyor, ancak bu deneyimi senelerdir yaşıyorlar.
- 20:41Yönetmen-Oyuncu İlişkisi
- Oyuncunun disiplini, eleştirel bakışı ve merakı, yönetmenin yolunu açıyor ve buluşlar sağlıyor.
- Oyuncu her cümleyi sorguluyor, mesafelendiriyor ve hesap soruyor, bu da stüdyo ortamında net ve açık bir tartışma ortamı yaratıyor.
- Prova süreci, oyuncunun keşif yolculuğuna katkıda bulunuyor ve oyunculuğu üzerine keyifli sohbetlerin yaşandığı bir süreç.
- 23:15Tek Kişilik Oyun Deneyimi
- Tek kişilik oyun yazmak ve yönetmek, kalabalık bir oyun tasarlamaktan çok farklı bir deneyim.
- Tek kişilik oyunda oyuncuyla çalışırken kalabalık oyunlarda olduğu gibi enstrümanlar arasındaki ilişkiyi kurmak gibi bir tutumdan uzaklaşıyor.
- Tek kişilik oyunda oyuncunun dikkati başka bir şeye odaklanıyor ve oyuncu tasarımı, kalabalık oyunlardan farklı bir yapıya sahip.
- 26:29Tek Kişilik Oyunun Zorlukları
- Tek kişilik oyunda oyuncu bayrağı kendine vermek zorunda, pas atan biri olmadığı için seyircinin dikkatini üzerinde tutmak zor.
- Oyuncu, oyunu bir müzik bestesi gibi düşünüp, hakim olduğu için ve oyunun kurallarını biliyor olduğu için minik değişiklikler yapabiliyor.
- Aşınmada fiziksel kurallar ve dış uyaranlara uymak gerekiyor, çizgiye basmak yasak.
- 28:37Seyirci Deneyimi
- Seyirciyi ayakta ve aktif halde tutmak zor, bunu yapmak için ışık, sinyal ve müzik komutları kullanılıyor.
- Oyun kuralları var ve seyirci bu kuralları biliyor, bu sayede seyirci sadece seyretmekten çıkıp aktif bir şekilde oyunu izliyor.
- Oyuncu, oyun kurallarıyla baş ettiğinde rol kişisini ifade etmeye başlıyor.
- 30:29Oyun ve Hissiyanın İlişkisi
- Oyuncu, yaptıklarından dolayı hissiyatı değiştiğini ve zamanlamasının değiştiğini belirtiyor.
- Oyunun kuralına, dış uyaranlara ve sinyallere uyarak tepki vererek hissiyatı oluşturduğunu ifade ediyor.
- Seyirciyle birlikte nefes tutma gibi fiziksel koşullardan dolayı bir his oluştuğunu vurguluyor.
- 32:30Oyunun Gerçekliği
- Seksek oyunu örneğiyle, oyunu oynarken gerçek bir gerginlik hissi yaşandığını açıklıyor.
- Oyunu yapay hissetmeden oynamak, seyircinin nefesini tutması gibi bir etki yaratıyor.
- Oyun çıkarmak, metin, oyuncu ve yönetmenin bir araya gelerek ortaya çıkardığı bir süreç olarak tanımlanıyor.
- 34:03Pandemi Dönemi ve Aşınma
- Pandemi döneminde yapayalnız çalışma, bilgisayarlarla çalışarak ve dışarıyla minimum ilişki kurarak geçilen süreç anlatılıyor.
- Prömiyerde, yalnızlık sürecinden sonra seyirciyle yeniden bir araya gelme ve insan olarak yan yana olma deneyimi vurgulanıyor.
- Oyuncu, Aşınma'da kendisindeki sürprizleri bulabildiğini ve ilkelerden vazgeçmeden özgür olunabileceğini tecrübe ettiğini belirtiyor.
- 38:31Oyun Deneyimi ve Tepkiler
- Aşınma'nın prömiyerinden sonra en yaygın gelen tepki "siz ne yaptınız böyle?" şeklinde.
- Oyuncunun sahnede kaldırması çok kolay bir performans değil, hem bedensel hem zihinsel olarak çok yorucu ve kontrolü elde tutmak zor.
- Virtüözite amaç haline getirilmeden, dürüstçe meslekte iyi olma sorumluluğuyla oyuna teslim olunduğunda lezzetli sonuçlar elde edilebiliyor.
- 40:00Oyunculuk ve Yaratıcılık
- Oyuncuların sıkça karşılaştığı "rolünden etkilenip etkilenmediği" sorusuna oyuncunun cevabı, rolün soyut ve kul yapısı bir şey olduğunu anlatmakta zorlanıyor.
- Oyunculuk, çalışarak ve bilgiyle yapılabilecek, farkındalık seviyesine bağlı bir meslek olarak tanımlanıyor.
- Yaratıcılık bireyler arasında eşitlenemiyor, önemli olan merak, soru sorma ve öğrenme isteği.
- 41:57Oyunculuk Eğitimi ve Değişim
- Konuşmacı, oyunculuk öğrencisiyken ve şimdiki oyunculuk arasında fark olduğunu, eğitimde hissettiğini yapmanın aksine, yaptığını hissetmenin ustalarını araştırmaya başladığını belirtiyor.
- Öğrenciliğiyle arasındaki farkın, öğrendiklerini unutmayı, reddetmeyi ve sonra yeniden keşfetmeyi beceren bir öğrenci olmak olduğunu söylüyor.
- Tiyatro ve seyircinin zamanla değiştiğini, 1980'lerde tiyatronun farklı olduğu bir dönemden bahsediyor.
- 45:14Üçüncü Yol Bulmak
- Konuşmacı, ortamdan memnun olmadığında hemen karşı kampa gitmek yerine üçüncü bir yol bulmanın önemli olduğunu vurguluyor.
- Sanatçıyı yapan şeyin yaratacağı ve üreteceği bilgi olduğunu, bu nedenle üçüncü yol formülasyonunun her zaman doğru olduğunu belirtiyor.
- Eski eğitimde merak, kuşku ve sorgulama vurgulanırken, günümüzde oyuncu adaylarının formüller ve reçeteler beklediğini, bunu değiştirmenin önemli olduğunu söylüyor.
- 47:31Tiyatronun Durumu
- Konuşmacı, 1980'lerde bile "tiyatro öldü" gibi lafların olduğunu, hayatın değiştiğini ancak kontrolümüzde olmadığını belirtiyor.
- Tiyatronun aşınmaya uğradığı yerde, değişim yapabilen tiyatroların canlı olduğunu ve başka hiçbir şeye tercüme edilemez yanını ayakta tutan tiyatroların yaşamaya devam ettiğini söylüyor.
- Tiyatronun bir iktidar alanı olmadığını, insan olduğu sürece tiyatronun olacağını, dijital tiyatro ve sinema ile karşılaştırılmaması gerektiğini vurguluyor.
- 49:41Yeni Nesiller ve Eğitim
- Yeni nesillerin daha az şeyi riske atan, güvenlik alanına sadık kalan ve çoğunun hevesinin tiyatro değil sinema olduğunu belirtiyor.
- Günümüz gençlerinin tutkuları törpülenmiş olarak geldiğini, eğitimde tutkuyu keşfetmeyi ve feda etmeyi göze almayı öğretmenin önemli olduğunu söylüyor.
- Zamanla anlatma yöntemlerinin değiştiğini, eski yöntemlerde ısrar etmeyip zamana uygun yeni anlatı şekilleri bulmanın gerekliliğini vurguluyor.
- 52:11Zaman Algısı ve Dijital Ortam
- Eskiden zaman algısını anlatmak zorunda hissetmediklerini, ancak günümüzde somut örneklerle anlatmak gerektiğini belirtiyor.
- Dijital ortamla ilişkilenmiş seyircilere karşı koymanın değil, onları tiyatroya çekmenin önemli olduğunu vurguluyor.
- Günümüz gençlerinin bilgiyi aklında tutma ihtiyacının olmadığını, her şeyi internetten arayabildiklerini, bunun için de onları yeniden heveslendirmenin önemli olduğunu söylüyor.
- 54:51Tiyatronun Dijitalleşmesi
- Pandemi koşulları nedeniyle tiyatronun dijitalleşmesi ve teknolojik dönüşümü gündeme gelmiştir.
- Tiyatro etkinliği daha küçük alanlarda kendini gösteren ve daha az seyirciye ulaşan bir hale dönüşebilir.
- Tiyatro sanatı küçülmez, ancak tiyatro etkinliği boyutu daralabilir.
- 56:15İnsanlık ve Çıkış Yolu
- İnsanlık için çıkış yolu var ve bu çıkış yolunun insan olduğunu hatırlaması olarak belirtilmiştir.
- "Hayat bir oyundur" diyerek kendimizi ustalıkla oynayan aktörler zannederken, aslında bizim dışımızda oynanan bambaşka bir oyunun zavallı oyun taşları olduğumuzu fark ettiğimizde bir çıkış yolu bulabiliriz.