Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkel Yayın Grubu ve Türk Dünyası'nın 2017 İman, Edebi ve Medeniyet Yılı kapsamında Kırgızistan Cumhurbaşkanlığı tarafından düzenlenen kültür etkinliğini belgeleyen bir belgesel formatındadır.
- Video, Kırgız kültürünün önemli unsurlarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde destanın kültürel değeri ve dünyanın en uzun destanı olan Manas Destanı anlatılırken, ikinci bölümde bozülerin yapılışı, dokuz oyuk oyunu, aşık oyunu, at kültürü, el sanatları, keçe yapımı, kukla sanatı, milli danslar ve geleneksel kıyafetler gösterilmektedir.
- Videoda ayrıca Kırgız mutfağında önemli yere sahip "cilik çıkartma" geleneği detaylı olarak anlatılmakta, koyunun parçalanması ve parçaların sosyolojik hiyerarşiye göre sunulması geleneği açıklanmaktadır. Türk dünyasının bu kültürel değerleri koruma ve yaşatma konusundaki önemi vurgulanmaktadır.
- 00:38Destan ve Kültür İlişkisi
- Bir milletin destanı olabilmesi için sadece savaşlar ve toplumsal kırılmalar yaşamak yeterli değildir, aynı zamanda bu hadiseleri şiirsel bir dille anlatabilecek kültürel birikim de gereklidir.
- Dünyada sayılı milletlerin destanı vardır ve her milletin de kültürü olmaz; köklü bir geçmişe sahip değilse o milletin kültürü olmaz.
- Kültür, yılların indiğinden geçen, incelmiş, estetize olmuş ve toplumun bütünü tarafından özümsenmiş hayat tarzıdır.
- 01:39Kırgızların Manas Destanı
- Kırgızlar, dünyanın en uzun destanı olan Manas destanına sahiptir ve bu destan aynı zamanda yaşayan bir destan olup dünyada örneği yoktur.
- Dünyanın en uzun ve yaşayan tek destanına sahip olan bir toplumun elbette zengin ve köklü bir kültürü de olur.
- 2017 yılı Kırgızistan Cumhurbaşkanlığı tarafından "İman, Edebi ve Medeniyet Yılı" olarak ilan edilmiştir.
- 04:29Bozu (Göçebe Ev)
- Bozu, göçebe hayat yaşayan Kürt boylarının hemen hemen hepsi tarafından kullanılmış, Kırgızlar'da hayatın her döneminde atalarının öz malı olarak görülen bir yapıdır.
- Bozu, taşınması ve kurulması kolay, konargöçer hayata uygun bir yapıdır ve aile yaşantısı, inanışları, gelenek ve görenekleri anlaşılabilir.
- Bozu, rüzgarın şiddetini azaltmak amacıyla silindir şeklinde yapılmış, dağlık bölgelerde yaşayan Kırgızlar hem soğuktan korunmak hem de sabah güneşi görebilmek için bozuyu doğuya bakacak şekilde kurmuşlardır.
- 06:24Bozu Yapımı ve Önemi
- Bozu yapımı usta-çırak ilişkisine bağlıdır; bozunun iskeletini genellikle erkekler yapar ve ağaçların birbirleriyle birleştirilmesinde hayvan postu kullanılır.
- Bozunun iskeletinin örtü görevini gören keçi örtüleri kadınlar tarafından hazırlanır ve bozunun önemli kısımlarından biri olan çiğ adı verilen yüksek boylu sert otlardan örtülen hasırlardır.
- Kırgızlar çok eskiden beri bozuyu kutsanmış bir mekan olarak görürler; ev sahibi bozuyu ilk kez kurarken önce halk arasından en yaşlı, saygın ve çocuk sahibi olan insanları davet eder.
- 10:31Kırgızistan'da İman, Edebi ve Medeniyet Yılı Etkinlikleri
- 2017 İman, Edebi ve Medeniyet Yılı kapsamında Kırgızistan'da çeşitli etkinlikler düzenlenmiştir.
- Kırgızistan Kamu Binaları İdaresi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen etkinlikler, Bişkek yakınlarındaki kayak ve mesire alanı Nor Tertibs köyünde gerçekleşmiştir.
- Etkinliklerde Kırgız kültürünün belli başlı unsurlarının her yönüyle ele alınıp misafirlere tanıtıldığı, yüzlerce izleyici Kırgız kültürünün güzelliğine şahit olmuştur.
- 12:53Kırgız Kültürüne Ait Oyunlar
- Kırgızistan tarihinde eskilere dayanan dokuz oyuk bulunan tahta üzerinde oynanan Tog Corgol oyunu, insan beyninin gelişmesini sağlar ve oynayanların çoğu askeri strateji uzmanı olur.
- Aşık oyunu, Türk tarihinin en eski dönemlerinden bugüne ulaşan, bugün hala Orta Asya'nın muhtelif bölgelerinde benzer adlarla oynanmaya devam eden milli bir oyundur.
- Aşık oyunu, koyun, kuzu ve keçilerin arka bacaklarındaki diz ekleminde bulunan aşık kemiğinden ismini almıştır ve bu kemiğin yüzleri dikkate alınarak oynama şekillerine göre çeşitlidir.
- 19:38At ve At Aksesuarları
- Kırgız kültüründe büyük yeri olan at ve at aksesuarları misafirlerin ilgi odağı olmuştur.
- "Baban sağ iken halkını, ata binerken topraklarını tanı" atasözü ile büyükler çocuklarına halkı ve sahip oldukları toprakları tanıtırlar.
- At, Kırgız sosyal hayatının her alanında önemli bir yere sahiptir ve evcilleştirilip binek hayvanı olarak kullanılmaya başlanması Türk kültür ve uygarlığının önemli bir aşama kazanmasını sağlamıştır.
- 21:50Türklerde At Koşum Kültürü
- Türklerde at koşum kültürünün eski dönemlerde oluşmuş olması, atın tüm Türk boyları için hayati önem taşımasından kaynaklanmaktadır.
- Günümüzde at koşullarını oluşturan öğeler, farklı Türk boylarında tarihe ve coğrafyaya meydan okurcasına hemen hemen aynı isimle anılmaktadır.
- Kırgızların kültürel hayatında at, at oyunları ve seyistik mesleği ile ilgili bilgilere yer verilmiştir.
- 24:18Kırgız Kültürünün Önemi
- İnsan imanıyla, edebiyle, terbiyesiyle bir mana ifade eder ve milletler kültürüyle, medeniyetiyle ayakta durur.
- Kırgız halkı sahip olduğu zengin ve köklü değerleri koruduğu müddetçe onu hiçbir dünyevi güç yok edemez.
- 25:00El Sanatları
- İnsanlar beğenme güdüsüyle süs ve süslenmeyi sevmiş, bunun için daima yenilik peşinde koşmuştur.
- Köklü geçmişi ile zengin çeşitliliğe sahip el sanatları kültür varlığımızın değerli izleridir.
- İnce bir işçilik gerektiren el sanatı ürünleri seri üretim şeklinde olmadığından gün geçtikçe daha da önem kazanıyor.
- 26:52El Sanatı Sanatçıları
- El sanatı ürünleri yapmaya başlayalı çok yıl geçti ve çalışarak bu sonuca gelindi.
- Bu oyuncaklar Kırgızların kültürünü tanıtıyor ve keçenin yapım tekniği daha önemli.
- Keçe yapımında kendi isteğini hissederek yapılıyor.
- 28:12Kırgız Kültür Etkinlikleri
- Kalabalık bir izleyici topluluğunun ilgiyle takip ettiği etkinlikler kapsamında Kırgız ses sanatçıları konserler verdiler.
- İzleyicilerin en çok ilgisini çeken Kırgızlar'ın milli enstrümanı olan komus konseriydi.
- Gençler tarafından sergilenen Kırgız milli dansları da misafirlerin büyük beğenisini kazandı.
- 34:30Kırgız Kıyafet Defilesi
- Kırgızların geleneksel ve milli kıyafetlerinin tanıtıldığı defile, izleyicilerin merakla takip ettiği etkinliklerdendi.
- 39:52Kırgız Mutfağı
- Kırgızistan için daimama daima da Kırgız kültüründe çok önemli bir yeri olan mutfak ve yeme-içme kültürü de etkinlikler arasındaydı.
- Dualar eşliğinde kesilen koyundan yapılan beşparmak, kurdak gibi yemekler Kırgız kültürüne has sunumuyla misafirlere ikram edildi.
- Misafirlere Kırgız kültüründeki yeme içme adabı ve kültürü tanıtıldı.
- 40:33Kurdak Yemeği
- Kurdak, Orta Asya'nın en yaygın et yemeklerinden biridir ve kavurmanın ulusal yemekleri pişirme gibi yöntemleri vardır.
- Kırgız halkı kurdaki yeni kesilen hayvanın iç organları, boyun, bok, arka etleri karıştırılarak kavrulur.
- Kısık ateşte otuz eksi kırk dakika pişirilir ve zaman zaman karıştırılmalı kurdak kavrulmuş yağ ile sunulur.
- 41:09Kırgız Yemek Kültürü
- Kırgız mutfağında önemli yere sahip et ve et ürünleri, yemeğin hazırlanmasının öncesinde başlayan, hazırlanmasıyla devam eden ve sunumuyla son bulan ritüeller silsilesinin dikkate alınmasını gerektiren bazı uygulamaları doğurmuştur.
- Gelenek ve görenekler birbirleriyle bağlantılı unsurlardır; yemeğin pişirilme geleneğiyle yemek sofrasının hazırlanması, yenmesi ve sofrada oturma hiyerarşisi birbiriyle bağlantılı görenekler ritüellerinin birleşmesiyle meydana gelmektedir.
- 42:23Cilik Çıkartma Geleneği
- Kırgız kültüründe cilik çıkartma olarak isimlendirilen bütün halindeki koyunun parçalanması ve parçaların sosyolojik hiyerarşiye göre sunulması geleneği vardır.
- Uslu kan olarak isimlendirilen değerli oniki parça kemikli et tabak tartu geleneğinin belirleyicisi konumundadır.
- Tabak tartu esasına göre davet edilen misafirlerden en yaşlı olanından başlanarak cilikler sunulmalıdır.
- 43:03Ciliklerin Sunulması
- Misafirler aile içerisindense ailenin en yaşlı kişisi, en değerli cilik olan cam başla onure edilir.
- Misafirler saygınlık derecelerine göre sofrada oturmaktaysa, en saygın olana cambaş ikram edilmektedir.
- Misafirler yalnızca erkeklerden oluşmakta ise en yaşlı erkek, kadınlardan oluşmakta ise en yaşlı kadın cambaşla onure edilir.
- 44:15Ciliklerin Türleri ve Önemi
- Kaşkacilik koyunun uyluk kemiğidir, cam baştan sonra gelen bölümüdür ve kas ve siyah et oranının en fazla olduğu bölüm burasıdır.
- Cambaş koyunun arka bacaklarının gövde ve kuyruk bölümüyle bağlanan kısımlarıdır, en yumuşak ve lezzetli bölümlerinden birisidir.
- Kaşkacilik ve cucilik'te yaş, statü, yakınlık değişkenliklerine göre geri kalan misafirlere ikram edilir.
- 45:38Diğer Cilikler
- Hayvanın dalı onun doğduğu yılı ve ay'ı gösteren birtakım işaretler barındırdığı için eski zamanlarda kızlar dal kemiğiyle fala bakar ve bir sonraki sene havanın nasıl olacağını tahmin etmeye çalışırlarmış.
- Küncilik hayvanın en lezzetli etlerinden birisidir ve genellikle aileden olan misafirlere dağıtılır.
- Karcilik, hayvanın doğumunda dışarı çıkan ilkcilik parçası olduğu için kutsallığının yanı sıra genellikle karışık sofralarda erkeklerin hakkıdır.
- 47:27Beşparmak Yemeği
- Kırgızların ve Kazakların milli yemeği olan beşparmak, özel günlerin en makbul yemeğidir.
- Et suyunda haşlanmış hamurun üzerine et ve soğan parçaları eklenerek sunuluyor ve geleneksel olarak parmaklarla yeniliyor.
- Adı bu nedenle beşparmak insan imanıyla, edebiyle, terbiyesiyle bir mana ifade eder.