Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Sağlık Raporu" programında Ayşenur Asuman Uğur'un sunuculuğunda, Yeşilay Genel Başkanı Prof. Dr. Mücahit Öztürk ile bir röportaj yapılmaktadır. Programda ayrıca bir çocuk psikiyatri hekimi de konuk olarak yer almaktadır.
- Video, Türkiye'deki bağımlılık durumunu, farklı bağımlılık türlerini (alkol, uyuşturucu, sigara ve teknoloji bağımlılığı) ve tedavi yöntemlerini ele almaktadır. Yeşilay'ın 1920'de kurulduğu, tedavi ve rehabilitasyon alanlarında faaliyet gösterdiği, 444 79 75 numaralı çağrı merkezi ve "YEDAM" adlı danışmanlık merkezi gibi hizmetleri anlatılmaktadır.
- Röportajda ayrıca bağımlılığın toplumsal boyutu, risk faktörleri (genetik, sosyal çevre ve psikiyatrik problemler), tedavi sürecinin üç aşaması (tıbbi tedavi, rehabilitasyon ve takip) ve ailelerin çocuklarının madde kullandığını nasıl anlayabilecekleri konusunda önemli bilgiler paylaşılmaktadır. Türkiye'de bağımlılık kullanımının arttığı, yaş oranının düştüğü ve özellikle 10-13 yaş arası çocukların bağımlılığa daha yatkın olduğu vurgulanmaktadır.
- 00:22Bağımlılık Programı ve Yeşilay Genel Başkanı
- Sağlık raporu programında bağımlılık konusu ele alınacak ve Yeşilay Genel Başkanı Prof. Dr. Mücahit Öztürk konuk olarak yer alacak.
- Yeşilay artık çalışma sahasını genişletmiş, rehabilitasyon merkezleri kurarak direkt tedavi ve danışma hizmeti sunuyor.
- Türkiye'de bağımlılık merkezleri yeterli sayıda olmadığı için ihtiyaç var ve özellikle çocukların ve gençlerin kullanım oranlarını azaltmak gerekiyor.
- 01:21Bağımlılık Türleri ve Yeşilay'ın Yeni Yaklaşımı
- Bağımlılık türleri arasında alkol, sigara, uyuşturucu madde bağımlılığı ve teknoloji bağımlılığı bulunuyor.
- Yeşilay 1920'de kurulmuş, köklü bir kurum olmasına rağmen bir dönem kendini göstermemiş ve gündeme gelmemiş.
- Yeşilay'ın temel kuruluş amacı 1920'lerde bağımlılık oluşturan maddelere karşı farkındalık oluşturmak ve toplumsal direnç göstermekti.
- 03:29Bağımlılıkla Mücadele Prensipleri
- Bağımlılıkla mücadelede üç temel prensip vardır: önleyicilik (farkındalık oluşturma), medikal tedavi (tıbbi tedavi) ve rehabilitasyon.
- Yeşilay tıbbi tedavi kısmında olamayacak, ancak farkındalık oluşturma konusunda eğitsel programlar oluşturacak.
- Rehabilitasyon aşamasında tıbbi tedavisi olan ancak psikolojik destek almak isteyen kişilere yönelik süreç başlatılacak.
- 05:15Türkiye'deki Bağımlılık Durumu
- Bağımlılık dünyada ciddi bir problem haline gelmiş ve insanlar gelecekle ilgili iki risk bekliyor: doğayla ilgili ve bağımlılıkla ilgili.
- Amerika'da yapılan bir araştırmaya göre ailelerin çocuklarının geleceğiyle ilgili kaygı duydukları on madde arasında dört madde bağımlılıkla alakalı.
- Türkiye'de bağımlılık oluşturma riski olan sosyal çevre ve toplumsal duyarlılık açısından kültürel dinamikler avantajlı olsa da, geçmişle kıyaslandığında artış trendi var ve kullanma oranı yaş oranının düşmesi tehlikeli.
- 08:13Bağımlılık Türleri ve Tedavi Merkezleri
- Bağımlılık türleri arasında alkol bağımlılığı, uyuşturucu bağımlılığı, teknoloji bağımlılığı ve sigara bağımlılığı bulunuyor.
- Türkiye'de Sağlık Bakanlığı'na bağlı birimler ve AMATEM'ler var ancak bu merkezler çok yoğun ve tedavi olmak isteyenler uzun süreler bekliyor.
- Bağımlılık bir aile hastalığı olarak görülüyor ve kişide bağımlı olduğunu kabullenip başvuruyor veya ailesi başlıyor.
- 08:59Bağımlılık Tedavisindeki Gelişmeler
- Son dönemlerde kişilerin kendinde problem hisseden veya ailesi tarafından problem olduğu görülen kişilerin başvurma oranlarında artış var, bu bilinçlenme ve ulaşılabilirlik artışıyla alakalı.
- Amatemler artık sadece Bakırköy'de değil, başka şehirlerde, merkezlerde ve üniversitelerde de açılmış durumda.
- Bağımlılık bir hastalıktan bahsedilir ve herkes bağımlı olmaz, temel dinamik "ben bağımlı olmam" düşüncesidir.
- 09:58Tedavi Sürecindeki Eksiklikler
- Medikal tedavide her psikiyatri uzmanı bağımlılık tedavisi uygulayabilir, ancak asıl eksiklik medikal tedavinin yanındaki psikolojik destektir.
- Bağımlı tekrar hayata döndüğünde kendini nasıl koruyabileceğini öğrenmek için psikolojik destek programı gereklidir.
- Eşray, bu eksikliği aşmak için Türkiye'de ilk defa "bağımlılık danışmanı" meslek tanımı getirmiş ve bu mesleği yapmak isteyen psikologlar ve sağlık çalışanları için yönlendirici eğitim sunmaktadır.
- 11:44Bağımlılık Tedavisindeki Zorluklar
- Tedavi edilen kişilerin geri başlama oranı çok yüksektir, altı ay içerisinde tekrar başlama riski vardır.
- Nüksü önlemek için sosyal destek programının ve psikolojik destek programının olması gerekmektedir.
- En iyi danışmanlığı, daha önce madde kullanmış ve tedavi olmuş kişilerin verebileceği düşünülmektedir.
- 12:41Bağımlılık Yaşlarının Düşmesi
- Sigara kullanımı çok alt düzeye düşmüş olsa da, sigara diğer maddelere geçme aracı olarak kullanılmaktadır.
- Erken yaşta sigaraya başlayan çocuklarda sigara gibi kullanılan maddeleri kullanma riski artmaktadır.
- Türkiye'de 11-13 yaş gibi yaşlara kadar düşen bu kullanımla ilgili önümüzdeki eğitim yılında epidemolojik bir çalışma başlatılacaktır.
- 15:30Bağımlılığa Yatkın Gruplar
- Bağımlılık oluşturan üç temel unsur vardır: genetik faktörler, sosyal çevre ve psikiyatrik problemler.
- Genetik risk vardır; ailenizde birisi bağımlıysa sizin bağımlı olma riskiniz yüksektir.
- Sosyal açıdan bakıldığında, sosyokültürel düzeyi düştükçe ve yükseldikçe bağımlılık riski artmaktadır; aile dinamiği, toplumun maddeye bakış açısı gibi faktörler önemlidir.
- 18:35Bağımlılığın Sosyal Boyutu
- Bağımlılığın sosyal boyutu yüksek olduğu için mücadelede sosyal dinamikleri harekete geçirmek gerekiyor.
- Ekonomik durum bağımlılıkla ilgili değil, her ekonomik seviyede bağımlılık yapıcı madde bulunabilir.
- Son zamanlarda popüler olan ve ucuz olan bir madde, ekonomik düzeyi düşük kişilerin deneyebileceği bir madde olarak görülüyor.
- 19:31Bağımlılık Haberlerinin Sunumu
- Bağımlılık ciddi bir hastalık olduğu için haberler arasında magazin haberi şeklinde sunulmamalı.
- Türkiye'de bazı yayın kuruluşları bağımlılığı magazin haberi şeklinde sunuyor ve ünlülerin yakalanması haber değeri ve reklam değeri taşıyor.
- Bağımlılıkla ilgili programların ciddiye alınarak sağlık programları içerisinde veya ayrı program şeklinde yapılması gerekiyor.
- 21:52Bağımlılığın Toplumsal Etkileri
- Bağımlılık insan ömründen, hayatından ve toplumun yok olmasından bahsediyor.
- Bağımlılık oranı arttıkça işgücü kaybı, ailelerin parçalanması ve travmatik olaylara kadar geniş anlamda toplumu zedeleyen bir unsur oluyor.
- Yurt dışındaki freeshop'lar ve duty free'ler tamamen bağımlılık yapıcı şeyler üzerine oluşturulmuş bir sistem olarak görülüyor.
- 22:48Yeşilay'ın Faaliyetleri
- Yeşilay, koruyuculuk hizmeti ve bilinç oluşturmak amacıyla birçok faaliyet yapıyor.
- Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı kapsamında okullarda eğitim verilecek ve formatörler yetiştirilecek.
- Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) adı altında çağrı merkezi açılmış ve 444 79 75 numarası üzerinden hizmet veriliyor.
- 24:12Çağrı Merkezi'nin Amacı
- Çağrı merkezinin temel amacı, Türkiye'nin her tarafında ve yurt dışında vatandaşların bağımlılıkla ilgili sorularına cevap vermek.
- Merkezde psikoloji eğitimi görmüş psikologlar ve psikolojik danışmanlar çalışıyor.
- Çağrı merkezi tedavi aracı değil, yönlendirme aracı olarak çalışıyor ve arayan kişilere doğru bilgi veriyor.
- 25:37Çağrı Merkezi'nin Hizmetleri
- Arayan kişiler genellikle sigara, alkol veya madde bağımlılığı konusunda yardım istiyor.
- Merkez, arayan kişilere nereye başvuracaklarını yönlendiriyor ve tedavi sürecinin nasıl olduğunu anlatıyor.
- Bağımlılık tedavisinin sadece bir kere giderek olmayacağını ve sosyal dinamiklerin çok önemli olduğunu vurguluyor.
- 26:54Gelecek Hedefler
- Yeşilay'ın hedefi, tedaviye devam eden veya tedavisi sonlanmış ama psikolojik ve sosyal destek isteyen insanların başvurabileceği merkezler açmak.
- Mevcut tedavi merkezlerinde psikolojik ve sosyal destek ayağı eksik durumda.
- Bu eksikliğin temel nedeni maddi ve insan kaynağı eksikliği ve yönetilememe sorunu.
- 27:42Yeşilay'ın Bağımlılık Tedavisi Hizmeti
- Yeşilay, bağımlılık tedavisinde yapılanma şeması içerisinde bir hizmet sunacak ve bu şemada bireyin başvurduğu kademeler, yönlendirilme süreçleri ve tedavi planları yer alacak.
- Psikolojik destek sadece bireylere değil, ailelere de verilecek çünkü her zaman bağımlı değil, şüphelenen aileler de başvuruyor.
- Tedavi sonrası sosyal hayata entegre olamayan ve işini kaybeden kişiler için de destek verilecek, bu anlamda geniş çaplı bir organizasyon oluşturulacak.
- 29:43Türkiye'deki Bağımlılık Tedavisi Durumu
- Türkiye'de tıbbi tedavi konusunda sıkıntı yok, psikiyatri ve çocuk psikiyatri uzmanı sayısı gün geçtikçe artıyor ve ülkenin her şehrinde devlet hastanelerinde uzmana ulaşma imkanı var.
- İlk yirmi yıl önce Türkiye'de sadece altı şehirde çocuk psikiyatri uzmanı vardı, ancak şu anda neredeyse her şehirde uzman bulunuyor.
- Türkiye'de yirmi'ye yakın üniversitede çocuk psikiyatri klinikleri var ve bu klinikler özellikle gençlerin risklerinin tedavi merkezleri olarak önemlidir.
- 31:04Bağımlılık Tedavisindeki Sorunlar
- Tedavinin tıbbi alanında büyük bir sıkıntımız yok, ancak üçüncü basamakta ciddi sıkıntımız var çünkü tıbbi tedavi sonrası kişi tekrar başlayabilir.
- Tedavi sonrası kişi tek başına kalırsa, ailesi yanında olsa bile uzman olmadığı için tekrar başlayabilir.
- 31:22Çocuğun Madde Kullanma Şüphesi
- Ailelerin "benim çocuğum yapmaz" veya "bizim ailede böyle bir şey yok" gibi düşünceleri en temel yanlışlardır, risk her ailede vardır.
- Ailelerde iki uç görülüyor: çok rahat davranan ve hiçbir şey olmaz diyen grup ile sürekli kontrol eden ve şüpheli davranan grup.
- Şüphelenilmesi gereken temel noktalar: davranış problemi olan çocuklar (kurallara uymayan, sınır tanımayan, aşırı cesur, kafaya göre hareket eden), ani davranış değişiklikleri, ani başlayan okul devamsızlıkları ve içe kapanmalar.
- 34:13Bağımlılıkla Mücadele ve Yardım
- Uyuşturucu madde bağımlılık Yeşilay'ın kurduğu danışma çağrı merkezine arayarak yardım alınabilir.
- Bağımlılık ciddi bir meseledir ve bu konuda reklam yapmamak gerekir, farkında olmadan teşvik etmemek önemlidir.
- Yeşilay ve devlet elini bırakmayacak gibi görünüyor ve yardım almak isteyenler için destek sağlanacak.