Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu eğitim videosunda Prof. Dr. Murat Sert, İç Hastalıkları Anabilim Dalı öğretim üyesi olarak tıbbi hikaye anamnez alma konusunda kapsamlı bilgiler paylaşıyor.
- Video, tıbbi hikaye anamnezinin tanı ve ayırıcı tanıdaki önemini vurgulayarak başlıyor ve hikaye alma sürecini kronolojik olarak ele alıyor. İçerikte hasta hikayesi, özgeçmiş, sosyal öykü, soy geçmişinin alınması, sistem hikayesi (deri, baş-boyun, göz, kulak, burun, ağız-boğaz, solunum-dolaşım, meme, mide-bağırsak, boşaltım-üreme, kas-iskelet ve sinir sistemleri) ve pozitif bulguların kaydedilmesi gibi konular detaylı şekilde anlatılıyor.
- Eğitim, özellikle genç hekimler için hikaye alma tekniklerini doğru şekilde uygulamak için önemli ipuçları sunuyor. Ayrıca psikosomatik hastalıklar, depresyon, endokrin ve metabolik sistem hastalıkları gibi konularda hikaye alma stratejileri ve hastaların psikiyatrik sorunlarını dile getirmek istememesi nedeniyle teşhis gecikmesi yaşanabileceği vurgulanıyor. Video, hikaye alma sonrası fizik muayene, dosya oluşturma ve laboratuvar incelemesi gibi teşhis sürecinin aşamalarını da açıklıyor.
- 00:05Tıbbi Hikaye Alma Önemi
- Prof. Dr. Murat Sert, iç hastalıkları anabilim dalı öğretim üyesi olarak tıbbi hikaye anamnez alma konusunda önemli ayrıntıları paylaşacak.
- Tıbbi hikaye alma, normal edebiyattaki hikaye almadan farklı özellikler arz eder ve hastaların tanı ve ayırıcı tanısının yapılmasında çok önemlidir.
- Günümüzde tanıda laboratuvar kullanımının ve görüntüleme cihazlarının gelişmesiyle tıbbi hikaye alma ihmal edilmekte, ancak hekimlik mesleğinin devamında çok önemli yer tutmaktadır.
- 02:32Tıbbi Hikaye Alma Süreci
- İyi bir tıbbi hikayeden sonra fizik muayene gelir, ardından hastada problem listesi hazırlanır ve bu problemlere göre tanı ve ayırıcı tanıda laboratuvar incelemesi ve röntgen tetkikleri planlanır.
- Günümüzde hastalar dinlenmeden, gereksiz veya düşünülmeden yapılan tahlillerle ülkeye ve insana ciddi mali ve ekstra sağlık yükleri yüklenebilmektedir.
- İyi bir hikaye alma, hastanın konuşması ve konuşturulmasına dayanır ve hastayla diyalog kurmak önemlidir.
- 04:24Hikaye Alma Stratejisi
- Hikaye almada stratejiyi olabildiği kadar hastayı konuşturmak gerekir, savcının ya da polisin sorgulaması gibi soru-cevap değil.
- Hekim geride arkadan gelecek, yönlendirici küçük sorularla araya girebilir, istediği yöne yönlendirebilir ama olabildiğince hasta konuşacak.
- Hikayelerin takdir edilir ki çok sayıda hasta olması ve bunların dosyalarda saklanması için mutlaka kaydı gerekir.
- 05:52Hikaye Alma Formatı
- Hikaye A4 kağıtlarına alınmalı ve çevremizi ve doğamızı koruyabilmek için önlü arkalı kullanılmalıdır.
- Mat kağıtlara alınan hikaye gerçek bir hikaye olmaz, tanıda ve ayırıcı tanıda gerekli detaylar sorulamaz.
- A4 kağıdının sol üst köşesine hastanın adı soyadı, cinsiyeti, yaşı, eğitim durumu, adresi ve iletişim bilgileri yazılmalıdır.
- 07:39Hikaye Alma Detayları
- Sayfanın diğer köşesinde hikayeyi alan kişinin adı soyadı yazılmalıdır, hikaye alanın yetkisi ve güvenilirliği son derece önemlidir.
- Hikayeyi kimden aldığımız önemli, hasta komada ise durumu anlatmazsa, hastanın yakını (eşi, kocası) adını soyadını yazarak yakınlık derecesini vurgulayarak eklenmelidir.
- Hikaye almada önce hastanın bize geliş şikayeti (yakınması) alınmalıdır, bir ya da iki tane şikayet alınmalı ve hastaya seçtirilmelidir.
- 10:16Hikaye Alma Teknikleri
- Öykü kısmında hastayı hastaneye getiren şikayetin kronolojik olarak hikayesi alınır, şikayet ne zaman başlamış ve o günden günümüze nasıl seyrettiğini anlatmaya dayanır.
- Tıbbi jargon ve terminoloji kullanılmamalı, hastaların anlayacağı dilden konuşulmalı ve hastaların anlattıklarını yazılmalıdır.
- Hikaye almanın temelinde hastanın hikayesini uygun bir yerde, mahrem sorularını sorabileceğimiz şekilde, hekimle hastanın konuşulabileceği bir mekanda olması gerekir.
- 13:29Hasta Hikayesinin Alınması
- Hasta hikayesinde ateş gibi belirtilerin kronolojik gelişimi, başlangıç zamanı, ölçüldüğü derece ve eşlik eden vücut sistemleri sorunları (bulantı, kusma, ishal, terleme) sorulmalıdır.
- Bazı hastalıklar sistemik olabilir, bu nedenle hasta sadece bir noktayı anlatırken diğer organ sistemleriyle ilgili yakınmaları da belirtmelidir.
- Hastanın dışkı rengi, sıklığı, rengi ve içeriği gibi tıbbi detaylar, "melana" gibi tıbbi terimler yerine "büyük abdestsiz, cıvık, pis kokulu, simsiyah zift gibi" gibi anlaşılır ifadelerle anlatılmalıdır.
- 15:10Hasta Hikayesinin Tamamlanması
- Hastanın geçmiş sağlık sorunları, teşhisler, raporlar ve yapılan işlemler hikayeye eklenmelidir.
- Hasta hikayesi kronolojik olarak sabırla dinlenerek, hastaneye yatış sürecine kadar geçen olaylar, şikayetler ve bulgular kaydedilmelidir.
- Hikaye alma basit görünse de masrafsız, hasta ile hekimin konuşmasına dayalı ve son derece yararlı bir süreçtir.
- 15:59Özgeçmişin Alınması
- Özgeçmiş bölümünde hastanın çocukluğundan beri yaşadığı sorunlar, hastaneye yatışları, aşıları ve ameliyatları yıllara göre kaydedilmelidir.
- Alerjik durumlar ve ilaca karşı alerjiler kırmızı fosforlu kalemle işaretlenerek, örneğin penisilin alerjisi "C" ile belirtilmelidir.
- Hastanın kronik kullandığı ilaçlar, şeker hastalığı, hipertansiyon, AIDS gibi hastalıkların detayları hikayede genişçe anlatılmalıdır.
- 18:07Sosyal Öykünün Alınması
- Hastanın geçim durumu, iş durumu, evde yaşayan kişi sayısı ve hijyenik koşulları (hayvan besleme, tuvalet koşulları) anlatılmalıdır.
- Zoonotik hastalıkların hayvanlardan geçebileceği için evde hayvan besleme durumu önemlidir.
- Ailede yaşayan bireylerin sağlık durumları ve hastalıkları (tüberküloz, sarılık gibi) hastanın teşhisinde ayırıcı tanıda dikkate alınmalıdır.
- 19:07Soy Geçmişinin Alınması
- Soy geçmişinde anne-baba, büyüklerin yaşları, sağlık durumları ve vefat ettikleri yaş ve nedenleri çizelge şeklinde gösterilmelidir.
- Kardeşler küçükten büyüğe sıralanarak, hastalıkları olanlar ve yaşları belirtilmelidir.
- Hastanın kendi çocukları ve eşiyle birlikte çocukları da soy ağacında belirtilmelidir.
- 21:06Sistem Hikayesi
- Sistem hikayesi, tıbbi hikayenin devamıdır ve hasta konuşur, hekim dinler şeklinde ilerler.
- Sistemler ayrı ayrı sorgulanır çünkü hastayı hastaneye getiren şikayet dışında unutulmuş veya sormamış olabilecek belirtiler yakalanabilir.
- Sistem sorgusu sırasında hastanın anlayabileceği dilden sorular sorulmalıdır ve pozitif bulgular kronolojik olarak detaylandırılmalıdır.
- 24:04Sistem Hikayesi Alma Yöntemi
- Sistem hikayesinde deri ile başlayarak, deride döküntü, renk değişikliği, sarılık, tırnak dökülmesi, kırılma gibi şikayetler sorgulanmalıdır.
- Hekim, hastanın eğitim seviyesine ve entelektüel durumuna göre anlayışlı bir şekilde hikaye almalıdır, çünkü eğitimsiz hastalar hekimden korkabilir.
- Deride müspet bulgu alındığında, hasta şikayetlerinin detaylı hikayesi alınmalıdır.
- 25:25Baş ve Boyun Bölgesi
- Baş ağrısı, saç dökülmesi, kepeklenme gibi baş boyun bölgesi şikayetleri sorgulanmalıdır.
- Baş ağrısının süresi, şiddeti (zonklayıcı, yanıcı, bıçak saplanır gibi) ve kronik seyri önemlidir.
- Boyunda ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı gibi şikayetler ve görme bozukluğu, göz ağrısı, akıntı gibi göz sorunları sorgulanmalıdır.
- 27:15Kulak ve Burun
- Kulaklarda çınlama, işitme zorluğu, baş dönmesi, akıntı, kanama gibi şikayetler sorgulanmalıdır.
- Kulaktan berrak sıvı gelmesi, özellikle trafik kazası sonrası, kafatası kırığı düşünülebilir.
- Burun fonksiyonunda koklama sorunu, tıkanıklık, alerjik durumlar, burundan akıntı, kaşıntı ve göz kızarıklığı gibi şikayetler sorgulanmalıdır.
- 28:42Ağız Boğaz ve Solunum Sistemi
- Ağız boğazda yutma zorluğu, yara, diş çekimi, diş eti hastalıkları ve tat alma sorunları sorgulanmalıdır.
- Solunum ve dolaşım sisteminde nefes darlığı, öksürük, balgam miktarı, rengi ve yaz-kış aylarında değişimi sorgulanmalıdır.
- Memelerde akıntı, kitle, deride renk değişimi, portakal kabuğu gibi değişimler ve meme başında çekilmeler sorgulanmalıdır.
- 30:26Mide-Bağırsak ve Boşaltım Sistemi
- Mide-bağırsak sisteminde gazlı şişkinlik, gece uyanmaları, yanmalar ve mide ilaçları kullanımı sorgulanmalıdır.
- Bağırsak sisteminde kabızlık, ishal durumu, büyük abdestin rengi, içeriği ve parazit görülüp görülmediği sorgulanmalıdır.
- Boşaltım sisteminde sık idrara çıkma, gece idrara kalkma (noktur) ve cinsel durum sorgulanmalıdır.
- 33:05Kas-İskelet ve Sinir Sistemi
- Kas-iskelet sisteminde yürüme bozukluğu, topallama, düşme, kas güçsüzlüğü ve oturup kalkmada zorluk sorgulanmalıdır.
- Sinir sisteminde bilişsel durum, hafıza fonksiyonları, entelektüel fonksiyonlar ve unutkanlık sorgulanmalıdır.
- Ruhsal sistemin sorgulanması önemlidir çünkü emosyonel veya psikosomatik hastalıkların %40-50'sinin ruhsal sistemle ilişkili olduğu iddia edilmektedir.
- 35:12Ruhsal Durumun Hastalıklara Etkisi
- Mide hastalıklarının çoğunun psikosomatik olduğu ve otoimmün hastalıkların ruhsal durumdan etkilendiği bilinmektedir.
- Hastalara yaşam kalitesi, neşe, üzüntü, uyku, enerji ve sosyal ilişkiler hakkında sorularla depresyon gibi ruhsal çöküntü durumları kolayca tespit edilebilir.
- Psikiyatride kullanılan depresyon ölçütleri genellikle bu tür soruların sorulmasına dayalı teşhislerdir.
- 36:08Depresyon Belirtileri ve Teşhis
- Hastanın emosyonel durumu, mimik kullanımında azlık, depresif alında çizgiler ve kişisel hijyen bakımlarında ihmal gibi durumlar depresyon şüphesi için işaretlerdir.
- Psikiyatrik hastalar genellikle organ şikayetleriyle gelir ve psikiyatrik sorunlarını dile getirmek istemezler.
- Toplumun psikiyatriye ve psikolojiye bakışından rahatsız olan hastalar teşhis almayabilir ve altta yatan psikiyatrik hastalığı başka bir hekime götürebilirler.
- 37:29Endokrin ve Metabolik Sistem
- Endokrin metabolizma sistemi, kilo, obezite ve şeker hastalığı gibi sorunlarla ilgilenen bir branştır.
- Cushing hastalığında mor citrialar (karında santimden geniş çatlamalar) ve giderek artan kilo durumu eşlik eden şikayetlerle teşhis edilebilir.
- Akromegali hastalığında ayakkabı büyümesi, ayak numarası büyümesi ve yüzüklerin dar gelmesi gibi belirtiler görülür, ancak ortalama teşhis gecikme süresi beş-altı yıl olabilir.
- 39:01Teşhis Süreci
- Hikaye almadaki ana yaklaşımlar ve stratejiler anlatıldıktan sonra fizik muayene ile olay devam eder.
- Hastanın muayenesinden sonra dosyaya bir sayfa konularak şikayetler, fizik muayenedeki bulgular ve anormal durumlar kaydedilir.
- Laboratuvar incelemesi, teşhis edilen hastalıklara göre planlanmalıdır; sebepsizce her şeyi işaretleyerek tahlil yapmak veya gereksiz MR/tomografi göndermek doğru değildir.