Buradasın

Temporomandibüler Eklem Hastalıkları ve Bruksizm Eğitim Programı

youtube.com/watch?v=rU2-Y_Uo0Z0

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi'nin Dr. Club işbirliği ile düzenlediği web temelli sürekli eğitim programının bir bölümüdür. Sunum, Profesör Dr. Tonguç tarafından temporomandibüler eklem rahatsızlıklarına dair kapsamlı bilgi ve deneyim paylaşımı içermektedir.
Video, temporomandibüler eklem hastalıklarının teşhisi ve tedavisi üzerine sistematiğ bir yaklaşımla odaklanmaktadır. İçerikte tüberkülüm anatomi, disk deplasmanları, miyofasiyal ağrı, bruksizm (diş gıcırdatma) tanı ve tedavisi, sprint yapımı ve kullanımı gibi konular detaylı şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca, oklüzyon (diş teması) konusu, farklı tedavi yöntemleri ve malzeme seçimleri de sunumun önemli bölümleridir.
Sunumda, diş hekimlerinin %80'lik bir kısmının bu rahatsızlıkları kendi kliniklerinde tedavi edebileceğine dikkat çekilmekte ve hastaları doğru uzmanlara yönlendirmenin önemi vurgulanmaktadır. Video, teorik bilgilerin yanı sıra pratik uygulamaları da içermekte olup, soru-cevap bölümüyle tamamlanmaktadır.

01:31Sunumun Tanıtımı: İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi'nin Dr. Club işbirliği ile sürdürdüğü web temelli sürekli eğitim programının yeni bölümü, temporomandibüler eklem rahatsızlıklarını konu alıyor.
Sunum, Profesör Dr. Tonguç tarafından verilecek ve onun bilgi ve deneyimi paylaşılacak.
Profesör Dr. Tonguç, 1992 yılında İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi'nden mezun olmuş, 1999 yılında doktorasını tamamlamış, 2007 yılında doçent, 2014 yılında ise profesör ünvanı almıştır.
03:18Temporomandibüler Eklem Hastalıklarının Tanıtımı: Temporomandibüler eklem rahatsızlıkları, diş hekimliğinde korkutucu görülen ancak sistematik bir yaklaşımla çözülebilen bir konudur.
Bir diş hekimi yaklaşık %80'lik vakada tek başına muayenehanesinde temporomandibüler eklem rahatsızlıklarını tedavi edebilir.
Temporomandibüler eklem rahatsızlıklarının tedavisi donanımlı diş hekimleri için zor bir konu değildir, ancak bazı vakalarda uzmanlık gerektirir.
05:22Hastaların Tedavisi ve İletişim: Temporomandibüler eklem rahatsızlıklarında, diş hekimleri kendi alanında çözülebilecek vakaları tedavi ederken, uzmanlık gerektiren vakaları ilgili uzmanlara yönlendirmelidir.
Romatoid artriti gibi sistemik rahatsızlıklar olan hastaları tedavi etmek diş hekimlerinin görevi değildir, ancak bu hastaları doğru uzmana yönlendirmek gerekir.
Temporomandibüler eklem rahatsızlıklarında, hastaları romatolog, fizik tedavi uzmanı, plastik cerrah veya psikiyatri uzmanlarına yönlendirmek gerekebilir.
07:02Temporomandibüler Eklem Hastalıklarının Kategorizasyonu: Teşhisi ve tedavisi kolay olan temporomandibüler eklem rahatsızlıklarına örnek olarak suplikasyon koruyucu kas kasılması ve dis deplasmanları verilebilir.
Teşhisi zor fakat tedavisi kolay olan hastalıklara kemik iliği, ödemiş, sinobi ve kapsülüt gibi iltihabi rahatsızlıklar örnek verilebilir.
Teşhisi kolay fakat tedavisi zor olan hastalıklara örnek olarak habitüel lüksasyon (çenem çıkması) ve bazı miyofasiyal ağrı vakaları verilebilir.
08:30Zor Tedavi Edilen Hastalıklar: Teşhisi de zor, tedavisi de zor olan hastalıklara romatolojik eklem rahatsızlıkları, psiko-somatik rahatsızlıklar ve fibrozis ankiloz örnek verilebilir.
Romatolojik rahatsızlıklar genellikle önce ekstremitelerde (parmak eklemleri, ayak parmağı eklemleri) başlar ve sonra çene ekleminde görülür.
Romatoid artrit gibi hastalar genellikle teşhisi koyulmuş ve tedavisi devam eden durumda diş hekimlerine gelir, diş hekimlerinin görevi bu hastalarda ekleme gelen basınçları azaltmak için ok sprinti yapmaktır.
09:48Temporomandibüler Eklem Yapısı: Temporomandibüler eklemde disk, basınçlara dayanıklı, içinde damar ve sinir olmayan, sert ve elastikiyeti az olan bir yapıdır.
Retrodiskal doku, damar ve sinirden zengin kolajen yapıda olup, disk yerinden çıktığında ağrı ve rahatsızlık başlar.
Tedavideki esas amacımız, retrodiskal dokunun fibroze olup diskin görevini görebilecek sertliğe ulaşmasını sağlamak ve iltihabi reaksiyonu engellemektir.
11:37Redüksiyonlu Disk Deplasmanı: Redüksiyonlu disk deplasmanda, disk kondil rotasyonuna uğruyor, açarken translasyonun başında atlıyor ve sonra adezyonla geriye sürüklüyor.
Bu durumda hasta daha büyük ağız açıklığı elde edebiliyor ve tık/tak sesleri duyuluyor.
Redüksiyonlu disk deplasmanını ayırt etmek için üç belirti vardır: klik sesi, parmak altında titreşim hissi ve açarken daha büyük interkisiz aralıkta ilk ses, kapatırken dişler birbirine değecekken ikinci ses.
13:43Redüksiyonlu Disk Deplasmanının Tedavisi: Tedavide ekleme gelen basıncı azaltmak için sprintte yapılıp, hastaya in mobilizasyon verilir.
Sert şeylerin çiğnenmesi engellendiği ve iltihaplanmaların azaltıldığı durumda, retrodiskal doku fibroze olup diskin görevini yapabilecek bir yapı oluşturur.
Bu süreç yaklaşık altı ay sürer.
14:13Redüksiyonsuz Disk Deplasmanı: Redüksiyonsuz disk deplasmanda, retrodiskal doku daha uzuyor, elastikiyetini kaybediyor ve disk top şeklinde oluyor.
Diskin yapısı bozulduğunda, çene açılmaya kalktığında disk rahatça atlayamıyor ve translasyon sona eriyor.
Akut redüksiyonsuz disk deplasmanı çok ağrılı olur, hasta ekleminin kondil başını sadece 15-20 mm kadar getirebilir ve daha sonrasında büyük ağrı hisseder.
16:31Redüksiyonlu ve Redüksiyonsuz Disk Deplasmanının Farkları: Redüksiyonsuz disk deplasmanında tek taraflı ise, çene açarken o tarafa doğru defleksiyon gösterir ve orta hatta geri dönmez.
Redüksiyonlu disk deplasmanında tek taraflı ise, çene ucu açılırken şikayetin olduğu tarafın aksine hareket eder (deviasyon) ama sonra disk atladı mı tekrar orta hatta döner.
Redüksiyonsuz disk deplasmanında hasta, ağrı, çene yamulması ve ağız açıklığı kısıtlılığı belirterek gelir.
17:41Anamnez ve Teşhis: Temporomandibüler rahatsızlıklarda teşhisin yüzde sekseni anamnezden gelir, hastayı bolca dinlemek önemlidir.
Hastaya ağrının tipini sorarak (zonklar, şimşek çakar, künt, bıçak saplanır gibi) teşhis yapabilirsiniz.
Muayene, anamnezin doğrulanması için yapılır; röntgen, MR gibi testler ise teşhis düşüncesini desteklemek içindir.
20:28Kas Ağrısı ve Eklem Ağrısının Ayırılması: Kas ağrısı zonklamaz, nabızla atmaz, künt uyuşukluk tarzında bir ağrıdır.
Çene defleksiyonu varsa, çene her iki tarafa rahatça hareket edebiliyorsa büyük ihtimalle kas ağrısıdır.
Yumuşak sonlanma (ağrılı olsa bile çene esnetebiliyorsa) kas ağrısı, sert sonlanma (taş gibi esnemiyor) eklem içi rahatsızlıktır.
22:34Miyofasiyal Ağrı ve Tanı: Miyofasiyal ağrı teşhisi diş hekimleri tarafından yapılır ve bu rahatsızlık için diş hekimleri tedavi yapar çünkü ağız içinden tedavi yapılır.
Miyofasiyal ağrıda en önemli özellik künt uyuşukluk tarzında bir ağrıdır ve tetik noktalarından gelen ağrıdır.
Trapezius kasındaki tetik noktası temporal bölgeye yansır, temporal ve masseter kaslarındaki tetik noktaları ise dişe ve kulak burun boğaza yansır.
24:09Miyofasiyal Ağrı Tedavisi ve Tanı Süreci: Kulak burun boğaz doktorları kulağı arayacak bir durum bulamazsa, miyofasiyal ağrı olabileceğini düşünerek hastayı diş hekimine yönlendirebilir.
Diş hekimleri, diş ağrısı için röntgen çekip, dişin soğuk-sıcak canlılık testlerini yaparak dişten kaynaklı olup olmadığını belirler.
Miyofasiyal ağrı tetik noktası, kasın içinde gergin bandı olan bir noktadır ve halk arasında "kulunç" olarak bilinir.
26:06Miyofasiyal Ağrı Oluşumu ve Tedavisi: Miyofasiyal ağrı tetik noktası kasın içinde laten olarak bulunur ve oklüzyondan kaynaklanıyorsa oklüzyondaki hatayı gidermek yeterli olmayabilir.
Miyofasiyal ağrı tedavisi fizyoterapi, okti-sprint ve farmakoterapi ile yapılır.
Diş hekimleri diş ağrısını kas ağrısından ayırt etmek zorundadır çünkü temporal-maseter kaslarındaki tetik noktaları dişe yansır.
27:02Diş Tedavisindeki Hatalar ve Miyofasiyal Ağrı: Diş hekimleri dolgu veya köprü yaparken yükseklik sorunu yaratabilir ve "alışırsın geçer" diyerek hastaya müdahale etmezler.
Hastaların yaklaşık %70'i diş hekimlerinin yaptığı hataları tolere edebilirler.
Dişlerin proprioseptif reseptörleri periodontal dokudaki 8 mikron inceliği algılayabilir, bu da 10 milimetrenin %1'i kadardır.
29:20Koruyucu Kas Kasılması ve Miyofasiyal Ağrı: Miyofasiyal ağrıda koruyucu kas kasılması (protective cocontraction) oluşur, bu da kasların fazladan kasılması ve diğer kasların gevşemesiyle çene hızını yavaşlatır.
Proprioseptif reseptörler algılamadığında koruyucu kas kasılması oluşur ve bu mekanizma zamanla kas spazmine dönüşebilir.
Kas spazmında kan dolaşımı olmaz, kas beslenemez ve temizlenemez, bu da artık maddelerin toplanmasına ve kapsül oluşmasına neden olur.
32:22Bruksizm ve Temporomandibüler Hastalık: Her bruksizm hastasında temporomandibüler rahatsızlık oluşmaz, bazen bruksizm duygusal stresi dışa vurmanın bir yoludur.
Stres altında diş sıkma tepkisi gösteren farelerin sindirim sistemi hasarı daha azdır, bu da bruksizmin stresle ilişkili olduğunu gösterir.
Diş hekimleri bruksizmi tedavi etmek yerine, bruksizm nedeniyle zarar görmüş dokuları iyileştirmeye çalışırlar.
34:08Diş Sıkma (Bruksizm) Tedavisi: Hastaya doğru bir geri bildirim mekanizması geliştirilirse, gündüz diş sıkması bırakılabilir.
Hasta bilgisayar veya telefon ekranında görünen kırmızı bir sticker'ı her gördüğünde dişlerini sıkıp sıkmadığını kontrol ederek gevşetme alışkanlığı kazanabilir.
Gece diş sıkması için uyku sprintleri gereklidir.
35:05Bruksizm ve Erken Temas İlişkisi: Bruksizmde erken temas varsa, dişin proprioseptif reseptöründen gelen sinyaller santral paten jenera eğitimine ulaşır.
Erken temas ve bruksizm birlikte olduğunda çiğneme kuvveti artar.
Erken temasları keserek çiğneme kuvvetini normale getirmek mümkündür.
35:55Bruksizm Tanısı: Aşınma tek başına bruksizm göstergesi değildir ancak bu durumun bir belirtisidir.
Dişlerin aşınması, atsisyon (dişlerin üst üste gelmesi) veya erozyon (asit etkisiyle aşınma) olabilir.
Hastanın aktif olarak diş sıkıp sıkmadığını anlamak için fasette fosforik asit uygulayarak pürüzlülük yaratarak test yapılabilir.
37:51Bruksizm Belirtileri: Alveol kuvvetlerinde rezorpsiyon (kemik kaybı) bruksizm sonucunda görülebilir.
Antagonial notch (çene kasındaki çentik) bruksizm belirtisi olabilir.
Kondildeki adaptif değişimler, kortikal kemikte kalınlaşma veya düzleşme bruksizm göstergesi olabilir.
39:25Bruksizm Tanısı İçin Diğer Göstergeler: Kaslardaki hipertrofi (büyümeler) bruksizm olmadan da görülebilir, ancak bu durum hastanın güçlü olup olmadığına bağlıdır.
Dilde ve yanakta izler, afraksiyon (dişlerde yatay kuvvetlerden dolayı oluşan aşınma) bruksizm tanısı için önemlidir.
Modern cihazlar (GND, Carre) ile gece EMG aktivitesi takip edilebilir, ancak temel tanılama ağız röntgeni, dişlerdeki aşınma ve hastanın beyanıdır.
40:54Bruksizm Tanı ve Önemi: Bruksizm (diş gıcırdatma) sıklıkla fark edilmeyen bir durumdur, ancak eşinizin uykuda dişlerini gıcırdatıp gıcırdatmadığını kontrol etmek önemlidir.
Türk toplumunda sıkma oranı %42,70-45,70, gıcırdatma oranı ise %21,60 olarak belirlenmiştir.
Bruksizmin tanı kriterleri zamanla değişmiştir; bazıları polisomnografik çalışmayı, bazıları sadece beyanı kabul etmiştir.
42:30Bruksizm Tedavisi Yöntemleri: Bruksizm tedavisinde sprint (gece koruyucu) kullanılır, ancak bu tedavi bruksizmin kötü etkilerini tedavi eder, bruksizmi tamamen ortadan kaldırır.
Botoks, kas hipertrofisinde endişe yarattığında ameliyat yerine alternatif bir çözüm olabilir, ancak EMG aktivitesi açısından etkili değildir.
Biofeedback gündüz etkili olurken, farmakolojik tedavi konusunda henüz kanıtlanmış bir yöntem bulunmamaktadır.
43:52Farmakolojik Tedavi ve Davranışsal Yöntemler: Trisiklik antidepresanlar bruksizmi etkilemez, ancak kaslardaki negatif etkileri ve sırt/bel ağrısını tedavi etmek için gece yatmadan bir saat önce düşük dozda (10 mg) verilebilir.
Davranışsal tedaviler gündüz etkili olurken, gece etkili değildir.
Botoks kullanımının etkili olmadığı meta analizlerle kanıtlanmıştır, klinik gözlemler bilimsel çalışmalara göre güvenilmezdir.
46:31Yeni Tedavi Yöntemleri: Elektrot ve alet kullanarak EMG kayıtları alınarak, maksimum çiğneme kuvvetinin üzerinde geçildiğinde küçük elektrik stimülasyonu göndererek kasları gevşetme yöntemi deneme aşamasındadır.
Bu aletin 10-30 gün kullanıldıktan sonra bruksizmin eski seviyesine dönmediği iddia edilmektedir.
48:41Sprintlerin Etki Mekanizması: Sprintler, vücutta oluşan erken teması engelleyerek doğru sinyallerin gönderilmesini sağlar.
Sprintler temas yüzeyini nokta temasına dönüştürerek central patent jeneratorun kuvveti azaltmasını sağlar.
Sprintler, dişler arasındaki kalınlığı artırarak kasların boyunu uzatır, böylece kaslar maksimum EMG aktivitesine ulaşamaz ve metabolik aktivite artar.
52:29Temporomandibüler Tedavi ve Sprint Kullanımı: Fizik tedavi, temporomandibüler rahatsızlıkların tedavisinde önemli bir yöntemdir ve sprint kullanılarak bu rahatsızlıklar giderilebilir.
Sprintte belli bir temas paterni olması gerekir ve hastanın iyileşme süreci takip edilmelidir.
53:36Sprint Yapım Tekniği: Antreör byte plain (ön kapanış plağı) yapımında, alt ön dişlere dik olacak şekilde konumlandırılan bir yüzey oluşturulur.
Hastanın dişlerini çarptırırken, interkuspal pozisyonu bulunur ve bu pozisyon stresimiz yaparken göz önünde bulundurulmalıdır.
Hastanın çarptırdığı nokta (tapping point veya eduction point) rehber alınır ve bu noktaya frezle bir çentik açılır.
59:30Sprint Malzemeleri ve Uygulama: Tem dent veya Dentalon gibi polimetil metalat malzemeleri, soğuk akriliklere göre daha kolay cilalanabilir ve aşınabilir özelliktedir.
Sprinti ağza yerleştirdikten sonra iki taraftan önden arkadan bastırılmalı, tipik yapıyorsa çöpe atılıp tekrar yapılmalıdır.
Ekzotermik sıcaklığı az olan bu malzemeler, ağızda sertleşme sırasında direkt konumlandırma yapılmasını sağlar.
1:02:37Kapanış Alımı ve Pozisyon: Hastaya sprinti yaptırmak için hastanın normal oturduğu pozisyonda olmalı, yatırıp yapmamak gerekir.
Kapanış, hastanın normal oturduğu pozisyonda alınmalıdır, kafası yaslıyken alınan kapanış hastanın rahat edeceği yerden daha geride olacaktır.
Ağızda konumlandırma yaparak, çene geri gittiğinde oluşan rezyon fasetlerini sprint üzerine kendiniz koymuş olursunuz.
1:06:16Diş İşlemlerinde Ölçülebilirlik ve Teknoloji: Diş işlemlerinde retrüzyon yolları ve alt çenenin kalp tüberkülleri gibi detayların özenle tesbitleme önemlidir.
Artikülatörde yapılan ön konumlandırma, sentetik ilişkiyi korurken interkuspal pozisyonda değişiklik yapabilir.
Dikey boyut değişikliği, hastadan hastaya değişen bir şekilde çenenin önde durma isteğini etkiler.
1:08:02Dijital Modeller ve Teknolojik Gelişmeler: Hastalarda çiğneme yaparken bile dijital modellerin hareketlerini görebileceğimiz sistemler mevcuttur.
Mod adlı alet, hasta yemek yerken dijital modellerin nasıl hareket ettiğini göstermektedir.
Sprint üretmek için sprint materyalleri ve softwareleri catcam aparatlarına entegre edilmiştir.
1:09:23Sprint Üretim Teknolojileri: Sprint üretiminde polimatik metal bloklar, 3D printerler ve politer keton gibi farklı malzemeler kullanılmaktadır.
Dijital iş akışı içerisinde sprintlerin kendilerine ait yeri vardır, ancak bunu yapmak için hastanın alt çene hareketlerinin ve tüm dişlerinin iyi taranması gerekir.
Alçı kameralarla yapılan taramaların deformasyonu olabileceği için, sprint için uygun tarama için spesifik gereksinimler vardır.
1:11:37Kas Eşitliği Ölçümü: Masseter kaslarının sağlı sollu eşit kasılıp kasılmadığını EMG (elektromiyografik) kayıtlarla matematiksel değerlerle ölçmek mümkündür.
Yüzeyel elektrotlar artefakt yaparak hassasiyeti düşürürken, kas içine saplanan iğne elektrotlar daha hassas ölçüm sağlar ancak kasta olabilir.
Kasların volümlerini ultrason ve EMG ile ölçebilmek mümkün, hiperaktivite nedeniyle hipertrofisi olan kasların daha fazla kasıldığını matematiksel olarak değerlendirebiliriz.
1:13:30İlaçların Bruksizm Üzerindeki Etkisi: Bazı ilaçların, özellikle antidepresanların (SSRI grupları) diş sıkma yan etkisi vardır.
Alkol kullanımı da diş sıkmanın arttırıcı sebeplerinden biridir.
Alzheimer ve Parkinson tedavisinde kullanılan ilaçlar, narkotikler ve uyuşturucu madde bağımlılığı da diş sıkma ve gıcırdatma riskini artırır.
1:15:14Bruksizm Hastalarında Protez Malzemeleri: Bruksizm olan hastalarda kron, köprü, hareketli protez gibi farklı protezlerde bile gıcırdatma eğilimi gösterilir.
Porselen, plastik veya kompozit hibrit materyaller arasında fark vardır; plastikler oklüzyon hatasında ayıp örtürken porselen örtmez.
Sabit protezlerde porselen kullanılması gerekir, ancak hareketli protezlerde kompozit materyaller tercih edilebilir.
1:18:12Monolitik Zirkonun Kullanımı: Son yıllarda en ciddi tartışmalarından biri zirkondioksit ve özellikle monolitik zirkonlarla ilgilidir.
Monolitik zirkonun kullanım alanları vardır, ancak firmaların ve teknisyenlerin iddia ettiği gibi bruksizm hastalarında kırılmaz değildir.
Seçilen malzeme ve altyapı-üst yapı birleşiminin oklüzyonda nerede olduğu gibi detaylar önemlidir, her hasta için individual bir çözüm bulunmalıdır.
1:20:18Temporomandibüler Eklem Bozuklukları İçin Apareler: Temporomandibüler eklem bozukluklarının tedavisinde Biyokri adlı polivili asetat esaslı, basınç-sıcaklıkla termoset reçine malzemesi kullanılmaktadır.
Yumuşak aparlerin kullanımı tavsiye edilmez çünkü dişlerin proprioseptif reseptörleri gömülmeyi hissettiği için hasta sakız gibi çiğneme eğilimindedir.
İçinde yumuşak, dışarı sert olan plaklar umut vadedici olabilir, ancak konuşan kişinin bu konuda deneyimi yoktur.
1:22:50Botoks Tedavisi: Temporomandibüler eklem bozukluğu semptomları için botoks tedavisi etkili değildir.
Botoks hipertrofiye etkili olabilir ve EMG aktivitesini azaltabilir, ancak miyofasiyal ağrı veya dis deplasmanı gibi semptomlarda etkisi yoktur.
1:24:14Temporomandibüler Eklem Bozuklukları İçin Öneriler: Temporomandibüler eklem bozuklukları için "TMD" yerine "TMR" (Temporomandibüler Eklem Bozuklukları) terimi kullanılmaktadır.
Hastalara "yumuşak çiğne" demek yerine "çiğnemeyeceksin" demek gerekir, çünkü hasta çiğneyi satın alıp çiğnemeye başlayabilir.
Hastanın çiğnememesi gerekir, ancak beslenme ihtiyacı varsa özel beslenme önerileri yapılabilir.

Temporomandibüler Eklem Hastalıkları ve Bruksizm Eğitim Programı

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir