Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Çarşan Eczacılar Platformu'nun "Yeşilay Bağımlılıklarla Mücadele" serisinin bir bölümü olup, sunucu Ergin Taşçı ile Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü öğrencisi Ali İşık arasında geçen bir röportaj formatındadır.
- Video, teknoloji bağımlılığının tanımı, belirtileri, gelişim süreci ve tedavi yöntemleri hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İçerik, bağımlılığın genel tanımıyla başlayıp, teknoloji bağımlılığının fiziksel, psikolojik, sosyal, zihinsel ve manevi zararlarını anlatmakta, ardından tedavi yöntemlerini detaylandırmakta ve son olarak çocuklarda teknoloji kullanımı ve anne-babaların bu konudaki rolü hakkında pratik öneriler sunmaktadır.
- Videoda ayrıca sosyal medya, oyun ve cep telefonu bağımlılığı gibi yaygın teknoloji bağımlılıklarının belirtileri, risk altındaki gruplar ve dijital oyunlardaki mavi renk kullanımı ile siber zorbalık arasındaki ilişki gibi konular da ele alınmaktadır.
- 00:15Yeşilay Bağımlılıklarla Mücadele Serisi
- Çarşan Eczacılar Platformu YouTube kanalında Yeşilay Bağımlılıklarla Mücadele serisinin yeni videosu yayınlanıyor.
- Bu seride Yeşilay üyeleri tarafından her hafta farklı türde bağımlılık konusu sunuluyor ve gençler arasında bağımlılıklara karşı farkındalık artırmayı amaçlıyor.
- Bu videoda Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü 4. sınıf öğrencisi ve Türkiye Bakla Mücadele Programı Yeşilay Akran Uygulaması Eğitimcisi Ali İşık, teknoloji bağımlılığını anlatacak.
- 01:43Bağımlılık Tanımı ve Teknoloji Bağımlılığı
- Bağımlılık, kişinin kullandığı bir nesne veya yaptığı bir eylem üzerinde kontrolü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır.
- Bağımlılıklar kimyasal ve eylemsel olarak iki gruba ayrılır ve teknoloji bağımlılığı eylemsel bağımlılıklar arasındadır.
- Teknoloji bağımlılığının başladığını veya başlamak üzere olduğunu bilgisayar, tablet, telefon, internet gibi teknoloji başına harcadığı vaktinin giderek artması, teknolojiden uzak kalınca huzursuzluk, uykusuzluk, öfke gibi yoksunluk belirtilerin ortaya çıkması gibi davranışlardan anlayabiliriz.
- 03:52Teknolojiyi Kötüye Kullanmanın Etkileri
- Teknolojiyi denetimsiz, sınırsız ve amaçsız kullanmak, gündelik yaşamın sorumluluklarını aksatacak şekilde uzun süreli ve uygun olmayan içeriklerde kullanmak, fiziksel, sosyal, psikolojik ve zihinsel gelişimi olumsuz etkileyecek biçimde kullanmak zararlı hale getirir.
- Teknoloji kötüye kullanıldığında fiziksel gelişim, psikolojik gelişim, sosyal gelişim, zihinsel gelişim ve manevi gelişim olumsuz etkilenir.
- Fiziksel gelişimde uyku düzeni bozulabilir, saldırganlık ve dürtüsellik artabilir, dikkat eksikliği artar, öğrenme süreci olumsuz etkilenir ve beslenme sorunları oluşabilir.
- 05:56Psikolojik ve Sosyal Gelişimin Etkileri
- Psikolojik gelişimde bireyin kendini ilgileri, yetenekleri ve kabiliyetleri doğrultusunda tanıması, artılarının eksilerinin farkında olması, eksik yönlerini geliştirmesi ve kendisiyle barışık olması beklenir.
- Teknolojinin amaçsız ve sınırsız kullanımıyla bireyin psikolojik gelişimi için gerekli soruları sormaya bilir ve duygularını yönetebilmesi zorlaşır.
- Sosyal gelişimde bireyin yakın çevresiyle düzenli ve derinlikle, uzak çevresiyle de seviyeli ve mesafeli bir ilişki kurması sağlıklı sosyal gelişim için önemli bir kriterdir.
- 07:28Teknoloji Bağımlılıkları
- Sosyal medya, oyun konsolları, telefon, tablet, televizyon, bilgisayar oyunları, internet gibi teknolojik aletlerde bağımlılık gelişebilir.
- Bu bağımlılıklardan en popüler ve yaygın olanları sosyal medya bağımlılığı, cep telefonu bağımlılığı ve oyun bağımlılığıdır.
- Sosyal medya bağımlılığında günlük hayatın önüne geçmesi, sorumlulukları aksatması, gerçek arkadaşlar yerine sanal arkadaşlar alması ve ulaşılmadığında huzursuzluk oluşturması belirtileridir.
- 08:26Oyun ve Cep Telefonu Bağımlılığı
- Oyun bağımlılığında giderek oyun başına daha fazla zaman geçirmek, aile ya da arkadaşlarla vakit geçirmek yerine oynamayı tercih etmek, oyunlarda alınan başarı ve ilerlemeleri gerçek hayattaki başarılardan daha çok önemsemek belirtileridir.
- Cep telefonu bağımlılığında uyuduğunda telefonun ulaşılabilir bir yerde durması, her zaman yanında taşınması, sık sık kontrol edilmesi ve günlük işlere vakit ayıramama belirtileri vardır.
- Cep telefonu bağımlılığıyla baş etmek için sabah uyandığınızda kendinizi hazır hissetmeden telefonu kullanmamak, yatağa gitmeden en son otuz dakika önce kontrol etmek ve aktiviteyi azaltarak başlamak önerilir.
- 11:38Teknoloji Bağımlılığının Gelişimi
- Teknoloji bağımlılığı adım adım gelişir ve ilk adım deneysel kullanımdır; kişi merakını gidermek için bir site, oyun veya uygulamayı kullanır.
- İkinci adım sosyal kullanımdır; kişi çevresindeki arkadaş grubuna girmek veya kalmak için teknoloji kullanmaya başlar.
- Üçüncü adım amaca dönük kullanımdır; kişi zevk almak veya problemlerden kaçmak için teknoloji kullanır, ancak bu kısa vadede çözüm gibi görünse de uzun vadede problemleri büyütmektedir.
- Dördüncü adım bağımlı kullanımdır; kişi artık kullanmak için herhangi bir sebep ihtiyaç duymaz, merak etsin etmesin, sosyal çevresi bağımlı olsun olmasın teknoloji aracını kullanır.
- 14:12Teknoloji Bağımlılığının Zararları
- Teknoloji kullanım süresi arttıkça çocuk ve gençlerde düşünce süreçlerinin bozulduğu, kişiler arası duyarlılıklarının azaldığı ve genel sağlık düzeyinin düştüğü gözlemlenmektedir.
- İnternet ve bilgisayar oyunları yoğun kullanan çocukların sosyal gelişimlerinin yenilediği, özgüvenlerinin düştüğü ve saldırgan davranışlarının yüksek olduğu tespit edilmiştir.
- Bilgisayar başında fazla zaman geçiren çocukların beyinlerindeki dopaminerjik aktivitede artış olduğu ve hiperaktivite bozukluğu kriterleri taşıdıkları belirlenmiştir.
- 15:49Teknoloji Bağımlılığı ve Diğer Psikopatolojik Bozukluklar
- İnternet bağımlılığı ile ilgili yapılan araştırmalar bu hastalığın diğer psikolojik hastalıklar ile birlikte görülebileceğini ortaya koymaktadır.
- İnternet bağımlılığı ile birlikte görülen en sık psikiyatrik bozukluklar aksiyete bozukluğu (%150), psikotik bozukluk (%14), depresyon ve cismistik bozukluk (%25), duygudurum bozukluğu (%33) ve madde kullanımı (%38) şeklindedir.
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, sosyal fobi, hafif depresyon varlığında veya ailede bağımlılığa yatkınlık söz konusu olduğunda riskli internet kullanımı görülebilmektedir.
- 16:45Teknoloji Bağımlılığı Risk Altındaki Kişiler
- Spordan uzak duran ve hareketsiz yaşamı tercih edenler, olumsuz ve bağımlı arkadaş çevresi bulunanlar risk altındadır.
- Ders başarısı sürekli düşük olan ya da okul dışı faaliyetlere karşı isteksiz olanlar, arkadaş edinmeye ve iletişim kurma becerileri az olanlar risk altındadır.
- Aile içi çatışmalar yaşayan, sağlıklı iletişimi olmayan aile üyeleri ve hayatlarında kaliteli vakit geçirebileceği aktiviteler bulunmayanlar risk altındadır.
- 17:30Teknoloji Bağımlılığından Kurtulma Yöntemleri
- Teknoloji bağımlısı olan veya şüphe duyan birey kullanımda kontrolü eline alacak uygulamalar geliştirmelidir.
- Teknoloji kullanımını tam saatlere kaydırmak ve mekanı değiştirmek ilk adım olarak faydalı olabilir.
- Dışturucular kullanmak, teknoloji kullanımı ile ilgili hedefler belirlemek ve çok kullanan bir şeyden uzak durmak veya sayı ve süre koymak önemlidir.
- Hatırlatıcı kartlar kullanmak, kişisel hedefler oluşturmak ve aile terapisine başvurmak da tedavi yöntemleridir.
- 20:13Çocukların Teknoloji Kullanımı
- Teknolojideki gelişmeler çocukların sokaklarda ve parklarda arkadaşlarıyla geçirdikleri zamanın büyük bir kısmını bilgisayar ve televizyon ekranı karşısına taşımıştır.
- Anne babalar çocuklarının uygunsuz sitelere girmemesi, saldırgan davranmaması, dersini ihmal etmemesi ve bağımlılık geliştirmemesi konusunda endişe duymaktadır.
- Çocukların teknoloji başında geçirmeleri gereken süre yaşlarına göre sınırlıdır: 3 yaş altı %20-30 dakika, 3-6 yaş %40-50 dakika, 9-12 yaş %60-70 dakika, 12 yaş üstü %120 dakikayı geçmemelidir.
- 22:28Çocukların Teknoloji Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Çocuğun ekran karşısında pasif kalmasına izin vermemek için yaşına uygun müzik dinletip dans ettirmek, ekranda görülen nesnelerin adlarını tekrar ettirmek ve yorum yaptırmak gibi etkinlikler yapılmalıdır.
- Doğru seçilmiş bilgisayar oyunları etkili ve kalıcı öğrenmeler için uygun öğrenme ortamları olup, değerlendirme, yargılama, bilgi işleme, mantıklı düşünme, plan yapma, görselleştirme, yaratıcılık ve eleştirel düşünme gibi yeteneklere uyarak zenginleştirmektedir.
- Anne babalar çocuklarının bilgisayarla ne kadar ve ne türde oyunlar oynaması gerektiği ile ilgili bilgilendirmeye ihtiyaç duymaktadır.
- 23:41Bilgisayar Oyunları Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Anne babalar bilgisayar oyunlarını seçerken çocuklarının yaşlarını, oyunun türü ve amacını ve çocuklarının bunu ne kadar süre oynayacağını dikkate almalıdırlar.
- Oyunların mümkünse güvenilir sitelerden seçilmesine ve psikopatolojik, pedagojik değerlendirmelerden geçmiş olmasına dikkat etmelidirler.
- 24:11Teknoloji ile İlişkide Denge Kurma Önerileri
- İlk çocukluk yıllarında hem kendinizin hem de çocuğunuzun televizyonda ne seyredecek konusunda seçici olun ve çocuk televizyon seyrederken yanında bir yetişkin olmasını temin edin.
- Televizyonun veya bilgisayarın ailece birlikte geçirilen zamanların ya da oyun saatlerinin yerini almasına izin vermeyin.
- Şiddet içeren programlardan ve oyunlardan çocuğunuzu uzak tutun, çizgi film karakterlerinin insanların asla yapamayacakları şeyleri yaptıklarını uygun bir dille anlatın.
- 25:13Çocuklarla Teknoloji Kullanımı Hakkında Konuşma
- Çocuğunuza izlediği filmlerde ve oynadığı oyunlarda yer alan belli karakterleri niçin sevdiğiniz sorun ve bu konu üzerinde karşılıklı konuşun.
- Çocuğunuza televizyon programlarıyla reklamlar arasında sıkı bir bağ olduğunu fark ettirin ve bu konuda sorular sorabilirsiniz.
- Çocuğunuza kendi film ve oyun karakterlerini yazması için teşvik edin.
- 25:54Ergenlik Çağında Teknoloji Kullanımı
- Ergenlik çağındaki çocuğunuza televizyona gördüklerini eleştiren yaklaşabilmesi için seyrettikleri ile ilgili sorular sorun.
- Çocuğunuzdan televizyon, bilgisayar ve tablet olmadan birlikte yapabileceğiniz eğlenceli etkinliklerin listesini hazırlamasını isteyin.
- Çocuğunuzun severek oynadığı bir oyunu siz de kendi kendinize oynayın, seyrettiği filmleri seyredin ve böylece çocuğunuzla üzerinde konuşabileceğiniz ortak bir konu olacaktır.
- 27:02Teknoloji Kullanımında Zaman Sınırlaması
- Önce siz örnek olmalısınız ve varsa diğer balıklarınızı kontrol etmelisiniz.
- Çocuğunuzla birlikte televizyon, bilgisayar, tablet ve benzeri kullanımını belirlemelisiniz.
- Çocuğunuzun ekran başında geçireceği günlük süre için mutlaka bir zaman sınırlaması getirin, bu süre asla iki saati geçip geçmemelidir.
- 27:24Teknoloji Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Çocuğunuzun oynayacağı oyunların pedagojik ilkeler gözetilerek hazırlandığından ve güvenilir kaynaklardan geldiğinden emin olun.
- Televizyon, bilgisayar ve benzeri araçları asla çocuk bakıcısı olarak kullanmayın.
- Yasaklarla sonuca ulaşmaya çalışmayın, çocuğunuz televizyon ve bilgisayara fazlaca düşkünlük gösteriyorsa, yasaklamak yerine ona daha cazip gelecek seçenekler sunmayı tercih edin.
- 28:11Sosyal Medya ve İnternet Kullanımı
- Çocuğunuzu yaratıcılığını geliştirebileceği, sanatsal faaliyetlerde bulunabileceği sitelerle tanıştırın.
- Çocuğunuza sosyal medyada kişisel bilgilerini paylaşmaması gerektiğini gerekçeli açıklayın.
- Çocuğunuza göndericisi bilinmeyen e-postalara şüpheyle yaklaşması gerektiğini öğretin ve internet ortamında insanları gerçekten tanımanın oldukça güç hatta imkansız olduğunu çocuğunuza uygun bir dille anlatabilirsiniz.
- 29:10Dijital Oyunlarda Mavi Renk ve Siber Zorbalık
- Psikolojide mavi renk yalnızlığı, üzüntüyü, depresyonu, bilgeliği, güveni ve sadakatten simgelediği bilinmektedir ve oyun tasarımcıları bireylerde ilk etapta güven duygusu oluşturmak hedeflemektedir.
- Dijital oyun bağımlılığı ve siber zorbalık, çok fazla oyun kullanımı ve etik kaygılar olarak belirtilmektedir.
- Her iki durumda da insanın narsistik içgüdülerini harekete geçirdi ve diğer insanlar üzerinde kontrol edinme ve onları manipüle etme düzlerin tetiklediği bilim otoriteleri tarafından araştırılmaktadır.
- 30:46İnternet Bağımlılığı Testi
- Yeşilay'ın sitesinde internet bağımlılığınızın olup olmadığını test etmek için testler bulunmaktadır.