Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucunun tarihteki en ölümcül salgın hastalıkları anlattığı bilgilendirici bir içeriktir. Sunucu, en azdan en çok ölüm oranlarına göre sıraladığı salgın hastalıkları detaylı şekilde aktarmaktadır.
- Video, milyonlarca insanın ölümüne yol açan salgın hastalıkları kronolojik olarak ele almaktadır. Hong Kong Gribi, Rus Gribi, Asya Gribi, Birinci Dünya Savaşı'ndaki Tifüs Salgını, Justinyen Vebası, Antoninus-Galen Salgını, Cocoliztli Salgınları, Kolera Salgınları, Kristof Kolomb'un Yeni Dünyaya Taşıydığı Hastalıklar, HIV/AIDS, İspanyol Gribi, Kara Veba ve COVID-19 gibi salgın hastalıklar hakkında bilgiler verilmektedir. Her salgın için ortaya çıkış tarihi, yayılma yolları ve ölüm oranları hakkında detaylı açıklamalar yapılmaktadır.
- 00:01Salgın Hastalıkların Tarihi
- İnsanlık tarihten günümüze milyonlarca insanın ölümüne yol açan salgın hastalıklarla mücadele etti ve hala etmeye devam ediyor.
- Salgın hastalıklar bazen savaşlara yol açtı, bazen savaşları bitirdi, bazen ülke sınırlarını değiştirdi.
- Milyonlarca insanın ölümüne yol açan salgın mikroplarının tamamını toplasanız on gram bile etmez.
- 01:31Hong Kong Gribi
- Hong Kong gribi 1968'de Hong Kong'da ortaya çıktı ve kısa sürede Vietnam, Singapur, Hindistan, Filipinler, Kuzey Avustralya, Avrupa, Amerika, Güney Amerika ve Afrika'ya yayıldı.
- Amerika'da aşısı bulundu ve salgın hafifledi.
- Hong Kong gribi kategori iki olarak nitelendiriliyor ve bir milyon insanın ölümüne yol açtı.
- 02:10Rus Gribi
- Rus gribi 1889 ve 1890 yıllarında yaşanmış bir salgındır ve modern ulaşım altyapısı salgının yayılmasına yardımcı olmuştur.
- Salgın ilk olarak 1889'da St. Petersburg'da tespit edildi ve dört ay içerisinde bütün kuzey yarım küreyi etkisi altına aldı.
- Kayıtlara ölüm oranı bir milyon kişi olarak geçti.
- 02:57Asya Gribi
- Asya gribi 1956 yılında Çin'in Gusuo bölgesinde ortaya çıkmış ve 1958'e kadar sürmüştür.
- Şubat 1957'de Singapur'a, Nisan ayında Hong Kong'a ve Haziran ayında Amerika'ya ulaşmıştır.
- Dünyada toplamda iki milyon kişinin hayatını kaybetmesine neden olan influenza A virüsünün ördeklerde mutasyona uğrayarak insana geçen bir hastalık olduğu düşünülüyor.
- 03:40Birinci Dünya Savaşı'nda Yaşanan Tifüs Salgını
- Birinci Dünya Savaşı'nda yaşanan tifüs salgını 1914 ile 1918 yılları arasında tifüs bakterisi taşıyan bitlerin neden olduğu bir salgındır.
- Avrupa ve Asya'da yirmibeş milyon kişi hastalandı ve Sovyetler Birliği ülkelerinde üç milyona yakın insan hayatını kaybetti.
- Tifüs bilinen adıyla lekeli humma, Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nde de binlerce insana bulaşarak hayatlarını kaybetmelerine yol açtı.
- 04:18Justinian Vebası
- Justinian vebası kaynaklarda tam iki asır sürdüğü belirtiliyor ve 541 yılında Konstantinopol'de Justinian'ın tahta oturduğu dönemde Avrupa'da başlamıştır.
- Salgın önce Mısır'a, oradan Filistin'e, Suriye'ye ve oradan da Anadolu'ya ulaştı ve fareler yoluyla tüm şehre yayıldı.
- O dönemin en kalabalık şehirlerinden olan Konstantinopol, nüfusunun yüzde kırk'ını kaybetti.
- 05:14Antoninus-Galen Salgını
- Antoninus-Galen salgını 165-180 yılları arasında Roma İmparatorluğu'nda yaşanmış yıkıcı bir salgındır.
- Seferlerden dönen askerler tarafından getirilmiş olan Galen vebası 155-235 yılları arasında yaşanmış ve Roma'da günde ikibin kişinin ölmesine sebep olmuştur.
- Salgından ölen kişi sayısının beş milyon civarında olduğu ve hastalığın bazı bölgelerde nüfusun üçte birini öldürdüğü tahmin ediliyor.
- 06:07Cocoliztli Salgınları
- Cocoliztli salgınları 16. yüzyılda 1520-1576 yılları arasında Yeni İspanya (bugünkü Meksika) bölgesinde birkaç farklı hastalığın aynı dönemde oluşmasıyla yaşanmış bir salgındır.
- Salgının nedeni hala bilinmemektedir ve ölüm üç ila dört gün içinde gerçekleşmiştir.
- Bu salgınların toplamda onbeş milyon insanı öldürdüğü, Maya uygarlığı için sonun başlangıcı olduğu ve yıllar içerisinde günümüz Venezuela'sından Kanada'ya kadar yayıldığı sanılıyor.
- 07:06Yedi Farklı Kolera Salgınları
- 1855'te Çin'in Yunna eyaletinden başlayarak tüm kıtaya yayılan veba, Çin'de oniki milyon, 1855 yılında ise Hindistan'da on milyon kişinin ölümüne yol açtı.
- Justinyen vebası ve Avrupa'nın kara vebasının ardından üçüncü en ölümcül veba olarak kayıtlara geçti ve etkileri bir asır kadar sürdü.
- Tıp bilimi bu hastalığın incelenmesine ve tedavi edici ilaçlar oluşturulmasına imkan sağladı, bunların başında antibiyotikler geliyor.
- 07:56Kristof Kolomb'un Yeni Dünyaya Taşadığı Salgın Hastalıklar
- Batıya doğru yola çıkan Kristof Kolomb adamları ve besi hayvanları cüzzam, çiçek gibi hastalıkların virüslerini de beraberlerinde götürdüler.
- Hispanyola adasının 250 bin nüfusu vardı, ölümlerin ardından bölgede yaşayan kişi sayısı sadece 14 bin'di ve nüfusun yüzde doksanı bu virüsler nedeniyle yaşamını yitirdi.
- Yeni dünyaya cüzzam ve çiçek taşıyan Kolomb, Avrupa kıtasına da verem ile frengi virüslerini taşıdı ve 19. yüzyılın başına kadar toplamda iki Amerikan yerlisinden biri Avrupa'dan gelen hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti.
- 08:53HIV Virüsü (AIDS)
- 20. yüzyılın ortalarında maymunlardan insana geçtiği anlaşılan HIV virüsünün saptanabilen ilk örneği 1959'da Hong Kong'da görüldü.
- Teşhisi ve adı ancak 1980'lerde konuldu ve son otuz yılda otuzaltı milyon insanın hayatına mal olan virüsü kesin tedavi edebilecek bir çözüm hala bulunmuyor.
- Sadece önlem almak ve hastalığa yakalandıktan sonra ömür boyu ilaç tedavisi kullanmak gerekiyor.
- 09:32İspanyol Gribi
- 1918'de Birinci Dünya Savaşı'nı takip eden yıllarda beşyüz milyon insana bulaşmıştır.
- H1N1 influenza virüsünün neden olduğu salgında tam yüz milyon insan hayatını kaybetmiştir ve bu virüsü diğerlerinden ayıran şey, saldırdığı bünyenin bağışıklık sistemi ne kadar güçlüyse ateşin de o kadar yüksek meydana gelmesiydi.
- İspanyol gribi tarihteki en büyük felaketlerden biri olarak kayıtlı ve iki yıl içinde o sırada iki milyardan az olan dünya nüfusunun üçte birini hasta etmiştir.
- 10:37Kara Veba
- Kara veba (diğer adıyla kara ölüm) insanlık tarihinin gelmiş geçmiş en büyük salgını 1353 yılları arasında yaşanmıştır.
- Çin ve Orta Asya'dan başlamış ve Avrupa'ya kadar yayılmıştır ve vebadan ölen soylular arasında III. Edward'ın kızı Juan da vardır.
- Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu kara veba tam ikiyüz milyon yılanmasına, dinde reformun yapılmasına ve hayatın pek çok alanında Rönesans'ın başlamasına sebep olmuştur.
- 11:27COVID-19
- COVID-19 Çin'in Wuhan kentinde Aralık 2019'da ortaya çıkan virüs neredeyse dünkü tüm ülke ve bölgelere yayıldı.
- Dünya genelinde virüs nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısı 700.517.113'e ulaştı ve virüs bulaşan 11.786.629 kişi iyileşti.
- En fazla can kaybı Amerika Birleşik Devletleri'nde 159.542 ölümle, Türkiye'de ise 6.462 kişi COVID-19 yüzünden hayatını kaybetti.