Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Talidomid ilacının trajik hikayesini anlatan bir belgesel formatındadır. Videoda Süreyya Tahsin Aygün (veteriner hekim) ve Şükrü Kaymak Çalan (farmakolog) gibi bilim insanlarının Türkiye'deki rolü ve bir farmakologun görüşleri yer almaktadır.
- Video, 1954'te Almanya'da geliştirilen Talidomid'in 1961'de piyasadan kaldırılmasına kadar olan süreci kronolojik olarak anlatmaktadır. İlacın hamilelerin kullandığı dönemde bebeğe ciddi zararlar vermesi, plasenta bariyerini aşması ve hamileliğin farklı dönemlerinde farklı organlara zarar vermesi detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca, FDA'nın Dr. Francis Golden Kelsey'in liderliğinde Talidomid'in Amerika'ya girişini engellemesi, Türkiye'de Süreyya Tahsin Aygün ve Şükrü Kaymak Çalan'ın bu facianın engellenmesindeki rolü ve Talidomid'in günümüzde dermatolojik hastalıklar, cilt hastalıkları, A ile ilgili hastalıklar ve kanserlerde nasıl yeniden kullanıldığı da ele alınmaktadır. Video, ilaçların tamamen sakıncasız olmadığını ve her zaman dikkatli olunması gerektiğini vurgulayarak sona ermektedir.
- 00:21Talidomid İlacının Tarihi
- 1960'ların yetişkinleri, tıp tarihinin en korkunç olaylarından biri olan Talidomid faciasını yaşamışlardır.
- 1954'te Almanya'da geliştirilen Talidomid, ağrı kesici, uyku getirici ve mide bulantısını giderici özelliklerle hamilelerin dertlerine derman olacak şekilde halka sunulmuştur.
- İyi bir pazarlamayla Talidomid kısa sürede en çok satan ilaçların başında yer almış, üreticisi Grunenthal şirketi olağanüstü gelir elde etmiştir.
- 01:24Talidomid'in Felaketleri
- 1956 yılbaşı akşamı, Grunenthal şirketi çalışanlarından birinin Talidomid kullanan bebeği kulaksız doğmuştur.
- Bu olaydan sonra vücudunda uzuvları eksik bebekler peş peşe doğmaya başlamıştır.
- Uzmanlar bu anormal durumun sebebini tespit etmiş, Talidomid'in anne karnındaki bebeklere telafisi olmayan zararlar verdiği ortaya çıkmıştır.
- 02:30Talidomid'in Piyasadan Kaldırılması
- İlacın kullanımı bir buçuk-iki yıl sonra, gebelerin doğan bebeklerinde anormallikler saptanınca Talidomid 1961 yılında piyasadan kaldırılmıştır.
- Talidomid, 1961'de piyasadan kaldırıldıktan sonra birkaç yıl içinde toplanmaya başlamış, ancak kırk'tan fazla ülkeye dağıtılmış olduğu için toplanması kolay olmamıştır.
- Talidomid'in dünya genelinde kaç kişiyi etkilediği tam olarak bilinmemekle birlikte, kayıtlara göre on binden fazla bebek vücudunda engelle doğmuştur.
- 05:05Talidomid'in Satışları ve Güvenilirliği
- 20. yüzyıl ortalarında Distaval ve Softnon isimleriyle üç yüz milyon tablet Talidomid satılmış, özellikle kusmayı, bulantıyı engelleyici ve uyku verici etkileriyle yaygın olarak kullanılmıştır.
- Talidomid'in çok güvenilir olduğu algısı, fareler üzerinde yapılan testlerde yüksek dozlar verilmesine rağmen zarar vermemesi sonucu oluşmuştur.
- İlacın piyasaya sürülmeden önce hamilelerin kullanımı için yeterli veri toplanmamış, fare yapısıyla insan yapısı birbirinden çok farklı olduğu unutulmuştur.
- 08:30Talidomid'in Etkileri ve Tıbbi Gelişmeler
- 1960'ların tıbbı günümüzün tıbbından büyük bir uçurumla ayrılır, o dönemde ilaçların plasenta bariyerini aşıp rahimdeki yavruya zarar verebileceği bilinci henüz oluşmamıştır.
- Talidomid yağda eriyen ve kolayca plasentayı bariyerini geçen bir ilaç olduğu için bebeğe ulaşma ihtimali çok fazlaydı.
- Hamilelerin ilacı kullandığı güne göre bebeğe verdiği zarar değişkenlik göstermiştir; 21. gün gözler, 22. gün kulaklar ve yüz, 24. gün kollar, 28. gün bacaklar hasar görmüştür.
- 11:09Amerika'daki Durum
- Talidomid faciasının en ağır sonuçlanmasının eşiğinden dönülmüş, çünkü FDA (Amerika Gıda ve İlaç Dairesi) Talidomid'in Amerika'ya girişini engellemiştir.
- Amerika'da FDA'de çalışan Dr. Francis Golden Kelsey ve ekibi, Grunenthal şirketi tarafından yapılan başvuruları reddeterek Talidomid'in Amerika'ya girişi yasaklamıştır.
- Amerika'da da klinik araştırma yapmak amacıyla belli sayıda numune hekimlere verilmiş, bu sayede on yedi çocuk Talidomid yüzünden yaşamını yitirmiştir.
- 13:43Kanada'daki Durum
- Amerika'nın komşusu Kanada, FDA'nın uyarılarına rağmen Talidomid'in ülkeye girişine izin vermiştir.
- Verileri göz ardı etmenin ve bilime kulak vermemenin getirdiği sorunlarla yüzleşmek zorunda kalmışlardır.
- O zamanki denetimlerin çok yeterli olmadığı için Talidomid çok kişi tarafından kontrolsüz bir şekilde kullanılmıştır.
- 14:03Talidomid Olayının Türkiye'deki Durumu
- Talidomid satışının en çok olduğu ikinci ülke İngiltere'de 349 vaka tespit edildi.
- Türkiye'ye o yıllarda Talidomid hiç girmedi çünkü girişi engellendi, bu sayede Talidomid kaynaklı hiçbir vaka yaşanmadı.
- Türkiye'de Talidomid kullanımına karşı Veteriner Hekim Süreyya Tahsin Aygün ve Farmakolog Prof. Şükrü Kaymak Çalan'ın uyarıları dikkate alındı.
- 15:23Talidomid Olayının Sonrası
- İlaç üreticisi firma 50 yıl sonra mağdurlarından özür diledi ve o zamana kadar davalar açıldı.
- Greenental şirketi 110 milyon Alman markı tazminat ödemeye mahkum edildi.
- Talidomid mağdurları acıyla yaşamayı öğrenip hayatlarına devam ettiler, bazıları radyocu, bazıları müzisyen oldu.
- 17:03Talidomid'in Günümüzdeki Kullanımı
- 1961'de toplanıp kullanılmadığı düşünülen Talidomid günümüzde hala kullanılıyor, Türkiye'de de bulunuyor.
- Uzmanlar Talidomid'in bu kadar tehlikeli olmaması gerektiğini fark edip ilaçın kimyasıyla oynandı ve faydalı hale getirildi.
- Talidomid günümüzde cilt hastalıkları, HIV ile ilgili hastalıklar ve bazı kanserlerde kullanılıyor.
- 17:43Talidomid'in Kullanım Kategorileri ve Risk Yönetimi
- İlaçların gebelik kategorileri bilimsel verilere dayanarak belirleniyor ve Talidomid X grubu bir ilaçtır.
- Talidomid'in fayda sağlayan kısmı çoğaltıldığında cüzzam gibi sağlık sorunlarına deva olduğu keşfedildi.
- Bilimin hatalardan ders çıkardığını ve yaşanan olumsuz olayların tekrarlanmaması için çabaladığını unutmamak gerekir.