Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- TRT Spor Ekranlarında yayınlanan bu programda, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Dopingle Mücadele Komisyonu'ndan bir yetkili ve doping konusunda uzman bir kişi doping konusunu ele almaktadır.
- Video, dopingin zararlı etkileri, Türkiye'deki doping mücadele çalışmaları ve doping kontrol yöntemlerinin zaman içindeki gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır. İlk bölümde dopingin sağlık üzerindeki etkileri ve Türkiye'deki mücadele çalışmaları ele alınırken, ikinci bölümde müsabakalar sırasında alınan idrar örneklerinin analizi, müsabaka dışı kontroller ve Adams sistemi gibi kontrol yöntemleri detaylandırılmaktadır.
- Programda ayrıca 2009 yılında Dünya Dopingle Mücadele Ajansı'nın ortaya koyduğu biyolojik pasaport sistemi, hematolojik profil ve steroid profili hakkında bilgiler verilmektedir. Gelecekte metabolomik, proteomik, transkriptomik ve genetik profillerin de doping kontrolünde kullanılabileceği bilgisi de paylaşılmaktadır.
- 00:41Sporcu Sağlığı Programı ve Doping Mücadelesi
- TRT Spor ekranlarında "Sporcu Sağlığı" programında doping konusu ele alınacak.
- Programda doping'e karşı ulusal ve uluslararası alanda yürütülen mücadele ve modern tıbbın son noktaları anlatılacak.
- Türkiye doping ile mücadelede son yıllarda önemli aşamalar kaydetti ve en büyük adım dopingle mücadele komisyonu kurulmasıyla gerçekleşti.
- 02:06Dopingle Mücadele Komisyonu
- Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Dopingle Mücadele Komisyonu 2011 Mayıs ayında kuruldu.
- 2013 yılında halter, atletizm, yağlı güreş ve vücut geliştirme gibi spor dallarında birçok dopingli sporcu tespit edildi.
- 2014 yılında dopingli sporcu sayısı dünya ortalamasının on katı olan %11'den %1,7'ye kadar düştü.
- 04:00Dopingin Nedenleri
- Doping, sporcuların yasaklı madde ve yöntemleri kullanması olarak bilinir, ayrıca doping kontrol örneğinin verilmemesi, yasadışı ticaret yapılması gibi kural ihlalleri de doping olarak kabul edilir.
- Dopingin nedenleri dört gruba ayrılır: fizyolojik, çevresel/sosyal, psikolojik ve felsefi faktörler.
- Fizyolojik sebepler arasında performans artırmak, sakatlık dönemini kısaltmak ve ağrıları azaltmak için ilaç kullanımı bulunur.
- 06:15Psikolojik ve Felsefi Doping Nedenleri
- Psikolojik sebepler arasında can sıkıntısı, olumsuz duygulardan sıyrılmak ve özgüven eksikliği yer alır.
- "Superman faktörü" olarak adlandırılan "ben sporcu olarak güçlüyüm, kuvvetliyim, dayanıklıyım" mantığı da dopinge yol açabilir.
- Felsefi sebepler arasında 1980-1990 yılları arasındaki soğuk savaş döneminde doğu ve batı bloku sporcuları arasındaki adaletsizlik hissi bulunur.
- 09:29Dopingin Sağlık Zararları
- Anabolik steroidler karaciğer hasarı, karaciğer tümörleri, kalp ve böbrek dokusunda hasarlar gibi ciddi etkilere yol açabilir.
- Sporcular sakatlanma eğilimine daha fazla eğilimli olurlar, tendon ve kas yaralanmaları daha sık görülür.
- Erkek sporcularda kellik ve impotans, kadınlarda ise jinekomasti (erkeklerde kadınsı meme oluşumu) gibi ciddi yan etkiler görülür.
- 12:13Modern Dopingle Mücadele Yöntemleri
- Modern tıp dünyası dopingle mücadele yöntemleri konusunda her geçen gün kendini geliştiriyor.
- Biyolojik pasaport, geleneksel doping analiz yönteminden farklı olarak maddelerin vücutta yapmış oldukları değişikliklere bakar.
- Biyolojik pasaportta sporcudan değişik zamanlarda idrar veya kan örnekleri alınarak vücutta normalde bulunan maddelerdeki değişikliklere bakılır ve bu yöntem önümüzdeki 10-20 yılın dopingle mücadele açısından bir devrimi olacak.
- 14:18Doping Kontrol Yöntemlerinin Gelişimi
- Yasaklı maddelerin analizi genellikle müsabakalar sırasında alınan idrar örneklerinden yapılmaktaydı.
- Analiz yöntemlerinin gelişmesi ve yasaklı maddelerin yaygın kullanımının artmasıyla, sporcuların maddeleri 20 gün sonra idrarda metabolitlerinin yok olduğu saptandı.
- Bu durum üzerine müsabaka dışı kontroller başladı; sporcular antrenman sahasında veya başka yerlerde saptanıp idrar numunesi alınarak yasaklı madde kontrolü yapıldı.
- 16:20Adams Sistemi ve Biyolojik Pasaport
- Adams sisteminde sporcular 24 saatlerinin nerede olduğu bilgisini vermek zorunda ve belirli bir gruba giren sporcularda herhangi bir saat diliminde doping numunesi alınabiliyordu.
- 2009 yılında Dünya Dopingle Mücadele Ajansı biyolojik pasaportun temel ilkelerini ortaya koydu ve ilk çalışılan profil hematolojik profil oldu.
- Biyolojik pasaport, sporcuların fizyolojik profiline dayanarak, normalde ciddi bir oynama olmayan kan parametrelerinde ciddi değişiklikleri saptamayı amaçlıyor.
- 19:14Hematolojik Profil ve Epoy
- Hemoglobin kanda oksijeni taşıyan bir proteindir ve miktarının artması dayanıklılık sporcularında performansa katkı sağlar.
- Kan dopingi veya epoy (eritropolitin hormonu) kullanımı hemoglobin miktarını artırır ve bu artış retikülosit miktarında da değişikliklere neden olur.
- Biyolojik pasaport, kişinin fizyolojik özelliklerine göre hemoglobin ve retikülosit oranlarındaki farklılıkları değerlendirerek şüpheli durumları tespit eder.
- 22:16Steroid Profili ve Gelecek Profiller
- 2014 yılında uygulamaya geçen steroid profili, idrar numunesindeki anabolik steroidlerin metaboliklerinin oranlarına bakarak doping kontrolü yapar.
- Steroid profili doğrudan idrar numunelerinden ölçülmesi, ilave masrafı gerektirmemesi ve her sporcunun hazır depoda olması avantajlıdır.
- Metabolomik, proteomik, transkriptomik, genetik ve endokrin profiller de geliştirilmekte olup, bu profillerin hayata geçirilmesiyle yasaklı maddenin doğrudan saptanmasına ihtiyaç kalmadan doping kontrolü yapılabilir.