Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sağlık uzmanının sistemik vaskülitlerden (vaskütik sendromlardan) yaptığı kapsamlı bir eğitim sunumudur.
- Sunum, vaskülitin tanımı ve sınıflandırılmasıyla başlayıp, büyük damar vaskülitleri (takayasu, temporal arterit, dev hücreli artrit), orta çaplı damarlar için polaris nodoza, küçük damar vaskülitleri ve değişken damar vaskülitleri gibi farklı vaskülit türlerini detaylı şekilde ele almaktadır. Her bir hastalığın epidemiyolojisi, patolojik özellikleri, klinik bulguları, laboratuvar bulguları, tanı yöntemleri ve tedavi prensipleri açıklanmaktadır.
- Sunumda ayrıca vasküliti taklit eden durumlar (maniteler, enfeksiyonlar, ilaç toksiteleri) incelenmekte ve sistemik hastalıklarla ilişkili vaskülit senaryoları (sarkoid, lupus, romatoid artrit, miglobin de ilişkili hastalıklar) ele alınmaktadır. Özellikle Takayasu vasküliti için prednisol, tolizam, metotreksat ve anti-TNF ilaçları gibi tedavi seçenekleri ve bunların yan etkileri hakkında detaylı bilgiler verilmektedir.
- 00:01Vaskütik Sendromlar Hakkında Genel Bilgi
- Vaskütik sendromlar (sistemik vaskülitler) konusu detaylı ve uzun olduğu için birkaç sunumda ele alınacak.
- Sunumda genel özellikler, klinik bulgular, tanıya gidiş, taklit eden durumlar ve genel tedavi prensipleri anlatılacak.
- Vaskütik sendromlar, parçalayıcı inflamasyonla devam eden heterojen bir hastalık grubudur ve kan damarları, arter, ven ve sinirleri besleyen arterleri etkileyebilir.
- 01:50Vaskütik Sendromların Tanısal Özellikleri
- Anti-nötrofil sitoplazmik antikorlar (ANCA) vaskütik sendromların tanıda kullanılan önemli laboratuvar değerleridir.
- ANCA, nötrofillerin aktivasyonu, endotel hücre hasarı ve vaskülitik senaryo başlatan tablodur.
- ANCA, nötrofillerin granüllerindeki maddelere karşı gelişen antikor yapılarıdır ve en meşhuru protein AZ3'e karşı gelişen ANCA'dır.
- 03:10ANCA Türleri ve İlgili Hastalıklar
- Perinükleer bölgede gelişen ANCA'nın temel olarak geliştiği molekül miyelo-peroksidaz (MP)dir ve mikroskobik polenjits ile ilişkilidir.
- Eozinofil granüllerin içerisinde gelişen ANCA'nın temel olarak geliştiği molekül miyelo-peroksidazdır ve Churchhouse (eski adı eofilik granulomatosis) ile ilişkilidir.
- Elastazlara karşı gelişen ANCA'nın tablosu üsseratif kolit ve sklerozan kolanjit ile ilişkilidir, kathepsin G'ye karşı gelişen ANCA'nın tablosu ülseratif kolit ve sklerozan kolanjit ile ilişkilidir.
- 05:06Vaskütik Sendromların Sınıflandırılması
- Büyük damar vaskütleri arasında takayas ve temporal arterit (dev hücreli arteri) bulunmaktadır.
- Orta çaplı damarlar için polaris nodoza, meşhur pan ve Kawasaki sendromu, küçük damar vaskütleri için mikroskobik polengets ve ezofilik granulomatosis ile polenjitis Churchhouse bulunmaktadır.
- Değişken damar vaskütleri arasında Behçet sendromu ve Kogan sendromu bulunmaktadır.
- 07:04Vaskülit Hastalıkları ve Tanı
- Sistemik hastalıklarla ilişkili vaskülit senaryoları arasında sarkoid, lupus, romatoid artrit, miglobin de ilişkili hastalıklar, hepatit C ve B ilişkili kroglomiom vaskülit, sifiliz ilişkili aort, ilac ilişkili immün kompleks vaskülit ve anka pozitifliği vaskülitleri bulunmaktadır.
- Vaskülit, sistemi açıklanamayan semptomlarla tanımlanır ve tanı koyamadığımız zaman aklımıza gelen en önemli senaryo budur.
- Vaskülit tanı için akartasyon tanısı, ankalar (özellikle perin nükleer ve pr3 pozitiflikleri), anjiografik tetkikler (takaya suda, panda vasküler tutumlarda) ve kesin tanı için biyopsi kullanılır.
- 09:00Vasküliti Taklit Eden Durumlar
- Vasküliti taklit eden durumlar arasında lenfoma, sarkoid, amiloid, migren, fibromisküler displaziler, endokarditler, sistemik gonokoka enfeksiyonları, pulmoner histoplazmalar, lime hastalığı, sifiliz ve ilaç toksiteleri (kokaintoksu, amfetamin, leva, izol, arsenik, erguar koloidleri) bulunmaktadır.
- Anjiyografik görüntülerde büyük damar vaskülitlerinde tıkanıklık, anevrizmatik genişleme ve iskemik difüz tutumlar görülebilir.
- 10:33Vaskülit Tedavisi ve Genel Prensipler
- Vaskülit tedavisinde steroidler, anti-interlökünaltılar, siklofosomit, metotreksat ve azotoperin gibi ilaçlar kullanılır.
- Tüm vaskülitlerin tedavisinde hangi ilaç rejimlerinin kullanılacağı, dozları ve yan etkileri önemlidir.
- 11:22Dev Hücreli Artrit (Temporal Arterit)
- Dev hücreli artrit (DHA), elli yaş üzerinde en sık aorta ve dallarını, özellikle temporal arteri tutan, kadın ağırlıklı bir otoimmün hastalıktır.
- DHA ile polimiyalji romatika arasında %40-50 birliktelik vardır ve izole polimiyalji romatika hastalarının %20'sinde temporal arter gelişebilir.
- DHA'da genetik zemin vardır, HLA-D4 birlikteliği özellikle ailesel geçişlerde gösterilmiş ve HLA-DB1 en fazla gösterilmiştir.
- 12:59Dev Hücreli Artrit Patolojik Özellikleri
- DHA'da segmente tutulum yapar, bu nedenle biyopsi alırken 3-5 santimlik bir temporal arteri mutlaka alınmalıdır.
- Patolojide T-harper 1'ler, interferon gama, interleukin-2 sekrete eden makrofajlar, interleukin-6 ve TGF-beta önemli rol oynar.
- Her17'lerden interleukin-17 üreten reaksiyon gösteren hücrelerin artışı patolojide önemli bir bulgudur.
- 14:04Dev Hücreli Artrit Klinik Görünümü
- DHA'da konstitüsyonel semptomlar (halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı, gece terlemesi, ateş) ve temporal bölgede baş ağrısı, çiğneme sırasında duyarlılık görülür.
- İlerleyen dönemde nodülerrite, iskemik semptomlar (strokeyokard enfaktüsü, iskemik optik nöropati) ve subklavye tutulumuna bağlı kol kledi kastrosu (ekstremiteyi kullandıkça ağrı) görülebilir.
- Laboratuvar bulgularında normo-krom veya hafif bor-krom anemi, anormal sedimantasyon artışı (%50'nin üzerinde, bazen %100'e kadar), alkalen fosfataz artışı, immünglobulin G ve komplemanlarda yükseklikler görülür, ancak kreatin kinaz belirgin yüksek olmaz.
- 15:45Dev Hücreli Artrit Tanı ve Tedavi
- DHA'da ultrason, CT ve MR ile vasküler tutulum gösterilebilir, ancak kesin tanı biyopsi ile yapılır.
- Akut dönemde mortalite ciddi iskemi tutumlar, stroka veya serebrovasküler olaylara bağlı olabilir, kronik dönemde ise en önemli risk artmış torasik aort anevrizması ve diseksiyon riskidir.
- Tedavide ilk tercih prediolon (40-60 mg/gün) olup, doz ayarı sedimantasyon değerine göre yapılır; ani görme kaybında 3 gün 1000 mg/gün'den başlanır.
- 17:05Temporal Arterit Tedavisi
- Temporal arterit tedavisinde aspirin 81 miligram gün, orta ve büyük dalları tuttuğu için başlanabilir.
- Steroid dışındaki dev jel artrite en önemli tedavi, Tolizumab anti-interleukin antikoru son günlerde revaçta.
- Tolizumab, COVID-19 ve ARDS hastalarında yoğun bakım şartlarında stokin fırtınasını önlediği gösterilen önemli bir ilaçtır.
- 17:44Tolizumab'ın Yan Etkileri
- Tolizumab kemik iliğine toksik olup lokopeni ve trombositopeni yapabilir, karaciğer enzim artışında çıkarabilirsiniz.
- Hiperlipidemi, divertikülit ve GIS perforasyonu önemli yan etkilerdir.
- Dirençli hastalarda haftalık metotreksa kullanılabilir, az öperim ve siklofosomit de denenebilir.
- 18:34Anti-TNF İlaçları ve Takayasu
- Anti-TNF ilaçları romatolojinin birçok senaryosunda kullanılır, ancak dev jel artritte etkisizdir.
- Prednizon ve Tolizumab hapı temporal arterit için daha etkilidir.
- Takayasu, 50 yaş altı ve kadın ağırlıklı, 50 yaş üzerinde yaşlı hastalarda orta-büyük dalları temporal arterit, genç hastalarda orta ve büyük dalları ise takayasu olarak düşünülebilir.
- 19:55Takayasu'nun Patolojisi ve Klinik Görünümü
- Takayasu'nun patolojisi pan-arterit monolikler hücre ağırlıklı, özellikle lenfosit hücresi baskın ve dev hücrelerle karakterize intimal proliferasyon fibroz, elastik laminada dejenerasyon ve grannom formasyonudur.
- Klinik bakımda ateş, gece terlemesi, kilo kaybı, subklavye arter tutulduğunda üst ekstremite ağrısı ve nabız-tansiyon farkı görülür.
- Tuttuğu organda iskemik nekroz, miyokard enfarktüsü, renal arter darlığı, hipertansiyon ve retinopati gelişebilir.
- 21:20Takayasu'nun Tanı ve Tedavisi
- Laboratuvarda kronik hastalık anemisi, sedim artışı ve global olarak bütün inglobinlerde yükseklik görülür.
- Tanı için CT, MR, anjiyo teknolojisi ve arteriografi kullanılabilir, özellikle genç hastalarda biyopsi de düşünülebilir.
- Prognozda mortalitesi kalp yetmezliği, stroke, miyokard enfarktüsü, anevrizma ve böbrek yetmezliği ile ilgilidir.
- 22:25Takayasu Tedavisi ve Sonuç
- Takayasu tedavisinde prednizon 40-60 miligram gün ve Tolizumab anti-interleukin antikoru etkilidir.
- Dirençli olguda haftalık metotreksat kullanılabilir, vasküler tutulumda stent veya cerrahi bypass yöntemleri uygulanabilir.
- Anti-TNF ilaçları temporal arterit gibi etkisizdir, ancak tedavi modalitelerinin romatolojide önemli soru değeri olduğu unutulmamalıdır.