Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Fuat Özgür adlı uzman tarafından hayvan yetiştiricilerine yönelik hazırlanmış bilgilendirici bir söyleşidir. Fuat Özgür, yaklaşık 30 yıl Tarım Bakanlığı Biyoloji Uzmanı olarak çalışmış ve şu anda Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi'nde biyoloji dersi vermektedir.
- Video, şap hastalığının ne olduğu, nasıl bulaştığı, belirtileri, yayılma mekanizması ve korunma yöntemleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. İçerik, hastalığın çift tırnaklı hayvanlarda görülen bulaşıcı ve viral bir hastalık olduğunu açıklayarak başlamakta, ardından belirtiler, yayılma yolları ve sonuçları anlatılmaktadır. Son bölümde ise şap hastalığına karşı alınabilecek önlemler, aşı özellikleri ve uygulama zamanları ele alınmaktadır.
- Video ayrıca Türkiye'nin şap hastalığına karşı aşı üretme konusundaki başarılarını, doğu ve güneydoğu ülkeleriyle ilişkiler kurarak salgınları takip etme stratejisini ve hayvan sahiplerinin yapması gerekenler arasında ihbar mecburiyeti, biyogüvenlik uygulamaları ve dezenfeksiyon önlemleri gibi pratik önerileri de içermektedir.
- 00:01Konuşmacının Tanıtımı ve Konuşma İçeriği
- Fuat Özgür, yaklaşık otuz yıl Tarım Bakanlığı Biyoloji Uzmanı olarak çalışmış ve özellikle şap hastalığı üzerinde çalışmış bir uzmandır.
- Şu anda Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi'nde 2. sınıf öğrencilerine biyoloji dersi vermektedir.
- Bu akşam şap hastalığı hakkında yetiştirici gözüyle bilgi verilecek, hastalığın ne olduğu, nasıl korunulacağı, nasıl bulaştığı ve şüphelendiğinde ne yapılacağı anlatılacaktır.
- 01:15Şap Hastalığının Tanımı ve Özellikleri
- Şap hastalığı, sığır, koyun, keçi, manda, domuz gibi çift tırnaklı hayvanlarda görülen viral bir hastalıktır.
- Şap hastalığının en göze çarpan özelliği bulaşıcı olmasıdır; bir yerde çıktığında birçok hayvanda görülür ve çiftliklere, köylere yayılır.
- Hastalık ağız, burun deliklerinde, meme başında, tırnakların arasında ve tırnağın kemik dokusuyla tüylü dokusu arasındaki corona bölgesinde lezyonlar oluşturur.
- 03:12Şap Hastalığının Özellikleri ve Bulaşma Yolları
- Şap hastalığı uluslararası bir hastalık olup, farklı ülkelerde görülen hastalık tipleri Türkiye'de de görülebilir.
- Şap hastalığı birçok farklı tipi vardır ve bir hastalığa yakalanan hayvan daha sonra başka bir hastalığa da yakalanabilir, bu mücadeleyi zorlaştırır ve aşılama maliyetlerini artırır.
- Şap hastalığı etkeni bir bakteridir ve tedavisi antibiyotiklerle mümkün değildir.
- 05:27Şap Hastalığının Bulaşma Yolları
- Şap hastalığının en yaygın bulaşma şekli doğrudan temas olup, hasta hayvan ve sağlıklı hayvan yan yana getirildiğinde sağlıklı hayvan hastalığı kolayca bulaşır.
- Virüsler hayvanın nefesi, sütleri, idrarları, dışkıları ve salyaları yoluyla havaya saçılır ve yakındaki veya uzaktaki hayvanlara ulaşabilir.
- Saçılan virüsler çiftlik ekipmanları, ahır zemini, bakıcıların elbiseleri, çizmeleri ve yemleri kirletir (kontaminasyon) ve bu kirli alanlar ile temas eden sağlıklı hayvanlar ve insanlar hastalığa neden olabilir.
- 07:36Şap Hastalığının Bulaşma Hakkında Yanlış Algılar
- Şap hastalığının kilometrelerce uzağa bulaştığı ve nefes yoluyla havayoluyla bulaştığı konusunda yaygın bir yanlış algı vardır.
- Hava yoluyla çok uzaklara bulaşma olayları istisnai olup, bunun için çok özel koşullar gereklidir.
- Şap hastalığının bulaşması için direkt temas ve indirek temas (çiftlik ekipmanları, yemlikler, suluklar, gezinme alanları, kirlenmiş ağır zemin, bakıcıların elbiseleri, çizmeleri) yolları vardır.
- 09:35Şap Hastalığının Virüsünün Dayanıklılığı ve Belirtileri
- Şap hastalığının virüsü saçıldığı zeminlerde haftalarca dayanıklı kalabilmektedir.
- Şap hastalığının en önemli belirtisi, hastalığın ilk çıktığı zaman süt veriminin ani düşüşüdür.
- Hastalıkta yüksek ateş, halsizlik, iştahsızlık, ağızda ağrı ve salya artışı görülür, ayrıca ağızdan karakteristik "şap şap" sesleri gelir.
- 11:56Şap Hastalığı ve Belirtileri
- Şap hastalığı, içi su dolu kesecikler (vezikül) oluşturan bir hastalık olup, ilk günlerde ağızda, damakta, tırnak arasında ve memede yaralar oluşur.
- Hastalık genellikle iki hafta sürer ve büyük oranda hayvanlar ağzındaki yaralar iyileşip yem yemeye başlayarak hastalığı atlatır.
- Süt hayvanlarında oluşan yaralar kalıcı hale gelebilir ve kalıcı süt verimi kayıplarına neden olabilir.
- 13:40Şap Hastalığının Tarihi ve Etkileri
- Şap hastalığı yaklaşık 120 yıldır, 1900'lü yılların başından beri veteriner hekimler ve hayvan yetiştiricileri için bir problem olarak görülüyor.
- Hastalık genç hayvanlarda ani ölümlere neden olabilir, özellikle bir yaş civarında olan hayvanlarda kalbe yerleşerek hasar meydana getirir.
- Şap hastalığı şiddetine göre değişebilir; bazı hayvanlarda hafif geçebilirken, yabancı ülkelere girdiğinde çok şiddetli seyredebilir ve ölüm oranları daha fazla olabilir.
- 16:12Şap Hastalığından Şüphelendiğinde Yapılması Gerekenler
- Şap hastalığı ihbarı mecburi bir hastalık olup, yetkililere bildirilmediğinde cezai yaptırımlar uygulanabilir.
- Yetkililer Tarım Bakanlığı, il ilçe müdürlükleri ve çalışan veteriner hekimlerdir.
- Veteriner hekim gelene kadar hasta hayvanlarla sağlıklı hayvanları birbirinden ayırmak, komşuları haber vermek ve hasta hayvanlarla ilgilenen kişinin sadece onlarla ilgilenmesi gerekiyor.
- 19:35Şap Hastalığı Çıktığında Alınması Gereken Önlemler
- Şap hastalığı insanlar için tehlike oluşturan bir hastalık değil, ancak insanlar yoluyla bulaşabilir.
- Hastalık çıktığında ahır zeminleri, yemlikler ve suluklar dezenfekte edilebilir, bunun için binde beş veya yüzde iki lik çamaşır suyu çözeltisi kullanılabilir.
- Şap hastalığı tedavisinde kanıtlanmış bir yöntem yoktur, semptomatik tedaviler verilebilir ancak salgının kontrolü daha önemlidir.
- 22:38Salgın Kontrolü İçin Alınan Önlemler
- Salgın kontrolü için hastalığın çıktığı yere mihrar adı verilir ve çevresindeki hayvanlarda aşılama etkinliği başlar.
- Kordon ve karantina önlemleri alınır, hastalık odasına giriş ve çıkışlar yasaklanır, dezenfeksiyon uygulanır ve hayvan pazarları kapatılabilir.
- Kesim amaçlı mezbahalar genellikle izin verilir ve bu uygulama ilce tarım müdürlüğü tarafından planlanır.
- 25:13Şap Hastalığını Önleme Yöntemleri
- Hayvan yetiştiricileri, şap hastalığı endişesi taşıyarak hayvanlarını korumak için çeşitli önlemler almalıdır.
- Satın alınan hayvanların sağlık ve aşılanma durumlarından emin olunmalı, rastgele hayvanlar alınmamalıdır.
- Yeni alınan hayvanlar karantinada bekletilmeli ve durumu gözlemlenmelidir çünkü hastalık genellikle hayvan pazarlarından alınır.
- 26:42Biyogüvenlik Kuralları
- Bulaşıcı hastalıkların hayvanlara bulaşmaması için biyogüvenlik kuralları uygulanmalıdır.
- Bağın giriş-çıkışında dezenfektan havuzları ve tek kullanımlık kalın naylon galoşlar bulundurulmalıdır.
- Ahıra giren çıkan kişilere bu kurallara uymaları istenmeli ve zorunlu olmayan kişilerin girişine müsaade edilmemelidir.
- 27:57Şap Aşısı ve Önemi
- Şap hastalığının en önemli silahı aşılardır ve şap aşısı şap üstünde üretilir.
- Şap aşısının içinde Türkiye için önemli olan şap tipleri belirlenir ve genellikle dört-beş farklı tip aşı içerir.
- Türkiye'nin doğu ve güneydoğusundaki sınır nedeniyle, aşı içinde olmayan bir tip şap hastalığı aniden ortaya çıkabilir.
- 29:59Aşılanma Oranları ve Uygulama
- Şap aşısı sadece bireysel değil, sürü bazında uygulanması gereken bir önlemdir.
- Bir köyde veya ilçede hayvanların en az %80-90 oranında aşılanması gerekir ki sürü bağışıklığı sağlanabilsin.
- Yeni doğan bir buzağıya yaşamın ilk yılında en az üç aşı yaptırılmalı ve daha sonra altı ayda bir tekrarlanabilir.
- 31:56Şap Aşısının Yan Etkileri
- Şap aşısının prospektüsünde olabilecek reaksiyonlar ve yan etkiler açıkça belirtilmiştir.
- Alerjik reaksiyonlar nadir görülen bir yan etkidir ve genellikle kısa sürede iyileştirilebilir.
- Aşı uygulaması sırasında hayvanın ani hareketlerine bağlı olarak yavru atmalar şekillenebilir, ancak bu direkt olarak şap aşısı ile bağlantılı değildir.
- 34:05Şap Aşısının Diğer Soruları
- Şap aşılanan hayvanlar kesime gidebilir, antibiyotik gibi bir bekleme süresi yoktur.
- Şap aşısının süt tüketimiyle ilgili kesin bir bilgi yoktur, ancak bazı yetiştiricilerden sütün maya tutmadığı şikayetleri gelmiştir.
- 35:56Şap Hastalığı ve Bulaşma Özellikleri
- Şap hastalığı bulaşan bir hastalık olup, uzak ülkelerden Türkiye'ye veya Avrupa'ya yayılabilir.
- COVID-19 salgını gibi, şap hastalığına karşı aşı üretimi çok kısa sürede gerçekleşebilmiştir.
- Bu durumun tek cevabı, Türkiye'nin bu konuda şanslı olduğu bir kuruma sahip olmasıdır.
- 37:10Salgınlara Karşı Hazırlık Stratejisi
- Geçmişte salgınlara karşı hiçbir şey yapılamadığı, aşılar korumasız kaldığı dönemler yaşanmıştır.
- Doğu ve Güneydoğu'daki ülkelerden gelen hastalıklar için, bu ülkelerle ilişkiler geliştirilerek örnekler alınması ve analiz edilmesi stratejisi uygulanmıştır.
- Bu yöntemle, hastalıkların hangi tiplerini, sirkli olduğunu ve dolaşımda olduğunu bilmek ve takip etmek mümkün olmuştur.
- 38:04Aşı Üretim Süreci
- 2001'de bir virüs tipi için dünya referansları alınarak aşı üretimi başlatılmış, ancak Türkiye'ye girmemiştir.
- 2015-2016 yıllarında bu virüs endüstriyel üretimi adapte edilmiş ve stoklanmıştır.
- Bu sefer de Irak'ta sat iki bir fikri olduğu öğrenildiğinde, aşı üretimi ve stoklama hızlı bir şekilde başlatılmıştır.
- 39:14Türkiye'nin Başarısı ve Önlemler
- Türkiye'nin uyguladığı yöntem dünyanın herhangi bir ülkesi tarafından ilk defa yapılan bir şeydir.
- Sınır bölgesinde tampon bölgesi oluşturulması büyük bir başarıdır.
- Şap hastalığına karşı korunmak isteyenler için aşı üretimi yapılmış ve milyonlarca aşı üretilmektedir.
- 40:09Önleme Önerileri
- Şap hastalığı ihbarı mecbur bir hastalık olduğu için ilgili yasalar ve yönetmelikler bulunmaktadır.
- Hayvanlara değer verenler için biyogüvenlik uygulamaları geliştirilmesi ve kurallar koyulması gerekmektedir.
- Köylerde ileri düzeyde süt hayvancılığı varsa, giriş çıkışlarda dezenfektanlar konularak hayvanlar korunabilir.