Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ercan Dalgıç'ın sunduğu "Başkent Gündemi" programında Cumhuriyet Halk Partisi Ankara milletvekili ve doktor Servet Ünsal ile yapılan bir röportajdır. Ayrıca Deniz Yavuz Yılmaz (elektrik-elektronik mühendisi ve milletvekili) ve Baran Bozoğlu (Çevre Mühendisler Odası Genel Başkanı) gibi konuklar da programda yer almaktadır.
- Röportajda Türkiye'deki sağlık sistemi ve çevresel sorunlar ele alınmaktadır. İlk olarak termik santrallerin halk sağlığına etkileri ve baca filtresi olmaksızın kullanımının yasası tartışılmaktadır. Ardından şehir hastaneleri, ulaşılabilirlik sorunları ve çocuk aşıları konuları işlenmektedir. Son bölümde ise doktora şiddet vakaları ve tıp eğitiminin kalitesi üzerinde durulmaktadır.
- Programda ayrıca Türkiye'deki 15 termik santralin çevresel etkileri, aşı karşıtlığındaki artışın sağlık riskleri ve Avustralya'daki doktora şiddetle ilgili yasal düzenlemeleri gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, sağlıkta şiddetle mücadele için adalet ve sağlık bakanlıklarının ortak karar alması gerektiğini vurgulamaktadır.
- 00:09Başkent Gündemi ve Termik Santraller
- Erkan Dalgıç, başkent gündeminin öne çıkan gelişmelerini masaya yatıracağını belirtiyor.
- Geçtiğimiz hafta TBMM'de termik santrallerin baca filtresi ve arıtma tesisi olmadan iki buçuk yıl daha kullanılmasını öngören yasa tasarısı AKP ve MHP'nin oylarıyla kabul edildi.
- Programda termik santrallerin insan sağlığına verdiği zararlar, şehir hastanelerindeki durum ve sağlıkta şiddet vakaları ele alınacak.
- 01:13Termik Santrallerin Zararları
- Ankara'da Çayırhan'da da bulunan termik santrallerin çocuk onkoloji uzmanları tarafından çevreye zarar verdiği belirtiliyor.
- Özelleştirilen 15 termik santral arasında Afşin Elbistan, Soma, Çatalağzı ve Yatağın termik santralleri yer alıyor.
- Santrallerden havaya çıkan duman, gaz, kurum ve ağır metallerin toprağa, suya ve havaya da zarar verdiği vurgulanıyor.
- 05:25Sağlık Etkileri
- Termik santrallerin bulunduğu bölgede yapılan araştırmalarda çocukların akciğerlerinde gelişim geriliği görüldüğü belirtiliyor.
- Akciğer gelişim geriliği nedeniyle oradaki çocukların 2 kilometre koşarken, 100 metre koşunca yoruldukları örneği veriliyor.
- Yaşlılarda akciğer ölümünün arttığı ve fosil yakıtların atmosferde sera gazları ve partiküler maddeler ürettiği ifade ediliyor.
- 06:32Denizlerin Kirlenmesi
- 1950'lerde denizlere bir yılda atılan zehirli atık miktarı 1 milyon ton iken, bugün bu miktar 650 milyon ton olarak belirtiliyor.
- 07:02Karbondioksit ve İklim Değişikliği
- Karbondioksit gazı zehirli bir gazdır ve dünyanın her yerinde kimyasal maddelerle etkileşime girer.
- Resif (atol) denizlerdeki yeşilimsi yuvarlak oluşumlar, karbondioksitin nötr olduğu bölgelerdir.
- Zehirli maddeler resifleri yok ederek karbondioksit seviyesini artırır, bu da iklim değişikliği ve ısı artışı yaratır.
- 08:05Isı Artışı ve Deniz Yükselişi
- 2035 yılındaki risk 16 yıl önceden tahmin edilmiş, ısı artışı buzulları çözülme hızını artıracaktır.
- Buzulların çözülmesiyle denizlerde yaklaşık bir metreye yakın yükselme bekleniyor.
- Bu yükselme dünyada 1,5-2 milyar insanı etkileyecek ve Venedik gibi şehirler suyun altında kalabilir.
- 08:53Termik Santraller ve Çevre Sorunları
- Termik santrallerdeki karbondioksit, denizlere atılan zararlı maddelerin yanında bir başka sorundur.
- Çatalağzı Zonguldak ve Elbistan'daki termik santraller gibi yerlerde simsiyah bulutlar oluşur.
- Mecliste bazı milletvekilleri termik santrallere filtre olması konusunda mücadele verirken, doğru oy verme imkanları engellenmiştir.
- 10:29Çevre Mahkemeleri ve Mücadeleler
- Özelleştirme konusu Anayasa Mahkemesi'ne götürülecek ve yaşam, çevrede yaşama hakkını ihlal ettiğine dair kararlar vardır.
- Çevre Mühendisler Odası Genel Başkanı Baran Bozoğlu, havanın, suyun ve toprağın kirletme hakkını şirketlere verilmesini engellemeye çalışıyor.
- Türkiye'de filtre teknolojisi mevcuttur ve bu teknolojiyle filtreler üretilmesi mümkündür.
- 12:29Termik Santrallerin Maliyeti ve Karı
- Türkiye'de 15 tane termik santral bulunmaktadır ve 150 megavatlık bir santralin filtreleri Çin'den alındığında 1-1,5 milyar Euro'ya mal olur.
- Eğer filtreler Türkiye'de üretilirse, 500 milyon Euro'ya mal olabilir.
- 150 megavatlık bir termik santral bacasının maliyeti Çin malı olursa 15 milyon Euro'ya ulaşabilir ve bu santraller yıllık 250-300 milyon Euro kâr sağlar.
- 15:12Teşvikler ve Şehir Hastaneleri
- Termik santral sahipleri 2018 yılında 559 milyon teşvik almıştır.
- Cumhurbaşkanı Erdoğan, şehir hastanelerinin halka hizmet için zarar ediyorsa varsın edileceğini belirtmiştir.
- Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, şehir hastanelerinin artık genel bütçe kaynaklarıyla yapılabileceğini açıklamıştır.
- 16:27Şehir Hastaneleri ve Ulaşılabilirlik Sorunu
- Şehir hastaneleri, İngiltere ve Kanada'da güncelliğini kaybetmiş ve zarar görmüş bir yapıdır.
- Şehir hastanelerinin iki ana bileşeni vardır: kira kısmı (arazi sahibi devlet, kira alıcı işletme) ve hizmet kısmı.
- Bilkent Şehir Hastanesi'ne beş tane eski hastane (Ankara Numune, Yüksek İhtisas, Atatürk, Büyük Doğum, Zekayı Tahir Burak ve Yıldırım Beyazıt Çocuk Hastanesi) kapatılarak hastaları yönlendirildi.
- 17:44Bilkent Şehir Hastanesi'nin Teknik Zorlukları
- Hastanede yaklaşık 25-30 bin çalışan ve günlük 30 bin civarında hasta ve hasta yakını bulunuyor.
- Hastanenin bulunduğu Eskişehir Yolu'nda ulaşılabilirlik sorunu yaşanıyor, 13 şeritli yolun bir şeridi bisiklet yolu için ayrılacak.
- Sağlıkta en önemli faktör ulaşılabilirliktir; hastaneye beş dakikada ulaşabilen kişi şanslıdır, bir saatte ulaşamayan kişi şanslı değildir.
- 19:00Hastane Kapanışları ve Ulaşılabilirlik Sorunu
- Şehir hastanelerinin merkezi noktaların seçilmesi vurgulanmasına rağmen, şehirlerde merkezi nokta kavramı artık geçerli değil.
- Yüksek İhtisas, Numune, Atatürk, Büyük Doğum ve Çocuk Hastaneleri kapatılarak hastalar Bilkent'e yönlendirildi.
- Demetevler'deki onkoloji hastanesi Batıkent'ten 5-10 dakikada, Mamak'tan Tıp Fakültesi hastanesine 20 dakikada gidilebiliyor, ancak Bilkent'e bir saat sürüyor.
- 20:49Şehir Hastaneleri Hakkında Yeni Gelişmeler
- Sancaktepe, Ordu, Sakarya'da ve Urfa'da şehir hastanesi açılacak.
- Bilkent Şehir Hastanesi'nde Fizik Tedavi ve Laboratuvar hizmetleri devlete ait olacak, bu hizmetlerin maliyeti 5 milyar TL tutuyor.
- Fizik tedavi ünitesinin başına Profesör Evren Hoca getirilecek ve fizik tedavi cihazları bağışlanacak.
- 24:44Çocuk Aşıları Hakkında Uyarı
- Binlerce aile çocuklarına aşıyı yaptırmıyor, "aşının içinde domuz jelatteni var" gibi kulaktan dolma bilgiler nedeniyle.
- Aşı konusunda doğru olmayan ve bilimsel temel olmayan iddialar yayılıyor ve vatandaşları aşıdan soğutuyor.
- Sosyal medyada spekülatif bilgiler paylaşılıyor ve bunları engellemek mümkün değil, bu nedenle aşılar hakkında iyi anlatılması gerekiyor.
- 26:42Çeşitli Sahte Tedavi Önerileri
- Bakımsız tarlalarda ve bahçelerde ayrık otlar ve dikenler gibi zararlı otlar bulunur, benzer şekilde cehaletin yoğun olduğu ülkelerde sahte tedavi önerileri kolayca yayılır.
- Bazı kişiler kendilerini tıbbi aromatik bitkiler komisyonu, insan hakları komisyonu ve sağlık komisyonu gibi kurumlarda görevli olarak tanıtır ve biberiye tohumu ile kısırlığı önleyebileceklerini iddia ederler.
- Bazı kişiler hardal tohumu ile boy uzatma, bazıları ise kalp ameliyatlarını iyileştirebilecek bir ilaç bulunduğunu iddia ederek halkı yanıltırlar.
- 29:01Kanser Hakkında Yanlış Bilgiler
- WhatsApp gruplarında "kanser B17 eksikliğidir" gibi yanlış bilgiler ve "kemoterapi yerine belirli tohumları yiyin" gibi öneriler dolaşmaktadır.
- Zakkumcu olarak bilinen bir kişi, zakkumla kanseri önleyebileceğini iddia etmiş, bu iddialar sonucunda birçok hasta tedaviyi bırakmış ve ölmüştür.
- Eğitimli kişi sayısı az olduğu için siyasetçiler bu alanları kullanır, örneğin bir rektör "okumuş adamları sevmem çünkü onları yönlendiremiyorum" diyebilir.
- 30:40Aşı Karşıtlığı ve Tehlikeleri
- Hüseyin Ayyayla adlı bir savcı, FETÖ döneminde çocuklarına aşı yaptırmayacağını iddia ederek dava açmış, ancak sonradan FETÖ'cü olarak tutuklanmıştır.
- Aşı yaptırmayan kişinin sorunu değil, aşı yaptırmayan kişinin toplumda diğer çocuklar için ve aşı yaptıranlar için de tehlike oluşturması önemlidir.
- Aşı yaptırmayanlar, aşı yaptıranlara bile bulaşma riskini maksimuma çıkarır çünkü aşı yaptırmak bile yüzde yüz koruma sağlamaz.
- 32:16Aşılarda Alüminyum ve Civa
- Aşı karşıtlarının en çok eleştirdiği üç madde alüminyum, civa ve domuz jelatini'dir.
- Sağlık Bakanlığı'na göre grip aşısında alüminyum bulunmamaktadır ve bu bilgi laboratuvar testleri ve üniversite camiası tarafından doğrulanmıştır.
- Civa iki türlüdür: etil civa ve metil civa; etil civan kan-beyin bariyerini geçemiyor, tehlike oluşturması için kandan beyne geçmesi gerekir.
- 36:34Aşı Karşıtlığının Yaygınlaşması ve Tehlikeleri
- 2013 yılında aşı karşıtlığı modası yoktu ve aşı başarı oranı %96-98 arasındaydı, ancak 2016 yılında yobazların etkisiyle aşı karşıtı aile sayısı 12 bine çıkmıştır.
- 2017 yılında aşı yaptırmayan kişi sayısı 23 bin'e ulaşmış, bu durum tehlikeli seviyeye yaklaşmıştır.
- Ankara Tabip Odası, Tabipler Birliği ve bilim yuvaları, aşı karşıtı kişi sayısı 50 bin'e ulaştığında yılda yaklaşık 10 bin çocuk ölümleri beklenileceğini belirtmektedir.
- 38:03Aşıların Önemi
- Aşılamanın olmadığı yıllarda, Hacettepe'de her yıl 150-200 çocuk ölüyor ve Atatürk döneminde Ceyhun Atıf Kansu'nun gördüğü köyde 54 çocuk hastalıktan ölmüş.
- Kabakulak vakaları Türkiye'de yaygın aşılamayla neredeyse bitme noktasına gelmiş, 2005'te 20 bin vakaya sahipken 2017'de 419'a düşürülmüş.
- Difteri vakaları 2004'te, kızamık vakaları 2001'de 30 bin olan rakam 2016'da 9'a düşmüş, ancak aşı karşıtlığı nedeniyle 2019'da 391'e çıkmış.
- 40:01Aşıların Etkisi ve Sorunlar
- Boğmaca, difteri, tetanoz, kızamık, çocuk felci ve verem gibi aşılar önlenebilir hastalıklar olup, 1989'da dünyada ölen çocuk sayısı 5 milyon iken aşılar sayesinde 100 binlere düşmüş.
- 2011'den beri Suriyeliler sorunu yaşanıyor ve 5 milyona varan Suriyelilerden 700 bin çocuk doğmuş, bu çocukların aşılarını mutlaka yaptırmak gerekiyor.
- Aşıların "candır, hayat kurtarır" sloganıyla vurgulanması önemli.
- 42:00Sağlıkta Şiddet Vakaları
- Samsun ve İzmir'de sağlık personelinin darp edildiği üzücü haberler gelmiş, hastalar rapor isteyip doktorlardan cevap alamadıklarında şiddet kullanmışlar.
- Samsun'da 19 Mayıs Üniversitesi'nde görevli Dr. Gökhan Gök, tahlil sonucunu göstermek isteyen kişinin saldırısına uğramış.
- Doktora şiddet son 17 yılda çoğalmış ve görevi başında ölen doktor sayısı 11'i bulmuş.
- 44:22Sağlıkta Şiddetin Nedenleri ve Çözümleri
- Aile hekiminin bir sınıflandırması var ve bir aile hekimi 3.500 kişiye bakmakla yükümlü, ancak cehalet nedeniyle hastalar şiddet kullanıyor.
- Sağlıkta şiddetle mücadelede adalet bakanlıklarının ortak karar alması ve verilecek cezanın şiddeti önemli.
- Sağlıkta şiddet vakalarında ceza iki yılın altındaysa tutuklanma olmuyor, savcı ya da polis ifadeyi alıp bırakıyor.
- 46:33Tıp Eğitiminin Kalitesi
- Tıp fakülteleri ve mühendislik fakülteleri en yüksek puanları alan okullardır.
- Hekimlikte kantite (sayı) değil kalite önemlidir, 150 bin hekimin bile yetmemesi mümkündür.
- Sonda takamayan eğitim sisteminin değişmesi gerekmektedir.
- 47:41Doktora Şiddet Sorunu
- Doktora şiddet sorununun çözümü için cezaların artırılması ve toplumsal bilinç değişikliğine ihtiyaç vardır.
- Eğitimin neticesini elli yılda alır, ancak bu kadar uzun süre bekleyemeyiz.
- Doktorlar, çocukların ateşini düşüren, doğumları sağlayan ve kaza anlarında hayatını kurtaran önemli bir meslektir.
- 49:19Yasal Çözüm Önerileri
- Sağlık ve Adalet Bakanları'nın doktora şiddetle ilgili yasal düzenlemeler yapması önerilmektedir.
- Avustralya'da doktora şiddet gösterene 14 yıl ceza verilmektedir.
- Doktorluk kutsal bir meslektir ve her başımız sıkıştığında onların kapısını çaldığımız için vefalı olmak gerekir.