Buradasın
Sağlık Haberlerinde Dijital ve Geleneksel Medya Karşılaştırması
youtube.com/watch?v=FUO0Wk2WEf0Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, DHS (Dijital Sağlık Topluluğu) tarafından düzenlenen bir panel oturumunu göstermektedir. Konuşmacılar arasında Kıvılcım Hanım, Pınar Erbaş (Show TV ana haber spikeri ve gazeteci), Esra Öz (sağlık muhabiri), Türk Kanser Derneği temsilcisi ve Sağlık Bilişimi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Murat Eren bulunmaktadır.
- Video, sağlık sektöründe dijital ve geleneksel medya kanallarında sağlık haberlerinin nasıl sunulduğunu karşılaştırmalı olarak ele almaktadır. Konuşmacılar, sağlık haberlerinde kaynak kullanımının önemi, hikayeleştirme teknikleri, uzman görüşlerinin kullanımı ve etik sorunlar gibi konuları tartışmaktadır. Ayrıca, geleneksel medyada sağlık haberlerinin genellikle yaşam hikayeleri üzerinden sunulduğu ve dijital medyada ise daha teknik ve ham bilgi akışı olduğu vurgulanmaktadır.
- Panelde ayrıca beyin ölümü, organ nakli ve kanser tedavisi gibi konularda yanlış bilgilerin yayılmasından, umut tacirliğinden ve sözde uzmanlardan korunmanın gerekliliğinden bahsedilmektedir. Mayo Kliniği ve İngiltere'deki sağlık siteleri gibi yurt dışı örnekleri paylaşarak Türkiye'deki sağlık haberciliğindeki eksiklikleri vurgulayan konuşmacılar, sağlık okuryazarlığı ve teknoloji okuryazarlığı kavramlarının önemi üzerinde durmaktadır.
- 00:01DHS'in Geçmişi ve Geleceği
- DHS (Dijital Sağlık Topluluğu) 2012 yılından beri her yıl Eylül aylarında, bu yıl itibariyle Aralık ayında düzenlenmektedir.
- İlk organize edildiğinde mobil teknolojiler, mobil uygulamalar ve sağlık sektöründeki regülasyonlar konuları ele alınırken, zamanla big data konusuna kadar gelinmiştir.
- Büyük verileri anlamlandırabilmek ve değer katacak bir anlam yaratarak aktörlere ve hastalara iletebilmek önemlidir.
- 01:38Sağlık Haberciliğinde Önemli Kavramlar
- Kitle iletişim kanalları ve dijital kaynaklar, sağlık haberlerinde kaynak kullanımı açısından önemlidir.
- Sağlık haberlerinde tıbbi branş derneklerinden ve doktorlardan faydalanılması, copy-paste bilgilerle ilerlememesi gerekir.
- Sağlık okuryazarlığı ve teknoloji okuryazarlığı, dijital sağlıktan konuşmaya başladığımız an itibariyle öne çıkan kavramlardır.
- 03:05Konuk Tanıtımı
- Pınar Erbaş, Show TV ana haber spikeri ve gazeteci olarak, gazetecilik deneyimiyle kamlarda ve bülten sırasında bilgiyi nasıl daha doğru iletebileceğini örneklerle anlatacaktır.
- Esra Öz, kaynak konusunda titiz ve işini en doğru yapan sağlık muhabirlerinden biri olarak, dijital kanallarda kaynak kullanımının önemini aktaracaktır.
- Konuşmacılar, 2012'den beri bu alanda çalışmalar yapmış ve yayınlar çıkarmaya başlamışlardır.
- 04:37Sağlık Haberciliğinde Kaynak Sorunu
- Sağlık haberciliğinde kaynak eksikliği büyük bir sorundur; internette bulunan sağlık haberlerinin çoğu copy-paste olup, hekim görüşü veya yeterli veri ve kaynak belirtmemektedir.
- Geleneksel medyada RTÜK ve editoryal süreçler sayesinde sağlık haberleri daha sağlıklı bir şekilde işlenmektedir.
- Televizyonlarda her sağlık haberinde mutlaka bir beyaz önlüklü uzman konuşmaktadır, dijital medyada ise ilgi çekici başlıklar tıklanmak için kullanılmaktadır.
- 10:10Geleneksel Medyada Sağlık Haberlerinin İşlenmesi
- Geleneksel medyada sağlık haberleri, burun tıkanıklığı gibi konuların sebeplerini, hekime başvurulması gereken durumları ve tedavi yöntemlerini geniş kapsamlıca ele alır.
- Geleneksel medyada sağlık haberleri sadece bilgi vermekle kalmayıp, hikaye anlatımı da içerir çünkü deneyimlenmiş hikayeler insanları daha çok etkiler.
- Kanser gibi ciddi hastalıklar için genellikle kanser hastası birinin hayat hikayesi anlatılır, örneğin kemoterapi sonrası şapka tasarımı yapan bir kadın gibi.
- 12:40Hikayeleştirmenin Önemi
- Hikayeleştirme sayesinde hem umut verici bir insan hikayesi anlatılır hem de haber izlenebilir hale gelir.
- Geleneksel medyada mide ameliyatları, tüp bebek ameliyatları ve prematüre bebekler gibi konular sıkça işlenir çünkü obezite ve sosyal faktörlerin annelere etkisi gibi önemli konulardır.
- Tüp bebek ameliyatları gibi teknik konularda genellikle tüp bebekle bebek sahibi olmuş bir aileye gidilir ve umut verici sonuçlar anlatılır.
- 14:33Umut Verici Söylemlerin Önemi
- Geleneksel medyada sağlık haberlerinde umut verici söylemler çok önemlidir çünkü sağlık konusunda gereksiz evhamlardan uzak durmak gerekir.
- 2000'li yılların başında kanser hastalığıyla ilgili dosyalar hazırlanırken "umudun hikayesi" gibi ifadeler kullanılmıştır.
- Dijital medyada ise olumsuz söylemlerden kaçarak "kansere çare bulundu" gibi umut tacirlerine dönüşme eğilimi vardır.
- 17:00Reyting Kaygısı ve Sağlık Haberleri
- Geleneksel medyada reyting kaygısıyla ilgi çekecek kitlesel sağlık haberleri ön plana çıkarılır, örneğin kanser, grip ve ameliyatların belli dönemleri.
- Günümüzde kanser haberleri reyting düşürdüğü için sadece yeni buluşlar veya yaşam hikayeleri anlatılır.
- Reyting getiren haberler genellikle zayıflık ve estetik konularında olup, kış çayı gibi gribe yakalanmamak için önerilen konular da sağlık haberi olarak sunulur.
- 19:39Dijital Medyada Sağlık Haberciliği
- Dijital medya hem çok sıçradı hem de sataşma oldu, ancak geleneksel medyada da reyting kaygısı vardır.
- Yurt dışında sağlık haberciliği farklı yaklaşılır, doğru kaynaklar ve abartılı reyting kaygısıyla yanlış yapanlar vardır.
- National Geographic ve Clinic Clinic ile ortak çalışma yaparak dünyada ilk canlı yayında beyin ameliyatı gerçekleştirdiler ve bu ameliyatın insanlara empati kurabilmeleri için yapıldığını gösterdiler.
- 20:53Sağlık Haberciliğinde Yanlış Haberler
- Bazı kişiler beyin ölümü olmadığını ve organ naklinin cinayet olduğunu iddia ederken, tıpta beyin ölümü var ve organ naklinin oranlarının yükseltilmesi için bu haberlerin değeri çok önemlidir.
- Geleneksel medyada kanserin yüzde yüz çözümü bulunur gibi yanlış haberler yayılır, bu durum kanser hastaları ve hasta yakınlarının umut tacirliği yapmasına neden olur.
- Dijital ortamda kopyala yapıştır gazeteciliği yaygındır, bir yerde çıkan haberlerin aynısını kopyalayıp yapıştırırlar ve bazen kaynağını bile bulamazsınız.
- 23:18Sağlık Haberciliğinde Uzmanlaşma Gerekliliği
- Sağlık haberciliğinde uzmanlaşma kabul edilmediği sürece yanlış haberlerle mücadele etmeye devam edeceğiz çünkü doğru kaynağın ne olduğu üzerinde net kurallar yoktur.
- Sözde uzman isminin önünde doktor ya da herhangi bir ünvanı olduğu zaman o kişinin konuştuğu her konuda uzman olduğu kabul edilebiliyor, bu durum şarlatanların toplumları aldatmasına neden oluyor.
- İlaçlardan ve kanıta dayalı tıptan medet ummak yerine sosyal medyada karşılaşılan bitkisel karışımları kullanıp zehirlenip hastalıklarının ilerlemesiyle karşılaşılan durumlar oluyor.
- 24:29Hedef Kitleye Yönelik Haber Yapma
- Habercilikte hedef kitleye yönelik haber yapma anlayışı vardır, bunun için hedef kitleyi tanımak ve onlara empati ile yaklaşmak gerekiyor.
- Türkiye'de genellikle "aptala anlatır gibi haber yapmak" gerekiyor algısı vardır, ancak yurtdışı kaynaklarında "okuyucuyu hiçbir şey bilmediğini varsayın ama aptal olduğunu düşünmeyin" kuralı belirlenmiştir.
- Sağlık çalışanlarına mı haber yapıyoruz yoksa halka mı haber yapıyoruz, bu durumda haber dili ve olabilecek ya da olamayacak nitelikleri çok değişir.
- 25:26Medya Etiği ve Tıp Etiği Arasındaki Çatışma
- Medya etiği ile tıp etiği arasında çakışma vardır; medya etiğinde vaka haberciliği yapılabilirken, tıp etiğinde hasta mahremiyeti vardır.
- Hastayla ilgili hikaye verilirken nelerin verilip nelerin verilmemesi gerektiği üzerine Türkiye'de belli kurallar yoktur çünkü sağlık haberciliği hala bir uzmanlık alanı olarak kabul edilmiyor.
- Habercilik anlayışı, bir olayı anlatırken karşımızdakinin nasıl hissedeceğini, nasıl bakacağını empatiyle yaklaşarak haberi yapmak gerekiyor.
- 27:04Medya Kılavuzları ve Dijital Ortam
- Yurt dışında hangi hastalık, nasıl haber yapılmalı diye medya kılavuzları vardır; örneğin diyabet haberi nasıl yapılmalı, AIDS hastalarını haber yaparken neleri yazabilirsiniz gibi kılavuzlar mevcuttur.
- Türkiye'de de farklı hastalıklarda farklı kılavuzlar oluşturularak medyanın doğru yönlendirilmesi gerekiyor.
- Dijital ortamda halk dijitali nasıl kullanacağını bilmiyor, sağlık profesyonelleri de zamanı olmadığı için sosyal medyaya ayıracak zamanları yok.
- 28:36Sağlık Profesyonellerinin ve Halkın Bilinçlendirilmesi
- Sağlık profesyonellerinin ve halkın bilinçlendirilmesi gerekiyor; sağlık profesyonelleri sosyal medyayı nasıl kullanacaklarını öğrenmeli, halk da sosyal medyadan bilgi alırken şüpheyle yaklaşması gerektiğinin farkında olmalı.
- Mayo Kliniği sosyal medyayı nasıl kullanacakları ile alakalı bir kitap çıkarmış ve dijital online kurslar düzenliyor.
- İngiltere'de A'dan Z'ye sağlıkla ilgili aradığınız bütün bilgilerin bulunduğu bir site var, Türkiye'de de bunun gibi sitelerin gerçek uzmanlar tarafından yapılması gerekiyor.
- 30:19Sağlık Haberlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Türkiye'de Türk Kanser Derneği tarafından yapılan bir çalışmada, çocuk kanser hastalıklarında serumların dış görünüşünde ve diğer ilaçlarla ilgili değişiklikler yapılmaya başlanmış.
- Konuşmacı, Türkiye'deki ilk sağlık blog yazarlarından biri olduğunu ve haber yaparken dikkatli olduğunu belirtiyor.
- Gazetecilerle iletişim kurarken, hangi gazeteci nasıl haber çalıştığını ve röportaj yapmadan önce o gazeteciye uygun şekilde cevap verilmesi gerektiğini vurguluyor.
- 31:21Eleştirel Düşünce ve Bilgi Süzgeçten Geçirme
- Eleştirel düşünce çok önemli bir konu olup, insanlar genellikle internette, gazetede veya televizyonda gördüklerini sorgulamadan kabul ediyorlar.
- Sağlıkla ilgili haberler öykü hikayeleştirerek yapıldığında insanlar daha duygusal yaklaşıyor ve sorgulamıyorlar.
- Bilgilerin mutlaka süzgeçten geçirilmesi ve bilinçli bir şekilde kullanılması gerekiyor.
- 32:04Panelin Sonuçları ve Sonraki Sunum
- Panelin en önemli çıktısı, Mayo Kliniğin yapmış olduğu her hastalık için oluşturulması gereken uzmanlık kitleri olarak değerlendiriliyor.
- Sağlık Bilişimi Derneği Başkanı Yasin Keleş'in sağlık sebebiyle programda bulunamaması nedeniyle, bölümü Dijital Hastane'yi Sağlık Bilişimi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Murat Eren'den dinleyecekler.