Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Melis'te İyi Yaşam" programında yayınlanan, EC Araştırma Şirketi'nin kurucu ortağı Dr. Güvenç Koçkaya ile yapılan bir röportajdır. Dr. Koçkaya, bir tıp doktoru olup aynı zamanda sağlık ekonomisi alanında uzmanlaşmış akademisyen ve İstanbul Tıp Fakültesi ile Yiğittepe Üniversitesi'nde ders vermektedir.
- Röportajda sağlık ekonomisinin tanımı, Türkiye'deki sağlık ekonomisi eğitiminin durumu ve sağlık sektöründeki rolü ele alınmaktadır. Video, sağlık teknolojilerinin pazar erişim sürecindeki ekonomik analizlerden başlayarak, Türkiye'deki sağlık harcamaları, ilacın pazarı, yerli üretim durumu, sağlık turizmi ve sağlık sigortası sistemine kadar geniş bir yelpazede konuları kapsamaktadır.
- Programda ayrıca Türkiye'deki sağlık harcamalarının 2020 bütçesinde 188 milyar TL tuttuğu, OTC ilaçlar ve gıda takviyelerinin pazarı, yerli ilaç üretiminin durumu, sağlık personelinin iş yükü, sağlıkta dönüşüm projesi, sürdürülebilir sağlık sistemi ve koronavirüs pandemisinin ekonomik yansımaları gibi konular da tartışılmaktadır. Sağlık ekonomisinin 1963'te Arrow tarafından tanımlanıp 1990'larda Türkiye'ye girdiği ve günümüzde YÖK tarafından doçentlik tanımıyla varlığını sürdürdüğü de belirtilmektedir.
- 00:03Sağlık Ekonomisine Giriş
- Sağlık ekonomisi, sağlık sisteminin bileşenlerini (hekim, hastane, ilaç) ve bunların sürdürülebilir hale getirilmesini inceleyen bir alan.
- Konuşmacı Dr. Güvenç Koçkaya, EC Araştırma Şirketi'nin kurucu ortağı ve hem tıp doktoru hem de sağlık ekonomisti.
- Sağlık ekonomisi, sağlık harcamalarının nasıl ve en uygun şekilde dağıtılacağını planlayan bir bilim alanıdır.
- 01:48Sağlık Ekonomisi Eğitimi
- Türkiye'de sağlık ekonomisi eğitimi 2008-2009 yıllarında Yeditepe Üniversitesi'nde farmaka economi ve farmaka epidemiyoloji yüksek lisans programıyla başlamıştır.
- Hacettepe Üniversitesi ve Medipol Üniversitesi'nde de benzer programlar açılmıştır.
- Sağlık ekonomisi alanında en iyi eğitimler yurt dışında bulunmaktadır, ancak Türkiye'de de yetişmiş akademisyenler tarafından eğitim verilmektedir.
- 05:35Sağlık Ekonomisinin Uygulamaları
- Sağlık ekonomisi, sağlık teknolojilerinin pazara giriş sürecinde (pazar erişim) ekonomik değerlendirmeler yaparak destek verir.
- İlaçların geliştirilmesinde faz iki'nin sonunda başlayarak, faz üç'ten sonra ruhsat öncesi süreçte analizler yapılır.
- Global ölçekte ise faz bir ve faz iki sonrasında ilk sağlık ekonomisi analizleri yapılır.
- 09:00Sağlık Harcamaları ve Ekonomideki Yeri
- Türkiye'de 2020 bütçesinde 1 trilyon TL'lik merkezi bütçenin yaklaşık 188 milyar TL'si kamu sağlığa ayrılır.
- Sağlık, Türkiye kamu bütçesinde en büyük bütçeyi tutmaktadır.
- Türkiye'de her yıl yaklaşık 240-250 milyar TL'lik bir sağlık harcaması gerçekleşmektedir, bunun yaklaşık 100 milyar TL'si OTC (otisi) pazarından gelmektedir.
- 11:16OTC ve Gıda Takviyeleri Pazarı
- OTC (over-the-counter) ve tarım bakanlığı tarafından regüle edilen gıda takviyeleri pazarı Türkiye'de inanılmaz büyüme gösteriyor.
- Türkiye'deki gıda takviye pazarı, nüfusu bizim beşte birimiz olan Avrupa ülkelerinden bile küçük olmasına rağmen hızla büyüyor.
- OTC pazarı genel sağlık ekonomisinde ölçümlemek zor çünkü genellikle ilaç tüketimi raporları depodan eczaneye olan satışları takip ederken, gıda takviyeleri bu pazarın dışında kalıyor.
- 13:24Sağlık Felsefesinin Değişimi
- Etkili koruyucu hekimlik felsefesi, hasta olmadan sağlıklı yaşamı sürdürülebilir kılma prensibini benimsemiş durumda.
- İnsanlar artık doktora gitmeden, hastalanmadan nasıl sağlıklı kalabileceklerini düşünüyorlar.
- İnsanlar daha fazla spor yapmaya, sağlıklı beslenmeye ve destekleyici ürünlerle bağışıklık sistemlerini güçlendirmeye odaklanıyorlar.
- 14:13Sağlık Sektörünün Gelişimi
- Türkiye'nin ortalama yaşının 30 olduğu ve beklenen yaşının 70'lerin üzerinde olması, insanların daha sağlıklı yaşamak için farklı yöntemler aramasına neden oluyor.
- İlaç sektörünün dışında gelişen alanların doğru bir şekilde düzenlenmesi gerekiyor.
- Bitkisel ürünlerin içeriğinde ne olduğu bilinen, klinik çalışmalara dayalı kaliteli ürünler tüketiciye sunulmalıdır.
- 16:05Sağlık Uzmanlarının Önemi
- Doktor ve eczacı gibi sağlık profesyonellerinin danışmanlığını almadan ürünler kullanmak tehlikeli olabilir.
- Greyfurt gibi doğal ürünler bile karaciğer enzimlerini etkileyebilir ve statin gibi ilaçların metabolizmasını bozabilir.
- Alternatif tıpta da önümüzdeki dönemde klinik çalışmalarla bu alandaki ürünlerin de Batı tıbbının normlarında değerlendirilmesi bekleniyor.
- 17:44Yerli İlaç Üretimi
- Türkiye'de yerli ilaç firmalarının alternatif tıpta yatırım yapmaya başladığını ve politik olarak desteklendiğini görüyoruz.
- Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Sağlık Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Hazine üzerinden yerli üretimi destekliyor.
- İlaç tüketiminde kutu bazında yerli üretim oranı %70'lerin üzerine çıkarken, değer bazında yarı yarıya bir pazardan bahsediliyor.
- 21:03Sağlık Sektöründe İnsan Kaynakları
- Türkiye'de her bin kişi başına 1,99 hekim düşüyor, bu oran OECD ülkelerinde son sırada yer alıyor.
- Sağlık çalışanları (hekimler, hemşireler, eczacılar, ebeler) sağlık sistemini sürdürebilmek için inanılmaz bir efor sarf ediyor.
- Sağlık hizmetlerine doğrudan insan kaynağına ödenen bedeller OECD ülkelerinin altında kalmakta, yani daha az kişi daha çok iş yapıyor ve daha az ücretlendirme ile karşılaşıyor.
- 23:06Sağlık Ekonomisinde Hekim ve Kamu Rolü
- Hekim hastasına tedaviyi seçer ve sunar, ancak tedaviyi başka birisi öder.
- Bir tedavinin nasıl seçileceğini ve hangi şartlarda kullanılacağını sadece Türkiye'de değil tüm dünyada geri ödeyici sağlık sigortası veya kamunun doğrudan otoritesi belirler.
- Sağlık ekonomisi Türkiye kamu bütçesinde en fazla pay tutan alan olup, önümüzdeki yıllarda daha da önem kazanacaktır.
- 24:21Sağlık Ekonomisinde Yerli İlaç ve Tıbbi Cihaz Üretimi
- Sağlık ekonomisini sadece ilaç ve hekim olarak değil, tıbbi cihaz donanımları da değerlendirmek gerekir.
- Türkiye'de tıbbi cihazların üretimi çok sınırlı olup, çoğunlukla Almanya, İsviçre ve Amerika'dan ithal edilmektedir.
- Yenilikçi tedavileri üreten konuda henüz başarılı olamamışız.
- 28:48Kamu Sağlık Politikaları ve Sağlık Sistemine Dönüşüm
- Sağlıkta Dönüşüm Projesi ile 2012 yılında başlayan süreçte kamu kendini daha çok sağlığı düzenleyen ve hizmet sunan tarafta tutmaya çalıştı.
- Eczaneler artık SSK hastanelerindeki gibi ilaçlar dağıtmak yerine, kamuyla anlaşmalı ilaçları vatandaşlara ulaştırabilmektedir.
- Kamu ilaç fabrikası yapmak yerine, bu alan tamamen özel sektöre devretmiştir.
- 31:01Sağlık Sistemlerinde Sürdürülebilirlik
- Sağlık ekonomisi analizleri hipotetik analizlerdir ve modeller kullanılarak somutlaştırılmaya çalışılır.
- Ülkeden ülkeye sağlık sistemi modelleri değişir, bir ülkede uygulanan sistem başka ülkede tutmaya bilir.
- Sağlık son derece kültürel bir konudur, örneğin Amerika'da sağlık politikaları Türkiye'deki gibi olmayabilir.
- 33:44Teknolojik Gelişmeler ve Yerli Üretim
- Türkiye'de son dönemde kamunun yaptığı politikalarla orijinal ürünlerin üretilmesi sağlanmıştır.
- Yenilikçi tedavileri ithal etmek durumunda kalmakta olup, bu durum sadece Türkiye değil dünyanın çoğu ülkesi için geçerlidir.
- Yenilikçi ürünler ölçek ekonomisi bakış açısında genellikle tek bir yerde üretilir ve dünya çapında dağıtılır.
- 36:04Coronavirus ve Ekonomik Yansımalar
- Coronavirus örneğinde tüm ülkelerin ulaşım yapılmamaya çalıştığı görülüyor.
- Küreselleşme sonucu her şey mümkün olsa da, dağıtım maliyetinin düşük olmasıyla birlikte üretim maliyeti yüksek olan ürünler için yerel üretim önem kazanmaktadır.
- 36:57Koronavirüs ve Sağlık Ürünleri
- Koronavirüs ilk çıktığında pandemi olacağını tahmin etmemiş, ancak bazı sağlık ürünlerinin (maske gibi) stoklanıp Çin'e ve Amerika'ya geri satıldığı bilinmektedir.
- Koronavirüsün ilk haftalarında 60 kuruş olan maskelerin 1-1,5 liraya yurt dışına satıldığı, ancak şimdi Çin'den getirilen maskelerin 20 kuruşa alınıp 1 TL'ye satıldığı belirtilmektedir.
- Türkiye İlaç ve Cihaz Kurumu, sağlık ürünlerinin ihracatını kontrol etmek için bir duyuru yayınlamış, çünkü bazı stokçular binlerce, milyonlarca maske stoklayıp 2,5-3 TL'ye satmaya başlamıştır.
- 38:41Sağlık Ürünlerinin Fiyatlanması ve Etkileri
- Bu durum fırsat ekonomisine dönüştüğü için ekonomik anlamda etkileşim yaratmış, ancak kamu tarafından alınan doğru kararlarla düzenin kendine geleceği düşünülmektedir.
- Bazı hekimler, maskelerin söylendiği kadar etkili olmadığını ve yanlış kullanımıyla zarar verebileceğini belirtmektedir.
- Radyolojik yatırımlar için yurt dışında büyük üretim tesisleri ve çok fazla marka bulunurken, Türkiye'nin bu cihazları üretmesi için ne gerekiyor sorusu gündeme gelmektedir.
- 40:06Sağlık Ürünlerinin Üretimi ve Teknoloji Transferi
- Ölçek ekonomisi nedeniyle bazı ürünler sadece Türkiye için üretilmesi finansal anlamda makul değildir, bu nedenle bu teknolojiler dünyanın tek yerinde üretilmektedir.
- Sağlık alanında bir ürünün üretilip ticarileşmesi için geçen klinik araştırma süreci çok uzun bir süreçtir.
- Teknoloji transferleri için uluslararası üreticilere arsa, vergi ve ihracat teşviği gibi benzer teşviklerin verilmesi gerekmektedir.
- 42:19Özel Sektörün Sağlık Alanındaki Rolü
- Kamu hizmetin götürülemediği yerlerde özel sektörün gelişmesi sağlık hizmetlerine fayda sağlamıştır.
- Sağlık turizminin hayata geçirilmesinde özel hastanelerin rolü büyüktür; yatan hasta sayısı 5 milyondan 13 milyona yükseldiğinde, özel hastanelerdeki yatan hasta sayısı 500 bin'den 4 milyona çıkmıştır.
- Türkiye, özel hastanecilik sektörünün gelişmesiyle Amerika ve Almanya'dan sonra dünyanın en fazla sağlık turisti çeken ülkesi konumuna gelmiştir.
- 45:03Sağlık İletişimi ve Yapay Zeka
- Sağlık iletişimi açısından hasta memnuniyetinin en önemli faktörü bireysel iletişimdir; hasta hekimle ve eczacı ile doğru iletişimi sağlayabilirse en kötü şartlarda bile memnun çıkar.
- Yapay zeka ve akıllı teknoloji sağlık alanında ilerlemekte olsa da, duygusal zeka ve insanlık değeri unutulmamalıdır.
- Yapay zeka konusunda etik değerlerin üstünü kapatmadan, değerlerimizi kaybetmeden çalışmaya devam etmemiz gerekmektedir.
- 47:42Sağlık Uygulama Tebliği ve Fiyatlar
- Sağlık uygulama tebliği önce bütçe uygulama talimatı olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, sonra SGK tarafından yayınlanmaya başlamıştır.
- Sağlık uygulama tebliği fiyatlarının ilk yayınlandığından beri değişmediği argümanı bulunmaktadır.
- Süt fiyatlarından en çok etkilenenler özel hastaneler ve üniversite hastaneleridir.
- 50:20Sağlık Sistemlerinin Finansmanı
- Sağlık finansmanı dünyada iki yöntemle yapılmaktadır: Bismark'un kurduğu sağlık sigortacılığı yöntemi ve Beverage'in tanımladığı vergi temelli finansman sistemi.
- Türkiye'de karışık bir sistem kurgulanmaktadır; primler ödenirken, devlet sağlık primi ödeyemeyenlerin primini bütçeden aktarır.
- Özel sağlık sigortaları, devlet hastaneleri dışında özel hastanelerden hizmet almayı sağlayan tamamlayıcı bir sistemdir.
- 53:34Sağlık Ekonomisi
- Sağlık ekonomisi 1963 yılında Arrow tarafından tanımlanmış, Türkiye'ye 1990'larda girmiştir.
- YÖK tarafından tanımlanan sağlık ekonomisi doçentliği tanımıyla günümüzde de devam etmektedir.
- Sağlık ekonomisi, sağlıkın genel ekonomideki payını irdelemeyi amaçlayan bir disiplindir.