Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- NTV'de yayınlanan "Hayatın Senin Elinde" programında, 40 yılı aşkın hekimlik deneyimine sahip Prof. Dr. Osman Müftüoğlu ile yapılan bir röportaj sunulmaktadır. Müftüoğlu, COVID-19 pandemisi hakkında uzman görüşlerini paylaşmaktadır.
- Röportajda Türkiye'nin pandemi durumu, vaka, hasta ve ölüm sayılarındaki artışlar, test pozitiflik oranının %16-20'ye ulaştığı bilgisi ve günlük vaka sayısının 30 bin civarında olduğu belirtilmektedir. Müftüoğlu, pandemi sürecinde alınması gereken önlemler (maske kullanımı, mesafe, temizlik, kalabalıklaşma önleme), aşı kampanyası, sosyal medyadaki bilgi kirliliği ve izleyicilerden gelen soruların yanıtları gibi konuları ele almaktadır.
- Programda ayrıca havalandırma, kapalı ortamlarda dikkatli olunması, kademeli mesai uygulaması, toplu taşıma sorunlarının çözümü ve evde kalanlara ödül verme kampanyası gibi öneriler de sunulmaktadır. Müftüoğlu, aşıların önemini vurgulayarak, aşılanan kişilerin bile virüsü taşıyabileceğini ve toplumun güvenli bir bağışıklık sağlanması için 60 milyon kişinin aşılanması gerektiğini belirtmektedir.
- 00:12COVID-19 Durumu ve Uyarılar
- Türkiye, Amerika'dan sonra ikinci sırada COVID-19 vakaları açısından bulunuyor ve bu noktada Prof. Dr. Osman Müftüoğlu ile acil çağrılar paylaşılacak.
- Prof. Dr. Osman Müftüoğlu, yaklaşık iki hafta önce tsunami tehdidi uyarısı yapmış ve beş öneri sunmuş, bunların beşi hayata geçirilmiş.
- Türkiye'de COVID-19 ikinci dalga yaşanıyor ve rakamlar kötü olsa da umutsuzluğa düşülmemeli, sağlık ordusu sahada mücadele ediyor.
- 02:35Test Sonuçları ve Vaka Sayıları
- Türkiye'de 180 bin test yapılmış ve 30 bin vaka tespit edilmiş, test pozitiflik oranı %16-17 civarında.
- Test pozitiflik oranı Haziran başı %5'in altına inerken, şu anda %16-17 civarında, bu oran %20'yi zorluyor.
- Bir milyon kişiye test yapıldığında 160 bin vaka tespit edilebilir, bu rakam 150 bin ile 1,5 milyon arasında değişebilir.
- 04:21Vaka Sayılarının Gerçek Değeri
- Test sayısı semptom gösterenlere yapılan testler değil, kendini hasta hissedenlerin de test yaptırdığı toplam test sayısıdır.
- Test sonucunda hasta olmayanlar (asemptomatik) ve tedaviye başlanan hastalar da var, ancak sessiz taşıyıcılardan haberdar değiliz.
- Dünya Sağlık Otoriteleri ve Türkiye'deki sağlık otoriteleri, gerçek vaka sayısının 10 ile çarpıldığında 300 bin civarında olduğunu belirtiyor.
- 05:09Zaman Karşılaştırması
- 1 Haziran'da hayatını kaybedenlerin sayısı sadece 23 iken, 1 Aralık'ta yaklaşık 190 kişi hayatını kaybetmiş, ortalama yaklaşık 10 katına yaklaşan bir artış var.
- 1 Haziran'da ağır hasta sayısı hiç yokken, 1 Aralık'ta 5 bin ağır hasta bulunuyor.
- Türkiye artık kırmızı ışıkta beklemek noktasında değil, sarı ışığı geçip kırmızı sahaya girmiş durumda.
- 06:35Toplumsal Dayanışma ve Tedbirler
- Kırmızı ışıktan kırmızı sahaya girdikten sonra, her birimiz birer pandemi gönüllüsü olarak devlete, sağlık otoritelerine ve sağlık çalışanlarına yardımcı olmak için toplumsal dayanışma içine girmek zorundayız.
- Tedbirleri eleştirmek değil, desteklemek ve tedbirlerin sonuçlarını görmek gerekiyor.
- Yeni tedbirler yoğun bakımlarda yoğunluğu azaltacak ve hasta sayısını ciddi ölçüde düşürecek.
- 07:34Vaka Sayısı ve Yoğun Bakım İlişkisi
- 1 Haziran'da hasta sayısı bin civarında iken, bugün 6 bin civarında yoğun bakımda hasta bulunuyor.
- COVID-19'e yakalanan bir kişinin %75-80'i kendiliğinden sorun olmadan işaret ediyor, geriye kalan %15'in %10-12'si hastalığı kolay atlatıyor, %2-5'i en fazla ağır atlatıyor.
- Yeni vakalar arttıkça, bunların belli bir oranda yoğun bakıma alınması gerekiyor, bu nedenle günlük pozitif vaka sayısını düşürmek esas mesele.
- 09:19Kapalı Ortamlarda Kalabalıklaşmanın Tehlikeleri
- Enfeksiyon hastalıkları uzmanları, maske, mesafe ve temizlik önlemlerinin yeterli olmadığını, özellikle kapalı ortamlarda kalabalıklaşmanın hastalığın yayılmasını önleyemediğini belirtiyorlar.
- Kış aylarında mecburen kapalı ortamlarda olmak zorunda kalacağımız için, kapalı ortamları her fırsatta havalandırmak ve mecbur kalmadıkça üç-beş kişiden fazla bir arada olmamak gerekiyor.
- Galler hükümeti, yaz olmasına rağmen altı kişiden fazlasını bir araya gelmesini yasaklamıştı çünkü kalabalıklaşma virüse ortak maruziyeti artırıyor.
- 10:45Toplu Taşıma ve İş Yerlerindeki Kalabalıklaşma
- Toplu taşıma, kalabalıklaşmanın önlenemez olduğu bir alan olup, İstanbul'da bir buçuk saatlik yolculuklar bu sorunu vurguluyor.
- İçişleri Bakanlığı'nın acil devreye girmesi ve belediyeleri toplu taşıma konusunda daha öne çıkarması gerekiyor.
- Fabrikalarda ve işçilerin çalıştığı yerlerde işverenlerin mesai rahatlığı vermeleri ve özellikle dokuma tezgahlarında çalışan işçilerin mesafelerini artırmaları gerekiyor.
- 12:33AVM'lerdeki Tehlikeler ve Sokağa Çıkma Kısıtlaması
- AVM'lerde HES kodu ile giriş yapılması, açılma saatlerinin saat 12'ye doğru kaydırılması ve yakın AVM'lerin açı saatlerinin değiştirilmesi gerekiyor.
- AVM içindeki restoran ve büyük büfeler toplu buluşma yeri haline gelmiş olup, sadece paket yemek izin verilmeli.
- Sokağa çıkma kısıtlaması getirilmiş olup, zorunlu hallerde şehirlerarası seyahatlere izin verileceği belirtilmiş, ancak HES kodu olmadan seyahatin yasaklanması gerekiyor.
- 15:11Toplumsal Mücadele ve Gelecek Stratejisi
- Bundan sonraki stratejinin temel yaklaşımı, vatandaşlara topyekün mücadele ile başarılabileceği bilincinin aktarılması olmalı.
- Magazin dünyasının gündeminde pandemi ve salgının büyüklüğü yer almıyor, diziler de pandemiye yer vermiyor.
- Toplumu ikna etmek ve her bireyini pandemi gönüllüsü haline getirmek için toplumu kucaklayarak, ayrıştırarak değil, birlikte çalışmak gerekiyor.
- 17:30Kapama Süreleri ve Siyasi Kararlar
- Ondört günlük kapama Batı'da yüzde yirmi'lerde bir azalma kaydettiği belirtilmiş, İngiltere ve İspanya bunu denemiş.
- Kapama süreleri ülkeye göre karar verilmeli, farklı kültürler ve dayanışma tipleri nedeniyle her ülke için farklı stratejiler gerekebilir.
- Kapama kararlarının arkasında ısrarla durulması ve HES kodu, AVM ve mesai uygulamalarıyla desteklenmesi gerekiyor.
- 19:33Aşı ve Maske Kullanımı
- Aşı olsa bile maskeler çıkmayacak çünkü herkes aynı anda aşılanmayacak ve toplumda güvenli bir bağışıklık sağlanması için 80 milyon nüfusun 60 milyonun aşılanması gerekiyor.
- Aşılanan kişiler virüse karşı koruma sağlasa da virüsü taşıyabilirler, bu nedenle hakem bitti düdüğünü çalana kadar herkes maskesini takacak ve burnundan aşağıya asla indirmeyecek.
- Maskeli soluk alıp vermek yoğun bakımda soluk alıp vermekten çok daha büyük bir özgürlüktür.
- 20:46Aşı Karşıtı Kampanyalar
- Sosyal medyada aşı karşıtı kampanyalar var ve aşıların DNA'yı değiştireceği, genetiğimizle oynayacağı, bizi hasta edeceği gibi saçma iddialar yayılıyor.
- Sosyal medya önemli bir iletişim aracı olmasına rağmen son derece riskli olabilecek bir araç da olabilir.
- Aşı olmadan pandemi dünya ölçeğinde kontrol altına alma imkanı yüzde sıfırdır.
- 22:06Çin Aşısı Hakkında Bilgiler
- Türkiye'ye gelen aşı Çin aşısı değil, Çin'in ürettiği ölü virüs aşısıdır ve sağlık otoriteleri onaylamadan kimse aklına estiği şekilde bir aşıyı Türkiye'ye sokamaz.
- Çin ilk virüsün çıktığı yer, ilk mücadelede başarı elde eden ve ilk aşıyı bulup uygulamaya giren ülke olmasına rağmen, bu aşıyı bulan firma SARS salgınında da aşı bulmuş ve RNA virüsüne karşı aşı oluşturmayı daha önce denemiş ve başarılı olmuş bir firma.
- Aşı, virüsün kendisi değil, virüsün elbisesini (RNA'sını) kullanarak geliştirilen bir aşıdır ve virüsün geninin gelmesi söz konusu değildir.
- 24:11Pandemi Durumu ve Sorumluluk
- Türkiye Amerika'dan sonra ikinci sıradayken, nüfus ve test yoğunluğu açısından daha kötü durumda olabilir.
- Pandemi içinde bulunduğumuz durum sıkıntılı ve temel sorumlusu biziz; sokağa çıkıp maskeyi takmamak ve gerekli önlemleri almamak virüsün çoğalma ve yayılma fırsatı bulmasına neden oluyor.
- Sosyal medyada bilgi kirliliği var ve aşı karşıtı iddialar yayılıyor, ancak her şeye karşı olma zamanı değil, aklın ve bilimin etkisinden şaşmamak gerekir.
- 27:26Pandemi Tedbirleri
- Maske, mesafe, temizlik yetmiyor, kalabalıklaşmaya engel olmak çok önemlidir.
- Kapalı yerlerde, komşu ziyaretlerinde, aile bireylerini bile ziyaret etmemek gerekiyor.
- Pandemiyi devletler veya sağlık çalışanları kazanamaz, pandemiyi halk sahada kazanır; sokağa çıkmayarak ve tedbirleri dikkatle uygulayarak kazanabiliriz.
- 28:53Havalandırma ve Kapalı Ortamların Tehlikesi
- İki taraflı ve üşüme pahasına kalın yiyecek tüketmek ve her 10-20 dakikada bir cereyan oluşturacak alan oluşturmak önemlidir.
- Havalandırma çok önemlidir, kapalı ortamlarda virüs yüzdesi düşebilir ancak sıfır virüs en büyük hedeftir.
- Kapalı ortamlar şubattan beri çok tehlikeli olduğundan, otobüse ve arabaya bindiğinizde pencereyi açmanız gerekir.
- 29:30Mesai Saatleri ve Toplu Taşıma Çözümleri
- Mesai saatleri kaydırılmalı ve kademeli mesai uygulaması uygulanmalıdır.
- İstanbul Valisi Ali Yerlikaya'nın açıkladığı gibi, iş adamlarının topladığı mesai saatlerini desteklemek gerekir.
- Toplu taşıma sorununu çözmek için devletin elindeki araçları taşıma için tahsis etmek ve toplu taşıma kapasitesini artırmak önerilmektedir.
- 30:54Evde Kalma Kampanyası
- Evde kalana ödül vermek için bir kampanya başlatılabilir.
- Doğalgaz, elektrik, telefon gibi hizmetlerde indirim yapılabilir.
- Bu işi sadece bir bakanlığın değil, tüm toplumun el koyması ve tek yumruk olması gerekmektedir.
- 31:51Test Pozitiflik Oranı ve Filyasyon Ekibi
- Test pozitiflik oranı arttıkça filyasyon ekibinin işi de artmaktadır.
- Test pozitiflik oranı arttıkça korkmamak, testi artırmak ve test pozitifleri evde tutmak gerekir.
- Vaka artışının hızının kontrolsüz bir noktaya gelmekte olduğu konusunda halka tekrar tekrar uyarı yapılmalıdır.
- 33:32Favipavir İlaç Hakkında Bilgiler
- Favipavir, yaklaşık 15-16 senedir kullanımda olan, RNA virüslerine karşı geliştirilmiş bir ilaçtır ve SARS ve influenza virüslerinde de kullanılmıştır.
- Sağlık Bakanlığı, yoğun kullanım olacağı için dört ayrı Türk firmasına Favipavir üretim izni vermiştir.
- Normalde kutusu 150 lira olan Favipavir, yerli üretimle 15 dolara mal edilebilmektedir.
- 34:37Favipavir Kullanım Şekli
- Favipavir kılavuzunda ilk gün sabah 8, akşam 8 hap alınması, sonraki günlerde dozun 3'e düşürülmesi önerilmektedir.
- Günlük 200 mg dozunun etki olabilmesi için ilk gün 3200 mg (16 hap) kullanılması, sonraki günlerde 1200 mg (6 hap) kullanılması gerekmektedir.
- Her ilaç gibi Favipavir'in de yan etkileri vardır, ancak dikkatli kullanıldığında şifa sağlayabilir.
- 35:44Virüs Bulaşma Hakkında Bilgiler
- Kuluçka aşamasında olan virüs, hücreye yerleşip çoğaldıktan sonra hücreyi patlatarak tükürüğünüzde ve burnunuzdan gelen akıntıyla etrafa bulaşır.
- Kuluçka aşamasında olan herkes potansiyel bir virüs dağıtıcısıdır.
- Hastalığı atlatıp antikor oluşturanlar da hasta olmasalar da bulaştırıcı olabilirler, bu nedenle salgın bitene kadar maske takmaları ve mesafe kuralına uymaları gerekir.
- 37:13COVID-19 Sonrası Sorunlar ve Gargara
- COVID-19'u hafif şekilde atlatanlar bile, başlangıçta olmayan bir sıkıntı sonradan ortaya çıkabilir.
- Gargara yapmanın hiçbir sakıncası yoktur, kekik suyu, sumak suyu veya karbonatlı suyla gargara yapılabilir.
- Tuzlu su ve deniz suyu tedavi edici değildir, ancak ağız hijyenine dikkat etmek önemlidir.