Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Sağlık Raporu" adlı televizyon programında, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seren Dervişoğlu ile patoloji ve kanser teşhisi konusunda kapsamlı bir röportaj yapılmaktadır.
- Program, patolojinin tanımı ve sağlıktaki önemi ile başlayıp, kanser teşhisinde patolojinin rolünü, biyopsi sürecini ve sonuçların bekleme süresini detaylı olarak ele almaktadır. Ayrıca Türkiye'de en yaygın kanser türleri, erken teşhis yöntemleri, kanser artışının nedenleri ve kanser taramalarının önemi anlatılmaktadır.
- Röportajda ayrıca patolojinin sadece bir laboratuvar branşı olmadığını, hastaların patologlarla doğrudan iletişim kurabileceklerini vurgulamaktadır. Prof. Dr. Dervişoğlu, hastaların tedavi süreçlerinde karşılaştığı zorluklar, hekim-patoloji ilişkisi ve toplumsal empati eksikliği gibi konuları da ele almaktadır. Video, yıllık kontrollerin önemini, sağlıklı yaşam tarzı benimsemeyi ve risk gruplarında taramaların yapılmasını tavsiye etmektedir.
- 00:09Patoloji Nedir ve Önemi
- Patoloji, hastalık bilimi olarak tanımlanır ve hastalıkların tanısını koyarak yazılı belge verir.
- Patoloji, hastanın tedavisinin izlenimini planlamak için çeşitli örneklerle (biyopsiler) mikroskobik olarak organlarda ve hücrelerde yapılan değişiklikleri inceler.
- Patoloji, hastalık senaryosunu tahmin etmeye çalışan bir yönetmen gibidir ve tıpta tanının kağıda yazılıp net bir şekilde verildiği tek branştır.
- 02:19Kanser Teşhisinde Patolojinin Rolü
- Patologlar, cerrahi materyaller, polikliniklerde, radyolojide alınan örnekler, yüzeyel kitlelerden alınan biyopsi örnekleri ve vücuttan çıkan sıvılar gibi materyalleri mikroskopta inceler.
- Patoloji sonuçları minimum 24 saat, bazen 9 güne kadar sürebilir çünkü materyalin mikroskopta görünebilir hale gelmesi ve ek incelemeler yapılması gerekir.
- Patoloji, en çok kitap açılan branştır ve yurt dışına ilişkide bulunarak hastaya tedavisinin doğru yapılması için en doğru tanıyı vermeye çalışır.
- 05:05Patolojinin Diğer Hastalıklarda Rolü
- Patolojide tümör en büyük işi oluşturur ancak kronik deri hastalıkları, enfeksiyonlar (tüberküloz) gibi pek çok hastalıkta da ilgilenir.
- Patoloji, mikroskopta mikrop analizi yaparak ve moleküler desteklenerek tanıyı verir ve tedaviyi belirler.
- Hastanın tedavisine yanıtı, tekrar küçük biyopsilerle patolog tarafından belirlenir.
- 06:10Patologların Hasta ile Teması
- Patologlar, hekim altı senelik tıp eğitimi sonrasında dört senelik uzmanlık hekimi ve iki sene yan dal uzmanlığıda toplam 10-12 senede patolog olurlar.
- Patologlar, ameliyathanede acil tanı, radyolojide biyopsi tekniklerinin hastaya daha az zarar verilerek yapılması gibi durumlarda hasta ile temas kurar.
- Patologlar, hastaların raporlarını almaya geldiklerinde sorularını cevaplayabilir ve hastaların tanısı konurken klinik bilgiye ihtiyaç duyarlar.
- 07:49Patoloji Sonucu Korkusu ve Taramalar
- Patoloji raporunu beklemek ve almak hastalarda ayrı bir stres oluşturur, ancak bu süre sonuçta iyi bir rapor olarak geri dönecektir.
- Hastalar taramalardan korkmamalı, çünkü geç kalmak kanser tanısındaki taramalarda tedaviyi geciktiren bir şeydir.
- Özellikle ailesel kanserler (meme kanseri, bağırsak kanseri) için taramalar ihmal edilmemelidir.
- 09:49Rahim Ağzı Kanseri Taraması
- Sağlık Bakanlığı, beş yılda bir tüm kadınların HPV ve smear testi ile taranmasını öneriyor.
- Servikal kanserler Türkiye'de kadınlar arasında dokuzuncu sırada yer alıyor ve risk var.
- HPV pozitifliği ile viral testle yüzde yetmiş civarında hastaların çoğu iyileşiyor, ancak hücre bazında kanser öncesi değişikliği görürsek daha erken tedavi planlanabilir.
- 11:28Türkiye'de En Önemli Kanser Taramaları
- Meme kanserinde sekiz kadından birinde kanser var ve erken yakalama için mamografi, ultrasonografiler ve gerekirse biyopsi öneriliyor.
- Bağırsak kanserinde ailede kanser varsa, elli yaşından sonra kolonoskopi ile taranıp şüpheli alanlardan biyopsi alınabilir.
- Hastalar kendi vücudundaki değişikliklere aşina olmalı, renk değişikliği, kanama, dışkılama alışkanlığının değişmesi gibi belirtiler kronikleşirse doktora gitmeli.
- 13:50Patolojinin Önemi ve Kanser Tedavisi
- Patologlar, kanserin evresini belirleyerek teşhis ve tedavi sürecini yönlendiriyorlar.
- Moleküler patoloji, kanserin genetik değişikliklerini ve tedaviye direncini belirleyerek hastaya özel tedavi planı oluşturuyor.
- Kanser tedavisinde patolog, onkolog, radyasyon onkolojisi, kemoterapi ve cerrah gibi multidisipliner bir ekip çalışması gerekiyor.
- 15:15Otopsi ve Patoloji
- Tıbbi otopsi giderek azaldı çünkü MR, BT, PET gibi yeni tekniklerle hastanın ölüm nedeni daha kolay tespit ediliyor.
- Bebek otopsileri çok arttı, özellikle intrauterin (anne karnı içinde) ölen bebeklerin ölüm nedeni araştırılıyor.
- Otopsi bir parçalama işlemi değil, bir ameliyat tekniğidir ve cenaze dikilerek defnedilmek üzere anneye verilir.
- 17:39Kanser Artışının Nedenleri
- Kanser artışı ömür uzamasıyla ilgili, eskiden kanser dışı nedenlerle daha erken kayıplar oluyordu.
- Kanser multifaktöriyel bir hastalıktır; virüs, radyasyon, kimyasal ajanlar gibi dış etkenler ve genetik yapımız kanser oluşumunu etkiliyor.
- Sigara, nitratlı gıdalar, aromatik hidrokarbonlar gibi dış faktörler kanser riskini artırıyor, ancak tarama erken yakalamaya yardımcı oluyor.
- 20:30Patoloji Biyopsi ve Konsültasyon Hakkı
- Bazı tümörlerde biyopside tanı koydurucu hücreler bulunmayabilir, bu durumda tekrar biyopsi istenebilir veya farklı bir merkezden yorum alınabilir.
- Hastalar konsültasyon hakkı kullanarak patoloji merkezine giden materyali başka bir merkeze götürebilirler.
- Patoloji örnekleri genellikle dört-beş sene, üniversite hastanelerinde ise çok uzun yıllar saklanır ve hastalar yıllar sonra tanısını sorgulayabilir.
- 21:47Patolojinin Branşlaşması ve Yurtdışına Gönderme
- Patoloji kendi içinde tıp gibi dallara ayrıldı; meme hastalıklarında deneyimli jineko patologlar, gastrointestinall patologlar gibi.
- Yurt dışında temas halindeyiz ve tanı koyamadığımız vakaları yurtdışına gönderiyoruz.
- Yurtdışına gönderilen materyaller genellikle yeni parafini veya mum bloğu şeklinde gönderilir.
- 23:27Teşhis Süreci ve Patologların Rolü
- Hastalar patologlarla yüz yüze gelebilir ve hekimlerine soracakları her soruyu patologlara da sorabilirler.
- Hastalar şikayetle gelir, şüpheli bir tümör için biyopsi yapılır ve bu süreç radyoloji, biyopsi ve patoloji gibi farklı uzmanların ortak değerlendirmesi sonucunda gerçekleşir.
- Günümüzde biyopsiler daha az zarar veren, küçük ignelerle yapılan non-invasiv yöntemlerle gerçekleştirilir ve hastayı bayıltmadan lokal anestezi ile yapılır.
- 24:54Tedavi Süreci ve Patologların Rolü
- Tanıdan sonra hasta biyopsi alan hekimine gider ve hekim tanıya göre tedaviyi belirler.
- Patologlar her hafta alt branşlarla toplantılar yaparak radyolojisini ve tanısını birlikte değerlendirirler.
- Tedavi sürecinde hastanın durumu gözlemlenir, gerekirse tekrar biyopsi alınır ve tedavi tekrar şekillenir.
- 27:22Patologların Duygusal Boyutu
- Patologların duygusal boyutu vardır, ancak duyguları tanı koymasını engellemeden çalışması gerekir.
- Çocuk hastalarla çalışırken duygusal boyut nedeniyle tanı koymakta zorlanılabilir.
- Tanı koymakta zorlanan hastalar gece uykusunda ve sabah kalktığında aklında olabilir.
- 29:08Hastaların Patologlarla İlişkisi
- Hastalar patologlarla temas etmeli, raporlarını anlamadıklarında sormalı ve umutsuzluğa kapılmamalıdır.
- Kötü huylu tümörlerde bağışıklık sistemi çok önemlidir ve moralle desteklenir.
- Patologlar genellikle tanı direkt hastaya değil, yakınlarına söylerler ve "tedavi olmanız gereken ciddi bir hastalığınız var" diyerek yaklaşırlar.
- 30:33Hastalarla İletişim ve Tedavi Yaklaşımı
- Hastaların farklı yönlendirmeleri olabilir, bu durumda moralini bozmadan başka hastaların örneklerini göstererek tedavi olunabileceğini anlatmak önemlidir.
- Hastaların depresif süreci yaşaması kolay değildir, bu nedenle "kansersiz" demek yerine örtülü cümleler kullanarak moral destek olmak gerekir.
- 31:32Hekim-Hasta İlişkilerinde Empati Eksikliği
- Hekim-hasta ilişkilerinde en büyük eksiklik karşılıklı empati eksikliğidir.
- Hastalar uzun bir süreçten sonra kapıda beklerken raporların geç çıkması gibi durumlar hekimleri tırmandırabilir.
- Hekimlerin hastaların durumunu anlayabilmeleri ve empati kurabilmeleri önemlidir.
- 33:09Sağlık Önerileri
- İnsanların yıllık kontrollerini atlamamaları, özellikle kanser için değil, lipit ve kolesterol seviyeleri için de düzenli kontroller yapmaları gerekir.
- Risk gruplarında olanların ve aile kanserlerinde olanların yıllık taramalarını yapmaları önemlidir.
- Sağlıklı beslenme, sigara içmemek, spor yapmak ve bol oksijen almak erken teşhiste yardımcı olur.