Buradasın
Pandemi Sürecinde Türkiye ve Küresel Etkiler Üzerine Bir Sohbet
youtube.com/watch?v=w6zsU4G-1vAYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İstanbul Politikalar Merkezi, Sabancı Üniversitesi ve Medyaskop'un ortaklaşa hazırladığı "Nasıl Bir Dünya, Nasıl Bir Türkiye" programının bir bölümüdür. Sunucu Pelin Oğuz, konuk olarak İstanbul Politikalar Merkezi Kıdemli Uzmanı ve Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Nebi Sümer ile Mikrobiyoloji Uzmanı Selim Bodur'u davet etmiştir.
- Programda, bir buçuk yıla yakın süredir devam eden pandemi süreci, Türkiye'deki kapanma ve önlemler, şeffaflık sorunları, aşılama kampanyaları ve patent hakları tartışmaları ele alınmaktadır. Konuşmacılar, pandeminin toplumsal, ekonomik ve psikolojik etkilerini, şeffaflık eksikliklerinin toplumsal güveni nasıl etkilediğini ve pandemi sonrası dayanıklı bir toplumun nasıl oluşturulabileceği konularını tartışmaktadır.
- Video ayrıca, Türkiye'deki COVID-19 önlemlerinin tutarsızlığı, veri toplama ve raporlama süreçlerindeki eksiklikler, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki aşılama eşitsizlikleri ve patent haklarının kaldırılması tartışması gibi konuları da kapsamaktadır. Konuşmacılar, şeffaflıkla bilimsel verilerin paylaşılması ve güven artırıcı önlemlerin alınması gerektiğini vurgulamaktadır.
- 00:27Pandemi Programı Tanıtımı
- İstanbul Politikalar Merkezi, Sabancı Üniversitesi ve Medyakopla ortaklaşa "Nasıl Bir Dünya, Nasıl Bir Türkiye" adlı programda pandemi ve etkileri konuşulacak.
- Bir buçuk yıla yakın pandemi sürecinde farklı ülkelerde ve Türkiye'de birçok dalga yaşanmış, ancak salgın hala tam olarak kontrol altına alınmamış durumda.
- Türkiye'de son dönemde COVID-19 vakaları yüksek seyrederek kademeli kısmi kapanma yaşanmış, 29 Nisan'da tam kapanma kararı alınmış.
- 03:27Pandemi Verileri ve Aşılama Durumu
- 12 Mayıs itibariyle dünyada 159 milyon 700 bin olgu bildirilmiş, 3 milyon 320 bin kişi COVID-19 nedeniyle yaşamını yitirmiş.
- Türkiye, COVID-19 ölümleri açısından 19. sırada yer alıyor, 43 milyon yurttaşını yitirmiş.
- Dünyada şimdiye kadar bir milyar kişi aşılanmış, İsrail'de nüfusun %62,70'si en az bir doz aşı almış.
- 06:15Aşılamanın Etkisi ve Kapanmanın Psikolojik Etkileri
- Aşılamayı iyi yapan ülkelerde (İsrail, İngiltere, Şili, Bahreyn) olgu sayılarında, hastaneye yatışlarda ve ölümlerde ciddi azalmalar gözlemleniyor.
- COVID-19 pandemisiyle mücadelede sadece aşılama değil, kapanma ve alınan önlemler de önemli bir rol oynuyor.
- Türkiye'de tam doz aşı alanlar toplumun %12'si (10,4 milyon kişi) olup, son haftalarda aşılama oranlarında ciddi düşüşler gözleniyor.
- 08:53Kapanmanın Psikolojik Etkileri
- Kapanma döneminde tutarsızlıklar yaşanıyor; 29 Nisan'da tam kapanma kararı alınmasına rağmen işçi-emekçi kesimin %60'ı çalışmaya devam etmek zorunda.
- Bazı kısıtlamaların uygulanmasıyla parka çıkan vatandaşların ceza alması ve toplu etkinliklerin (spor kulüpleri, protesto gösterileri) devam etmesi insanların algısını etkiliyor.
- Kapanma sürecindeki tutarsızlıklar, kurumlara güveni zedeleyen yanı sıra toplumun kuralın normal dönüşmesi için olması gereken durumu da olumsuz etkiliyor.
- 11:07Kuralların Uygulanmasındaki Sorunlar
- Toplumda kuralların normal dönüşmesi, herkes tarafından otomatik olarak uygulanması engelleniyor çünkü sayısız istisna, imtiyaz ve ayrıcalık var.
- Bazı insanların kuralları aşabilmesi nedeniyle etkili bir uygulama olmuyor ve norma dönüşemiyor.
- Bireysel uyma motivasyonuna zarar veriyor çünkü insanlar kendilerini iyi vatandaş olarak hissederken, etrafındaki insanların uymadığını görünce motivasyonu düşüyor.
- 12:52Cezanın Etkisizliği ve Zamanlama Sorunları
- Bireysel uyum yerine zorlanmış kolektif uyuma ve ceza uygulanıyor ancak ceza etkili olmuyor çünkü istisna ve imtiyazlar görülür.
- Cezadan kaçanlar kalabalık yerlere gidiyor ve muhtemelen daha fazla maruz kalabiliyorlar.
- Pandemi önlemleri zamanlama açısından yanlış uygulanıyor, rakamlar zirveye çıktığında alınan önlemler geç kalıyor.
- 13:52İngiltere Örneği ve Türkiye'deki Uygulama
- İngiltere önce şehirler arası mobiliteyi durdurmuşken, Türkiye mobiliteyi artırarak devam etmiş.
- Türkiye'de genel güvensizlik oluştuğu için insanlarda kuşku var, gerçek rakamların bilinmediği düşünülüyor.
- Test oranının düşmesi (yüzde yirmilerden yüzde altılara) vaka sayısının azaldığını gösteriyor.
- 14:56Bilimsel Yaklaşım ve Şeffaflık
- Beklenti yaratmak çok zararlı, insanlara gerçekçi ve öngörülebilir bilgiler vermek gerekiyor.
- İngiltere, demokrasinin yararına bilim kurulu oluşturarak, bağımsız ve kapsayıcı görüşler dinleyerek etkili sonuçlar elde etmiş.
- İnsanları bilimin kurallarına inandırarak, eşit olmayanları dikkate alarak uygulama yapmak etkili sonuçlar veriyor.
- 17:05Türkiye'deki Kapanma Süreci
- Türkiye'deki kapanma süreci gerçekten bir kapanma değil, Diskin Devrimci Sendikaları Konfederasyonu'na göre işçilerin %61'i çalışmaya devam ediyor.
- Boğaz köprüsünde yoğun trafik var, bu bir kapanma değil.
- Şeffaflık konusu önemli, Türkiye'deki devlet yapısının "ben her şeyi daha iyi bilirim" yaklaşımı ve çaresizlik nedeniyle bu yola gidildiği düşünülüyor.
- 19:19Bilinmeyen Veriler ve Değerlendirmeler
- Hastalanan veya yaşamını kaybedenlerin demografik özellikleri (yaş, cinsiyet, meslek grubu) bilinmiyor.
- Yapılan testler konusunda tam bir soru işareti var, kime test yapıldığı ve test stratejisi bilinmiyor.
- Hastaların yoğun bakımda hastanede kalma süreleri bilinmiyor, bu stratejiler belirlemesi açısından önemli bir bilgi.
- 20:53Aşılar ve Pandemi Verileri Üzerindeki Şeffaflık Sorunu
- Aşılar konusunda aşılananlardan tekrar hastalığın olup olmadığı, yan etki bildirimleri ve rastlantısal örnek alımlar hakkında bilgi eksikliği var.
- İstanbul'daki ölüm oranları 2019 öncesi yıllarla karşılaştırıldığında 2020 yılında 18.810 fazla ölüm kaydedilmiş.
- Pandemi sürecinde çocuk aşı kampanyaları gibi yoğun bir COVID-19 aşılama kampanyası görülmemiş, bunun tek nedeni aşıların yeterince bulunmaması.
- 23:08Pandemi Yönetimi ve Şeffaflık Sorunları
- Pandemi sürecinde tarihle idare edilmez, sayılar idare edilebilir ancak sayıların şeffaflığı olmadığı için tarih vermek zorunda kalınıyor.
- Kapanma uygulamaları sonucunda olgu sayısı artıp azalsa da, sonrasında artışların olması bekleniyor.
- Okullar uzun süredir kapalı ve 1.107.000 öğretmenin sadece %20'si aşılanmış durumda.
- 24:37Karar Alma Süreci ve Bilimsel Yaklaşım
- Kararlar hangi grup veya lobinin etkili olduğu göre alınıyor, örneğin okulların açılması konusunda eğitimdeki geri kalma riskinin daha büyük olduğu argümanı etkili.
- Aşı gelene kadar etkili olması beklenen bir yüzlük aşı oranına ulaşmadan gevşeklik uygulandı ve aşı gelmedi.
- Türkiye'nin günde bir milyonun üzerinde aşı yapabilme kapasitesi var, ancak aşı geldiğinde bile pandeminin bitmeyeceği ve pandemiye dayanıklı toplum yaratmanın önemli olduğu anlatılmalı.
- 27:30Psikolojik Etkiler ve Güven Sorunu
- Hızlı düşme ve kısmi kapanma gibi önlemlerin etkisi net açıklandığından bilinmiyor, ancak psikolojik etkisi olumsuz.
- Çaresizlik, umutsuzluk ve dışlanmışlık duyguları yaşanıyor, önceden destek veren insanların desteğinde kuşku oluştu.
- Saydamlık ve güven artırıcı önlemler sadece etik zorunluluk değil, aynı zamanda insan sağlığına borcumuz.
- 30:09Psikolojik Durum ve Toplumsal Etkiler
- Geçen sene Mart-Nisan ayında dünya genelinde yüksek kaygı ve depresyon gibi psikolojik sorunların yükselişi yaşanmış.
- Türkiye'de 2020 ve 2021 Nisan ayı karşılaştırması yapılmış olumsuz değişimler tespit edilmiş, umut kırıklığı gösteriyor.
- Saydamlık, güven artırıcı önlemler ve kapsayıcılık sadece etik değil, aynı zamanda insan sağlığına borcumuz.
- 32:00Aşı Eşitsizliği ve Patent Tartışmaları
- Gelişmiş ülkelerde 400'ten bir kişi aşılanmışken, gelişmekte olan ülkelerde bu oran 500'ten bir, ciddi bir dengesizlik söz konusu.
- Kanada gibi bazı ülkelerin her yurttaşına en az sekiz defa aşılayacak kadar aşı anlaşması yapması ve bazı üreticilerin vaat ettikleri oranda aşı teslim etmemesi tartışılmaktadır.
- Dünya Sağlık Örgütü'nün yoksul ülkelere aşı dağıtımını sağlayan Covax programı olmasına rağmen, hala bazı Afrika ülkelerinde insanlar aşıyla tanışamamıştır.
- 34:02Küresel Korunma ve Aşı Eşitliği
- "Yerküre üzerinde herkes korunmadıkça siz korunmuş sayılmazsınız" sloganı sadece slogan değil, gerçek bir risk anlamına gelmektedir.
- Aşılanmayan bölgelerde virüsün dolaşımının sürmesi ve yeni varyantların ortaya çıkması, bu varyantların diğer ülkelere gelmesi durumunda aşılanmış toplumları tekrar riske atabilir.
- Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, gelişmiş ülkelerde risk gruplarının aşılanması bittikten sonra, yoksul ülkelerdeki risk grupların aşılanması gerekmektedir.
- 36:17Patent Hakları ve Tartışmaları
- Üreticiler patent hakkına sahip olunca, araştırma geliştirmeye yaptığı yatırımları telafi edebilmek için 10-20 yıl boyunca başka üreticilerin aynı formülden aşı üretmesini engelleyebilirler.
- 1990'larda AIDS tedavisinde kullanılan ilaçların patent sorunu da gündeme gelmiş, bazı ülkelerin jenerik ilaçları almak istemesi üzerine Dünya Ticaret Örgütü'nün müdahale etmesi gerekmıştır.
- SARS-CoV-2 virüsünün dizi analizi ve genetik yapısı Çinli araştırmacılar tarafından çözülüp dünya ile paylaşılması, Moderna'nın MRNA aşıları çalışmalarını başlatmasına imkan tanımıştır.
- 38:33Patent Tartışmalarının Geleceği
- Dünyaca Ticaret Örgütü'nün başkanı Nijerya'lı Nugozi Okonjo-Iweala, patent haklarının kaldırılması konusunda çaba göstermektedir.
- Amerika'nın patentlerin kaldırılması konusunda çalışacağını belirtmesine rağmen, üreticilerin üretimi artırmakta direnç göstermesi ve patentlerin kaldırılmasının kolay olmayacağı düşünülmektedir.
- Avustralya'nın sınırlarını 2022 yılının sonuna kadar açmayacağını ilan etmesi, pandeminin kolay kolay ortadan kalkmayacağı ve dalgalanmaların devam edeceği göstergesidir.
- 40:39Pandemi ve Eşitsizlikler
- Pandemi mevcut eşitsizlikleri artıran bir süreç olarak görülüyor, özellikle dezavantajlı kesimlerde daha büyük etkileri var.
- Sosyal devlet fikri öne çıkıyor, devletin insanların eşitsizliklere karşı önlem alması gerekiyor.
- Küresel bir aşılama olmadan ülkeler sınırlarını kapatarak işsizliğin daha da derinleşmesine yol açacaklar.
- 43:05Dayanıklı Toplum ve Davranış Değişimi
- Pandemi sonrası güçlü toplum fikri öne çıkmaya başladı, davranış değişimi ve kolektif uyum kavramları kritik önem kazandı.
- İnsanların önleme kapasitesi yüksek olduğu için, bilgi aktarımı ve davranış değiştirme stratejileri önemlidir.
- Evden çalışma ve uzaktan çalışma yaygınlaşacak, hızlı uyum yapabilen toplumlar daha öne geçecek.
- 44:49Demokrasi ve Saydamlık
- Pandemi, saydamlığın, adaletin hakkaniyetli olması ve demokrasinin bireylere etkisini gösterdi.
- Demokratik yurttaşlık ve insan haklarına koşulsuz saygı gibi kavramlar daha olumlu bir değişimle birlikte gelecek.
- Küresel bir kriz olan pandemi, herkese düşman olduğu için genel tehditlerden farklı bir süreç oluşturuyor.
- 46:03İklim Krizi ve Davranış Değişimi
- Pandemilerin büyük olasılıkla iklim krizinin bir yansıması olabileceği düşünülüyor.
- Karbon emisyonu gibi konular günlük yaşama sokulacak, davranış değişikliği önemli hale gelecek.
- Pandemi ile iklim krizi arasındaki ilişkiyi anlayabilen ve sosyal karar alıcılar başarılı olacaklar.
- 47:47Aşılama ve Turizm
- En kötü durumda olan ülkeler arasında Hindistan, Brezilya ve Türkiye bulunuyor.
- Turizm sektörü için aşılama oranlarının artırılması önemli, aksi takdirde Avrupalı turistler PCR testi ve karantina riskiyle karşı karşıya kalacaklar.
- İnanmanın olabilmesi için güvenmek, şeffaflık, kapsayıcılık ve demokratik koşulların sağlanması gerekiyor.