Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi'nden Dr. Sevda Efil ile yapılan bir röportaj ve 18 yıllık sağlık tecrübesine sahip bir uzmanın sunduğu eğitim içeriğidir.
- Video, oksijenin hayatımızdaki önemi, oksijen eksikliğinin nedenleri ve evde oksijen tedavisinin doğru kullanımı hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İçerik, oksijen tedavisinin ne olduğu, hangi hastalıklarda kullanıldığı, oksijen cihazlarının (konsantratörler, tüpler, nemlendiriciler, maskeler, nazal kanüller) kullanımı ve bakımı, filtre değişimi, elektrik kesintisi durumunda alınması gereken önlemler ve tedavi sırasında dikkat edilmesi gereken komplikasyonlar gibi konuları ele almaktadır.
- Video ayrıca oksijen tedavisinin başarı için bireyin tedaviye uyum sağlamasının önemini vurgulamakta, hastaların günlük bakım rutinlerini, ağız hijyenini, sıvı alımını ve anormal durumları nasıl tespit edeceklerini açıklamaktadır. Sigara içen hastaların dikkat etmesi gereken noktalar ve yaşlı hastalarda yaşanan anormal durumların normalleştirilmemesi gerektiği de belirtilmektedir.
- Oksijenin Önemi
- Oksijen hayatımız için oldukça önemli bir yere sahip çünkü insanların canlılığını sürdürebilmesi için gerekli ve hem hücrelerin hem de dokuların önemli bir şekilde ihtiyacı var.
- Normalde nefes alırken oksijen molekülleri hücre içerisine girerken, nefes verirken karbondioksit dışarıya atılır çünkü karbondioksitin birikmesi istenmez.
- Bazı sağlık problemlerinde nefes alma ve verme sırasında dengenin sağlanamaması, akciğerlerde bir daralma olması veya viral enfeksiyonlar oksijen alışverişinde dengeyi bozabilir.
- 01:26Kronik Solunum Hastalıklarında Oksijen Sorunları
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi hastalıklarda oksijen alışverişinde denge bozulur çünkü hastalarda bir hava akımı kısıtlılığı meydana gelir.
- Hastalarda solunum kasları yorulur, yorgunluk ve halsizlik hissedilir, ayrıca balgam ve sekresyon oluşabilir.
- Hastalarda öksürük her zaman faydalı olmayabilir, etkin olmayan öksürük hastayı yorabilir ve balgamı dışarıya atmakta zorlanmasına sebep olabilir.
- 04:18Oksijen Eksikliğinin Yaşam Üzerindeki Etkileri
- Oksijen eksikliği hastalarda günlük aktiviteleri gerçekleştirmekte zorlanmaya, solunum güçlüğü yaşamaya ve uyku problemleri yaşamaya sebep olur.
- Hastalarda anne, baba, öğrenci gibi sosyal rolleri ve iş performansı etkilenir.
- Oksijen eksikliği ciddi sorunlara sebep olabilir ve sigara ve nargile kullanımı KOAH'ın oluşumunda önemli etkenlerdir.
- 06:00Sigara ve Nargile Kullanımının Etkileri
- Sigara KOAH'ın oluşumunda en büyük etken olmasına rağmen, sigara içmeyen bireylerde de KOAH hastalığı görülebilir.
- Aktif sigara içmeyenlerde bile aile ve sosyal ortamda sigara dumanına maruziyet KOAH'ın oluşmasına neden olabilir.
- Nargile kullanımı gençler tarafından sigaraya göre daha zararsız görülebilir, ancak inhale edilen herhangi bir şey akciğere zarar verebilir.
- 07:20Oksijen Tedavisinin Önemi ve Doğru Kullanımı
- Ortam havasında yaklaşık %21 oksijen bulunurken, bazı hastalıklarda bu oksijen yüzdesi yeterli gelmiyor ve hastalara daha yüksek yoğunlukta oksijen verilerek tedavi uygulanıyor.
- Oksijen tedavisi bir ilaç olduğu için mutlaka hekim reçete etmesi ve ordusuz kullanılmaması gerekiyor.
- Ordu etmeden ilaç kullanmak sağlık açısından büyük risk oluşturabilir, örneğin mide ilaçları mide asidini baskılayarak bakteri oluşmasına ve enfeksiyona sebep olabilir.
- 08:56Oksijen Tedavisinin Yanlış Kullanımı ve Riskleri
- Sadece solunum güçlüğü yaşayan kişilerin oksijen tedavisine ihtiyacı yoktur, bazen sekresyon (balgam) atılması bile yeterli olabilir.
- Oksijen tedavisinin fazla kullanımı ciddi komplikasyonların gelişmesine sebep olabilir.
- Her şeyin dengede olması gerektiği gibi, oksijen de fazla veya az alınması durumunda sağlık sorunlarına yol açabilir.
- 10:44Oksijen Tedavisinin Fizyolojik ve Psikolojik Etkileri
- Oksijen yetersizliği (hipoksi) geliştiğinde hasta psikolojik olarak anksiyete artışı, bilinç bulanıklığı gibi sorunlarla karşılaşabilir.
- Uyku sırasında oksijen seviyesi düşer, bu nedenle oksijen tedavisi uyku süresinde kapsayacak şekilde en az 15 saat alınması gerekir.
- Oksijen tedavisi, hastaların çalışma hayatıyla uyumlu bir şekilde düzenlenebilmeli ve denge sağlanmalıdır.
- 14:00Evde Oksijen Tedavisinin Doğru Kullanımı
- Oksijen tedavisi oksijen konsantratörleri, oksijen tüpleri veya taşınabilir oksijen sistemleriyle sağlanabilir.
- Oksijen konsantratörleri havadaki nitrojeni filtre ederek oksijen ortaya çıkarır ve dakikada 5-10 litreye kadar oksijen desteği sağlar.
- Hastaların oksijen cihazlarının kullanma talimatlarını mutlaka okuması veya bilgi sahibi olması gerekiyor.
- 15:41Oksijen Cihazlarının Güvenli Kullanımı
- Oksijen cihazları kuru, düz ve kaymaz bir zemine konumlandırılmalı, ıslak zemin veya halı gibi yüzeylerden kaçınılmalı.
- Çalışan cihazı hareket ettirmemek, düşme ve elektrikle ilgili riskleri önlemek önemlidir.
- Cihazın hava giriş-çıkışlarını kapatmayacak şekilde kullanmak, üzerine örtü koymamak veya sıcak şeyler koyulmamalıdır.
- 17:45Oksijen Konsantratörlerindeki Filtreler
- Bakteri filtreleri havadaki partikülleri süzerek filtre görevi görür ve enfeksiyon gelişimini önler, ancak yıkamaya uygun değildir.
- Bakteri filtrelerinin değişim zamanı üretici firmaya göre değişebilir, ortalama üç ila altı ay arasında değişir, ancak tozlu ortamlarda daha sık değişimi gerekebilir.
- Sünger ve keçe özellikte filtreler yıkanabilir, haftada bir kez yıkama yapılmalı ve kurumadan kullanılmamalıdır.
- 20:14Oksijen Konsantratörlerinin Dezavantajları
- Oksijen konsantratörlerinin taşınabilirliği zor, ısınabilme, ses çıkışı gibi rahatsız edici özellikleri vardır.
- Elektrik kesintisi durumunda oksijen konsantratörü çalışmaz ve hastalar ciddi solunum sıkıntısı yaşayabilir, bu nedenle evde oksijen tüplerinin bulundurulması gerekir.
- Oksijen tüplerinin doluluğunun kontrol edilmesi ve jeneratör kullanılabilir olması önerilir.
- 21:57Oksijen Tüpleri ve Kullanım Kuralları
- Oksijen tüpleri düşük akım oksijen vermek için kullanılır ve nemlendirici ile birlikte kullanılmalıdır.
- Oksijen tüplerinin hacmi iki litreden elli litreye kadar değişebilir ve hastanın ihtiyaçlarına göre seçilmesi gerekir.
- Oksijen tüpleri yanma riski taşıdığı için yanına yakınlık, sigara içme ve ısıtıcılarla en az iki metre mesafede bulunulması gerekir.
- 24:08Nemlendiricilerin Önemi
- Oksijen konsantratörü ve oksijen tüpü kullanan hastalarda nemlendirici kullanımı gerekir çünkü yüksek yoğunlukta oksijen mukoza kurutabilir.
- Nemlendiricilerin su haznelerinde steril, distile veya kaynamış soğumuş su kullanılmalı, kireçli su kullanılmamalıdır.
- Nemlendiricilerin su haznelerinin günlük değiştirilmesi, minimum ve maksimum seviye işaretleri arasında tutulması gerekir.
- 26:40Diğer Oksijen Tedavi Sistemleri
- Taşınabilir oksijen sistemleri oksijeni sıvı gaz halinde veren bir tank sistemi kullanır ve dakikada üç litreye kadar oksijen akımı sağlar.
- Bu sistemler ev dışı ortamda hareket halinde kullanma konforu sağlar ancak pahalı ve kullanım süresi kısıtlıdır.
- Evde oksijen tedavisinde oksijen maskeleri ve nazal kanülleri kullanılır.
- 27:15Nazal Kanül Tanıtımı
- Nazal kanül, iki ucu açık burun deliğine yerleşen kauçuk veya plastik polietilen maddeden yapılmış bir cihazdır.
- Nazal kanül, dakikada 1 ila 6 litre arasında oksijen verme imkanı sunar ve kulak çevresinden sabitlenir.
- Nazal kanül kullanan hastaların akım ölçer ve nemlendirici kullanmaları gerekir.
- 28:04Nazal Kanül Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Hastaya uygun nazal kanül seçilmesi önemlidir, burun deliğini tamamen kapatmayacak şekilde kullanılmalıdır.
- Uzun süre kullanımda ciltte kızarıklık, hassasiyet ve acı hissi oluşabilir, bu durumda su bazlı nemlendirici kullanılmalıdır.
- Yağ bazlı nemlendiriciler kullanılmamalıdır çünkü oksijenle yanma ve tahriş riski oluşturur.
- 29:32Nazal Kanülün Avantajları
- Nazal kanül, hem ağızdan hem de burundan nefes alma kolaylığı sağlar ve hastalar rahat yemek yiyebilir, konuşabilir.
- Nazal kanül, hastanın nefes aldığı havayı geri almasını engeller, bu da karbondioksit çıkışı için avantaj sağlar.
- Oksijen alırken oturur pozisyonda veya yarı oturur pozisyonda (baş seviyesi 30-45 derece yukarıda) olmak solunum çabasını destekler.
- 31:07Oksijen Maskesi Tanıtımı
- Oksijen maskesi de polietilen veya plastikten üretilmiş, burun ve ağız kısmına tam oturmuş olması gereken bir araçtır.
- Hastaya uygun maskenin seçilmesi ve arkadan elastik bantla sabitlenmesi önemlidir.
- Oksijen maskesi kullanımı sırasında da nazal kanülde olduğu gibi ciltte kızarıklık ve hassasiyet oluşabilir.
- 32:24Oksijen Maskesi Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekler
- Oksijen maskesi kullanımı sırasında 4-8 saat aralıklarla cilt kontrolü yapılmalı ve acı hissi olduğunda bakma ihtiyacı hissedilmelidir.
- Maskenin altında oluşan yağlanma, 2-3 saatte bir temiz, kuru havluyla temizlenmelidir.
- Oksijen maskesinde karbondioksit dışarı verilmesi için akım hızının 5 litrenin üzerinde olması gerekir, aksi takdirde karbondioksit içerde hapsolabilir.
- 33:47Oksijen Tedavisinin Yan Etkileri
- Kapalı ortam korkusu olan hastalarda oksijen maskesi kullanımı psikolojik olarak olumsuz etkileyebilir.
- Oksijen tedavisinin yan etkileri vardır ve hastaların hekimin önerdiği dozun dışına çıkmaması gerekir.
- Uzun süreli kullanım ve cihazların bakımını yapmama durumunda risk artar, bu nedenle hastaların bilgilendirilmesi önemlidir.
- 34:50Oksijen Tedavisinde Cilt Yanığı ve Tahriş Riskleri
- Oksijen maskelerindeki yağlanma ve cildin iki saatte bir temizlenmesi ciltte yanık ve tahrişlere sebep olabilir.
- Oksijen tüpleri ve konsantratörlerde yanma ve patlama riski vardır, bu nedenle sigara içmek ve kıvılcım yaklaştırmak kesinlikle sakınca.
- Isıtıcılarla en az iki metre mesafe tutulmalı ve enfeksiyon riski yüksek olduğu için nemlendirici kullanımı önemlidir.
- 35:41Enfeksiyon Riski ve Önlemleri
- Nemlendirici su haznesi günlük değiştirilmeli ve yıkanmalı, aksesuarlar düzenli olarak değiştirilmelidir.
- Nazal kanülde veya maskede kopma, kıvrılma veya kirlilik görülürse değiştirme gereklidir.
- Nazal bölgede kuruluk oluşması enfeksiyon gelişimini artırır, bu nedenle ağız hijyeni çok önemlidir.
- 36:42Ağız Hijyeni ve Hidrasyon
- Günde en az iki kez diş fırçalaması yapılması önerilir ve sakıncası yoksa hidrasyon (sıvı alımı) sağlanmalıdır.
- Böbrek hastaları için su içme miktarı dikkatli takip edilmelidir.
- Ağız içerisindeki kuruluk, akıntı, beyaz yaralar, kanama odakları ve kokular değerlendirilmeli, gerekirse diş hekimine başvurulmalıdır.
- 37:52Solunum Zorluğu ve Cilt Bütünlüğü
- Solunum zorluğu yürüme, iş ve yemek yeme gibi aktivitelere engel olabilir, bu da ağız kurulukuna neden olabilir.
- Cilt bütünlüğünün değerlendirilmesi gerekir, özellikle burun kenarları, yüz kısmı ve sabitlenen bölgeler incelenecektir.
- Hastayı bunaltmayacak şekilde yumuşak pedler kullanılabilir, ancak bu destek oksijen alımını engellememelidir.
- 39:19Oksijen Zehirlenmesi ve Anormal Durumlar
- Uzun süre yüksek yoğunlukta oksijen tedavisi uygulandığında oksijen zehirlenmesi riski vardır.
- Anormal durumlar arasında solunum çabasının artması, çarpıntı, istirahat halinde bile solunum güçlüğü, kan basıncında yükselmeler ve oksijende olumsuz etkilenme bulunur.
- Bilincin bozulması, zaman ve yer bilincinde kaybolma gibi belirtiler anormal durumları gösterir ve acil tedavi gerektirir.
- 42:52Oksijen Tedavisinde Başarının Önemi
- Oksijen tedavisinde başarı kişiyle çok alakalı olup, iyi bir hekim ve hemşire olmasının yanında bireyin tedaviye uyum sağlaması da çok önemlidir.
- Evde uygulanan uzun süreli oksijen tedavisini zamanında, doğru ve önerildiği şekilde kullanmak, pozisyon ve cihazın bakımına dikkat etmek gerekir.
- Hastaların evde anormal durumları takip etmek için yazılı çizelge oluşturabilir, şiddetinde artış olursa hastaneye başvurmalıdır.
- 43:48Oksijensizlik Belirtileri ve Riskler
- Hastada düzelme görülmezse, durum kötüye giderse ve dokulara yeterli oksijen ulaşmazsa, kan basıncı yükselir, morarma belirtileri görülür ve hipoksi tablosu gelişir.
- Oksijensizlikle ilgili olumsuz durumlar hastanın düşmesine, bilinç bulanıklığına ve denge kaybına neden olabilir.
- Özellikle yaşlı hastalarda düşme riski yüksek olup, çatlaklık veya kırık oluşması dolaşımı engelleyebilir ve uzun süre yatağa maruz kalmasına sebep olabilir.
- 44:53Ev Ortamında Güvenlik Önerileri
- Ev ortamı kullanılan cihazlara ve konsantratör tüplere göre düzenlenmeli, cihazlar en sık kaldıkları alana güvenli bir şekilde yerleştirilmelidir.
- Cihazların devrilmesini engellemek için sabitlenmesi ve kabloların takılmasını önlemek için iyi düzenlenmesi gerekir.
- Hastalar evde oksijen seviyelerini takip edebilirler, bunun için oksimetre cihazları parmak uçlarına takılarak kullanılabilir.
- 46:30Oksijen Tedavisinin Önemi
- Oksijen sadece akciğer ilgilendiren bir konu değildir, yetersizliği olan kişilerde başta kalp olmak üzere tüm organlar etkilenir.
- Oksijen yetersizliği hayati risk oluşturur, bu nedenle tedaviye uyum sağlamaları sağlıklı kalması için oldukça önemlidir.