Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Her Şeyin Başı Sağlık" programında nöroloji uzmanı Doçent Doktor Gülşen Kocaman ile yapılan bu röportajda, nöroloji branşının temel bilgileri ve baş ağrısı ile ilgili detaylı bilgiler sunulmaktadır.
- Video, nörolojinin ne olduğu ve nörolojik rahatsızlıkların belirtileri ile başlayıp, baş ağrısının ne zaman ciddi bir durum olduğunu açıklamaktadır. Ardından migrenin özellikleri, genetik geçişi, tetikleyicileri ve tedavi yöntemleri (medikal tedavi, botoks tedavisi) detaylı olarak anlatılmaktadır. Son bölümde ise beyin damar hastalıkları ve felç konusunda risk faktörleri, sebepleri ve tedavi yöntemleri ele alınmaktadır.
- Programda ayrıca nörolojik muayenenin nasıl yapıldığı, baş ağrısının altta yatan sebebe göre yaşam kalitesini nasıl etkileyebileceği, migrenin günlük yaşam kalitesini nasıl etkilediği ve felç tedavisinde ilk dört buçuk saatte yapılan pıhtı eritici tedavilerin hayat kurtarıcı olduğu gibi önemli bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:35Nöroloji Nedir?
- Nöroloji, beyin ve sinir hastalıklarına bakan tıp dalıdır.
- Nörolojiye baş ağrısı, baş dönmesi, el-ayak uyuşmaları, kol-bacak güçsüzlükleri, konuşma bozuklukları, dengesizlik ve bulanık görme gibi şikayetlerle başvurulur.
- Nöroloji branşı migren, epilepsi, demans, Alzheimer, Parkinson ve MS gibi çeşitli hastalıkları içerir.
- 02:36Nörolojik Muayene Süreci
- Nörolojik muayene birebir hastayla yapılan, hastanın bazı komutları yapmasını isteyen ve çok kıymetli bir süreçtir.
- Muayene baş bölgesinden başlayarak kranyal sinirler, motor muayene, duyu muayene, denge muayene ve mental durum muayenesi şeklinde ilerler.
- Hastanın şikayetine göre muayene şekillendirilir ve hastanın katılımı önemlidir.
- 04:17Nörolojik ve Psikolojik Hastalıklar Arasındaki İlişki
- Nörolojik hastalıklar tek başına stres kaynaklı değildir, ancak stres birçok hastalığı tetikleyebilir ve kötüleştirebilir.
- Nörolojik hastalıkların çoğu genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve beynin fiziksel hastalıkları nedeniyle oluşur.
- Nöroloji, beynin fiziksel hastalıklarını ele alan bir alandır ve psikiyatri şikayetlerini de barındırabilir.
- 05:56Uyuşma ve Nedenleri
- Uyuşma, karıncalanma, iğnelenme, hissizlik ve yanma gibi duysal yakınmaları ifade eder ve bazen duyu azlığı şeklinde hipotezi olarak adlandırılır.
- Uyuşmanın başlangıç şekli, tek taraflı mı, vücudun tek yarasını mı ilgilendiriyor, bölgesel mi gibi bilgiler tanılara götürür.
- Uyuşma sinir sıkışması, iltihaplı sinir sistemi hastalıkları, felç, beyin damar hastalıkları veya MS hastalığına işaret edebilir.
- 08:32Baş Ağrısı ve Önemi
- Baş ağrısı beyin hastalıklarından dahili bir hastalığa kadar giden sebepleri olabilir ve günlük yaşam aktivitelerini etkileyen ağrılar şiddetli olarak tanımlanır.
- Baş ağrısı beynin kendi hastalıklarından kaynaklanabildiği gibi vücudun herhangi bir yerinden de kaynaklanabilir.
- Birdenbire başlayan ağrılar, özellikle beyin kanaması, anevrizma kanamaları veya damar yırtılmaları gibi ciddi sebepleri nedeniyle olabilir.
- 10:10Ağrı Belirtileri ve Önemi
- Giderek artan, şiddeti, süresi ve sayısı artan, ilk defa yaşanılan en şiddetli ağrılar, bulantı, kusma, kol-bacak güçsüzlüğü, bilinç değişikliği veya ateş gibi belirtilerle eşlik eden ağrılar önemlidir.
- On yaşın altında ve elli yaşın üstünde başlayan ağrılar, kanserli hastalarda yeni başlayan ve süreklilik arz eden ağrılar, gebelikte yeni başlayan ağrılar daha erken ve hızlı tedavi gerektiren durumlardır.
- Bu tür ağrılar altından hayatı tehdit edebilecek nedenlerin çıkma olasılığı yüksektir.
- 11:16Ağrı Kesici Kullanımı
- Ağrı kesici hiç almamak da doğru değil, çok sık almak da doğru değildir, özellikle migren için.
- Migren tanısı kesinleşmişse ve ağrı varsa, ağrı kesici erken alınması gerekir çünkü geciktirdikten sonra ağrı beyinde olgunlaştıktan sonra ağrı kesiciler yeterli etkiyi veremiyor.
- Ağrı kesici almak yerine önce ağrının nedenini anlamak ve sıklığına göre tedavi kararı vermek gerekir.
- 12:36Ağrı Tanısı ve Tedavi
- Çok gürültülü ve rahatsız edici olmayan ağrılarda ilk birkaç ağrıda ağrıyı gözlemlemek daha iyi olur çünkü hekime daha detaylı bilgi verilebilir.
- Migren sadece hastadan alınan bilgiyle teşhisi konan bir ağrıdır, laboratuvar bulgusu, MR veya kan tahlilinde çıkmaz.
- Sık tekrarlayan ağrılar için mutlaka detaylı değerlendirme gerekir.
- 13:24Baş Ağrısının Tehlikeleri
- Baş ağrısı tedavi edilmezse altta yatan sebebe bağlı olarak farklı sorunlara yol açabilir.
- Migren ağrısı fiziksel anlamda zarar vermez ama yaşam kalitesini, iş performansını ve sosyal hayatını bozar.
- Tümör ağrısı veya menenjit gibi tehlikeli durumlara bağlı ağrılar hayatı tehdit edebilecek boyutlara ulaşabilir.
- 14:54Migren ve Sinüzit
- Migren sinüzit ile karıştırılabilir, çoğu migrenli hasta sinüzit zanneder ve teşhisinden habersiz olur.
- Sinüzit bir enfeksiyondur, yüz bölgesinde ağrı yapar ve geniz akıntısı, balgam gibi şikayetleri olur, tekrarlayan baş ağrısı yapmaz.
- Tekrarlayan baş ağrılarının çoğunda altta migren vardır.
- 15:18Migren Hastalığı Hakkında Genel Bilgiler
- Migren, 4-72 saat sürebilen, tekrarlayan baş ağrısı ataklarıyla seyreden, beyin kaynaklı bir ağrı hastalığıdır.
- Migren genetik geçişi kuvvetli bir ağrıdır ve özellikle bayanlarda %70-80'inde ailede migren vardır.
- Migren genellikle tek taraflı olur, başın yarısını tutar, zong zonklayıcı bir ağrıdır ve hareket ettikçe belirginleşir.
- 17:45Migren Ataklarının Özellikleri
- Migren atağında bulantı, kusma, sese ve ışığa karşı hassasiyet, basit aktivitelerle artan ağrı ve günlük yaşam aktivitelerini etkileyen bir ağrıdır.
- En az beş defa bu kriterleri dolduran ağrı varsa migren hastalığı vardır, ilk atakta başvuranlar ise olası migren olarak değerlendirilir.
- Migren, klinik olarak tanı konulabilen, radyolojik veya kan tahlili olarak ipucu vermeyen, genetik özelliği kuvvetli bir ağrıdır.
- 19:18Migren Sıklığı ve Etkileri
- Türkiye'de bayanlarda migren sıklığı %24-25, erkeklerde %8-9 civarındadır, toplamda kadın erkek karışık baktığımızda %16-17 gibi bir sıklığı vardır.
- Migren hastası olan kadınların %53'ü yaşamları boyunca işlerini yapamaz hale gelir, ataklarında normal günlük aktiviteleri sürdürebilen sadece hastaların %9'u gibi bir rakam.
- Migren hayati tehlike oluşturmaz, çok nadiren damar tıkanıklığına sebep olabilir, ancak fiziksel anlamda vücuda zarar veren bir ağrı değildir.
- 21:12Migren Tetikleyicileri ve Yaşam Tarzı
- Migren biraz nazlı bir ağrıdır, düzenli bir hayat ister, stresten uzak olmak gerekir.
- Uykusuz kalmak, fazla uyumak, aç kalmak, öğün atlamak, kapalı, havasız, gürültülü ortamlar, sigara dumanı, ağır kokular, güneş, beyaz ışık, bilgisayar ekranında çok kalmak, rüzgar ve ıslak saçla dışarı çıkmak migreni tetikleyebilir.
- Yiyecekler de bazen tetikleyici olabilir, ancak bu kişiden kişiye değişebilir.
- 22:48Migren Tedavisi
- Migrenin tedavisi var ama migreni vücuttan tamamen silip söküp atan bir tedavi yoktur.
- Tedavi daha çok medikal tedavi ile yapılır, cerrahi tedavi henüz güvenilirliği ve etkinliği kanıtlanmış değildir.
- Tedavi karar verirken atak sıklığı, şiddeti, eşlik eden durumlar, yaş, stres, depresif durumlar, eşlik eden hastalıklar, kilo ve uyku gibi faktörler sorgulanır.
- 23:55Migren Tedavisi
- Günlük ilaç kullanmak istemeyen hastalar için migrene özel ağrı kesiciler veya normal ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Şiddetli ataklarda normal ağrı kesiciler yetersiz kalabildiği için migrene özel ağrı kesiciler tercih edilir.
- Migren atağı başladığında ilacı erken almak önemlidir ve ağrı kesici içmek, sakin bir ortamda dinlenmek gerekir.
- 25:32Koruyucu Tedavi
- Ağrılar sık oluyorsa (her hafta veya günlerce süren) koruyucu tedavi önerilir.
- Ağrı kesicilere çok sık alınmak doğru değildir çünkü ağrılar daha kötü hale gelebilir ve ağrı kesicilere bağlı ağrılar ortaya çıkabilir.
- Koruyucu ilaçlar günlük kullanılır, etkisi yavaş çıkar ve fayda görüldüğü zaman bir sene veya iki sene gibi bir süre sürdürülür.
- 26:51Koruyucu İlaç Seçenekleri
- Migren tedavisinde etkinliği kanıtlanmış çok sayıda ilaç vardır.
- Koruyucu ilaçlar arasında epilepsi ilaçları, tansiyon ve ritim tedavisinde kullanılan ilaçlar, antidepresanlar bulunur.
- İlaç seçimi hastanın durumuna göre yapılır; stres, duygudurum bozukluğu, uyku ve kilo gibi faktörler sorgulanır.
- 27:34Botoks Tedavisi
- Botoks üç ayda bir yapılır ancak her üç ayda bir yapılmak zorunda değildir.
- Botoks cilt altı uygulanır ve otuz bir tane nokta vardır.
- Botoksun en cazip tarafı günlük ilaç kullanmak zorunda olmamaktır, etkisi botulinum toksin etkisine göre daha yavaş çıkar.
- 28:22Migren Hakkında Bilgiler
- Migren genç yaş hastalığıdır ve ortalama kırk yaş altında görülür, elli yaşından sonra başlaması nadirdir.
- Migren bayanlarda daha sıklıkla görülür.
- Migren mutlaka tedavi edilmesi gereken bir ağrıdır.
- 29:03Tümör Baş Ağrısı
- Tümör sanıldığının aksine çok fazla baş ağrısıyla gelmez çünkü beyin dokusu ağrıya duyarlı değildir.
- Tümör ağrısı devamlı olan ve giderek artan bir ağrıdır.
- Tümörler çoğunlukla nöbet gibi fokal nörolojik bulgularla gelir, özellikle hızlı büyüyen tümörlerde baş ağrısında daha sık görülür.
- 31:04Gerilim Tipi Baş Ağrısı
- Gerilim tipi baş ağrısı migrene benzemeyen, daha hafif bir ağrıdır ve günlük yaşam aktivitelerini çok fazla etkilemez.
- Gerilim tipi baş ağrısı daha iki taraflı, alın ve şakaklarda lokalize, sıkıştırıcı ve baskı hissi gibi bir ağrıdır.
- Gerilim tipi baş ağrısı daha yaygın görülen bir ağrıdır ancak hastalar çoğunlukla hastaneye başvurmaz.
- 32:30Felç
- Felç bir kasın tamamen güçsüz hale gelmesidir ve çoğu zaman beyin damar hastalıklarına bağlı olur.
- Beyin damar hastalıklarına bağlı güçsüzlüklere "inme" denir ve bir damarın yırtılması veya tıkanması sonucu gelişen bir fonksiyon kaybıdır.
- Felç kol bacak güçsüzlüğü, konuşma bozukluğu, görme kaybı veya uyuşma gibi farklı belirtilerle görülebilir.
- 33:43Beyin Damar Hastalıklarına Bağlı Felçlerin Risk Faktörleri
- Beyin damar hastalıklarına bağlı felçler yaşla birlikte artan bir risktir.
- Tansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği, sigara kullanımı, sedanter yaşam, obezite ve uyku apne hastalığı felç geçirme açısından risk oluşturur.
- 34:29Felç Nedenleri
- Felç bazen kalp hastalığı kaynaklı olabilir, kalpten kopan pıhtı beyin damarlarını tıkayabilir.
- Büyük şah damarlarında sert kireçlenme (ateistiklerotik süreç) zemininde gelişen pıhtı beyin damarlarında tıkayabilir.
- Kanamaya bağlı felçler de görülebilir, bu tansiyon sebebiyle veya beyin anevrizmasının yırtılmasına bağlı olabilir.
- 35:15Felç Belirtileri ve Risk Grupları
- Beyin damar hastalıklarının özelliği ani başlangıçlı ve gürültülü bir tablodur.
- Altmış yaş üzeri, şeker, tansiyon ve kolesterol olan, sigara kullanan hastalarda büyük risk vardır.
- 35:44Felç Tedavisi ve Önlenmesi
- İnme artık tedavi edilebilir ve önlenebilir bir hastalık olarak kabul ediliyor.
- Risk faktörlerini kontrol altında tutmak yaklaşık yüzde seksen koruyuculuk sağlıyor.
- İnme olduktan sonra da damardan damara pıhtı eritici tedaviler, mekanik yöntemlerle pıhtı çekme gibi tedavi seçenekleri mevcuttur.
- 37:13Felç Tedavisinin Önemi
- Eskiden damar tıkanıklığı olduğunda belli bir saatin üzerinde açılamazdı, ancak şimdi ilk dört buçuk saatte damardan damara pıhtı eritici tedaviler verilebiliyor.
- Beyin hücreleri dakikalar içerisinde ölür ve geri dönüşümsüz bir hasardır.
- Dünyada her yıl onbeş milyon kişi inme geçiriyor, altı milyonu ölüyor ve yaşayanların yaklaşık üçte biri günlük yaşam aktivitelerini başkalarına bağımlı olarak sürdürüyor.
- 38:44Felç Tedavisinde Doğru Klinik Bulma
- Pıhtı eritici damar içi tedavi yoğun bakımı olan her hastanede yapılabilecek bir tedavidir.
- Anjiyo ile girip pıhtıyı çıkarma gibi mekanik yöntemler daha az sayıda merkezde yapılıyor.
- İstanbul'da 112 hattı hastaları yapılabilen merkezlere götürüyor.