Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan, monoklonal antikorlar hakkında kapsamlı bilgi veren eğitici bir içeriktir.
- Video, monoklonal antikorların tanımı ve özellikleriyle başlayıp, ilaç isimlerinin nasıl okunacağını ve anlamlarını açıklamaktadır. Ardından kanser hücrelerinin oluşumu ve monoklonal antikorların bu hücrelere nasıl etki ettiği anlatılmakta, son olarak da yaklaşık 30'a yakın monoklonal antikorun özellikleri, etki mekanizmaları, kullanım alanları ve yan etkileri detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Videoda setuksimab, panitumumab, trastuzumab, bevacizumab, rituximab, alemtuzumab, adalimumab, anakinra, etanercept, infliximab, PD-1, PD-L1 ve CTLA-4 inhibitörleri gibi önemli ilaçlar hakkında bilgiler verilmekte ve her ilaç için akılda tutma yöntemleri sunulmaktadır. Ayrıca, TNF-alfa reseptör blokörleri gibi önemli ilaç gruplarının isimleri ve kullanım alanları örneklerle açıklanmaktadır.
- Monoklonal Antikorlar Hakkında Genel Bilgi
- Monoklonal antikorlar, tek bir B lenfosit çeşidinden üretilen antikorlardır ve hem kanser hem de çeşitli hastalıklarda kullanılabilir.
- Monoklonal antikorların isimlerinin sonunda genellikle "mab" eki bulunur, bazıları "sep" eki ile proteinlerle kombine edilebilir.
- İlaçların akılda tutulması için şifreler verilecek ve izleyicilerin bulduğu daha iyi şifreler yorumlara yazılabilir.
- 01:14Monoklonal Antikorların Kaynağı
- Monoklonal antikorların isimlerinde "mab" ekinden önceki ek, ilacın kaynağını gösterir: hayvan kaynaklı, insan kaynaklı veya hayvan-insan karışımı.
- Hayvan-insan karışımı olanlar ikiye ayrılır: yüzde elli insan, yüzde elli hayvan kaynaklı olanlara "kimerik" (xi eki), büyük bölümü insan, küçük bölümü hayvan kaynaklı olanlara "humanize" (zu eki) denir.
- İnsan dışı canlının katkısı bulunan monoklonal antikorlar daha fazla alerji ve döküntü gibi yan etkiye sebep olur.
- 02:40Monoklonal Antikorların Hedefi
- Monoklonal antikorların isimlerinde "mab" ekinden önceki kısım, ilacın hedefini gösterir.
- İçerisinde "tuo" eki bulunanlar tümörlere karşı olan monoklonal antikorları gösterir.
- "vie" eki virüslere karşı olanları, "g2" eki kanda bulunan yapılara karşı olanları, "ose" eki kemik ile ilgili olanları, "oc" eki fazla kolesterolde kullanılanları, "li" eki immün süpresyon yapan ve otoimmün hastalıklarda kullanılanları gösterir.
- 05:33Önemli Monoklonal Antikor Grupları
- TNF-alfa reseptör blokörleri (adalimumab, golimumab, infliximab, etanercept) romatoid artrit ve Crohn hastalığı gibi otoimmün hastalıklarda kullanılır.
- "li" ekinde bulunan diğer ilaçlar da immün süpresyon yapmak için kullanılır: natalizumab (MS ve Crohn hastalığı), eculizumab (PNH), omalizumab (astım).
- "key" ekinde bulunan ilaçlar interleukin'in antagonisti olduğunu gösterir, örneğin anakinra (romatoid artrit) ve ustekinumab (psoriasis).
- 08:12Kanser Hücresinin Davranışları ve Tedavisi
- Mutasyon saptanırsa önce tamir edilir, tamir edilemezse hücre paptoza gider; gözden kaçırılırsa kanser ortaya çıkar.
- Kanser hücreleri hızlı metabolizma gerektirdiği için VEGF (Vasküler Endotelyen Growth Factor) üretir ve kan damarları kendilerine uzatır.
- Kanser hücreleri bölünmeyi sevdikleri için kendi üzerine büyüme faktör reseptörleri yerleştirir ve monoklonal antikorlar bu reseptörleri kapatarak hücre çoğalmasını engeller.
- 09:30Monoklonal Antikorların Kullanımı
- Tüm monoklonal antikorlar intravenöz kullanılır çünkü protein yapıda oldukları için oral alındıklarında sindirilip bozulur.
- Setuk simap, EGFR reseptörünü bloke ederek hücre bölünmesini ve metastazı inhibe eder, ancak mutasyonlu keyras durumunda etkili değildir.
- Setuk simap kolorektal kanserlerde ve baş-boyun mantelerinde kullanılır, yan etkileri arasında hipersensitivite reaksiyonları, döküntü, kaşıntı, baş ağrısı, ateş, ishal ve karaciğer enzimlerinde yükselme görülür.
- 11:34Panitium Map ve Pertuzumab
- Panitium map (Herceptin), HER2 reseptörünü hedefleyen bir EGFR reseptör blokörüdür ve kolon kanserinde kullanılır.
- HER2 pozitif meme kanserinde kullanılan Pertuzumab, kalp yetmezliği yapabilmesi gibi önemli yan etkileri vardır.
- Pertuzumab, HER2 reseptörünün ikinci parçasına bağlanırken, Panitium map dördüncü parçaya bağlanır.
- 13:33Bevacizumab
- Bevacizumab, VEGF reseptörüne bağlanarak anjiyogenez'i inhibe eder ve tümörün gerilemesini sağlar.
- Kolorektal kanser, renal hücreli kanser, meme kanseri, büyük hücreli akciğer kanserinde ve yaşa bağlı maküler dejenerasyon tedavisinde kullanılır.
- Yan etkileri arasında yara iyileşmesini geciktirme, kanamalar (burun, gis, intra-selebral) ve tromboz riskini artırması (stroke, miyokard infarktüsü) vardır.
- 14:50Rituximab
- Rituximab, lenfositlerde bulunan CD20'ye karşı kullanılan monoklonal antikordur ve malin hücrenin üç farklı şekilde ölüme gitmesini sağlar.
- Nannoşkin lenfomada, kronik lenfositik lösemi, romatoid artrit ve ümmün trombositopenik purpura gibi hastalıklarda kullanılır.
- CD20 sadece malin değil, normal hücrelerde de bulunduğu için rituximab ümmün spresyona neden olabilir ve JC virüs gibi patojenlerin uyanmasına sebep olabilir.
- 16:05Alemtuzumab
- Alemtuzumab, humanize monoklonal antikor olup B lenfosit ve natürel killer hücresinde bulunan CD52'ye bağlanır.
- KL ve MS gibi hastalıkların tedavisinde kullanılır.
- Yan etkileri arasında ümmün spresyon ve enfeksiyon riskinde artış görülür.
- 16:55TNF-alfa Antagonistleri
- Adalimumab ve Infliximab, TNF-alfa antagonistleridir ve inflamatuar sitokindir.
- Bu ilaçlar inflamatuar bağırsak hastalığı, romatoid artrit ve psoriya dis gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılır.
- Infliximab'ın TNF-alfa reseptörü olduğunu hatırlamak için ilacın ilk harfini değiştirerek "inf" ile "TNF" olarak düşünülebilir.
- 17:52Interleukin Reseptör Antagonistleri
- Anakinra, interleukin-1 reseptör antagonistidir ve romatoid artrit tedavisinde kullanılır.
- Abatacept ve Tocilizumab, interleukin-2 reseptör antagonistleri ve CD25 antagonisidir.
- Bu ilaçlar immün sistemi baskılamak için kullanılır, örneğin akut organ reddini önlemek için böbrek transplantasyonundan sonra.
- 18:59Monoklonal Antikorlar
- Michael Jordan'ın 23 numaralı forması "usta kinu map" olarak hatırlatılabilir.
- Natalizumab, lökositlerin damar duvarı adezyonu sağlayan integrin reseptörlerinin inhibitörüdür ve MS ve Crohn hastalığı tedavisinde kullanılır.
- Vedolizumab, integrin reseptörlerinin alt ünitelerini inhibe ederek lenfositlerin damar duvarına invazyonunu ve inflamasyon bölgesine göçünü zorlaştırır.
- 20:19Monoklonal Antikorların Kullanım Alanları
- Palivizumab, respiratuar sinussyal virüsüne karşı kullanılan monoklonal antikordur.
- Abciximab, glikoprotein IIb/IIIa karşı kullanılan anti-agregan monoklonal antikordur.
- Eculizumab, komplo beş'i hedefleyen monoklonal antikordur ve membran atak kompleksinin oluşmasını önler.
- 21:18Diğer Önemli Monoklonal Antikorlar
- Omalizumab, immünglobulin E'ye karşı geliştiren monoklonal antikordur ve astım tedavisinde kullanılır.
- Efalizumab, lenfositlerde bulunan LFA-1 reseptörünün CD11a alt ünitesine bağlanarak lenfosit aktivasyonunu ve migrasyonunu inhibe eder.
- Denosumab, osteoklast aktifleşmesini sağlayan RANK ligand proteinine karşı geliştirilmiş monoklonal antikordur.
- 22:26LDL Kolesterollü İlaçlar
- Alirocumab ve evolocumab, PCSK-9 proteinine bağlanarak LDL reseptörünü yıkamayı önler ve kan lipit seviyesini düşürür.
- 22:48İmmün Checkpoint İlaçları
- İmmün checkpoint noktaları üzerinde etkili olan monoklonal antikorlar, T-lenfositin tümör hücreye karşı aktive olmasını ve öldürmesini teşvik eder.
- PD-1/PD-L1 etkileşimi ve CTL-4/CD80 etkileşimi inhibe edici karaktere sahiptir.
- Pembrolizumab, nivolumab gibi PD-1 inhibitörü ilaçlar melanom ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri tedavisinde kullanılır.
- Atezolizumab, durvalumab gibi PD-L1 inhibitörü ilaçlar üreter karsinomda, küçük hücreli olmayan akciğer kanserinde ve triple negatif meme kanseri tedavisinde kullanılır.
- Ipilimumab, CTL-4 reseptörü blokörü monoklonal antikordur ve marin melanom tedavisinde kullanılır.