Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Mutlu İnekler" adlı hayvancılık programının bu bölümünde, sunucu Cihan Kaçar Kars Akyaka ilçesindeki Cebeci köyünde Yücel ve Yücel Ulubey'in işletmesini ziyaret ediyor. Programda ayrıca Amerika'dan gelen Zekeriya Doğanay ve veteriner hekim Erman Çuval da konuk olarak yer alıyor.
- Video, ineklerde kuru dönem bakım ve sağlık konularını kapsamlı şekilde ele alıyor. Kuru dönemin önemi, bu dönemde karşılaşılan hastalıklar (mastitis, hipokalsemi, ketozis), doğum sonrası sağlık sorunları ve bunların önlenmesi için yapılan tedbirler detaylı şekilde anlatılıyor. Ayrıca Simental ve Holstein gibi inek türleri arasındaki farklar, tohumlama zamanları ve vücut kondisyon skoru gibi konular da ele alınıyor.
- Programda kuru dönemde besleme stratejileri, anyon-katyon dengesi, tuz kullanımı, mineral-vitamin uygulamaları ve protein kullanımı gibi teknik konular da inceleniyor. Vücut kondisyon skorunun 2-5 arasında olması gerektiği, bir puanlık kayıpın yaklaşık 60 kg canlı ağırlık ve günlük 5 kg süt kaybına yol açtığı gibi pratik bilgiler de paylaşılıyor.
- 00:17Programın Tanıtımı ve Konuklar
- Cihan Kaçar, Türkiye'nin en farklı hayvancılık programı "Mutlu İnekler"den Kars Akyaka ilçesindeki Cebeci köyünde programı sunuyor.
- Programda işletmenin sahibi Yücel ve Yücel Ulubey, veteriner hekim Erman Çuval ve Amerika'dan gelen Zekeriya Doğanay konuk olarak yer alıyor.
- Programda ineklerde kuru dönem, kuru dönemin önemi, geçiş dönemi, bu dönemde yapılması gerekenler, karşılaşılan hastalıklar ve korunma yöntemleri anlatılacak.
- 01:17Yücel Bey'in İşletme Hikayesi
- Yücel Bey, işletmesini 1995 yılında bir tek buzağıyla başlattı, 1997'de tohumladı ve 1998'de doğum yaptı.
- 1995'ten sonra kültür ırkına dönme kararı aldı ve şu anda çiftliğinde toplam 30 hayvan (15 sağmal ve 15 damızlık) bulunuyor.
- Çiftlikte dışarıdan alınan hayvan yok, tüm hayvanlar çiftlikte doğmuş ve büyümüş.
- 03:02Zekeriya Doğanay'ın Amerika Deneyimi
- Zekeriya Doğanay, yaklaşık 40 sene önce Türkiye'den Amerika'ya gitti ve orada çiftlikleri geziyor.
- Amerika'daki kültür ırkı ineklerini gördüğünde memnun olduğunu belirtiyor.
- Amerika'daki çiftliklerin teknik yönlerinin farklı olduğunu, ancak Türkiye'deki çiftliklerin de gelişmiş olduğunu düşünüyor.
- 04:06Kuru Dönem ve Önemi
- Kuru dönem, gebeliğin son iki ayındaki döneme denir ve bu dönemde fizyolojik, metabolik ve immünolojik değişimler olur.
- Kuru dönem, gebeliğin son üç-dört haftası ve doğum sonrası son üç-dört haftaya da geçiş dönemi denir.
- Bu dönem çok kritik ve masraflı bir dönemdir, iyi atlatılması gerekir ki hayvanlar sağlıklı yetiştirilsin ve istenen süt ve buzağı üretimi sağlanabilsin.
- 05:27Kuru Dönemde Yapılması Gerekenler
- Kuru dönem, birçok hastalığın önceden habercisi olduğu için çok önemli bir dönemdir.
- Kuru dönemde beslenmeye dikkat edilmeli ve sağım sağıma son vermeye özen gösterilmelidir.
- Kuru döneme girmeden önce meme ile ilgili uygulamalar yapılmalıdır.
- 06:23Kuru Dönem Tüpü ve Uygulama
- Kuru dönem öncesi yem miktarı azaltılır, konsantre yem miktarı düşürülür ve kontrollü sağım uygulanır.
- Kuru dönem tüpü, memeyi mikroba ve masite karşı korur ve en az 40 gün koruma sağlar.
- Kuru dönem tüpü uygulaması çok az üretici tarafından yapılmakta, bu konuda bilinçlendirme çalışmaları yapılabilir.
- 08:31Hayvancılık Eğitimi ve Başarı
- Hayvancılıktan dolayı eğitim alınması gerekiyor, aksi takdirde alınan hayvanların birçoğu zayıf oluyor.
- Bilinçli hayvancılık yapıldığında yüzde 80 başarılı olunabilir.
- Yücel Bey, yıllardır çalıştığı arkadaşla birlikte hiç ishalden dolayı buzağına serum taktırmadığını belirtiyor.
- 09:36Kuru Dönem ve Süt Üretimi
- Kuru dönemde östrojen hormonu doğum yaklaştığı için yükselmeye başlar ve hayvanda kuru madde tüketiminde yaklaşık %40'a yaklaşan bir azalma meydana gelir.
- Laktasyon (süt verme) dönemi yaklaşık 6-7 haftada pik yapar, ancak hayvanın doğum sonrası kuru madde tüketmesi pik seviyede 10 hafta civarında gerçekleşir.
- Hayvanlar az kuru madde tüketirken maksimum düzeyde süt verdiğinde canlı ağırlıkta azalma görülür.
- 11:14Kuru Dönem Yönetimi
- Bazı çiftçiler hayvanın ne zaman kuru döneme alınacağını bilmez, genellikle hayvan kendisi sütünü azaltarak kuru döneme çıkar.
- Kuru dönem yönetimi için hayvanın tohumlardan sonra kaydı alınır, 7 aylık hamileliğini tamamladıktan sonra kontrol sağlanır.
- Sağım işlemi 3-4 sefer yapılır, sonra kuru dönem tüpleri vurulur ve hayvan takip edilir.
- 12:25Mastitisten Korunma
- Kuru dönem tedavisi mastitisten korunma oranını düşürür, mastit yakalanan bir hayvanı 24 saat içinde tedavi etmek daha basit olur.
- Mastitisten korunma programları önemlidir, tedaviden ziyade korunma daha etkilidir.
- Mobil sağım makineleri yaygınlaşmasına rağmen, sağım sonrası dezenfektelerin kullanımı bölgede yok denecek kadar azdır.
- 14:40Doğum Sonrası Sorunlar
- Düzgün beslenmeyen hayvanlarda doğum sonrası canlı ağırlıkta azalma ve vücut kondisyon skoru (1-5 arası) düşer.
- Negatif enerji dengesi oluştuğunda bağışıklık sistemi baskılanır ve hastalıklar meydana gelir.
- Retansiyon (eşini atamama), hipokasemi, ketozis, metritis, endometritis, abam deplasmanı (midenin dönmesi) ve ayak hastalıkları gibi sorunlar görülebilir.
- 17:11Hipokalsemi Hastalığı
- Hipokalsemi doğumdan sonra görülen bir hastalıktır ve hayvanlarda sendeleme ile başlayabilir.
- İlk etapta kalsiyum yetersizliğine bağlı hipoksi olgularıyla karşılaşılır, hayvanlar yerde kalıp kalkamaz.
- Tedavide kalsiyum takviyesi yapılır ve yüzde yüz sonuç alınabilir, ilk takviye sonrası ayağa kalkmayan hayvanlar için ertesi gün tekrar takviye yapılır.
- 18:08Hayvan Bakımı ve Hastalık
- Hayvanlar iki sefer hastalıkla karşılaşmış ancak bakım ve besleme ile başarılı olmuş, yirmidört saat geçmeden ayağa kalkmış ve normal hayatına devam etmiş.
- Bölgede "kısır" olarak adlandırılan durum yaşanmıyor, hayvanlar ortalama doğumdan otuz gün sonra kızgınlık gösterebiliyor.
- Kızgınlık belirtileri görüldüğünde hemen tohumlanmıyor, hayvan boş geçiriliyor.
- 18:51Tohumlama Süreci
- Simental hayvanlar kırkbeş-elli günde tohumlanması normal, ancak bu süre arasında hayvan boş geçiriliyor.
- Düvelerde bazen onüç ayında kızgınlık gösterebiliyorlar ancak tohumlanmıyor.
- Tohumlama için hayvanın kilosuna ve kondisyonuna bakılıyor, yüzde altmış-altmışbeş olunca tohumlama yapılabilir.
- 19:45Tohumlama Zamanı ve Tavsiyeler
- Onüç ayından sonra hamile kalan hayvanlar vücut fonksiyonlarını tamamlayamıyor, bu nedenle çok küçük yaşta gebe kalmak istenmiyor.
- Sürü takibi yapılmıyor, hayvanın kaç aylık olduğu, vücut pozisyonu ve kızgınlık zamanı üreticinin takibinden ziyade veteriner hekimlerin sorumluluğunda.
- Veteriner hekimler hayvanın en az onaltı aylık olması gerektiğini tavsiye ediyor, ancak genellikle göz kararıyla tohumlama yapılıyor.
- 21:48Hayvan Bakımı ve Tohumlama
- Hayvanı iyi tanıdığınızda, hayvanın hareketlerinden tohumlanma zamanını iki gün önceden tahmin edebilirsiniz.
- Tohumlama, hastalıklara karşı koruma sağladığı için önemlidir, ancak bazı üreticiler bunu önemsememektedir.
- Hayvanlar meraya çıkmasa bile yeterli besin verildiğinde vücut fonksiyonlarını tamamlayabilir ve üreme performansı iyi olabilir.
- 23:11Süt Verimi ve Beslenme
- Yılda bir inekten her zaman bir buzağı alınabilmekte ve yıllık süt ortalaması 18 kilo civarındadır.
- Konsantre yeme çok ağırlık verilmemelidir çünkü yüksek konsantrasyon tırnak hastalıklarına neden olabilir.
- Kuru dönemde kaba yem miktarı canlı ağırlığının %1,5-2 civarında olmalı, gebeliğin son üç haftasında ise daha az verilmelidir.
- 25:30Hipokasemi ve Hastalıklar
- Hipokasemi (kalsiyum yetersizliği) doğum sonrası involüsyon gecikmesine, endometritis ve bağırsak problemlerine neden olabilir.
- Yüksek süt verimli ineklerde hipokasemi daha sık görülür çünkü kalsiyum sütle dışarıya atılır.
- Subklinik hipokasemi (gizli hipokasemi) meme kaslarının gevşemesine ve mastitise yol açabilir.
- 26:34Hayvan Türleri ve Adaptasyon
- Holstein ineklerinden ortalama 28 kilo süt alınabilmekte, ancak buzağıları satmakta zorluk yaşanmıştır.
- Mantofon hayvanları merra'ya ve soğuğa daha dayanıklı olmasına rağmen, Simantal türü alım satım için daha uygun görülmüştür.
- Hayvanların yerel iklimine ve çevresine adapte olması, hastalığa karşı daha iyi dayanmalarına yardımcı olur.
- 30:08Eğitim ve Hastalıklar
- Tarım ilçe müdürlükleri tarafından yapılan eğitim çalışmaları geçmişte rağbet görmemiş, ancak son zamanlarda daha iyi bir durum oluşmuştur.
- Ketozis hastalığı sinirsel semptomlar (zinciri kemirme, duvara başını yaslama) ve süt veriminin %50 civarında azalmasıyla belirtilir.
- Vücut kondisyon skoru, hastalıklar dışında da önemlidir ve takip edilmelidir.
- 32:28Hayvan Besleme ve Vücut Kondisyonu
- Hayvan çok besliyse yem miktarı azaltılırken, vücut fonksiyonu zayıfsa dana yemi artırılır ve kaba yem düzgün verilir.
- Obez hayvanlar (komisyon skoru 4'ün üzerinde) kuru madde tüketimi azalır ve bu durum hastalıklara yol açar.
- Vücut kondisyon skoru geçiş döneminde, gebeliğin son üç haftasında ve erken dönemde kontrol edilmelidir.
- 33:29Vücut Kondisyonu Kaybının Ekonomik Etkileri
- Bir puanlık vücut kondisyon skoru kaybı yaklaşık 60 kilogram canlı ağırlık azalmasına neden olur.
- Bir hayvanda günlük 5 kilo süt kaybı olur ve bu kayıp yılda çok büyük bir rakam oluşturur.
- Kayıp vücut kondisyonunu geri kazanmak için yaklaşık 270 kilogram yem tüketimi gereklidir.
- 34:37Mastitisin Etkileri
- Mastitis sadece memeye değil, hayvanın hemen hemen tüm yaşamını etkiler.
- Mastitis süt miktarını azaltır, vücut kondisyonunu düşürür ve bazı durumlarda hayvanı öldürebilir.
- Mastitis uzun süre devam ederse memede vücut fonksiyonunu tamamen kaybeder, rahim ve yumurtalık mekanizmasını bozar, üreme kapasitesini azaltır ve yumurtalıklarda kist oluşumuna yol açar.
- 35:41Doğum ve Vücut Kondisyonu
- Doğum sırasında vücut kondisyon skoru en az 2 olmalıdır.
- Hayvanın vücut fonksiyonu orta seviyede olduğunda doğum daha rahat gerçekleşir.
- Obezite olan hayvanların doğumu zor olur ve düvelerde beslenme eksikliği nedeniyle çok fazla kilo alarak zor doğum yaparlar.
- 36:26Negatif Enerji Dengesi ve Kızgınlık
- Negatif enerji dengesi kızgınlıkların belirlenmesinde sıkıntı yaratır ve hayvanlar gizli kızgınlık gösterebilir.
- Hayvanlar bazen 20-30 günde kızgınlık gösterir, bazen sessiz geçer, bazen hareketli olur.
- Doğum sonrası hayvan iki ay içerisinde yüzde 80'i kızgınlık göstermiş olmalıdır.
- 38:00İneklerde Kızgınlık ve Metastaz Kanaması
- Hayvanların kızgınlığı fark edilmediğinde metastaz kanaması görülebilir.
- Metastaz kanaması kızgınlıktan 2-3 gün sonra görülür ve 18-20 gün arası kızgınlığa gelebilir.
- Kızgınlığa gelme sürecinde hayvanda huzursuzluk belirtileri görülürse tohumlama yapılmalıdır.
- 38:58Kuru Dönemde Problemleri Engelleme Yöntemleri
- Kuru dönemde katyon-anyon dengesinin düzenlenmesi gerekir.
- Doğumdan 2 hafta-10 gün önce anyonik tuzlar verilmelidir.
- Doğum öncesi dönemde anyon-katyon dengesinin negatif olması, doğum sonrası dönemde ise çok az pozitif olması gerekir.
- 40:02Yem Uygulamaları
- İyi mineral-vitamin uygulaması ve esansiyel yağ asitleri (linoleik asit) kullanılır.
- Yem katkılarından niyazi al karnitin gibi maddeler kullanılır.
- Fabrika yemi az kullanılır, kendi yetiştirilen ürünler (fiil, arpa, bud, yulaf) ve kırma kullanılır.
- 41:43Protein Kullanımı ve Etkileri
- Protein açığını kapatmak için fabrika yemi kullanılır, aksi takdirde hayvanlarda yabancı madde ağzına almalar oluşur.
- Kuru dönemde süt yağ oranı %4,50 olarak ölçülmüştür.
- Kuru dönemde protein oranı %12-13'e düşürülmelidir, fazla protein tırnak hastalıkları, ayak hastalıkları ve gebe kalmama sorunlarına neden olur.
- 43:44Öneriler ve Kapanış
- Bölgedeki hayvancılara yaptıkları işe önem vermeleri önerilir.
- Hayvanların derilerine değil verimlerine dikkat edilmeli ve tohumlamadan vazgeçilmemelidir.
- Program, ineklerde kuru dönemin önemini, karşılaşılan hastalıkları ve verimliliği artırmak için uygulamaları aktarmayı amaçlamıştır.