Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Sağlığım İçin Her Şey" adlı programda, Memorial Şişli Hastanesi Hematoloji ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Doçent Doktor Ulaşlarda Bayraktar ile bir röportaj yapılmaktadır.
- Video, kemik iliği naklinin ne olduğunu, kök hücre naklinin kemik iliği nakliyle ilişkisini ve nakil sürecini detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde nakil işleminin hangi hastalıklarda yapıldığı, verici ile alıcı arasındaki uyumluluk şartları ve nakil işleminin günümüzde cerrahi bir işlem olmadığı bilgisi paylaşılırken, ikinci bölümde Türkök kemik iliği bankası ve kemik iliği bağışı sürecinin nasıl işlediği anlatılmaktadır.
- Programda ayrıca verici seçimi, nakil işleminin hangi hastalıklarda (akut lösemi, lenfoma, multipl miyelom) yapıldığı, vericilerin nasıl seçildiği ve Türkök'ün Türkiye'de yurt dışından verici bulmanın zorluklarına çözüm sunduğu vurgulanmaktadır. Kan bağışı ve kök hücre bağışı yapmanın hem acil durumlarda hem de kemik iliği nakli ihtiyacı olan hastalarda hayat kurtarıcı olabileceği belirtilmektedir.
- 00:49Kemik İliği Nakli Nedir?
- Kemik iliği, kan hücrelerinin yapıldığı bir sıvı organdır ve kemiklerin arasında bulunur.
- Kemik iliği nakli cerrahi bir işlem değildir ve akut lösemi, lenfoma, meme kanseri ve multipl miyelom gibi kanserler için kullanılır.
- Kemik iliği naklinde bir başkasının kemik iliğini veya kan yapıcı kök hücrelerini kemoterapiden sonra hastaya verilmesi, hastanın kemik iliğinin vericinin kemik iliği ile yer değiştirmesidir.
- 02:22Kemik İliği Naklinin Türleri
- Kemik iliği nakli ikiye ayrılabilir: otolog (hastanın kendi kemik iliğine alınması) ve allojenik (başkasından alınması).
- Kök hücre nakli, kemik iliğindeki kan yapıcı kök hücrelerin naklidir ve artık vericilerden kemik iliği yerine kandan aferez yöntemiyle alınmaktadır.
- Kök hücre nakli sadece kemik iliği nakli değildir, kalp hastalığı ve sinirlerin etkilendiği durumlarda da kullanılmaktadır.
- 04:21Verici ve Alıcı Arasındaki Şartlar
- Kemik iliği naklinde en ideal verici tam uyumlu kardeştir, ancak kan grubu uyumluluğu şart değildir.
- İkinci seçenek, dokusu tam uyumlu yabancıdan (aile dışı) vericidir ve bunun için uluslararası ve ulusal bankalar bulunmaktadır.
- Üçüncü seçenek, akrabadan tam uyumlu olmayan vericilerdir (anne-baba %50 uyumludur, çocukların hepsi yarı eşliliktir).
- 06:22Yarı Uyumlu Vericilerin Kullanımı
- Yarı uyumlu vericilerden yapılan nakiller 80'lerde denenmiş fakat o zamanki tekniklerle başarılı olunamamıştır.
- Son on senedir yarı uyumlu vericilerden yapılan nakiller artmakta ve başarı oranları gayet yüksektir.
- Çin'de yapılan araştırmalarda tam uyumlu yabancıdan yapılan nakillerle yarı uyumlu yapılan nakiller arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır.
- 08:05Kemik İliği Naklinin Tedavi Alanındaki Yeri
- Her akut lösemi için kemik iliği nakli yapılmaz, sadece yüksek riskli lösemi hastalara ve nüksetmiş lösemilere önerilir.
- Lenfomalarda ilk nüksünde agresif lenfoma için standart tedavi kemoterapi sonrası otolog kemik iliği naklidir.
- Multipl miyelomlu hastalar için yaşı uygunsa belli bir kemoterapi sonrasında her hastaya nakil yapılıyor.
- 10:50Kemik İliği Verici Süreci
- Bankalar, önceden kan vermiş kişileri arayarak kemik iliği verici olarak ihtiyaç duyduklarını belirtirler.
- Verici olarak belirlenen kişiye, hastanın uygun olacağı bir gün belirlenir ve o günden önceki hafta boyunca kemik iliğindeki kök hücreleri kana çıkarmak için küçük bir iğne uygulanır.
- İğne uygulaması sonrası kök hücrelerin toplanacağı merkeze gidilir ve kan verme işlemi yapılır; kan filtre edilir ve kök hücreler alınıp geri verilir.
- 12:42Kök Hücre Verme Süreci Detayları
- Kök hücre toplama süresi hastanın kilosuna göre değişir; şişman olmak verici olarak avantaj sağlar.
- Verici olarak verilen hücreler dondurulup saklanır ve hastanın zamanı geldiğinde hastaya verilir.
- Türkiye'de daha önce kemik iliği bankası olmadığı için yurtdışından nakil yapılmak zorunda kalınıyordu.
- 13:42Türkök Kemik İliği Bankası
- Türkök, Sağlık Bakanlığı ve Kızılay'ın ortak bir projesi olarak kurulan bir kemik iliği bankasıdır.
- Tam uyumlu verici bulmak önemlidir ve bu genellikle soydaşlardan bulunur; Amerika'da beyaz bir Amerikalının verici bulma ihtimali %50, zencinin %10, melezin ise %1'dir.
- Yurt dışından verici bulmak için yüklü bir miktar ödenmesi gerekir ve bu da ülkenin parasını dışarıya çıkarması anlamına gelir.
- 15:38Türkök'ün Durumu ve Önemi
- Türkök'e başvurmak kolaydır; kan vermeye gittiğinizde Kızılay'da form dolduruyorsunuz ve verdiğiniz kan tüpü bankaya gidiyor.
- Şu anda yaklaşık 10 bin kişi Türkök'e bağışta bulunmuş olup, anlamlı bir rakam olması için 250 bin civarına ulaşması gerekiyor.
- Hem kan bağışı hem de kök hücre bağışı yapmak önemli bir fırsat sunar; kan bağışı acil ameliyata giren veya kaza geçiren kişilerin hayatını kurtarırken, kök hücre bağışı lösemi ve lenfoma gibi hastalıklarda hastalara hayat verir.