Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Çınar Ege Bakırcı tarafından yazılan ve Altay Kenger tarafından seslendirilen bir podcast formatında olup, Avustralya hükümetinin yayınladığı ve Türkçe'ye çevrilmiş bir broşüre dayanmaktadır.
- Video iki ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde intiharın tanımı, dünya genelindeki istatistikleri ve en yaygın on nedeni (zihinsel hastalıklar, psikoz, uyuşturucu kullanımı, ekonomik sıkıntılar, travma vb.) ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise intihar düşüncelerine sahip birine nasıl yardım edilebileceği için 10 adımlı bir rehber sunulmaktadır.
- Video, intiharın önüne geçmek için yapabileceklerimiz konusunda bilgiler sunmakta ve intihar fikrinin kendiliğinden kolay kolay ortadan kalkmadığını, insanların bu fikrin üstesinden gelmek için yardıma gereksindiğini vurgulamaktadır.
- 00:19İntihar Nedir ve Önemi
- Tüm canlılar yaşamını devam ettirme çabası içindedir, ancak herkes verdiği çabadan tatmin olmaz ve bazıları hayatlarını sürdürmeyi hayatta kalma mücadelesine tercih ederler.
- İntihar, bir bireyin kendi canını almasına denir ve intihar eden kişi yaşamını devam ettirmek amacıyla yapması gereken tüm mücadele yollarını bırakmış ve hayatından vazgeçmiştir.
- İntihar eden bir kişi, bir hırsız veya katilin olumsuzluklara karşı mücadele yollarından vazgeçip kendi yaşamına karşı bir eyleme girmiştir.
- 01:31İntihar İstatistikleri
- Dünya Sağlık Örgütü 2000 yılında tüm dünyada bir milyon kişinin hayatına son verdiğini rapor etmiştir.
- ABD'nin Ulusal Zihin Sağlığı Enstitüsü'ne göre 1999-2016 yılları arasında intihar eden kişilerin sayısı yüz binde 10,50'ten 13,40'e çıkarak %28 artmıştır.
- Dünya Sağlık Örgütü'nün açıklamasına göre son 45 yılda intihar oranı %60 artmıştır.
- 02:05İntihar İstatistikleri (Devam)
- Ulusal Zihin Sağlığı Enstitüsü'ne göre erkekler arasındaki intihar oranları 2016'da yüz binde 21,30, kadınlarınkine göre neredeyse %4 kat fazladır.
- Her üç saniyede bir kişi intihar girişiminde bulunuyorken, her kırk saniyede bir kişi intihar ederek ölmektedir.
- Kadınlar arasında intiharın en sık görüldüğü yaş 45 ile 54 yaşları arasıdır, erkekler arasında ise bu yaş 65 ve üzeridir.
- 02:50İntiharın Önemi ve Yaş Grupları
- İntihar günümüzde tüm ülkelerdeki ölümlerin ilk on nedeni arasında sayılırken, Amerika Birleşik Devletleri'nde sekizinci sırada yer almaktadır.
- ABD'de 15 ila 24 yaş arası ölümlerin üçüncü önemli nedeni intihardır ve dünyada beşinci sırada yer almaktadır.
- Geleneksel olarak en yüksek oranlar hala yetişkin erkeklerde görülmekte ise de, 15 ila 34 yaş arası gençlerde artış gösteren intihar oranları dikkat çekici bir problem haline gelmiştir.
- 03:30İntiharın En Yaygın On Nedeni
- Zihinsel hastalıklar intihar ile sonuçlanabilir ve bunların başında anksiyete, bipolar bozukluk, depresyon ve şizofreni gelmektedir.
- Depresyon insanların intihar etmesinin en yaygın nedenlerinden biridir ve ekonomik nedenler, duygusal ilişkilerdeki problemler, bireysel duygulardan kaynaklı içe kapanıklık gibi unsurlar depresyonun nedenleridir.
- Depresif insanlar çoğu zaman sessizce acı çekerler ve hiç kimsenin haberi olmadan da intihar ederler.
- 05:00Psikoz ve Uyuşturucu Kullanımı
- Psikoz, düşünce ve duyunun ağır oranda bozulduğu zihin durumunu tanımlamakta kullanılan genel bir psikiyatri terimidir ve doğru ve vakitlice tanılandıktan sonra tedavi edilebilir.
- Uyuşturucu ve alkol tüketen kişiler çevreden gelen tepkilere karşı ağlayacak kadar duygusal bir durum içerisinde olurlar ve kendi hayatlarına son vermek için dürtüsel girişimlerde bulunurlar.
- Fazla alkol veya uyuşturucu kullanımı ardından kişiler ayıldıklarında kendilerinden utanırlar, ancak intihar girişimi yapıp yapmayacağı önceden anlaşılamaz.
- 06:09Yardım Çağrısı ve Felsefi Nedenler
- Kişi kendi sorunlarını dışarı atmak için yardım çağrısında bulunmak için intihar girişiminde bulunur ve bu tip insanlar gerçekten ölmek istemezler.
- Felsefi nedenler ve varoluşsal buhranlar intihar kararı için önemli bir neden olabilir, bazıları için intihar kararı var olma umudunun bulunmadığı acı verici, ölümcül bir hastalığın olması nedeniyle gerekçeli bir karara dayanır.
- Bu kategorideki insanlar genellikle depresif veya psikotik oldukları için intihar etmezler, amaçları kaderlerini kontrol altına almak ve acılarını dindirmek için tek çözüm yolu olarak gördükleri ölümü seçerler.
- 07:49Yapılan Bir Hata ve Ekonomik Sorunlar
- Yapılan bir hata intihara sürükleyen nedenlerin başında gelir, bir hata yaparlar ve yaptıkları hatadan utanç veya pişmanlık duyarlar.
- Ekonomik sıkıntılar ve işsizlik sadece gençler değil, yetişkinler de özellikle ekonomik hayatlarını etkileyen hatalı kararlar alırsa veya yolunda gitmeyen işler sonucunda intiharı seçebilirler.
- İşsizlik veya çalışmanın hak edilen karşılığını alamama kişileri intihara sürükleyen baskıların başlıcalarındandır ve her ay sonunda ödenmesi gereken faturalar biriktikçe yetişkinler üzerindeki stres ve baskı da artar.
- 08:45Yanlışlıkla Ölüm ve Travma
- Aslen intihar, bilerek ve isteyerek canına kıymak demektir, fakat kimi zaman yapılan basit hatalar intihar benzeri ölümlerle sonuçlanabilir.
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB veya PTSD) hastalarında intihar eğilimi fazlasıyla gözükmektedir ve bu hastalıkta birey travmaya sebep olan unsurları durmaksızın yeniden hayal eder.
- Cinsel taciz, tecavüz, fiziksel şiddet, savaş ve hatta savaş korkusu gibi nedenlerle görülen travmalar sonrası da intihar vakalarına rastlamak mümkündür.
- 10:18Kronik Acılar ve Ölümcül Hastalıklar
- Modern bilim ve tıbbın çaresi olmayan hastalıklara sahip olan kişilerde veya tedavisi olsa da uzun süre ve hatta ömür boyu acı ve ağrı çekmeyi gerektiren hastalıklara sahip kişilerde intihar eğilimi görülebilir.
- Bu kişiler kaçınılmaz gördükleri sonlarını hızlandırmak adına intiharı seçerler ve durumlarında düzelme olan kişilerde bile kimi zaman intihar eğilimi görünür.
- Özellikle de kanser gibi ölümcül olabilen hastalıklar kişilerin çaresiz, yalnız ve bıkkın hissetmesine neden olabilir ve bazı ülkeler kontrollü intihar yani ötenaziyi seçenek olarak hastaya sunmaktadırlar.
- 11:12İntiharın Önlenmesi
- İntihara meyilli birini görmezden gelmeyi tercih etmek, birçok önlenebilir intihar vakasının ölümle sonuçlanmasının ana sebeplerinden birisidir.
- 11:31İntihar Girişimlerine Karşı Yardım
- Erken fark edilen intihar girişimleri neredeyse her zaman hayata bağlanma ile sonuçlanır.
- Avustralya hükümetinin yayınladığı broşürlere göre, kendi canına kıymayı düşünen çoğu kişi bu krizi atlatır.
- Ailenin, arkadaşların ve profesyonellerin yardımı ve desteği intihar girişimlerinde önemli bir fark yaratabilir.
- 11:58İntihar Endişesi Durumunda Yapılması Gerekenler
- Tanıdığınız birinin intihar etmeyi düşündüğünden endişeleniyorsanız, hemen harekete geçin ve yardım olmadan iyileşeceklerini varsaymayın.
- Doğal tepkiniz paniğe kapılmak, durumu göz ardı etmek veya kestirme çözümler aramak olabilir, bu durumda güvendiğiniz birinden yardım edinin.
- O kişiyle vakit geçirin, ilginizi ve endişenizi ifade edin, kendilerini nasıl hissettiklerini sorun ve ne düşünmekte olduklarını dinleyin.
- 12:54İntihar Fikrini Sorma ve Planlama
- İntihar etmeyi düşünüp düşünmediklerini sormanın tek yolu sormaktır, bu insanları rahatlatabilir.
- İntihar fikirlerini veya planlarını saklı tutmaya söz vermeyin, ne kadar düşünmüş olduklarının bilinmesi önemlidir.
- Güvenlik almak için silah, ilaç, alkol ve diğer intihar aracı olabilecek şeyleri ortadan kaldırın.
- 14:12Profesyonel Yardım ve Destek
- Bilgileriniz elde olduktan sonra, birlikte oturup ne adım atacağınızı konuşmanız gerekir.
- Kişiyi profesyonel yardım edinmeye ikna etmek için eşler, anne-babalar veya yakın arkadaşların yardımını alabilirsiniz.
- Kişiyi pratisyen hekim, danışman, psikolog, sosyal görevli, okul danışmanı, gençlik grubu lideri, acil servis, polis ve cankurtaran, akıl sağlığı servisi, toplum sağlık merkezi gibi profesyonellerden yardım edinmeye teşvik edin.
- 15:06Destek Süreci ve Kendinize Bakma
- Kişi durumu en çok kime anlatmaya gönüllü olduğuna karar verdiği zaman söyleyeceklerini hazırlamasına yardımcı olun ve görüşmeye yanında gitmeyi önerin.
- Kişi yardım edinmeyi reddedebilir, bunu kabul etmeye zorlayamazsınız, ancak gerekli kişileri durumdan haberdar etmeniz gerekir.
- İntihar etmeyi düşünen birisine yardım ediyorsanız mutlaka kendinize de iyi bakmalısınız, duygusal olarak yıpratıcı olabilir.
- 16:24Bağları Sürdürme ve Sonuç
- Riskli olan kişinin yaşamında değişiklikler olmadan intihar etme fikri kolay kolay ortadan kalkmaz.
- Durumları veya düşünceleri değişebilir, daha fazla destek gördüklerini ve daha iyi baş edebileceklerini hissedebilirler.
- İntihar fikri kendiliğinden kolay kolay ortadan kalkmaz, insanlar bu fikrin üstesinden gelmek için yardıma gereksinirler.